فهرستعنوان ............................................ صفحهچکیده ....................................................................................................................................... 1مقدمه ............................................ .. 21ـ فصل اول: کلیات تجارت الکترونیک .................. .. 31ـ1ـ کلیات ...................................... .. 41ـ1ـبیان مسأله ................................... .. 41ـ2ـ پیشینه تحقیق.................................. .. 51ـ3ـ ضرورت ، اهداف و اهمیت موضوع .................. .. 71ـ4ـ پرسش های تحقیق ............................... .. 81ـ5ـ فرضیه های تحقیق............................... .. 91ـ6ـ روش تحقیق .................................... . 102ـ فصل دوم : فصل دوم: تعاریف ، تاریخچه ، مستندات و ادله تجارت الکترونیک.......................................... . 112ـ1-تعاریف و اصطلاحات........................................................................................................122-1-1-تعاریف تجارت الکترونیکی..........................................................................................122ـ1ـ2ـ تعاریف تجارت الکترونیک از دیدگاه تجاری، علم ارتباطات، علم فناوری اطلاعات فرد،گروه ...................................................................................................................................................132ـ1ـ3ـ اهمیت تجارت الکترونیک درمعارف اسلامی: ........ . 162ـ2ـ بخش دوم : تاریخچه تجارت الکترونیک.............. . 252ـ2ــ1ـ تاریخچه پیدایش و شكل گیری تجارت الكترونیك:.. . 252ـ2ــ2 مستحدثهبودن تجارت الكترونیكی .............. . 262ـ2ــ3ـ تجارت الکترونیک در حقوق ایران................................................................................282ـ2ــ4ـ ویژگی ها و شاخصه های قانون تجارت الکترونیکی.....................................................302-2-5- قلمروشمول قانون تجارت الکترونیک ایران....................................................................312-3-مستندات وادله حجیت تجارت الکترونیکی..........................................................................332-3-1- قرآن کریم .................................................................................................................332-3-2-قانون..............................................................................................................................342ـ3ـ3 ـ مقررات مهم پس از انقلاب اسلامی....................................................................................353-فصل سوم:محورها و نقش قانون تجارت الکترونیک ، روندهای پیدایش و شکل گیری تجارت الکترونیک........................................................................................................................................37 3-1-محورهای قانون تجارت الکترونیکی........................................................................................383-1-1-محورهای اصلی قانون تجارت الکترونیکی..........................................................................383-1-2-پیش‌نیازهای استقرار و نهادینه شدن تجارت الکترونیک.......................................................40 بخش دوم: 3-2-نقش قانون تجارت الکترونیک...............................................................................433-2-1-نقش تصویب قانون تجارت الکترونیکی در تحقق تجارت الکترونیکی................................43 3-2-2- ارکان حقوق تجارت الکترونیک ایران...............................................................................44 3-2-3-چارچوب نظری تجارت الکترونیک....................................................................................45 3-3-بخش سوم: معاملات الکترونیکی از دیدگاه فقه شیعه..............................................................47 3-3-1- معاملات الكترونیكی بعنوان بخشی از عملیات جهانی سازی.............................................47 3-3-2-معاملات الكترونیكی بعنوان وسیله كسب درآمد................................................................503-3-3- معاملات الكترونیكی و مستحدثات مربوط به آنها.............................................................593-3-4-تجارت الکترونیکی بیع یا معاطات.....................................................................................624-فصل چهارم: مراحل شکل گیری و اصول تجارت الکترونیک.....................................................644-1-بخش اول: روندهای پیدایش و شكل گیری تجارت الكترونیك..............................................65 