مقدمهامروزه بزرگترين مشكل در اقليم شناسي كشاورزي،اثر عناصر آب و هوايي بر محصول است. رشد گياه به تمام عواملي بستگي دارد كه در محيط زيست اعمال مي شوند. هيچ مطلوبيت ساده اي براي هر يك از عوامل وجود ندارد كه بدون توجه به وضعيت ديگر عوامل توجيه شود. تمام محصولات كشاورزي در اين مساله كه به طور طبيعي رشد نكنند داراي حدود آستانه طبيعي معيني از عناصر آب و هوايي هستند، ولي پرورش و انتخاب تدريجي اين آستانه ها براي بسياري از محصولات مانند: گندم، جو، برنج، ذرت و … قابل ملاحظه و دسترسي است. يعني روش هاي مورد استفاده كشت گاهي در ارائه تغيير قابل ملاحظه در ميكروكليما نقش مهمي را ايفا مي كند.[1]انسان بر خلاف جانوران و گياهان سعي نموده است محيط اطراف خود را بشناسد و سپس به نفع خود ان را تغيير دهد و بعبارت ديگر بر محيط آب و هوايي پيرامون خود احاطه يابد. همين انسان مجبور بوده است براي تهيه غذا، خوراك، پوشاك و بهداشت از طريق كشاورزي اقدام نمايد و به همين جهت است از بدو تاريخ و هم اكنون نيز ثبات و پيشرفت ملل بستگي موثر و مستقيم نسبتت به توسعه و ترقي در توليدات كشاورزي آنها دارد[2].با بررسي و آناليز عوامل اقليمي مطابق با تغييرات زماني و مكاني نه تنها در بخش زراعي، باغباني و دامپروري و امور زيربنايي مي توان به اقدامات بسيار اساسي مبادرت نمود، بلكه مي توان با استفاده از كاربريهاي ثانويه عوامل اقليمي از پتانسيل هاي منابع طبيعي نيز به نحو احسن بهره گيري كرد.گرچه نمي توان ادعا كرد كه از اولين خاستگاههاي كشت محصول برنج، كشور ما ايران بوده است، اما اين پذيرفتني است كه در اين خطه نيز هزاران سال است اين محصول مورد توجه اقوام وگروههاي انساني ساكن در آن بوده و گونه هاي سازگار با پارامترهاي محيطي و آب و هوايي خاص هر منطقه مورد استفاده قرار مي گرفته و هم اكنون نيز روزبروز توسعه مي يابد. در منطقه آذربايجان نيز فقط در بخشي از آن در جنوب شرقي منطقه ميانه برنج كشت مي شود. بطوري كه امروزه سطح زير كشت اين محصول در حدود 6-5 هزار هكتار مي باشد.كشت محصول برنج در بيش از 50 روستاي منطقه ميانه اهميت وافري به اين خطه بخشيده است و با عنايت به اينكه برنج در تغذيه مردم منطقه نقش بسيار مهمي دارد، بطوريكه در اكثريت خانواده ها غذاي يك وعده از سه وعده تغذيه روزانه را برنج تشكيل مي دهد و همچنين نوع يا واريته هايي كه در اين منطقه استحصال مي شوند از لحاظ كيفيت در مرغوبيت، ارزش غذايي، پخت، تجارت و … ميتوانند مورد توجه قرار گيرند، بنده را بر آن داشت تا آنجايي كه توان علمي و امكانات موجود و … اجازه مي دهند، نقش عوامل اقليمي را در چگونگي كشت و توليد اين محصول در منطقه سكونتي را مورد بررسي قرار دهم. اميدوارم كه ويژگيهاي ديگر مربوطه نيز از ناحيه متخصصان مربوطه مورد بررسي قرار گرفته و با اجماع و تحليل مجموعه مطالعات بتوان يك