فهرست مطالبعنوان صفحه چکیده.............................................. 1فصل اوّل: كلياتمقدمه ............................................. 3بیان مساله ........................................ 4سابقه علمی ........................................ 5اهداف.............................................. 5سؤالات تحقیق......................................... 5سوال اصلی.......................................... 5سوالات فرعی......................................... 5فرضيههاي تحقیق...................................... 6فرضیه اصلی......................................... 6فرضیه‌های فرعی...................................... 6مراحل و روش‌ها...................................... 6مبحث اول: مفهوم و مبانی نظارت بر مجلس شورای اسلامی... 7گفتار اوّل :معنای لغوی نظارت........................ 7گفتاردوّم :معنای حقوقی نظارت........................ 8گفتار سوم: سایر کاربردهای واژه نظارت............... 8گفتارچهارم: انواع نظارت ........................... 10گفتار پنجم: ارکان نظارت............................ 13بند اول: ناظر...................................... 13بند دوم: نظارت شونده............................... 14بند سوم: عملکرد شخص یا اشخاص مورد نظر.............. 14گفتار ششم :نظارت بر انتخابات مجلس................... 15گفتار هفتم: ماهیت نظارت، حق یا تکلیف؟.............. 16بنداول: مراحل حق................................... 16بند دوم: ارکان حق.................................. 16گفتارهشتم :مصونیت ................................. 19مبحث دوم : مفهوم حق و آزادی ....................... 25گفتار اول: مفهوم حق ............................... 26گفتار دوم: مفهوم آزادی ............................ 27گفتارسوم:نظارت بر مجلس شورای اسلامی.................. 31گفتارچهارم: قلمرو نظارت برنمایندگان مجلس شورای اسلامی. 34گفتار پنجم:رسیدگی براعتبارنامه نمایندگان............ 35گفتار ششم :نظارت بر اعمال و رفتار نمایندگان......... 36بند اول: نظارت اخلاقی............................... 38بند دوم: نظارت اداری............................... 38بند سوم: نظارت قضایی .............................. 39 فصل دوم: ماهيت نمايندگي مجلسمبحث اول: مفهوم و ماهيت نمايندگي.................... 42گفتار اول : صلاحیت نمايندگان مجلس..................... 44گفتار دوم: پيشينه مجلس در ايران..................... 46گفتار سوم: جایگاه و وظیفه مجلس در نظام اسلامی........ 46گفتار چهارم: نمایندگان درسایر کشورها............... 51بند اول: استرالیا-مجلس نمایندگان...................... 52بند دوم: کره جنوبی –مجمع ملی........................ 52بند سوم: فرانسه- مجمع ملی........................... 53بند چهارم: مکزیک –مجلس نمایندگان..................... 54بند پنجم: جمهوری چک-مجلس نمایندگان.................... 55بند ششم: آفریقای جنوبی-مجمع ملی..................... 56بند هفتم: جمهوری ایرلند-مجلس نمایندگان................ 57بند هشتم: ایتالیا –مجلس نمایندگان.................... 58بند نهم: اوگاندا.................................... 58بند دهم: بریتانیا – مجلس عوام....................... 59بند يازدهم: اسپانیا – مجلس نمایندگان................. 61بند دوازدهم: ژاپن – مجلس نمایندگان................... 61گفتار پنجم: تعریف فساد واشکال آن................... 62بند اول: فساد اداری (دیوانسالاری)................... 62بند دوم: رشوه ..................................... 62بند سوم: اختلاس .................................... 62بند چهارم: رانت جویی............................... 63بند پنجم: فساد در خریدها و قرار دادها.............. 63بند ششم: تقلب...................................... 63بند هفتم: فساد سیاسی (مقامات بلندپایه) ............ 64بند هشتم: فساد ناشی از سیاستگذاریها و تصمیمگیریها.. 65بند نهم: سوء استفاده از موقعیت...................... 65بند دهم: تبعیضگری.................................. 65بند يازدهم: تبارگماری............................. 66بند دوازدهم: قومگرایی.............................. 66بند سيزدهم: پارتیبازی ............................. 66بند چهاردهم: اخاذی................................. 67گفتار ششم: رابطه حق رأي و مردم سالاري............... 67 فصل سوم: قانون نظارت بر نمایندگان مجلسمبحث اول: قانون نظارت بر نمایندگان مجلس............. 74گفتاراول: کلیات طرح................................ 78گفتار دوم:موافقان طرح.............................. 80گفتار سوم:مخالفان طرح .............................. 