حافظ در نگاه شریعتی شریعتی یک دوره مجموعۀ آثار در 38 مجلد دارد که در همۀ آنها به استثناي یکی دومورد چند بار نام حافظ آمده است. این بسامد فراوان حاکی از آشنایی شریعتی با اندیشۀاین بزرگترین شاعر زبان فارسی است. توجه به این نکته که شریعتی در شرایط اجتماعی سیاسی خاصی به سر می برد که غالباً تلألؤ اندیشه هاي فلسفی، سیاسی، و ایدئولوژیک نوپدید، هرگونه اندیشۀ بومی را در سایه برده بود، اهمیت این آشنایی را دوچندان می سازد.هم چنین تعیین جایگاه شاعري و نیز اندیشه حافظ از زبان مردي که هر اندیشه و آیینی رابه دقت نقادي می کرد و به دشواري می پذیرفت و با همۀ عناصر فرهنگی بومی یا بیگانه نقادانه روبه رو می شد، ارزش و اعتباري بلند دارد. شریعتی در رشتۀ ادبیات فارسی تحصیلکرده بود، مطالعۀ ممتدي روي آثار شاعران و نویسندگان سرزمین خود داشت و یکی ازنخستین ترجمه هاي نقد ادبی را پدید آورده بود. او هم شعر می سرود، هم داستان براي کودکان و نوجوانان می نوشت، و در کنار این همه، خالق یکی از شاهکارهاي نثر معاصربود. به علاوه تفسیرها و تحلیل هاي نو و دقیقی دربارة ادبیات داشت و « کویر » فارسی، یعنی صاحب نوعی نظریۀ ادبی و نقد ادبیات بود. از این رو توجه او به حافظ اهمیت بسیار دارد،بویژه این که او به پرداخت و ترویج نوعی ایدئولوژي متهم است و اتهام خود ایدئولوژي ها نیزاین است که ادبیات را ابزار قدرت جویی و وسیلۀ تبلیغ سیاسی می کنند؛ و بدین گونه آن راتحریف یا تباه می سازند! پس، امعان نظر در تفسیر و تحلیل هاي شریعتی از حافظ و شیوةنگاه او به شعر و اندیشۀ وي می تواند نوع ایدئولوژي شریعتی و تفاوت آن را با ایدئولوژي هاي معاصر او نیز روشن سازد.آثار شریعتی در کنار اندیشه هاي تازه و بدیعی که در خود جاي داده، تنیده با این گونه روي آوري ها به ادبیات و فرهنگ سنتی و بومی ایران است و چنین کاري در روزهایی کهتوجه به سرمایه هاي فرهنگی بومی نوعی ارتجاع و عقب ماندگی شمرده می شد و در برابر،آشنایی با فرهنگ بیگانه نشانۀ ترقی و تجدد بود، بسیار شایستۀ درنگ و تأمل است. یک مرور کلی در فهرست اعلام آثار شریعتی نشان می دهد که اندیشۀ او تا چه حد با فرهنگ وادبیات بومی سرزمین خود گره خورده است. از این میان اشارة به آثار و اندیشه هايفردوسی، سعدي، مولوي و حافظ بیش از دیگران است. شریعتی هر یک از این شاعران را ازبعد ویژه اي مورد بررسی قرار می دهد. عظمت اندیشۀ مولوي را در تاریخ تفکر انسانی، یگانهو بی همانند می شناسد؛ دلبستگی هاي ملی و میهنی فردوسی را می ستاید. بر سعدي نکته هاي سخت می گیرد. اما در این میان حافظ را شاعري متفاوت می شمارد. شاعري که حافظ » : به تعبیر او هم در بند دلبستگی هاي زمینی است و هم در جست و جوي ماوراءچیز دیگري است، نه منوچهري زمینی است و نه مولوي آسمانی، روحش فاصلۀ زمین و[1].« آسمان را پر کرده است