چشم انداز مطمئن و ارزشمندي را در فراسوي توسعه كشت محصول برنج درمنطقه ميانه فراهم آيد. 1-12-13-14-15-16-17-18-1 1-21-22-23-21-3-24-25-26-21-6-22-6-23-6-27-21-7-28-29-21-9-22-9-23-9-24-9-25-9-26-9-27-9-28-9-210-9-210-21-10-21-1-10-22-10-23-10-21-3-10-211-212-2فصل اول: چهارچوب تحقيقمقدمهطرح مساله و اهداف موضوع مورد مطالعهسابقه و پيشينه تحقيقسئوالات اساسي تحقيقانگيزه و علت گزينش منطقهمحدودهي تحقيقروش تحقيقمشكلات و محدوديتهاي تحقيقفصل دوم: كليات طبيعي شهرستان ميانه (آچاچي – ممان)موقعيت جغرافياييموقعيت رياضيحدود جغرافياييپيوندهاي طبيعي منطقه با مناطق ديگر يا موقعيت نسبيويژگيهاي زمين شناسي منطقهتوپوگرافي و ژئومورفولوژي منطقه ميانه (آچاچي – ممان)خاكشناسي منطقهواحدهاي ژنومورفولوژيكي مهمرشته كوه بزقوشرشته كوه قافلانكوهرشته كوه ميدان داغيهيدرولوژيآبهاي زيرزمينيتراكم و فرم شبكه آبراهه هاشبكه آبهاي جاريرودخانه قزل اوزنرودخانه آي دوغموشرودخانه قرانقوميانه رود (شهر چايي)رودخانه گرم رودروخانه قوري چاي (خشك رود)رودخانه آق چايرودخانه بلانقرودخانه تركمن چايكليات آب و هواي منطقهعوامل طبيعي حاكم بر اقليم منطقهعرض جغرافياييتوده هاي هواييتاثير اقليمي ناهمواريهاي منطقهفاصله از دريامحصولات مهم كشاورزي و سطح زير كشت آنهاپوشش گياهي منطقه 234678910 1212121415182021222223232526272727272828282829293031313232323334 1-32-33-34-35-36-37-38-31-8-32-8-33-8-34-8-35-8-36-8-39-310-311-312-313-314-315-316-317-318-319-320-3سابقه كشت برنج در دنيا و ايرانسابقه كشت برنج در منطقه ميانه (آچاچي – ممان)اهميت اقتصادي برنج در تغذيه مردماهميت غذايي محصول برنجمناطق كشت برنج در دنيا و ايرانارقام مهم برنج در دنيا و ايرانويژيگي هاي گياه شناسي برنج و مراحل رشد آنخصوصيات اكولوژيكي (محيطي) برنجنيازهاي حرارتي برنجنيازهاي نوري برنجنياز برنج به رطوبتمقاومت برنج در برابر ميزان شوريخاك مورد نياز برنجنياز فتوپريوديسمي برنجنيازهاي آب و هوايي برنج (شرايط اقليمي)روشهاي مختلف كشت برنجشرايط انتخاب بذر و مراحل تهيه آن براي كاشتخزانه و شرايط آننشاء كاري برنجعمليات مربوط به داشت و برداشت برنجفاصله رديفهاي كاشت و تناسب تراكم گياهيعلفهاي هرز در مزارع برنجروشهاي مبارزه با علفهاي هرز در مزارع برنجمبارزه با جلبكهاآفات و امراض مهم برنج با تاكيد بر ايراننتيجهگيري 3637383940434648485053545557585960616263646667717174 1-42-41-2-43-44-45-46-47-48-49-410-411-412-413-414-415-416-417-418-419-420-421-422-423-424-425-426-4مقدمهدمابررسي پارامترهاي اقليمي دما در منطقه آچاچي - ممانبررسي پديده يخبندان درمنطقهدماي موثر شبانه و روزانه در منطقهتابش خورشيدي و ساعات آفتابي منطقهمحاسبه بري بودن منطقهبارشمحاسبه ميانگين متحرك بارندگي سالانه در منطقهضريب