4-1-1-روندهای پیدایش و شكل گیری تجارت الكترونیك..........................................................65 4-1-2-مدل های تجارت الكترونیك............................................................................................66 4-2-بخش دوم: اصول حقوق تجارت الکترونیک.........................................................................68 4-2-1-اصل لزوم امکان شناسایی پیام های ارائه شده در شبکه....................................................68 4-2-2-اصل اعتبار امضای الکترونیکی................. ...69 4-2-3-قاعده ی اعتبار نظریه ی وصول در قراردادهای الکترونیکی داخلی و بین المللی......................................... ..72 4-2-4-اصل برابری اعتبار ادله ی الکترونیکی با سایر ادله ی اثبات...75 4-2-5- اصل اختیار فسخ حداقل هفت روزه برای مصرف کننده در معامله ی از راه دور........................................... ..764-3-بخش سوم: شرایط لازم جهت انجام معاملات الکترونیک.... ..81 4-3-1-شرایط انجام مباد‌لات الكترونيكي................. .81 4-3-2- حمايت از داده ها............................ .83 4-3-3- شناسايي قانوني قراردادهاي الكترونيكي........................................................................85 4-3-4-خيار مجلس در قراردادهاي الكترونيكي..........................................................................86 4-4-بخش چهارم: حل و فصل اختلافات و ادله الكترونيكي اثبات دعوي...................................884-4-1-حل و فصل اختلافات در خارج از دادگاه.......................................................................884-4-2- ادله (اسناد) الكترونيكي..................................................................................................88 4-4-3- نظريه معادل هاي کارکردي............................................................................................91 4-4-4-شرایط کارکردهاي نوشته................................................................................................924-5-بخش پنجم:امضای الکترونیکی و انواع آن............................................................................94 4-5-1-مفهوم امضاي الكترونيكي.................................................................................................94 4-5-2-انواع امضاهاي الكترونيكي...............................................................................................954-5-3- تقسيم‌بندي بر مبناي سطح ايمني فراهم شده...................................................................96 4-5-4- امضاي ديجيتال«امضای الکترونیکی پیشرفته و ایمن» ...97 4-5-5- عمليات خردسازي.........................................................................................................98 4-5-6- مراجع گواهي................................ ..99 4-5-7-دفاتر صدور گواهی الکترونیکی.................. 101 4-6-بخش ششم:معامله از طریق اینترنت.................. 1024-6-1-چگونگی معامله از طریق اینترنت و مراحل آن..... 102 4-6-2-موانع و راهکارهای تجارت الکترونیک در ایران.... 103فصل پنجم:نتیجه گیری،منابع،چکیده انگلیسی.............................................................................104نتیجه گیری ....................................... 107 منابع ............................................ 108 چکیده انگلیسی ...................................................................................................................... 110 105چکیده :اينترنت همراه با رشد روزافزون خود، كاربردهاي فراواني در صنايع مختلف يافته است. امروزه اينترنت بعنوان رسانه‌اي قدرتمند در اختيار صنعت تجارت قرار گرفته است. بدليل ويژگي‌ها و مزيتهاي فراواني كه اينترنت در مقايسه با تجارت سنتي دارد نتیجه آن شده تا با ارائه این پایان نامه که در یک مقدمه و پنج فصل تدوین یافته محور های زیر بر اساس کتب فقهی و در پایان هر موضوع در حد توان به قوانین موضوعه اشاره گردد تا مطالبی برای دوستداران روشن شود.فصل اول که شامل سه بخش است . بخش اول شامل کلیات ، بخش دوم شامل تعاریف و اصطلاحات و بخش سوم شامل تاریخچه تجارت الکترونیک ،تجارت الکترونیک در حقوق ایران ،ویژگی ها و شاخص ها و قلمرو شمول قانون تجارت الکترونیک است.فصل دوم به بررسی مستندات و ادلّه حجیّت تجارت الکترونیک در دو بخش، بخش اول منابع شامل قرآن و قانون و مقررات پس از انقلاب اسلامی در زمینه تجارت الکترونیک و در بخش دوم محور های قانون تجارت الکترونیک ،پیش نیاز های استقرار و نهادینه شده آن می پردازد.