82مبحث دوم: پيگيري مطالبات نمايندگان و احقاق حق مردم... 92گفتاراول: دلایل رد طرح توسط شورای نگهبان............ 93گفتاردوم : بررسی قانون نظارت بر نمایندگان مجلس در برابر قانون اساسی95گفتار سوم:راهکارهای بهبود طرح نظارت در ایران........ 100نتیجه گیری......................................... 102فهرست منابع و مآخذ................................. 104ضمائــم............................................ 113چكيده انگليسي...................................... 120چکیدهاصلی ترین هدف این تحقیق،توضیح ساز وکارهای حقوقی قانون نظارت برنمایندگان مجلس شورای اسلامی است،موضوع اصول 85،86،84،56،71قانون اساسی جمهوری اسلامی،ایران است. این پدیده حقوقی از خردادسال89 13به جامعه حقوقی ایران معرفی شد.که ضرورت توجه حقوقدانان وپزوهشگران رابه خود جلب می‌نماید. پس از اثبات ضرورت نظارت بر نمایندگان مجلس، آنچه مورد بحث و گفتگوی بسیاری از اندیشمندان قرار گرفته، اینکه آیا نمایندگان مجلس شورای اسلامی نظارت پذیر می‌باشند، قلمرو این نظارت چیست و معیارهای ارزیابی نمایندگان کدام است. مردم پس از انتخاب نمایندگان توان نظارت را دارا هستند یا خیر، وظایف نمایندگی چیست، در صورت از دست دادن شرایط نمایندگی چه کسانی یا چه نهادی می‌تواند انعزال نماینده را اعمال نمایند. نمایندگان مجلس موظفند براساس اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی‌به اعمال این وظیفه بپردازند. تحقیق حاضر شامل سه فصل است که در آن به مفهوم و مبانی نظارت، صلاحیت‌های ذاتی نمایندگان و نظارت بر قدرت و معیارهای ارزیابی نمایندگان، سوابق نظارت بر قدرت نمایندگان درچند نمونه از نظام‌های سیاسی و ساز و کارهای این نظارت در نظام جمهوری اسلامی ایران پرداخته شده است. فصل اوّلكليات مقدمه عدالت بدون قدرت، ناتوان است، قدرت نیزبدون عدالت خودکامگی است.[1]جایگاه برجسته و حساس مجلس شورای اسلامی‌‌درحقوق اساسی وساختارکلی نظام جمهوری اسلامی جایگاه ویژه‌ای رابرای نمایندگان مجلس شورای اسلامی‌‌رقم زده است.به گونه‌ای که نظارت برنمایندگان و انتخابات وتعیین صحت وسقم آن ازاهمیت خاصی برخورداربوده وسازوکارنظارتی پیوسته محل بحث ومنا قشه بوده است.رسیدگی به اعتبار نامه نمایندگان مجلس توسط خودمجلس به عنوان یکی ازساز وکارهای نظارتی ونظارت شورای نگهبان هردودرقانون اساسی به صراحت آمده است.طرح نظارت بر نمایندگان یکی از پربحثترین مصوبات مجلس هشتم است که پس از مدت‌ها مذاکره و بحث و بررسی به تصویب رسید. در نظام‌های سیاسی پیچیده امروز، نظارت امری ضروری و گریز ناپذیراست.منتها نوع نظارت ونظام آن، در کشور‌های مختلف بسیار متفاوت است. دراین پایان نامه به واکاوی آن میپردازیم.بیان مساله نمایندگان از آن جهت که امانت‌دار ملت در امور سیاسی و تقنینی هستند، مسؤولیت سنگینی برعهده دارند. انتظارات مردم و منافع جامعه در معرض کردار و رفتار نمایندگان قرار می‌گیرد. کمترین ناتوانی، مسامحه، عدم‌دقت و توجه و نادیده گرفتن ارزش‌های اخلاقی، عقیدتی، حقوق و آزادی‌ها و انتظارات جامعه، ممکن است خسارات جبران‌ناپذیری را وارد سازد. بدین جهت، نظارت بر اعمال و رفتار نمایندگان امری منطقی به‌نظر می‌رسد.پس از دیدار سال (1389) نمایندگان مجلس شورای اسلامی‌‌با مقام رهبري انقلاب که در آن دیدار بر وجود نظارتی بر مجلس تأکید كردند، احمد توکلی نماینده تهران در مجلس طرح نظارت بر نمایندگان را تدوین کرد که این طرح برای بررسی و کارشناسی دقیق‌تر به کمیسیون اصل 90 رفت.[2] هیئت رئیسه مجلس برای بررسی دقیق‌تر طرح مذکور تصمیم به تشکیل کمیسیون مشترک از اعضای کمیسیون‌های اصل 90، آیین‌نامه داخلی و حقوقی و قضایی گرفت و طرح نظارت بر مجلس را به این کمیسیون ارسال کرد.پس از تشکیل کمیته‌ای ویژه در کمیسیون مذکور برای بررسی کارشناسی طرح نظارت بر نمایندگان، نهایتا طرح 33 ماده‌ای نظارت مجلس بر امور نمایندگان با سه محور "نظارت مجلس بر مجلس"، "نظارت مجلس بر نمایندگان و کمیسیون‌های تخصصی" و "نظارت مردم بر نمایندگان و مجلس" تهیه و در مجمع اعضای ثابت و غیرثابت کمیسیون تصویب شد.سرانجام در مورخ ششم مهر ماه 1390 این طرح مشتمل بر دوازده ماده مورد تصویب مجلس واقع شد و به شورا نگهبان ارسال گردید. اما شورای نگهبان، ایراداتی اساسی را بر این طرح وارد دانست و از تصویب آن امتناع نمود.در این مجال بر آنم تا به بررسی این طرح و تناقضات آن با قانون اساسی بپردازم. [1] - گرجی ازندریانی، مبانی حقوق عمومی، به نقل از بلز پاسکال، نشر جنگل و جاودانه، تهران، چاپ دوم، 1389، ص: پیش گفتار.[2]- http://hamshahrionline.ir