تغيير پذيري بارندگي در منطقهانحراف بارندگي در منطقهانحراف بارندگي ماهيانه در منطقهاحتمال وقوع بارندگيها و سالهاي خشك، تر و دوره برگشت آنهااحتمال وقوع بارندگي ماهيانه و دوره برگشت آنهادوره برگشت ترسالي و خشكساليرطوبت نسبي در منطقهتبخير و تعرق در منطقهمحاسبه تبخر و تعرق بروش تورنت وايتمحاسبه تبخير و تعرق بروش بليني كريدلتعيين اقليم منطقهروش تقسيم بندي كوپن در تعيين اقليم منطقهتعيين اقليم منطقه بروش دمارتنتعيين اقليم منطقه بروش آمبرژهتعيين اقليم منطقه بروش تورنت وايتبادشرح گلبادهاي منطقهنتيجهگيري 798081858689919397100101103110112114118122123125128129132133135139144156 1-52-53-54-55-56-57-58-59-510-511-512-513-514-5 فصل پنجم: تاثير آب و هوا بر كشت برنج در منطقه ميانه (آچاچي – ممان)مقدمهتوليد محصول برنج در منطقهدما و تاثير آن بر كشت برنجاثر دماي موثر شبانه بر كشت برنج در منطقهاثر پديده يخبندان بر كشت برنج در منطقهاثر فتوپريوديسم بر كشت برنج در منطقهاثر رطوبت نسبي بر كشت برنج در منطقهاثر عامل بارش بر كشت برنج در منطقهاثر باد بر كشت برنج در منطقهتوليد و نشاء در منطقهامكان رشد رتون يا پنجه هاي مجدد در منطقهنتيجهگيريپيشنهاداتنتيجهگيري كلي و نهاييمنابع و مآخذ 161162165169170171173174176178179180184187194جدول شماره 1-2: مجموع آبهاي سطحيجدول شماره 2-2: تعداد قنوات ميانهجدول شماره 3-2: تعداد چشمه هاي ميانهجدول شماره 4-2: تعداد چاههاي ميانهجدول شماره 5-2: اراضي زير كشت منطقهجدول شماره 6-2: انواع پوشش گياهي منطقهجدول شماره 1-3: ارزش غذايي محصول برنججدول شماره 2-3: سطح زير كشت و عملكرد برنج در نقاط مختلف دنياجدول شماره 3-3: مناطق زير كشت برنج و ميزان توليد در ايرانجدول شماره 4-3:خصوصيات واريته هاي متفاوت بدنججدول شماره 5-3: خصوصيات زيرگونه هاي مهم برنججدول شماره 6-3: مراحل مختلف رشد برنج وزمان آنجدول شماره 7-3: نياز حرارتي برنج در مراحل متفاوترشدجدول شماره 8-3: انواع خاكهاي مورد نياز كشت برنججدول شماره 9-3: مشكلات ويژه خاك براي برنججدول شماره 10-3: ميزان اسديته خاك براي كشت برنججدول شماره 11-3: انواع طبقات خاك براي كشت برنججدول شماره 12-3: انواع برنج از لحاظ زمان رسيدگيجدول شماره 13-3: مهمترين وشايعترين علفهاي هرز مزارع برنججدول شماره 14-3: مبارزه با انواع علفهاي هرزجدول شماره 15-3: انواع آفتهاي محصول برنججدول شماره 16-3: انواع بيماريهاي بذرزا يا بيماريهاي شاليجدول شماره 1-4: ميانگين درجه حرارت ماهيانه و ساليانه جدول شماره 2-4: ميانگين حداكثر و ميانگين حداقلجدول شماره 3-4: حداكثر ميانگين مطلق و ميانگين حداقل مطلقجدول شماره 4-4: توزيع فصلي دما در منطقهجدول شماره 5-4: ميانگين تعداد روزهاي يخبندان ماهيانهجدول شماره 6-4: دماي موثر روزانه و شبانهجدول شماره 7-4: تاثير طيفهاي گوناگون