حافظ در نگاه شریعتی شریعتی یک دوره مجموعۀ آثار در 38 مجلد دارد که در همۀ آنها به استثناي یکی دومورد چند بار نام حافظ آمده است. این بسامد فراوان حاکی از آشنایی شریعتی با اندیشۀاین بزرگترین شاعر زبان فارسی است. توجه به این نکته که شریعتی در شرایط اجتماعی سیاسی خاصی به سر می برد که غالباً تلألؤ اندیشه هاي فلسفی، سیاسی، و ایدئولوژیک نوپدید، هرگونه اندیشۀ بومی را در سایه برده بود، اهمیت این آشنایی را دوچندان می سازد.هم چنین تعیین جایگاه شاعري و نیز اندیشه حافظ از زبان مردي که هر اندیشه و آیینی رابه دقت نقادي می کرد و به دشواري می پذیرفت و با همۀ عناصر فرهنگی بومی یا بیگانه نقادانه روبه رو می شد، ارزش و اعتباري بلند دارد. شریعتی در رشتۀ ادبیات فارسی تحصیلکرده بود، مطالعۀ ممتدي روي آثار شاعران و نویسندگان سرزمین خود داشت و یکی ازنخستین ترجمه هاي نقد ادبی را پدید آورده بود. او هم شعر می سرود، هم داستان براي کودکان و نوجوانان می نوشت، و در کنار این همه، خالق یکی از شاهکارهاي نثر معاصربود. به علاوه تفسیرها و تحلیل هاي نو و دقیقی دربارة ادبیات داشت و « کویر » فارسی، یعنی صاحب نوعی نظریۀ ادبی و نقد ادبیات بود. از این رو توجه او به حافظ اهمیت بسیار دارد،بویژه این که او به پرداخت و ترویج نوعی ایدئولوژي متهم است و اتهام خود ایدئولوژي ها نیزاین است که ادبیات را ابزار قدرت جویی و وسیلۀ تبلیغ سیاسی می کنند؛ و بدین گونه آن راتحریف یا تباه می سازند! پس، امعان نظر در تفسیر و تحلیل هاي شریعتی از حافظ و شیوةنگاه او به شعر و اندیشۀ وي می تواند نوع ایدئولوژي شریعتی و تفاوت آن را با ایدئولوژي هاي معاصر او نیز روشن سازد.آثار شریعتی در کنار اندیشه هاي تازه و بدیعی که در خود جاي داده، تنیده با این گونه روي آوري ها به ادبیات و فرهنگ سنتی و بومی ایران است و چنین کاري در روزهایی کهتوجه به سرمایه هاي فرهنگی بومی نوعی ارتجاع و عقب ماندگی شمرده می شد و در برابر،آشنایی با فرهنگ بیگانه نشانۀ ترقی و تجدد بود، بسیار شایستۀ درنگ و تأمل است. یک مرور کلی در فهرست اعلام آثار شریعتی نشان می دهد که اندیشۀ او تا چه حد با فرهنگ وادبیات بومی سرزمین خود گره خورده است. از این میان اشارة به آثار و اندیشه هايفردوسی، سعدي، مولوي و حافظ بیش از دیگران است. شریعتی هر یک از این شاعران را ازبعد ویژه اي مورد بررسی قرار می دهد. عظمت اندیشۀ مولوي را در تاریخ تفکر انسانی، یگانهو بی همانند می شناسد؛ دلبستگی هاي ملی و میهنی فردوسی را می ستاید. بر سعدي نکته هاي سخت می گیرد. اما در این میان حافظ را شاعري متفاوت می شمارد. شاعري که حافظ » : به تعبیر او هم در بند دلبستگی هاي زمینی است و هم در جست و جوي ماوراءچیز دیگري است، نه منوچهري زمینی است و نه مولوي آسمانی، روحش فاصلۀ زمین و[1].« آسمان را پر کرده است