فهرست مطالبعنوان __________________________________________________صفحهچكيدهمقدمهفصل اول : كليات1-1- تعريف مسئله و اهميت موضوع1-2- سئولات اساسي1-3- فرضيه هاي مسئله1-4- روش شناسيفصل دوم : نيرو گاههاي فسيلي2-1- انواع نيرو گاهها2-1-1- نيرو گاههاي بخاري2-1-2- نيرو گاههاي سيكل تركيبي2-1-3- نيرو گاههاي گازي2-1-4- نيرو گاهاي گازي2-2- قدرت اسمي نيرو گاهها2-3- راندمان حرارتي نيرو گاه2-4- ضريب بار2-5- توليد انرژي الكتريكي2-6- مصرف داخلي و تلفات2-7- ميزان مصرف برق در ايران2-8- سوخت مصرفي نيرو گاهها1-2-8- آلاينده هاي حاصل از سوخت مصرفي نيرو گاهها2-8- بررسي اثرات گاز آلاينده دي اكسيد گوگرد2-8-1- خصوصيات گاز دي اكسيد گوگرد2-8-2- منابع دي اكسيد گوگرد2-8-2-1- زغال سنگ2-8-2-2- تركيبات نفتي2-8-2-3- گاز طبيعي2-8-2-4- منابع طبيعي2-9- استانداردهاي كيفيت هوا براي دي اكسيد گوگرد2-10- اثرات گاز دي اكسيد گوگرد2-10-1- خسارت وارده به گياهان و جانوران2-10-2- خسارت وارده به مواد2-10-3- خسارت وارده به ميراث فرهنگي2-10-4- خسارت وارده بر محصولات كشاورزي2-10-5- خسارت وارده به سلامت انسان2-11- باران اسيدي2-11-1- تكنولوژيهاي كاهش نشر باران اسيدي2-11-2- اجراي برنامه كاهش باران اسيدي2-11-2-1- مسير 10 و 20 سالهفصل سوم : پيشينه تحقيقات3-1- يونان3-2- روسيه3-3- ايسلند3-3-1- سناريوي سنتي3-3-2- سناريوي انرژيهاي تجديد پذير محدود شده3-3-3- سناريوي انرژيهاي متمركز3-4- آلمان3-5- ايران3-6- فلسطين اشغاليفصل چهارم : هزينه اجتماعي4-1- هزينه هاي اجتماعي4-1-1- هزينه هاي خارجي، هزينه هاي اجتماعي و ضرورتها4-1-2- هزينه هاي قابل توجه4-1-3- هزينه هاي قابل توجه اجتماعي4-2- هزينه هاي اجتماعي نيرو گاهها4-2-1- ماليات پيگويي4-2-2- مجموع هزينه توليد برق4-2-3- هزينه اجتماعي4-3- هزينه هاي خصوصي نيرو گاه4-3-1- نرخ تنزيل4-4- هزينه هاي خارجي نيرو گاه4-4-1- ارزيابي و بررسي اثرات الودگي4-4-2- محاسبه هزينه هاي خارجي4-4-3- روشهاي محاسبه صدمات زيست محيطي4-4-3-1- هزينه تخريب4-4-3-2- هزينه كاهش4-4-4- بررسي هزينه هاي خارجي از متدولوژيهاي مختلف4-5- بررسي اقتصادي اثرات الودگي هوا روي سلامتي انسان4-5-1- هزينه بيماريها4-5-2- متد ارزش گذاري ترجيحي4-5-3- متد ارزش گذاري آمار حياتي4-5-4- متد انتقال فايده4-5-5- رويكرد سرمايه انساني4-6- روش استفاده شده جهت محاسبه هزينه خارجي4-6-1- علائم و نشانه هاي بيماري4-6-2- مرگ و مير4-6-2-1- برآورد VSL به روش تبديل WTP هر يك ار علائم و نشانه هاي بيماري4-6-2-2- برآورد VSL به روش كشش در آمدي4-6-2-3- برآورد VSL به روش ديه4-6-2-4- برآورد VSL به روش C.V.Mفصل پنجم : نتايج ( نيرو گاه برق شهيد رجايي )5-1- نيرو گاه حرارتي شهيد رجايي5-1-1- مشخصات فني نيرو گاه5-1-2- مشخصات پست انتقال 400كيلو ولت نيرو گاه حرارتي5-1-3- محل و موقعيت جغرافيايي نيرو گاه حرارتي5-2- نيرو گاه سيكل تركيبي5-2-1- مشخصات فني نيرو گاه5-2-2- مشخصات پست انتقال 400 كيلو ولت نيرو گاه سيكل تركيبي 5-2-3- محل وموقعيت جغرافيايي نيروگاه سيكل تركيبي شهيد رجايي5-3- آب مصرفي نيرو گاه شهيد رجايي 5-4- سوخت مصرفي نيرو گاه شهيد رجايي 5-5- سيستم سوخت رساني نيرو گاه 5-5-1- سيستم ذخيره و انتقال گازوئيل 5-5-2- سيستم ذخيره و انتقال مازوت 5-5-3- سيستم ذخيره و انتقال گاز طبيعي5-6- وضعيت سوخت مصرفي در نيرو گاه شهيد رجايي 5-6-1- واحدهاي بخاري 5-6-2- واحدهاي سيكل تركيبي 5-7- ميزان برق توليدي در نيرو گاه شهيد رجايي 5-8- محاسبه هزينه هاي خصوصي نيرو گاه شهيد رجايي 5-8-1- هزينه هاي سرمايه گذاري 5-8-1-1- هزينه هاي سرمايه گذاري واحدهاي بخاري 5-8-1-2- هزينه هاي سرمايه گذاري واحدهاي سيكل تركيبي 5-8-2- هزينه هاي سوخت مصرفي 5-8-2-1- هزينه هاي سوخت مصرفي واحدهاي بخاري 5-8-2-2- هزينه هاي سرمايه گذاري واحدهاي سيكل تركيبي 5-8-3- هزينه تعميرات و نگهداري 5-8-3-1- هزينه تعميرات و نگهداري واحدهاي بخاري 5-8-3-2- هزينه تعميرات و نگهداري واحدهاي سيكل تركيبي 5-9- نتيج محاسبه هزينه هاي خصوصي نيرو گاه شهيد رجايي 5-9-1- واحدهاي بخاري 5-9-2- واحدهاي سيكل تركيبي 5-10- سيماي استان قزوين 5-10-1- اب و هوا 5-10-2- جهت باد 5-10-3- دما و بارندگي 5-10-4- رطوبت 5-10-5- پوشش گياهي 5-10-6- جمعيت 5-11- وضعيت استقرار نيرو گاه شهيد رجايي 5-11-1- ويژگيهاي منطقه اي 5-12- بررسي غلظت گاز دي اكسيد گوگرد 5-12-1- مقايسه با استانداردهاي خروجي 5-13- محاسبه هزينه هاي خارجي نيرو گاه شهيد رجايي 5-13-1- هزينه هاي بيماري 5-13-2- هزينه هاي مرگ و مير 5-13-3- نتيجه گيري كلي 5-14- نتايج محاسبه هزينه اي خارجي نيروگاه شهيد رجايي 5-15- نتايج محاسبه هزينه هاي اجتماعي نيرو گاه شهيد رجايي فصل ششم : بحث و نتيجه گيري و پيشنهادات 6-1- قيمت تمام شده توليدبرق از نيرو گاه شهيد رجايي 6-2- پيشنهادات منابع و ماخذ واژگان انگليسي به فارسي واژگان فارسي به انگليسي چكيده انگليسي ضميمهچكيدهتوليد برق فوايد زيادي براي جامعه دارد و در عين حال باعث صدمات جبران ناپذير و ناخواسته اي همچون آسيب رساني و تخريب محيط زيست مي شود. براي اينكه بتوانيم تكنولوژيهاي مختلف توليد برق و اثرات زيست محيطي آنها را بررسي نماييم بايد به يك عامل مهمي توجه داشته باشيم . اين عامل مهم هزينه هاي اجتماعي مي باشد كه در ارتباط با توليد برق حاصل مي شود . در اين پايان نامه هزينه اجتماعي نيرو گاه شهيد رجايي كه باعث صدماتي به سلامتي انسان ميشود محاسبه شده است.