نور خورشيد بر گياهانجدول شماره 8-4: ميانگين ساعات آفتابي منطقهجدول شماره 9-4: ميانگين حداكثر و حداقل دماي، حداكثر و حداقل مطلق، ماهيانه دماي موثر روزانه و شبانه، يخبندان، ساعات آفتابيجدول شماره 10-4: انواع بارندگي از لحاظ شدتجدول شماره 11-4: درصد نزولات ماهيانه و فصلي منطقهجدول شماره 12-4: نيمه متوسط ميانگين متحرك 10 و 20 ساله بارندگيجدول شماره 13-4: متغيرها، مقادير مطلق بارندگي ماهيانه، انحراف متوسط، انحراف معيار و غزه Zجدول شماره 4-4: فراواني وقوع و دوره بازگشت بارندگي 242525253334 40424344454749565657576366707272 818283848588909093 959598100111جدول شماره 15-4: ميانگين ماهانه بارندگي، انحراف معيار، ضريب تغيير پذيري، احتمال ريزش به درصد و دوره برگشت.جدول شماره 16-4: محاسبه دوره هاي برگشت خشكسالي و ترسالي در منطقهجدول شماره 17-4: ميانگين، نمره Z و انحراف معيار به تفكيك ماههاجدول شماره 18-4: ميانگين رطوبت نسبي در منطقهجدول شماره 19-4: ضريب حرارتي ماهيانه و ساليانه بروش تورنت وايتجدول شماره 20-4: تبخير و تعرض اصلاح شله و اصلاح نشده بروش تورنت وايتجدول شماره 21-4: جدول ضريب P براي استفاده در روش بليني كرديلجدول شماره 22-4: خصوصيات كلي 5 گروه اقليمي كوپنجدول شماره 23-4: نواحي مختلف اب و هوايي جهان بر اساس روش كوپنجدول شماره 24-4: ميانگين دما و بارش ماهيانه و ساليانهجدول شماره 25-4: تقسيم بندي اقليمي بروش دمارتنجدول شماره 26-4: تعيين اقليم منطقه بروش آمبرژهجدول شماره 27-4: تيپ هاي اقليمي تورنت وايت جدول شماره 28-4: تيپ هاي اقليمي بر اساس كارائي حرارتي بروش تورنت وايتجدول شماره 29-4: تيپ هاي اقليمي بر اساس كفايت رطوبتي فصليجدول شماره 30-4: تيپ هاي اقليمي بر اساس تراكم تابستاني كارايي حرارتيجدول شماره 31-4: تبديل واحدهاي سرعت باد به يكديگرجدول شماره 32-4: بادهاي منطقه ميانه (آچاچي – ممان)جدول شماره 1-5: ارقام برنج كشت شده در منطقه ميانهجدول شماره 2-5: توزيع ميانگين ماهيانه، فصلي، حداقل، حداكثر و مطلق دماجدول شماره 3-5: ميانگين دماي ماهيانه، ساليانه، حداقل، حداكثر و مطلق دما در نيمسال گرم منطقهجدول شماره 4-5: دماي موثر شبانه و روزانه در نيمسال گرم منطقهجدول شماره 5-5: روزهاي يخبندان در نيمسال گرم منطقهجدول شماره 6-5: ميانگين ساعات آفتابي نيمسال گرم منطقهجدول شماره 7-5: ميانگين رطوبت نسبي در نيمسال گرم منطقهجدول شماره 8-5: ميزان بارندگي در دوره نيمسال گرم منطقهجدول شماره 9-5: وضعيت بادهاي منطقه در نيمسال گرم114 115117119123124126129130130132133137137138139140141 163166166169170172173174177فصل سومنمودار شماره 1-3: روند رشد جمعيت جهانفصل چهارمنمودار شماره 1-4: ميانگين درجه حرارت ماهيانهنمودار شماره 2-3: ميانگين دماي ماهيانه، حداكثر مطلق و حداقل مطلق نمودار شماره 4-3: توزيع فصلي دمانمودار شماره 3-4: توزيع فصلي دمانمودار شماره 4-4: ميانگين تعداد روزهاي يخبنداننمودار شماره 5-4: محدوده تغييرات روزانه دما در خشكينمودار شماره 6-4: دماي موثر روزانه و شبانهنمودار شماره 7-4: ميانگين ساعات آفتابينمودار شماره 8-4: نوسان بارندگي ساليانه 77-1349نمودار شماره 9-4: نوسان ميانگين بارندگي ماهيانهنمودار شماره 10-4: ميانگين متوسط 20 ساله بارندگينمودار شماره 11-4: ميانگين متوسط 10 ساله بارندگينمودار شماره 12-4: انحراف بارندگي 29 ساله منطقه ميانه (آچاچي- ممان)نمودارهاي شماره 13-4 الي 25-4 انحراف بارندگي ماهيانه در منطقه ميانه (آچاچي – ممان)نمودار شماره 26-4: چگونگي تغييرات روزانه رطوبت نسبينمودار شماره 27-4: چگونگي تغييرات دما و رطوبت نسبي براي يك روز بهارينمودار شماره 28-4: تغييرات ميانگين ماهيانه رطوبت نسبي در منطقه ميانهنمودار شمار 29-4: نوسانات روزانه رطوبت نسبينمودار شماره 30-4: نوسانات ساليانه رطوبت نسبي 77-49نمودار شماره 31-4: اقليم نماي آمبرژهنمودار شماره 32-4: كليموگرام تبخير و تعرق بر روش تورنت وايت در منطقه ميانه 39 8284848587889195969999102103-108119119120121122134136فصل سومتصوير شماره 1-3: تصوير كامل گياه برنجتصوير شماره 2-3: اشكال پانيكل سه زيرگروه برنج زراعيتصوير شماره 3-3: اثر درجه حرارت بر رشد برنجتصوير شماره 4-3: شرايط دمايي جهت جوانه زنيتصوير شماره 5-3: نقش ميزان نور در رشد برنجتصوير شماره 6-3: اثر نور و روزهاي ابري در رشد برنجتصوير شماره 7-3: زيانهاي كمبود نور براي رشد برنجتصوير شماره 8-3: ورس بوته ها بر اثر رطوبتتصوير شماره 9-3: تاثير رطبوت هوا در رشد برنجتصوير شماره 10-3: اثر شوري خاك بر رشد برنجتصوير شماره 11-3: تاثير باد و باران شديد در ورس بوته هاي برنجتصوير شماره 12-3: اثر نشاء كاري و بذرپاشي در رشد برنجتصوير شماره 13-3: انتخاب دانه با كيفيتتصوير شماره 14-3: خوشه برنج در دوره رسيدگيتصوير شماره 15-3: علف هرز سيپروس ايرياتصوير شماره 16-3: علف هرز سيپروس ديفوريستصوير شماره17-3: علف هرز مونوكوريا واتژيناليستصوير شماره 18-3: علف هرز ساگي تارياساگي تو فولياتصوير شماره 19-3: علف هرز بريس تيلس لتوراليس سيپراسهتصوير شماره 20-3: علف هرز لمناپولي ريزاتصوير شماره 21-3: علف هرز ژوسيائه سوفروكتي كوزاتصوير شماره22-3: علف هرز سيپروس ماري تيموستصوير شماره 23-3: علف هرز لودويگيا هپسوپي فولياتصوير شماره 24-3: علف هرز سالوينيا مولستاتصوير شماره 25-3: بيماري بلاست پيريكولاريا اريزهتصوير شماره 26-3: بيماري ويروسي تونگروتصوير شماره 27-3: بيماري ويروسي زرد برنجتصوير شماره 28-3: بيماري كوتولگي چمني برنج 46484950515152535354586061646767686868686969696973747474شكل شماره 1-3: فاصله كاشت 25×25 سانتي مترشكل شماره 2-4: چگونگي ايجاد بارندگي به اشكال