چكيده مهمترين كانيهاي تجاري تيتانيم ايلمنيت و روتيل هستند. لوكوكسن، آناتاز، اسفن، پرووسكيت و بروكيت ديگر كانيهاي مهم تيتانيم هستند. كاني ايلمنيت معمولاً در ماگماي تأخيري به وجود مي آيد و بنابراين بيشتر در سنگهاي آذرين با تركيب بازي يافت مي شود. نوعي از روتيل كه محصول دگرساني ايلمنيت است معمولاً در ماسه ها و گاهي اوقات در سنگهاي دگرسان شده حاوي ايلمنيت ديده مي شود. طبقه بنديهاي متفاوتي در مورد كانسارهاي تيتانيم ارائه شده است. طبقه بندي اين كانسارها به كانسارهاي ماسه‌اي و سنگي و يا به ترتيب ثانويه و اوليه معمولترين طبقه بندي است.بعد از پي جوئيهاي مستمر، تنها كانسار ايلمنيت كهنوج اميد بخش تشخيص داده شده است. در نتيجه، اكتشاف مقدماتي و نيمه تفصيلي تا فصيلي را نيز به دنبال داشته است. كانسار كهنوج كه در جنوب استان كرمان قرار گرفته است، از نوع كانسارهاي پلاسري است كه سنگ مادر آن تشكيلات گابرويي بند زيارت در 30 كيلومتري شرق آن است. اكتشافات تفصيلي و تعيين ذخيره فقط در محدوده بستر دره درگز صورت گرفته است. ذخيره منطقه تعيين ذخيره شده بقدري است كه مي تواند نياز كشور را در طي بيست سال به كانيهاي تيتانيم رفع كند. كانسار كهنوج توانايي تأمين اكسيد و اناديم را نيز داراست.روشهاي تهيه دي اكسيد تيتانيم، فرايندهاي سولفات و كلريد است كه مسائل زيست محيطي باعث رشد استفاده از فرآيند كلريد شده است ابتدا خوراك فرايند كلريد، دي اكسيد تيتانيم به صورت كاني روتيل و آناتاز بوده است كه به علت تقاضاي روز افزون قيمت آن افزايش زيادي داشته است و از طرفي عرضه اين كانيها تكافوي تقاضاهاي جهاني را ندارد، بنابراين امروزه فرايندهاي غني سازي ايلمنيت از دي اكسيد تيتانيم جهانگير شده اند. تهيه سرباره غني از دي اكسيد تيتانيم اولين بار در كانادا متداول شده است.مقدمهبه دليل كاربرد زياد رنگدانه دي اكسيد تيتانيم در صنايع رنگ كشور، سالانه مقاديري ارز صرف واردات اين ماده مي شود. همچنين رشد صنايع هوايي – نظامي ايران به زودي باعث استفاده از فلز تيتانيم خواهد شد. بنابراين با توجه به سياستهاي خودكفايي و عدم وابستگي، فعاليتهاي مستمر در مورد اكتشاف كانسارهاي تيتانيم دار آغاز گشته و منطقه كهنوج از نقاط اميد بخش جهت رفع نيازهاي مملكت به اين ماده معدني شناخته شده است.