نيرو گاه برق شهيد رجايي در 25 كيلو متري اتوبان تهران – قزوين واقع شده است . سيستم توليد برق ، يك سيستم خودكاري است كه در مجموع وابسته به سوخت فسيلي مي باشد ( گاز طبيعي ، مازوت و گازوئيل) كه از طريق پالايشگاهها وارد مي شوند. توانايي توليد برق با ظرفيت تقريبا" 2000 مگا وات دارد و داراي يك نيرو گاه سيكل تركيبي متشكل از 6 واحد گازي 112 مگا وات و 3 واحد بخاري 125 مگا وات است و يك نيرو گاه حرارتي با ظرفيت 1000 مگا وات كه متشكل از 4 واحد بخاري 250 مگا واتي مي باشد.در فصل پاييز بويژه فصل زمستان بدليل افت فشار گاز ، از سوخت فسيلي مازوت بيشتر از ساير سوختها استفاده مي شود بخاطر همين علت غلظت آلاينده دي اكسيد گوگرد در اين فصول توسط واحدهاي بخاري بالا مي باشد.8 سناريو براي سيستمهاي توليد برق شهيد رجايي بر اساس هزينه هاي خصوصي ، اجتماعي و خارجي طراحي شدند .اين هزينه ها براي هر سناريو با توجه به روابط ارائه شده محاسبه شدند و با استفاده از داده هاي مرتبط با توليد برق ساليانه از هر نيرو گاه و هزينه عناصر ارائه شده ، كليه هزينه ها براي هر يك از نيرو گاههاي برق شهيد رجايي ( سيكل تركيبي و بخاري ) كه در هر سناريو آورده شده است ، تعيين شد. متوسط طول عمر براي نيرو گاه هاي بخاري و سيكل تركيبي 30 سال در نظر گرفته شده است و نرخ تنزيل 10 در صد فرض شده است. اين هزينه ها در ارتباط با هزينه هاي تعميرو نگهداري ، مصرف سوخت و سرمايه گذاري بوده است.هزينه هاي خارجي توليد برق هر نيرو گاه بطور جداگانه ارزيابي مي شود. براي واحدهاي با سوخت فسيلي نيرو گاه شهيد رجايي اين هزينه ها شامل صدمات ناشي از آلودگي هوا بويژه دي اكسيد گوگرد روي سلامت انسان است. مرگ و مير و هزينه هاي بيماري از اجزاء مهم هزينه هاي خارجي بودند كه براي نيرو گاه شهيد رجايي محاسبه شد.هزينه هايي كه براي اثرات مرگ و مير و هزينه هاي بيماري تعيين شد ، بر اساس رويكرد ارزش آمار حياتي و ارزشگذاري ترجيحي بود و براي محاسبه آن از تمايل افراد به پرداخت و پرسشنامه استفاده شد. و با استناد به داده هاي محاسبه شده براي شهر تهران بود.اشكال مختلف هزينه هاي ، خارجي براي 4 سناريو بدست امد كه بر اساس تخمين مرگ و مير و هزينه هاي بيماري پايه ريزي شده است . كل هزينه هاي خارجي در طول شرايط عادي و حداكثر بار در فصول پاييز و زمستان حدود 151/124 و918/137 و 226/203 و 000/218 ريال بر كيلو وات ساعت شده است و كل هزينه هاي اجتماعي در 8 سناريو در حدود 093/250 و 86/263 و 814/412 و 581/426 و 889/491 و 663/ 506 و 351/329 و 942/343 ريال بر كيلو وات ساعت تعيين شد.مقايسه تخمين هزينه هاي اجتماعي بطور واضح نشان مي دهد كه نيرو گاههاي برق كه از سوختهاي فسيلي استفاده مي كنند در مقايسه با انهايي كه اساسشان بر پايه استفاده از انرژي تجديد پذير است ، هزينه هاي خارجي قابل توجه و مهمي را توليد مي كند . مقدمهنيروي برق يكي از مهمترين استوانه هايي است كه اقتصاد كشور با تكيه بر آن توسعه مي يابد ، نيرو گاهها بعنوان قلب تپنده صنعت برق كشور با فعاليت شبانه روزي و بدون وقفه خود نيروي برق را كه نقش حياتي و تعيين كننده در ادامه حيات صنعتي و اقتصادي كشور دارد در شرياني بسيار گسترده از شبكه پيچيده برق سراسر كشور به حركت در مي اورند.توليد برق يكسري فوايدي براي جامعه دارد و در عين حال باعث اثرات ناخواسته اي همچون آسيب رساني و تخريب محيط زيست مي شود. يكي از مهمترين اهداف جهت مقايسه تكنولوژيهاي مختلف توليد برق اثرات مي باشد كه هنوز هم موضوع بحث انگيز مي باشد و علت اصلي آن بخاطر اثرات زيست محيطي مي باشد كه كه خيلي گستره مي باشد.ا ثرات ناشي از توليد برق توسط سوختهاي فسيلي به اشكال مختلف و گسترده اي نفوذ مي كند . براي اينكه بتوانيم تكنولوژيهاي مختلف توليد برق و اثرات زيست محيطي انها را مقايسه كنيم بايد يك عامل مهمي را در نظر بگيريم . اين عامل مهم كه امروزه بصورت گسترده مورد پذيرش قرار گرفته است هزينه هاي اجتماعي مي باشند ، مثل تعيين ارزش مالي سلامتي انسان كه در نتيجه توليد برق حاصل ميشود و باهزينه هاي خصوصي جمع مي شود و هزينه اجتماعي حاصل مي شود.هزينه هاي خارجي مقدار صدمات وارد شده در نتيجه توليد برق و در اتباط با پروسه توليد منعكس مي شود .از مهمترين صدمات ، سلامتي انسان ، ساختمانها ، محصولات ، جنگلها و اكوسيستم مي باشد . اما از بين آنها موردي كه خيلي مهم و قابل توجه است صدمات وارده به سلامتي انسان است . نيرو گاههي كه در اين پايان نامه بررسي شده است نيرو گاه فسيلي مي باشد و از مهمترين اثرات زيست محيطي ان در ارتباط با نيرو گاههاي برق فسيلي انتشار آلاينده هايي به هوا از جمله گاز دي اكسيد گوگرد ناشي از سوختهاي فسيلي مي باشد. فصل اول:كليات1-1- تعريف مسئله و اهميت موضوعاقتصاد دانان مدتها است فهميده اند سيستم بازار خصوصي اثرات نا مطلوبي را روي محيط زيست و انسان مي گذارد . از جمله اين اثرات نامطلوب گازهاي مضر و آبهاي آلوده است كه از صنايع و نيروگاهها متصاعد مي شوند. بطور كلي در فرايند توليد دو نوع خروجي ايجاد مي شود. كه يكي از انها توليد كالا و خدمات است كه در بازار و بنگاههاي مصرف كننده ارائه مي شود و ديگري آلاينده ها مي باشند و كاملا " متفاوت از نوع اول است. اثرات نامطلوب ناشي از توليد نتيجه اش از بين رفتن كيفيت محيط زيست است كه بعنوان يك خروجي مضر محسوب مي شود كه بنگاهها نقشي در مورد ان ندارند و هم چنين نمي توان ان را در بازار بفروشند . در مقابل خانوارها و ساير بنگاههاي توليدي كه از آلاينده هاي نا مطلوب متاثر مي شوند هزينه هايي را به شكلهاي مختلف تجربه مي كنند .