فصل سوم نیز در دو بخش مجزا که بخش اول مربوط می شود به نقش تصویب قانون تجارت الکترونیک در تحقق تجارت الکترونیکی،ارکان حقوق تجارت الکترونیک ایران و چارچوب های نظری آن وهمچنین بخش دوم مربوط می شود به معاملات الکترونیکی از دیدگاه فقه شیعه ،قاعده های تراضی ، لزوم صحت و ...و رابطه آن ها با تجارت الکترونیک .فصل چهارم در دو بخش به بررسی روندهای شکل گیری تجارت الکترونیک و مدل های آن و اصول حقوق تجارت الکترونیک و قاعده ی اعتبار نظریه ی وصول در قراردادهای الکترونیکی داخلی و بین المللی اختصاص دارد.فصل پنجم در چهار بخش، بخش اول شرایط انجام تجارت الکترونیکی ،حمایت از داده ها ،خیار مجلس در قراردادهای الکترونیکی و بخش دوم به مرجع حل اختلافات و ادله الکترونیکی اثبات دعوی نظریه معادل کارکردی و اوصاف آن و بخش سوم به امضای الکترونیکی و انواع آن ،مراجع صدور امضای الکترونیکی و در آخر چگونگی معامله از طریق اینترنت و مراحل آن و موانع و راهکارهای تجارت الکترونیک در کشورمان اختصاص دارد.مقدمه:تجارت الکترونیک[1] از پدیده های بسیار مهم منبعث از فناوری اطلاعات و ارتباطات است که تحولی بس شگرف در حجم و شیوه تجارت و کسب و کار ایجاد کرده است.[2]اهمیت تجارت الکترونیک در دنیای کنونی که عصر ارتباطات و گستردگی فعالیتهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی وفرهنگی است، برکسی پوشیده نیست.از طرفی دیگر تحولات چندین سال اخیر در فناوری اطلاعات باعث نفوذ اینترنت در بین عموم مردم در سطح جهان و بویژه کشورهای پیشرفته شده است. میزان دسترسی در سطح جوامع پیشرفته به حدی گسترش یافته است که باعث شده است تا از آن به عنوان ابزاری برای رفع احتیاجات روزمره زندگی استفاده شود.رشد روز افزون فناوری به ویژه فناوری اطلاع رسانی (IT ) چه در سطح داخلی و چه در سطح بین المللی باعث شده است افراد بسیاری به اینترنت دسترسی داشته باشند به گونه ای که پیش بینی می شود در سال های نه چندان دور در منطقه آسیا، اقیانوسیه و آمریکای لاتین بیشترین تعداد کاربران اینترنت در جهان را خواهد داشت. این رشد بالای دسترسی عموم مردم به اینترنت باعث شده است تا امکان تجارت و کسب و کار از طریق اینترنت یا به عبارت بهتر تجارت الکترونیک و کسب و کار الکترونیکی از جایگاه ویژه ای برخوردار شده است. ویژگی های تجارت الکترونیکی از قبیل جهانی نمودن تجارت، برداشتن محدودیت های زمانی و مکانی، کاهش قیمت منابع جهت خرید، افزایش درصد فروش، عدم وجود محدودیت زمانی در معاملات، دسترسی آسان به اطلاعات لازم، کاهش چشمگیر هزینه های معاملاتی و بسیاری دیگر از مزایای تجارت الکترونیک در چند دهه اخیر می باشد که به طور اجمالی می توان آنها را ذکر کرد.[3] فصل اول : کلیات1-کلیات1ـ1ـ بیان مساله :با توجه به گسترده شدن دامنه لغوی واژگان مدیریت،تجارت الکترونیک یکی از مباحث چالشی در این دامنه می باشدکه جامعه امروز را دچار تغییر و تحول نموده است.با توجه به این نکته که هنوز سالیان زیادی از مطرح شدن تجارت الکترونیک نمی گذرد اما توسعه و پیشرفت تجارت الکترونیک غیر قابل باور است.با پیدایش دهکده جهانی که منجر به فاصله ها گردیده است دیگر فضای فیزیکی و قلمرو جغرافیایی معنای خود را تا حد و حدودی از دست داده است.اهالی دهکده جهانی آینده را نمی توانند پیش بینی کرد زیرا سرعت نوآوری در تکنولوژی[4] آنقدر سریع و گسترده است که هیچ چشم انداز روشنی از آینده آن در دسترس قرار نمی گیرد.استفاده از فناوری اطلاعات که تجارت الکترونیک نیز به عنوان یکی از این فناوری ها می باشد می تواند افزایش کارایی در اقتصاد ملی گردد. همچنین استفاده از تجارت الکترونیک می تواند مارا در بهبود کارایی تجاری در عرصه جهانی یاری داده و جایگاه مارا در بازارهای جهانی و به تبع آن در بازارهای منطقه ای تقویت نماید.امروزه تجارت الکترونیک در بسیاری از موارد جایگزین تجارت سنتی شده است و بررسی ها نشان می دهد که استفاده از تجارت الکترونیک باعث21تا70درصد صرفه جویی در هزینه های اقتصادی می شود[5].با وجود این صرفه جویی کلان چگونه می توان تجارت الکترونیک را به طور کامل جایگزین تجارت سنتی نمود؟بایدگفت امروزه تجارت الکترونیک یک انقلاب در حال تحول در امر خرید و فروشمیباشدو منافع زیادی را از سرمایه گذاری و تحقیقات در حوزه تجارت الکترونیک عاید اقشار مختلف جامعه و به ویژه بخش خصوصی کرده است.در گذشته و برای سالیان متمادی تجارت سنتی به تنهایی وجود داشت و مشتری قبل از خرید، کالا یا خدمات درخواستی را به طور دقیق بررسی می نمود و سپس فرآیند خرید انجام می گرفت.تکلیف فروشنده و مشتری هر دو روشن بود جایی برای شک و تردید جود نداشت.اما امروزه تجارت الکترونیک تا حد بسیار زیادی جایگزین تجارت سنتی شده است [1]ECommerce -[2]- بقائی راوری، جواد و مقدسی، علیرضا(1386)، ارائه یک مدل سه بعدی از چالش های پیاده سازی تجارت الکترونیک در ایران، مجله دانش و توسعه، شماره 19، ص 85[3] -نصیری یار، مریم.، مظلومی خمسه، حمید. (تاریخ چاپ1384)، نشریه تدبیر، شماره 157،ص8[4]Technology-[5] -برای توضیحات بیشتر رجوع شود به معاونت حقوقی و امور مجلس به آدرسwww.hvm.ir