اين گزارش نتيجه مطالعات مرحله اول است. در اين گزارش به دليل رابطه تنگاتنگ ايلمنيت با ديگر كانيهاي تيتانيم، تمام كانيها بررسي و روشهاي فرآوري و كاربرد و آمار آنها نيز ارائه شده است. بيشترين كاربرد فلز تيتانيم در صنايع نظامي – هوايي است و قيمت اين فلز منتج از تقاضاي اين بخش است. به علت ويژگيهاي خاص فلز تيتانيم مانند مقاومت در مقابل خوردگي، بالا بودن نسبت مقاومت به وزن اين فلز در صنايع شيميايي و ساخت آلياژها كاربرد فراواني دارد .بيشترين كاربرد عنصر تيتانيم به صورت تركيب اكسيد آن، دي اكسيد تيتانيم است. رنگدانه هاي دي اكسيد تيتانيم، از نوع روتيل و آناتاز، مهمترين رنگدانه هايي هستند كه صنايع شيمي معدني به ديگر صنايع عرضه كرده اند. مقاومت در مقابل اشعه يا پرتوهاي ماوراء بنفش، قدرت پوشش بسيار خوب و ويژگيهاي ديگر سبب كاربرد اين رنگدانه در صنايع رنگ، كاغذ سازي و پلاستيك شده است تعداد صفحات 125 word فهرست مطالب:فصل اول-کانی شناسی تیتانیم۱-۱-ایلمنیت ۱۱-۲-لوکوکسن ، ایلمنیت دگرسان شده ۶۱-۳-روتیل ۷۱-۴-آناتاز ۱۱۱-۵- بروکسیت ۱۳۱-۶- اسفن ۱۴۱-۷- برو وسکیت ۱۳فصل دوم-زمین شناسی کانسار های تیتانیم دار۲-۱-کلیات ۱۷۲-۲-ذخایر ماگمایی ۱۹۲-۳-کانسار های پلاسری تیتانیم ۲۰۲-۴- کانسار های ناشی از هوا زدگی ۲۴۲-۵-کانسار های رسوبی ـ آتشفشانی ۲۴۲-۶- کانسارهای با منشاء دگرگونی ۲۸فصل سوم- ذخایر احتمالی ایران۳-۱-کلیات ۲۹۳-۲-کانی سازی در ناحیه ساغند ـ زریگان ۲۹۳-۳- کانی سازی تیتانومنیتیت در جنوب سیخورلن ۳۰۳-۴-نهشته های ناحیه گیلان ۳۱۳-۵-نهشته های ناحیه مازندران ۳۳۳-۶-کانسار ایلمنیت کهنوج ۳۴فصل چهارم-تیتانیوم و ترکیبات آن۴-۱-تیتانیم ۳۵۴-۲-آلیاژ های تیتانیوم ۳۶۴-۳-کاربرد فلز تیتانیم و آلیاژ های تیتانیوم ۳۷۴-۴- ترکیبات تیتانیوم و کاربرد آنها ۳۸۴-۴-۱- ترکیبات هیدروژن دار تیتانیوم ۳۸۴-۴-۲- ترکیبات بر دار تیتانیوم ۳۹۴-۴-۳- ترکیبات کربن دار تیتانیوم ۳۹۴-۴-۴-ترکیبات نیتروژن دار تیتانیوم ۳۹۴-۴-۵- تیتاناتها ۴۰۴-۴-۶- ترکیبات هالوژنه تیتانیوم دار ۴۱۴-۴-۷- ترکیبات دیگر تیتانیوم ۴۲۴-۵- تهیه فلز تیتانیوم ۴۲۴-۵-۱- فرایند یدید ۴۳۴-۵-۲- فرایند تولید تیاتنیوم الکترولیتی ۴۳۴-۵-۳- روش کرول ۴۴۴-۵-۴- فرایند هانتر ۴۴۴-۶- بازار جهانی فلز تیتانیوم ۴۵فصل پنجم- دی اکسید تیتانیوم۵-۱-کلیات ۵۰۵-۲-دی اکسید تیتانیوم به عنوان رنگدانه ۵۰۵-۳-دیگر کاربردهای دی اکسید تیتانیوم ۵۵۵-۴-تولید دی اکسید تیتانیوم ۵۸۵-۵-فرایند های مختلف تهیه دی اکسید تیانیوم ۵۹۵-۵-۱- فرایند سولفات ۶۲۵-۵-۲- فرایند کلرید ۶۵۵-۵-۳- فرایند فلوئورید ۶۸۵-۶- واردات کشور ۷۲فصل ششم ـ پر عیار سازی ایلمنیت۶-۱-کلیات ۷۴۶-۲- ذوب در کوره های الکتریکی ۷۴۶-۲-۱- بازار سرباره غنی از دی اکسید تیتانیوم۶-۳- اسید شویی ایمنیت ۷۶۶-۳-۱- اسید شویی با اسید سولفوریک ۷۶۶-۳-۲- اسید شویی با اسید هیدرو کلریک ۷۸۶-۴- احیاء مستقیم کانسنگ و جدا سازی آهن ۷۸فصل هفتم ـ روشهای متداول کانه آرایی۷-۱- کانسار های اولیه ۸۴۷-۲-کانسارهای ثانویه ۸۹۷-۲-۱- واحد های مرحله اول آرایش ۹۱۷-۲-۲- مراحل ثانویه ۱۰۱۷-۲-۳- واحدهای آرایش بعضی از کانسارهای ماسه ای در دنیا ۱۰۵۷-۳-سابقه بررسی های کانه آرایی کانسنگ کهنوج ۱۱۲منابع و ماخذ ۱۱۶فهرست اشکالشکل ۱-۱: نمایی از تک بلور ایلمنیت ۳شکل ۱-۲ :کارت مشخصات پراش اشعه ایکس کانی ایلمنیت در استاندارد امریکا ۵شکل ۱-۳: نمایی از تک بلور روتیل ۸شکل ۱-۴ : کارت مشخصات پراش اشعه ایکس کانی روتیل تهیه شده توسط اداره استاندارد امریکا ۱۰شکل ۱-۵ : شکل بلورین آناتاز ۱۱شکل ۱-۶ : کارت استاندارد مشخصات آتاناز برای مطالعه پراش اشعه ایکس ۱۲شکل ۱-۷: فازها دی سیستم سه گانه FeO-Fe2O3-TiO2 ۱۴شکل ۱-۸ : بلورهای اسفن ۱۴شکل ۱-۹ : بلور پرووسکیت ۱۵شکل ۳-۱ : نقشه پی جوییهای اکتشافی کانیهای تیتانیم در سراسر ایران ۳۰شکل۴-۱ : نمایی شماتیک از واحد صنعتی تولید فلز تیتانیم در هند ۴۷شکل ۵-۱ : روند ظرفیت و تقاضای جهانی دی اکسید تیتانیم طی سالهای ۹۲-۱۹۸۰ ۵۹شکل ۵-۲ : ماده خام اولیه برای فرایندهای سولفات و کلرید ۶۱شکل ۵-۳: مراحل مختلف فرایند سولفات با ماده اولیه ایلمنیت و سرباره غنی از تیتانیم ۶۴شکل ۵-۴ : مراحل مختلف فرایند کلرید به طور بسیار مختصر ۶۸شکل ۵-۵ : مراحل مختلف فرایند فلوئورید ۷۰شکل ۵-۶ : روند و ارزش رنگدانه دی اکسید تیتانیم ۷۳شکل ۶-۱: فرایند مورفیورس ۸۰شکل ۶-۲ : فرایند ایشی ها را ۸۰شکل ۶-۳ : فرایند مورد استفاده در شرکت تیتانیم غرب ۸۱شکل ۷-۱ : فلوشیت آرایش معدن تاهاووسد ۸۷شکل ۷-۲ : فلوشیت آرایش کانسنگ کانسار تلنس نروژ ۸۸شکل ۷-۳: فلوشیست ترکیب میز ها در آرایش اولیه ماسه ها ۹۲شکل ۷-۴: فلوشیست ترکیب مارپیچها در آرایش اولیه ماسه ها ۹۳شکل ۷-۵: فلوشیست ترکیب ناوهادر آرایش اولیه ماسه ها ۹۴شکل ۷-۶: آرایش ستاره ناو یورک در مراحل اول تغلیظ ۹۵شکلهای ۷-۷ تا ۷-۱۱ : فلوشیستهای متداول کانه آرایی مطرح ۱۰۰-۹۶شکل ۷-۱۲ : فلوشیت عمومی برای ترکیب جداکننده های الکترواستاتیکی و مغناطیسی ۱۰۳شکل ۷-۱۳ : فلوشیت مرحله ثانویه آرایش کانسارهای ماسه ای ۱۰۴شکل ۷-۱۴: فلو شیست واحدهای مربوط به کانسار مانا والاکوریچی ۱۰۸شکل ۷-۱۵: مراحل جدایش ثقلی مربوط به آرایش کانسنگ کانسار تریل ریج ۱۰۹شکل ۷-۱۶: بخشهای عمده فر آوری در کانسار ریچارد بی ۱۱۰شکل ۷-۱۷: فلو شیست مسیر مراحل ثانویه آرایش در کانسار