به اين نوع هزينه ها كه بصورت هزينه هاي منفي ناشي از توليد بنگاهها نتيجه مي شود هزينه هاي اجتماعي يا نا مطلوب گفته مي شود.بطور كلي مسئله آلودگي و حفاظت از محيط زيست يك مسئله جهاني است كه امروزه حتي در امور سياسي كشورها هم وارد شده است. تمام كشورها از كشورهاي صنعتي و پيشرفته گرفته تا كشورهاي در حال توسعه همه بايد در امر كنترل آلودگي سهيم باشند . چرا كه آلودگي يك اثر جانبي سيال است و از يك مكان به مكان ديگر منتقل مي شود. لذا اثر منفي آن شامل همگان مي شود.در هزينه هاي اجتماعي نيروگاهها هزينه هاي اضافي ناشي از توليد برق را كه بصورت هزينه هاي زيست محيطي و صدمات سلامتي ناشي از گازهاي آلاينده مثل اكسيدهاي گوگرد ، تغييرات اقليمي ، پساب ، سلامت شغلي ، ريسك تصادفات ، سر و صدا ، موارد ديگر منعكس مي شود را ارائه مي كند .جهت بدست اوردن هزينه هاي اجتماعي ، هزينه هاي توليد برق با هزينه هاي خارجي تلفيق مي شوند كه مي تواند يك شاخص مقايسه اي جهت ارزشگذاري اقتصادي و زيست محيطي باشد.هزينه هاي خارجي به معني هزينه هاي بيروني است كه طي يكسري فعاليتهاي اقتصادي يا اجتماعي يك گروه از افراد كه روي گروه ديگر اثر مي گذارد اتفاق مي افتد.اين اثرات بطور كامل محاسبه نمي شود و يا از طرف گروه اول غرامتي پرداخت نمي شود .بدين ترتيب يك نيروگاه برقي كه دي اكسيد گوگرد توليد مي كند ، باعث صدماتي به متريال ساختمان يا سلامت انسان مي شود كه اين يك هزينه خارجي محسوب ميشود .اين هزينه خارجي اثراتي را به مالك ساختمان يا سلامتي انسان وارد مي كند و باعث نارضايتي انها مي شود كه توسط توليد كننده برق محاسبه نمي شود .اين فعاليتهايي كه بطور قطع باعث تخريب مي شوند ، هزينه هاي زيست محيطي خارجي هستند كه در اصل هزينه هاي واقعي متحمل شده به اجتماع هستند ولي توسط مالكين نيروگاه در داخل محاسبات وارد نمي شود. دروني كردن هزينه هاي خارجي ناشي از توليد برق و اضافه كردن ان به هزينه هاي خصوصي تحت عنوان هزينه هاي اجتماعي مطرح مي شودو بعنوان يك ابزار سياسي ضروري بررسي مي شود تا اثرات منفي آن را كاهش دهند و در آينده يك عرضه و تقاضاي پايدار انرژي توليد كنند .1-2-سئوالات اساسي- ايا بازار در تعيين هزينه هاي خارجي با شكست مواجه مي شود؟اثرات خارجي در حقيقت اثرات مربوط به توليد يا مصرف كالا و خدمات مي باشد كه بر شخص ثالث وارد مي شود.و شكست بازار زماني رخ مي دهد كه كه شخص سومي در اثر مصرف يا توليد كالا و خدمات تحت تاثير قرار بگيرد.اين اثرات توليد هزينه مي كنند وآن تحت عنوان هزينه خارجي مطرح مي شود.- ايا با تعيين هزينه هاي اجتماعي كارايي نيروگاهها بالا مي رود ؟براي تعيين هزينه هاي اجتماعي ، هزينه هاي خارجي به هزينه هاي خصوصي اضافه مي شود و اين مبلغ اضافي به صورتحسابهاي برق اضافه شده واز مصرف كننده برق دريافت مي شود تا توسط دولت جهت بهبود كيفيت و كارايي نيروگاهها استفاده شود.- آيا با كاهش آلودگي منافع نهايي اجتماعي بالا مي رود ؟با كاهش آلودگي منافعي به جامعه مي رسد كه به آن منافع نهايي اجتماعي گفته مي شود. به عبارتي منافع اجتماعي داراي فوايدي است كه با محيط زيست پاكيزه تر همراه مي باشد.1-3- فرضيه هاي مسئله1 - سوختهاي فسيلي پالايشگاههانسبتي از توليد را به آلودگي محيط تبديل مي كنند و اين نسبت كمتر از يك است.2 – سهم هزينه هاي ناشي از سوختهاي فسيلي در توليد برق در ميزان آلودگي در حال افزايش است .3 – هزينه هاي اجتماعي ناشي از توليد گازهاي آلاينده از نيروگاههاي فسيلي رو به افزايش است .1-4- روش شناسيروش گرداوري اطلاعات دراين پرژه بصورت كتابخانه اي ، اسنادي ، اينترنتي ، بازديدهاي ميداني بوده است كه شامل بازديد از نيروگاه، مراجعه به وزارت نيرو ، شركت توانير ، پژوهشگاه نيرو ، و سازمان حفاظت محيط زيست مي باشد. در مراجعه به اين مراكز از نظرات كارشناسان هم استفاده شده است.ابزار گرداوري اطلاعات شامل مصاحبه با كارشناسان ، ترجمه متون انگليسي مرتبط ، مشاهده از نيروگاه ، استفاده از جداول و امار اسنادي كشور و استفاده از نرم افزارهاي اكسل و كامفار مي باشد.نوع روش تحقيق علمي – كاربردي مي باشد.اطلاعات مربوط به هزينه انتشار الاينده از نيروگاه برق را تعيين كرده و براي ان آمار و اطلاعات جمع آوري نموده و شاخصهاي مورد نطر محاسبه و تجزيه تحليل مي شوند.. بنابراين روش مطالعه به تجزيه و تحليل داده هاي اماري و استفاده از ان براي براورد شاخص هاي مربوط به تعيين هزينه هاي انتشار الاينده ها جهت بهبود وضعيت محيط زيست مي باشد . منطور تحقيق بدست اوردن هزينه اجتماعي نيروگاه مي باشد اين هزينه اجتماعي شامل هزينه هاي خصوصي وهزينه هاي خارجي نيروكاه مي باشد.ü هزينه هاي خصوصي :هزينه سوخت ،هزينه هاي ثابت و متغير اپراتوري و نگهداري،دستمزد كارگر و خدمات بيمه ، ميزان سرمايه گذاري و ميزان توليد برق در طول يكسال مي باشد.ü هزينه هاي خارجي : تعيين ارزش اقتصادي صدمات و خسارات بر سلامت انسان مي باشد و طريقه بدست اوردن ان بر اساس هزينه هاي درمان و بدست اوردن ميزان غلظت موثر جهت ايجاد بيماري و شناسايي غلظتهاي منتشره گاز دي اكسيد گوگرد از نيروگاه مي باشد. بنابراين با توجه به توضيحات فوق با بدست اوردن هزينه هاي تمام شده يك واحد انرژي از نيروگاه و با دروني كردن هزينه هاي خارجي ، هزينه هاي اجتماعي توليد يك واحد انرژي با سناريوهاي مختلف محاسبه مي شود.پس از مشخص شدن هزينه هاي اجتماعي ناشي از سوختهاي فسيلي در نيروگاهها و هزينه تمام شده توليد برق مي توان از آن در تصميم هاي مديريتي براي قيمت گذاري برق مورد استفاده قرار گيرد . فصل دوم : نيرو گاههامقدمهنيروگاههاي حرارتي مجتمع و يا كارخانه هستند كه در طي آن فرايند ترموديناميك انرژي حاصل از سوخت فسيلي به نيروي برق تبديل مي گردد. درصد اين تبديل را بازدهي كلي نيروگاه مي نامند. نيروگاهي با بازدهي 40 درصد يعني 40 درصد انرژي حرارتي موجود در سوخت فسيلي به انرژي الكتريكي تبديل مي شود.امروزه بازدهي نيروگاه حرارتي كه با چرخه رانكين كار مي كند تا 45 درصد افزايش يافته است واين بازدهي به هنگام استفاده از انرژي حرارتي محصولات احتراق خروجي يك چرخه توربين گازي براي مولد بخار يا ديگ بخار در چرخه رانكين به پنجاه درصد نيز مي رسد. بنابراين در نيروگاههاي حرارتي بدون وجود سوخت فسيلي نيروي برق بوجود نخواهد آمد.سوخت فسيلي مورد نياز نيروگاهها مي تواند گاز طبيعي ، زغال سنگ ،مازوت، و گازوئيل باشد. سوخت گاز طبيعي به دلايل سهولت در انتقال ، پاكي احتراق و مشكلات كمتر در مورد بازمانده احتراق ،اصولا" هم براي ديگ بخار و هم براي محيط زيست بسيار كم ضررتر است.سيستم سوخت رساني هم بسيار ساده است. ايستگاه تقليل فشار و تنظيم فشار خط لوله گاز با رگولاتور و شيرهاي ضروري قطع و وصل جزء مدار سوخت تا سر مشعلها است.سوخت زغال سنگ مستلزم سيستم پيچيده اي بوده كه بطور عمده از دستگاههاي متنوعي تشكيل شده است. علاوه بر اين احتراق زغال سنگ به دليل جامد بودن مشكلات خاص خود را دارد تا امكان احتراق كامل فراهم شود. وجود گوگرد در زغال سنگ موجب مي شود محصولات احتراق در مجاورت آب،اسيد تشكيل داده و سبب ريزش بارانهاي اسيدي شوند.اگر سوخت گازوئيل را كه به دليل گراني فقط براي راه اندازي بكار مي رود مشخص كنيم سوخت مازوت يا سوخت سنگين بيشترين مصرف را در نيروگاهها در تبديل به انرژي الكتريكي دارد.سيستم سوخت مازوت شامل ايستگاه تخليه سوخت به منابع زيرزميني يا رو زميني تخليه،پمپها و خطوط انتقال مازوت به مخزن ذخيره پمپاژ ، مازوت به مشعلهاي ديگ بخار ، سيستم گرمكن لوله ها و مخازن، سيستم چرخش برگشت و سوخت ، پمپ و مبدلهاي حرارتي براي گرم كردن مازوت ، عايق كاري، و عايق بندي لوله ها و مخازن و بالاخره لوله بخار براي گرمايش مي باشد.انتخاب محل نيروگاه به نوع سوخت بستگي دارد.ممكن است به دليل وجود پالايشگاه و نفت در محل و يا در مجاورت آن ، يا به دليل وجود معادن زغالسنگ ،تصميم به احداث يك نيروگاه گرفته شود تا بدين ترتيب سوخت فسيلي به انرژي الكتريكي تبديل و به نقاط مصرف ارسال گردد.چنانچه چنين باشد دليل احداث نيروگاه در مجاورت منبع تامين سوخت از قبل نوع سوخت را تعيين كرده است. در صورتيكه اگر احداث نيروگاههاي جديد مد نظر باشد و صرفا" عامل مهم توازن در شبكه انتقال برق بالقوه موجود و عوامل جانبي ديگر عامل تعيين كننده مكان نيروگاه باشد در انصورت براي انتخاب نوع سوخت بايد ارزيابي اقتصادي دقيقي به عمل آيد.مازوت به دليل وجود منابع وسيع نفت و پالايشگاههاي متعددي در ايران ارزان بوده و مقدار آن افزون بر نياز مصرف داخلي است، صادرات آن اقتصادي نيست .زيرا هزينه حمل ونقل آن بعلاوه بر هزينه توليد و استخراج ، بالاتر از قيمت فروش آن خواهد بود. در حاليكه با تبديل آن به نيروي برق ارزش افزوده آن بسيار بالا خواهد رفت.بطور كلي همواره مازوت بعنوان سوخت پايه و اصل بدليل گراني سوخت گاز مطرح مي شود.اما نظر به اينكه ايران توليد كننده گاز بوده و داراي منابع وسيعي است و نيز شبكه و خطوط انتقال گاز در سراسر ايران كشيده شده است . لذا اتصال يك خط گاز به نيروگاهها براي مواقع اضطراري توجيه پذير است. زيرا در مواقع غير مترقبه مانند خرابي خط آهن و راهها ،جنگ يا صدمات غير قابل پيش بيني طبيعي،مانندسيل،زمين لرزه، اعتصابات كارگري، موانع تصادفي ديگر نيروگاه مي تواند به كار خود ادامه دهد.2-1- انواع نيروگاههانيروگاه عامل توليد برق است كه در گذشته انرا كارخانه برق مي گفتند.در واقع جايي است كه براي توليد برق و توليد نيرويي كه بوسيله آن تمامي كارخانه و به عبارتي كاملتر مجموعه زندگي ما مي چرخد و زندگي راه تكامل خود را مي پيمايد و به پيش مي رود.انواع نيروگاههاي كه در سطح جهان به امر توليد برق مي پردازند به شرح ذيل مي باشد:هر يك از انواع نيروگاهها فن آوريهاي ويژه اي دارند . از بين آنها به توضيح نيروگاههاي فسيلي پرداخته مي شود. . [ستاري-1382]2-1-1- نيروگاههاي بخارينيروگاهي است كه در ان از انرژي حرارتي سوختهاي مايع و جامد و گاز جهت توليد بخار و مصرف ان در توربين هاي بخار براي توليد برق استفاده مي شود. اين نيروگاهها داراي هزينه ثابت احداث نسبتا" بالايي مي باشند. با اين وجود بدليل ويژگيهاي خاص خود از متداولترين انواع نيروگاههاي حرارتي در سطح جهان و نيز در كشور ايران محسوب مي گردند. بطوريكه مطابق با آمار سال 1383 در حدود 60 در صد نيروگاههاي كشور را تشكيل مي دهند. براي توليد انرژي الكتريكي در نيروگاههاي بخار از سوختهاي جامد نظير زغال سنگ ، سوخت مايع مثل مازوت و گاز طبيعي استفاده مي شود.نيروگاه بخاري از تجهيزاتي مثل مولد بخار ، توربين ، ژنراتور ، چگالنده ، و پمپ تشكيل شده است.