ریچارد بی ۱۱۰شکل ۷-۱۸: فلو شیست واحدها ی آرایش تر کانسار شرکت روتیل ساحلی ۱۱۴شکل۷-۱۹: فلو شیست واحد آرایش خشک کانسار شرکت روتیل ساحلی ۱۱۴شکل ۷-۲۰: فلوشیست روسی جهت کنستانتره نهایی ایلمنیت ۱۱۹شکل ۷-۲۱ :دیاگرام واحد سنگ شکنی ۱۲۸فهرست جداولجدول ۱-۱: ترکیب شیمیایی کنسانتره ایلمنیت بعضی کانسارهای دنیا ۲جدول ۱-۲ : ترکیب شیمیایی کنستانتره لوکوکسن کانسار کیلون ۷جدول ۱-۳ : ترکیب شیمیایی کنستانتره روتیل ۸جدول ۱-۴ : ترکیب کانیهای حاوی عنصر تیتانیم ۱۶جدول ۲-۱: میانگین درصد وزنی تیتانیم در سنگهای تشکیل دهنده لیتوسفر ۱۷جدول ۲-۲: طبقه بندی کانسارهای تیتانیم دار در گزارش اکتشافات تفصیلی منطقه کهنوج ۱۸جدول ۲-۳ : طبقه بندی اسمیرنوف ۱۹جدول ۲-۴ : کانسارهای ماگمایی تامین کننده کانیهای تیتانیم در دنیا ۲۱جدول ۲-۵ : منابع بالقوه کانسارهای ماگمایی تیتانیم ۲۲جدول ۲-۶ : کانسارهای پلاسری تأمین کننده کانیهای تیتانیم در دنیا -۲۶۲۵جدول ۲-۷ : منابع بالقوه پلاسری تأمین کننده کانیهای تیتانیم در دنیا ۲۷جدول ۴-۱ : مشخصات فیزیکی و شیمیایی تیتانیم اسفنجی شکل یا دانه ای ۴۷جدول ۴-۲ : تولید جهانی فلز تیتانیم به صورت اسفنج در سالهای ۱۹۸۳-۱۹۸۴ ۴۸جدول ۴-۳ : قیمت فلز تیتانیم اسفنجی شکل در سالهای ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۳ ۴۹جدول ۵-۱ : مقایسه خواص رنگدانه ها ۵۱جدول ۵-۲ : مشخصات رنگدانه های شاخص دی اکسید تیتانیم۵۲جدول ۵-۳ : مشخصات رنگدانه ها در صنایع مختلف ۵۵جدول ۵-۴ : کاربرد رنگدانه دی اکسید تیتانیم در امریکا ، اروپای غربی و ژاپن ۵۶جدول ۵-۵ : آمار مصرف رنگدانه در صنایع مختلف بعضی کشورها بر حسب هزار تن ۵۶جدول ۵-۶ : قیمت رنگدانه دی اکسید تیتانیم در سالهای ۱۹۸۳ – ۱۹۷۰ (بر حسب دلار بر کیلوگرم) ۵۷جدول ۵-۷ : ظرفیت عمده تولید کنندگان دی اکسید تیتانیم در جهان در سال ۱۹۸۶ ۶۰جدول ۵-۸ : مواد مورد نیاز جهت تولید یک تن دی اکسید تیتانیم با روش سولفات ۶۲جدول ۵-۹ : مواد مورد نیاز برای تولید یک تن دی اکسید تیتانیم با روش کلرید ۶۶جدول ۵-۱۰ : تولید دی اکسید تیتانیم به روشهای مختلف در سال ۱۹۸۳ بر حسب تن ۷۱جدول ۵-۱۱ : آمار واردات سالهای ۶۵- ۱۳۵۲ ۷۲جدول ۶-۱ : ترکیب شیمیایی با ورودی و خروجی از واحد تولید سرباره سورل ۷۵جدول ۶-۲: تولید جهانی سرباره غنی از دی اکسید تیتانیم در سالهای ۱۹۸۴-۱۹۷۸ برحسب تن ۷۷جدول ۶-۳: قیمت سرباره غنی از دی اکسید تیتانیم در بازار جهانی بر حسب دلار بر تن ۷۷جدول ۶-۴ : قیمت روتیل مصنوعی در سالهای ۱۹۸۰-۱۹۸۴ بر حسب دلار بر تن