در اين نيروگاه آب پس از پمپ شدن و افزايش فشار وارد مولد بخار مي گردد و در آن با در يافت انرژي حرارتي ناشي از احتراق سوخت تبديل به بخار مي گردد. بخار با عبور از توربين انرژي خود را به ان انتقال مي دهد و موجب چرخش محور توربين مي گردد .موتور ژنراتور شروع به چرخش مي كند و موجب توليد برق در ژنراتور مي گردد. بخار خروجي از توربين در قسمت چگالنده انرژي حرارتي خود را از دست مي دهد و دوباره تبديل به مايع مي گردد .چرخه كاري و پمپ شدن دوباره آب تكرار مي گردد. آب خنك كننده در چگالنده با در يافت انرژي حرارتي بخار گرم مي گردد و سپس به سمت برج خنك كننده هدايت مي شود و در آن سرد مي شود.دوباره به سمت چگالنده جريان مي يابد.آب سرد مورد نياز چگالنده را مي توان از يك منبع آب طبيعي رود خانه نيز تامين نمود. [هوشمند ،رحمت اله1380]اين نيروگاهها در جهان و هم چنين در ايران در مقام اول خود قرار دارندو بيشترين رقم توليد برق بوسيله اين نوع نيروگاهها صورت مي گيرد. نيروگاه بخاري به معني تبديل انرژي شيميايي سوخت به انرژي الكتريكي است و اگر ساده تر بگوييم ديگ بخارتوربين وژنراتورمولد برق را مي چرخاند.ديگ بخار وسيله اي است كه آب را به بخار تبديل مي كند.عبور جريان بخار با فشار از ميان پره ها توربين را به حركت در مي آوردو نيروي مكانيكي ايجاد مي كند . و اين نيروي مكانيكي بدست آمده از توربين ژنراتور را به حركت در مي آوردو در نتيجه نيروي برق توليد مي گردد .براي توليد بخار آب سوخت احتياج داريم .آب بوسيله پمپهاي مختلف از رود خانه يا چاههاي عميق به استخرهاي ته نشيني انتقال مي يابد و پس از تصفيه فيزيكي به تصفيه خانه مي رود و پس از پالايش و كنترل شيميايي به درون ديگ بخار راه مي يابد.سوخت نيز بوسيله پمپهاي سوخت رساني به محل كوره درون ديگ بخار منتقل مي شود و بوسيله مشعلهاي متعدد احتراق مي يابد. سوخت نيروگاههاي بخاري مي تواند گاز يا مازوت ( نفت كوره) و يا هر دوي انها باشد.ضمنا" از زغال سنگ نيز به عنوان سوخت نيروگاههاي بخاري استفاده زيادي مي شود ولي در ايران هنوز استفاده ندارد.و در حال حاضر از گاز مازوت استفده مي شود. به همين خاطر در مواقع طراحي نيروگاهها نوع سوخت را هم در نظر مي گيرند.سوخت بوسيله مشعلهاي داخل كوره آب داخل ديواره هاي آبي ديگ بخار را تبديل به بخار مي كند كه خود مراحل مختلفي دارد.بخار حاصله از ديگ بخار يا بويلر از طريق لوله هاو كانالهاي انتقال بخار به درون توربين دميده مي شودو نيروي محركه بخار دستگاه توربين را كه از سه قسمت فشار قوي، فشار متوسط و فشار ضعيف تشكيل مي شود به حركت در مي آورد و ژنراتورنيز برق توليد مي كند.برق توليد شده بوسيله ژنراتور از طريق ترانسفورماتور افزاينده كه 20 كيلو ولت را به 400 كيلو ولت مي رساند به پست نيروگاه انتقال مي يابد و از آنجا نيز روانه سيستمهاي توزيع جهت استفاده مصرف كنندگان مي شود. [ستاري-1382]2-1-2- نيروگاههاي سيكل تركيبينيروگاهي است كه در آن علاوه بر انرژي الكتريكي توربينهاي گازي از حرارت گازهاي خروجي از توربينهاي گازي جهت توليد بخار از يك ديگ بخار بازياب استفاده شده و بخار توليدي در يك دستگاه توربوژنراتور توليد انرژي برق مي نمايد.با توجه به بازدهي كم نيروگاههاي توربين گازي كه مقدار زياد ناشي از تلفات انرژي حرارتي گاز خروجي از دودكش انها مي باشد متختخصصين صنعت توليد برق به اين نتيجه رسيده اند كه مي توان با بازيافت حرارت دود خروجي از از اين نيروگاهها و توليد بخار جهت استفاده در يك نيروگاه بخار اقدام به افزايش بازدهي اين نيروگاه نمود . بدين ترتيب نيروگاههاي سيكل تركيبي به عنوان تركيبي متشكل از توربينهاي گازي مدار باز و بخاري وارد بازار صنعت برق گرديدند. بازدهي اين نيروگاهها بالغ بر 55 در صد ميگردد. كه در مقايسه با بازدهي نيروگاههاي بخاري و يا نيروگاههاي توربين گازي بسيار بالا مي باشد. بر اساس آمار سال 1383 بيش از 18 در صد از ظرفيت نصب شده زير نظر وزارت نيرو در كشور بدون احتساب ظرفيت نيروگاههاي كه تنها قسمت گازي آنها فعال بوده است مربوط به نيروگاههاي سيكل تركيبي مي باشد.اين نيروگاهها علاوه بر داشتن بازدهي و توان بالا داراي مزاياي ديگري از قبيل راه اندازي سريع قسمتي از ظرفيت توليدي خود (قسمت توربين گازي)براي پوشش بارهاي پيك و نيز مناسب بودن براي پوشش بارهاي پايه مي باشند. از جمله مشكلات و معايب اين نوع نيروگاهها مي توان به تفاوت طول عمر واحدهاي بخاري و گازي اشاره نمود. نيروگاههاي سيكل تركيبي به طور قابل ملاحظه اي نسبت به دما و فشار محيط حساس مي باشند و با گرم شدن هوا قدرت عملي آنها كاهش مي يابد . بدين ترتيب اين نيروگاهها بخصوص در كشورهاي سرد سير و در مناطقي كه داراي پيك بار زمستاني هستند مناسب مي باشند. [هوشمند رحمت اله، 1380]نيروگاههاي سيكل تركيبي بطور كلي به دو نوع با مشعل و بدون مشعل در قسمت واحد بخار خود تقسيم مي گردند. در نوع بدون مشعل حرارت دود خروجي از نيروگاههاي توربين گازي مدار باز در يك بازتاب حرارتي به سيال آب انتقال مي يابد. بخار موجب چرخش يك توربين بخار براي توليد برق مي شود. از آنجاييكه دماي گاز ورودي به توربينهاي گازي با قدرت زياد بسيار بالا و بالغ بر 1200 در جه سانتي گراد و حرارت گاز خروجي از دودكش آن بالغ بر 550 در جه سانتي گراد و دماي گاز ورودي به توربين بخار نسبتا" پايين و در حدود 600 در جه سانتي گراد مي باشد ،امكان انتقال حرارت از گازهاي خروجي از توربين گازي به گاز ورودي سيكل بخاري و توليد انرژي الكتريكي در سيكل واحد بخار كاملا" امكان پذير مي باشد. از آنجاييكه درسيكل تركيبي بدون مشعل ، تنها از حرارت گاز خروجي توربين گازي براي توليد بخار استفاده مي گردد.قدر ت توليد توسط واحد بخاري كم و در حدود نصف قدرت توليدي واحد توربين گازي مي باشد. به منظور افزايش قدرت سيكل بخاري مي توان از گازهاي خروجي چندين واحد گازي براي توليد بخار استفاده نمود.اين نوع نيروگاهها به دو صورت تك فشاره و دو فشاره موجود مي باشد. در نيروگاههاي دو فشاره بازياب حرارتي داراي يك قسمت توليد بخار با فشار بالا از مجراي ورودي توربين وارد مي شود ولي بخار توليد شده با فشار كم از طبقات با فشار پايين تر وارد توربين مي شود .از معايب اين نوع نيروگاهها وابستگي توليد واحدهاي بخاري آن به واحدهاي گازي اشاره نمود.در نيروگاههاي سيكل تركيبي با مشعل وجود اكسيژن در دود خروجي توربين گازي باعث شده است كه علاوه بر استفاده از انرژي حرارتي آن فكر ايجاد حرارت بيشتر بوسيله احتراق اكسيژن نيز ، توسط متخصصين صنعت برق توليد مطرح شود. در اين نيروگاهها واحد توربين گازي به عنوان منبع توليد هواي احتراق عمل مي نمايد و هواي مورد نياز مشعلهاي مولد بخار ، بازياب حرارتي را تامين مي كند. با تعبيه مشعلها همرا با سوخت اضافي در مولد بخار ، مي توان ميزان فشار و دماي گرم بخار توليدي و در نتيجه قدرت توليدي واحدهاي بخار را افزايش داد. در اين نوع نيروگاهها مولد بخار مي تواند با هر سوختي حتي ذغال سنگ عمل نمايد در حاليكه در اتاق احتراق واحد توربين گازي مي بايست سوخت با كيفيت نظير گازوييل و يا گاز طبيعي مورد استفاده قرار گيرد. [آشناي اجمالي با نيروگاهها ، 1378]ازدير باز كارشناسان انرژي باور داشتند كه از تركيب حاصل از توربينهاي گازي با توربينهاي بخاري از نظر ترموديناميكي به بازده بالايي دست خواهند يافت . هم چنين مي دانستند با اعمال چنين تركيبي از يك سو متوسط درجه حرارت ورودي افزايش و از سوي ديگر متوسط در جه حرارت كاهش مي يابد.همرا با روند توسعه و پيشرفت تكنيك ساخت توربينهاي گازي در صنايع و كارخانه ها در اواسط ششمين دهه از عمر آن اين تركيب به تدريج جاي خودرا باز كرد . هم اكنون شاهد رشد قابل ملاحظه اي در ساخت و نصب نيروگاههاي چرخه تركيبي هستيم تا جايي كه در سراسر جهان بيش از 180 نيروگاه چرخه تركيبي وجود دارد كه بصورتهاي زير فعاليت مي كنند.جايگزين نيروگاههاي قديمي با توربينهاي گازي و استفاده از بويلر مورد ديگر بهره برداري از چرخه تركيبي است كه در آينده كاربرد آن بيشتر خواهد شد و هم چنين در فرايندهاي توليد گاز از زغال سنگ و يا بويلرهاي زغال سنگ و تركيب آنها با توربينهاي گازي امري متداول خواهد شد.با تركيب توربينهاي گازي مدرن و بويلرهاي بازياب و توربينهاي بخاري حدود 50 درصد به بازدهي اضافه مي شود.نيروگاههايي با اين سيستم بدليل مزايايي مانند:تكامل فني ، انعطاف پذيري در تغييرات بار ، استفاده در موقع اوج بار شبكه سهولت در نصب و راه اندازي و رسيدن به بهره برداري در مدت كوتاه مورد توجه ويژه قرار گرفته اند. علاوه بر اينها با توجه به رشد بهاي سوخت ،اين نيروگاهها بدليل بالا بودن نسبي بازده بعنوان عامل اصلي بازدارنده در افزايش بهاي برق و انرژي عمل مي كنند.همزمان و هنگام با پيشرفت فني ساخت نيروگاههاي گازي ايران و پيشرفت و توسعه ساخت نيروگاههاي چرخه تركيبي در جهان ، ايران نيز فعاليت خود را براي احداث نيروگاههاي چرخه تركيبي از مدتها پيش آغاز كرد و هم اكنون واحدهاي گازي بسياري از نيروگاهها در دست بهره برداري و واحدهاي تركيبي بخار آنها در دست احداث و نصب است. [ستاري-1382]2-1- 3- نيروگاههاي گازينيروگاهي است كه در آن از انرژي حرارتي سوختهاي فسيلي گاز و مايع جهت توليد گاز داغ (دود) و مصرف ان در توربينهاي گازي براي توليد برق استفاده مي گردد.نيروگاههاي گازي از سه قسمت اصلي به نامهاي كمپرسور ، اتاق احتراق ، و توربين تشكيل شده اند. توربين و كمپر سور داراي چرخ استوانه اي شكل مي ياشند. كه در محيط آنها در چند رديف پره هاي مورب كار گذاشته اند و مابين اين پره ها ، پره هاي ساكني كه به جدار خارجي نصب گرديده اند قرار دارند. در پره هاي متحرك كمپر سور ، مرتبا" به ذرات هواي ورودي به آن سرعت داده مي شود و در پره هاي ساكن آن سرعت ايجاد شده تبديل به فشار مي گردد. در صورت وجود تعداد رديفهاي كافي پره هاي متحرك ، فشار سيال خروجي از كمپر سور را مي توان تا چند ده برابر فشار ورودي افزايش داد. كمپر سور توسط محوري به توربين متصل مي باشد و در هنگام فعاليت و بهره برداري از نيروگاه توان مصرفي ان توسط توربين تامين ميگردد.در هنگام راه اندازي نيروگاه تجهيزات جداگانه اي براي راه اندازي كمپر سور نياز مي باشد. به همين دليل معمو لا" از ماشينهاي سنكرون به عنوان موتور كه از شبكه و با وساطت مبدلهايي ( فركانسهاي متغير )تغذيه مي شوند ، استفاده مي گردد. هواي فشرده پس از خروج از كمپرسور وارد اتاق احتراق مي گردد و در انجا با سوخت تركيب مي گردد و در اثر سوختن با مواد سوختني در جه حرارت ان بالا مي رود و پس از آن به سمت توربين هدايت مي شود گاز سوخته داغ و متراكم با عبور از ميان پره هاي متحرك ساكن توربين ، كسب سرعت مي نمايد و با برخورد به اولين رديف پره هاي متحرك ، آنها را به گردش در مي آورد ودر نتيجه از انرژي جنبشي ان كاسته مي گردد. در رديف پره هاي بعدي نيز مجددا" فشار تبديل به سرعت و و سرعت تبديل به انرژي مكانيكي مي گردد و به چرخ انتقال مي يابد تا انكه در نهايت فشار ان به اندازه فشار جو مي رسد و انبساط يافته و به خارج منتقل مي گردد. موتور ژنراتور با محور توربين متصل مي باشد لذا چرخش محور توربين در ژنراتور برق توليد مي كند. اساس كار توربين گازي بسيار شبيه توربين بخار است ، تنها دو تفاوت عمده بين انها وجود دارد كه عبارتند از :- دماي گاز ورودي به توربين در نيروگاه گازي حدود 1200 در جه سانتي گراد مي باشد كه بسيار بيشتر از دماي بخار فوق گرم ورودي به توربين نيروگاه بخاري است. لذا پره هاي توربين گازي بايد نسبت به پره هاي توربين بخار داراي تحمل بيشتري در برابر دماهاي بالا باشند.- در گازهاي احتراق ورودي به توربين گازي ، عناصر زائدي از قبيل گوگرد ، فسفر ، واناديوم وجود دارد كه باعث خوردگي شيميايي و مكانيكي سطح پره هاي توربين مي شود ، اين عناصر در سوخت تزريق شده به اتاق احتراق موجود مي باشند. لذا استقامت پره هاي توربين گازي در مقابل خوردگي بايد بسيار بيشتر از پره هاي توربين بخاري باشد. [هوشمند رحمت اله،1380]تجهيزات اصلي اين نيروگاهه شامل كمپرسور ،اتاق احتراق و توربين مي باشد. محدوديت استفاده از اين نيروگاهها آن است كه در جه حرارت گاز نبايد بيشتر از 700 در جه سانتي گراد باشد .هم چنين اين نيروگاهها داراي راندمان حرارتي مناسبي نبوده و برق مصرفي كمپرسور آنها بسيار بالا است. 2-1- 4- نيروگاههاي ديزلياين نيروگاهها ساده ترين نوع ممكن است . نيروگاهي است كه در آن از سوخت گاز يا مايع در سيلندرهاي دستگاه استفاده كرده و انرژي مكانيكي حاصل توسط ژنراتور كوپله شده با آن به انرژي الكتريكي تبديل مي شود. تجهيزات آنها عبارتند از : مخزن اصلي سوخت ، مخزن سوخت روزانه ، موتور ديزل و ژنراتور.نيروگاههاي ديزلي براي ظرفيت پايين و نيز جهت تامين برق اظطراري كارخانجات صنعتي و ساختمانهاي بزرگ يا تامين برق روستاها و بخشهاي دور افتاده مورد استفاده قرار مي گيرند .[نوهسي-1382]2-2- قدرت اسمي نيروگاههامنظور از قدرت اسمي قدرتي است كه براي يك نيروگاه بدون در نظر گرفتن تلفات و خاموشي پيش بيني شده است. و منظور از قدرت عملي بيشترين توان يا ظرفيت قابل توليد مولد برق در محل با در نظر گرفتن محدوديتهاي احتمالي طراحي و معايب جزيي واحد و شرايط محيطي مي باشد. قدرت اسمي نيروگاههاي وزارت نيرو در فاصله سالهاي 1346 تا 1383 بيش از 39 برابر شده است . و از 934 مگا وات در سال 1346 به 36291 مگاوات در سال 1383 افزايش يافته است. از مجموع ظرفيت نصب شده نيروگاههاي وزارت نيرو 93/40 درصد مربوط به نيروگاههاي بخاري ، 82/18 درصد سيكل تركيبي ، 25 درصد مربوط به نيروگاههاي گازي ، 81/13 درصد مربوط به نيروگاههاي آبي و 36/1 درصد مربوط به نيروگاههاي ديزلي بوده است . در سال 1346 ميانگين قدرت عملي نيروگاههاي وزارت نيرو 91 درصد قدرت اسمي آن بوده است . اين رقم در سال 1375 به حدود 3/94 درصد و در سال 1383 به 6/90 درصد تغيير يافته است. در حال حاضر بر اساس پيش بينيهاي كارشناسان به منظور تامين برق مطمئن در 10 سال اينده بايد ظرفيت توليد برق نيروگاههاي كشور با احتساب ضريب ذخيره به 56 هزار مگا وات برسد. با توجه به اينكه هم اكنون 28 هزار مگا وات نيروگاه در كشور در دست بهره برداري است. براي تامين اين ميزان بار عملي بايد حدود 30 هزار مگا وات نيروگاه جديد تا سال 1390 به بهره برداري برسد . يعني علاوه بر اجراي حدود 8000 مگا وات نيروگاه آبي شروع شده كه در طول 10 سال آينده به بهره برداري خواهد رسيد بايد 22 هزار مگاوات نيروگاه حرارتي به بهره برداري برسد. [ترازنامه انرژي ،1383] 2-3- راندمان حرارتي نيروگاهميانگين بازده حرارتي نيروگاهها از عوامل متعددي از قبيل عمر نيروگاهها ، نوع سوخت مصرفي ، كيفيت سوخت مصرفي ، وضعيت بهره برداري ، نسبت بار توليدي به بار نامي و ميزان خروج نيروگاه از مدار تاثير مي پذيرد و از نسبت معادل حرارتي هر كيلو وات ساعت كه 860 كيلو كالري مي باشد به نرخ گرمايشي ويژه درصد بدست مي آيد. ميانگين راندمان حرارتي نيروگاههاي وزارت نيرو از 2/37 درصد در سال 1382 به 37 در صد در سال 1383 رسيده كه به اين ترتيب اندكي كاهش داشته است. راندمان حرارتي نيروگاههاي بخاري در سال 1383 به 88/36 درصد رسيد اين شاخص براي نيروگاههاي گازي 6/27 درصد و براي نيروگاههاي سيكل تركيبي 46 در صد بوده است. [ترازنامه انرژي ،1383]2-4- ضريب بار [1]انرژي الكتريكي در مقياس وسيع قابليت ذخيره سازي چنداني ندارد از اين رو برق بايد به همان مقدار كه مورد نياز است توليد گردد . زمان وقوع پيك مصرف كه نياز همزمان بخشهاي مختلف مصرف به اوج خود مي رسد سيستم برق كشور بايد برق مورد نياز شبكه را تامين كند .در چنين حالتي نيروگاهها با حداكثر توان خود به توليد مي پردازند. اوج بار توليدي به ميزان باري گفته مي شود كه در لحظه حداكثر نياز سيستم تامين شده است. در سال 1383 اوج بار توليدي در ساعت بيست و يك دقيقه روز چهارم شهريور ماه رخ داده است . در سال 1383 ضريب بار ساليانه كل كشور در حدود 2/67 در صد محاسبه شده است . ضريب بار عبارت است از نسبت بار توليد شده به حداكثر بار قابل توليد در طول يكسال مي باشد. [ترازنامه انرژي ،1383]2-5- توليد انرژي الكتريكيتوليد انرژي الكتريكي نيروگاههاي كشور در سال 1383 به 166917 ميليون كيلو وات ساعت رسيد كه نسبت به سال گذشته حدود 5/8 درصد رشد داشته است. از اين مقدار بيش از 96 درصد توسط وزارت نيرو و مابقي توسط ساير سازمانها توليد گرديده است . انرژي توليد شده علاوه بر جنبه كمي نسبت ميزان توليد برق از ظرفيت نصب شده نيز افزايش يافته است . به طوريكه در سال 1346 از 849 مگا وات قدرت عملي وزارت نيرو 1842 ميليون كيلو وات ساعت برق توليد شده و در واقع از 8/24 درصد قدرت عملي نصب شده بهره برداري گرديده است. در حاليكه اين رقم طي سالهاي بعد افزايش يافته و در سال 1350به 4/35 درصد ، در سال 1367 به 3/43 درصد ، در سال 1377 به 5/52 درصد و در سال 1383 به 7/55 درصد افزايش يافته است. [ترازنامه انرژي ،1383]2-6- مصرف داخلي و تلفاتبخشي از انرژي توليد شده در هر نيروگاه براي استفاده در تجهيزات و ماشين آلات همان نيروگاه به مصرف مي رسد. به همين جهت انرژي تحويل شده به شبكه هاي انتقال در خروجي نيروگاهها ، كمتر از مقداري است كه وسايل اندازه گيري مولدها نشان مي دهند. تفاوت بين انرژي تحويل شده به شبكه هاي انتقال ( توليد ويژه ) با توليد ناويژه نيروگاه ، مصارف داخلي نيروگاه را نشان مي دهد.در سال 1383 مصارف داخلي نيروگاههاي وزارت نيرو 3/4 درصد توليد ناويژه را به خود اختصاص داده است. همچنين در اين سال بخشي از انرژي برق توليد شده در شبكه هاي فوق توزيع و توزيع به صورت گرما تلف شده است. سهم تلفات انتقال ، فوق توزيع و توزيع در اين سال 74/18 درصد توليد ناويژه بوده است. [ترازنامه انرژي ،1383]2-7- ميزان مصرف برق در ايراندر ايران مصرف برق به بخشهاي مختلف خانگي ، تجاري ، صنعتي و روشنايي معابر تفكيك شده است. سهولت انتقال برق از نقطه اي به نقطه ديگر ، آسان بودن آن كاربرد آن ، وجود دستگاههاي مختلفي كه با برق كار مي كنند و قابليت بالاي تبديل انرژي الكتريكي به انواع ديگر انرژي بدون بر جاي گذاشتن مواد زايد ، موجب ارجحيت مصرف اين حامل انرژي نسبت به ساير حاملها گرديده است. برق مصرفي كشور در سال 1383 كه ميزان آن 8/124461 ميليون كيلو وات ساعت مي باشد توسط نيروگاههاي آبي ، گازي ، سيكل تركيبي ، ديزلي ، بادي و خورشيدي وزارت نيرو تامين گرديده است. هم چنين سازمان انرژي اتمي ايران در اين سال با در اختيار داشتن نيروگاههاي بادي و خورشيدي 7/39 ميليون كيلو وات ساعت برق توليد كرده است. با توجه به اينكه نيروگاههاي بادي اين سازمان به شبكه سراسري برق متصل مي باشند لذا رقم مزبور در آمار برق تامين شده توسط وزارت نيرو لحاظ گرديده است.مصرف برق در بخش خانگي در سال 1383 با رشدي معادل 7/6 درصد نسبت به سال ماقبل به ميزان 1/40564 ميليون كيلو وات ساعت برق مصرف كرده است. بخش صنعت دومين رتبه را از لحاظ سهم مصرف برق در بين بخشهاي مختلف دارا بوده است . در اين سال كل برق مصرفي صنايع بالغ بر 7/45074 ميليون كيلو وات ساعت گرديد كه 8/34 درصد كل مصرف نهايي برق كشور را به خود اختصاص داده است .وزارت نيرو حدود 1/85 درصد آن يعني معادل 8/40247 ميليون كيلو وات ساعت را تامين كزده است كه نسبت به سال ماقبل آن 8/8 درصدرشد نشان داده است.مصرف برق در بخش عمومي 15021 ميليون كيلو وات مي باشد كه با رشد 3/9 درصدي ، 6/11 درص از كل مصرف نهايي برق كشور را شامل گرديده است.در بخش تجاري مصرف برق به 7/7862 ميليون كيلو وات ساعت بالغ گرديد كه در حدود 1/6 درصد از كل مصرف نهايي برق را كشور را شامل مي گردد. مهمترين مصرف برق در بخش كشاورزي مربوطبه راهاندازي موتور پمپهاي كشاورزي جهت آبياري مزراع و باغها مي باشد. با افزايش قيمت سوختهاي فسيلي و مصارف روز افزون انها در داخل كشور شركت شركت توانير تا پايان 1383 موتور پمپهاي 107287 حلقه چاه كشاورزي را برقي نموده است. و مصرف برقبه 15489 ميليون كيلو وات ساعت رسيد كه نسبت به سال قبل داراي رشدي 7/10 درصدي دشته استو حدود 12 در صد از كل مصرف نهايي برق را به خود اختصاص داده است. در بخش حمل و نقل با در اختيار داشتن 65 دستگاه اتوبوس برقي در حدود 7/7 ميليون كيلو وات ساعت برق مصرف نموده است هم چنين ميزان برق مصرفي مترو در اين سال در حدود 82 ميليون كيلووات ساعت بوده است. [ترازنامه انرژي ،1383]2-8- سوخت مصرفي نيروگاههاسوختهاي فسيلي شامل زغال سنگ ،نفت كوره ، گازوئيل ، و گاز طبيعي ، حاملهاي انرژي مصرفي نيروگاهها هستند. مقادير زيادي از انرژي مصرفي به نيروگاههاي حرارتي اختصاص دارد.لذا انتخاب سوخت مناسب براي نيروگاهها با توجه به معيارهاي اقتصادي از اهميت ويژه اي برخوردار مي باشند. انتخاب نوع سوخت براي نيروگاهها به پارامترهايي از قبيل ميزان هزينه هر يك از انواع سوخت ، موقعيت جغرافيايي نيروگاه ، قابليت دسترسي ، ميزان آلودگي زيست محيطي و سياستهاي ميان مدت و بلند مدت حاكم بر بخش انرژي بستگي دارد.در سال 1383 سوخت نفت گازو نفت كوره و گاز طبيعي مصرفي نيروگاههاي حرارتي وزارت نيرو به ترتيب 2/52 ، 2/16 و 0/8 درصد نسبت به سال گذشته افزايش داشته است. هم چنين در اين سال كل انرژي حرارتي سوختهاي مصرف شده معادل 350970 ميليارد كيلو كالري بوده است. به عبارت ديگر به منظور توليد ناويژه هر كيلو وات ساعت برق ، 2350كيلو كالري سوخت مصرف شده است. جدول زير ميزان سوخت مصرفي هر يك از نيروگاهها را نشان مي دهد. جدول (2-1)-ميزان سوخت مصرفي هر يك از نيروگاهها به ازاي يك كيلو وات ساعت برق در سال 1382 [آمار تفصيلي صنعت برق 1382]نوع نيروگاهسوخت مصرفيگازوئيل(ليتر)نفت كوره (ليتر)گاز طبي