متفاوتشكل شماره 3-4: باد كوه و دشت در كوههاي بزقوششكل شماره 4-4: باد دشت و كوه در كوههاي بزقوششكال شماره 5-4 تا 12-4: گلبادهاي ماهيانه منطقهشكل شماره 1-5: تقويم زراعي ارقام زودرس و نيمهزودرسفصل پنجمعكس شماره 1-5: كاشت نشاء بصورت مستقيمعكس شماره 2-5: كاشت نشاء بوسيله ماشينعكس شماره 3-5: نشاء كاري در شاليزار بوسيله ماشينعكس شماره 4-5: نشاء آماده انتقال به شاليزارعكس شماره 5-5: كاشت نشاء بروش خزانهعكس شماره 6-5: سيني هاي نشاءكاري شده در خزانهفهرست نقشه هانقشه شماره 2-2: موقعيت جغرافيايي آچاچي و مماننقشه شماره 3-2: تقسيمات سياسي شهرستان ميانه به تفكيك بخشنقشه شماره 4-2: نقشه واحدهاي زمين ساختي منطقه ميانهنقشه شماره 5-2: تيپ اراضي منطقه ميانه آچاچي و مماننقشه شماره 6-2: اراضي دشتي منطقهنقشه شماره 7-2: مناطق توپوگرافيك منطقهنقشه شماره 8-2: رودهاي منطقه و آبهاي سطحينقشه شماره 9-2: نقشه شبكه رودخانه هاي منطقه و آبهاي سطح الارضينقشه شماره 10-2: نقشه چگونگي استفاده از اراضي در منطقه ميانه در حال حاضرنقشه شماره 1-3: پراكنرگي كشت برنج در دنيا 6594142142144-155183 163164164164165165 1313141719192330293341
تاثير شرايط اقليمي بر كشت برنج در شهرستان ميانه
مقدمهامروزه بزرگترين مشكل در اقليم شناسي كشاورزي،اثر عناصر آب و هوايي بر محصول است. رشد گياه به تمام عواملي بستگي دارد كه در محيط زيست اعمال مي شوند. هيچ مطلوبيت ساده اي براي هر يك از عوامل وجود ندارد كه بدون توجه به وضعيت ديگر عوامل توجيه شود. تمام محصولات كشاورزي در اين مساله كه به طور طبيعي رشد نكنند داراي حدود آستانه طبيعي معيني از عناصر آب و هوايي هستند، ولي پرورش و انتخاب تدريجي اين آستانه ها براي بسياري از محصولات مانند: گندم، جو، برنج، ذرت و … قابل ملاحظه و دسترسي است. يعني روش هاي مورد استفاده كشت گاهي در ارائه تغيير قابل ملاحظه در ميكروكليما نقش مهمي را ايفا مي كند.[1]انسان بر خلاف جانوران و گياهان سعي نموده است محيط اطراف خود را بشناسد و سپس به نفع خود ان را تغيير دهد و بعبارت ديگر بر محيط آب و هوايي پيرامون خود احاطه يابد. همين انسان مجبور بوده است براي تهيه غذا، خوراك، پوشاك و بهداشت از طريق كشاورزي اقدام نمايد و به همين جهت است از بدو تاريخ و هم اكنون نيز ثبات و پيشرفت ملل بستگي موثر و مستقيم نسبتت به توسعه و ترقي در توليدات كشاورزي آنها دارد[2].با بررسي و آناليز عوامل اقليمي مطابق با تغييرات زماني و مكاني نه تنها در بخش زراعي، باغباني و دامپروري و امور زيربنايي مي توان به اقدامات بسيار اساسي مبادرت نمود، بلكه مي توان با استفاده از كاربريهاي ثانويه عوامل اقليمي از پتانسيل هاي منابع طبيعي نيز به نحو احسن بهره گيري كرد.گرچه نمي توان ادعا كرد كه از اولين خاستگاههاي كشت محصول برنج، كشور ما ايران بوده است، اما اين پذيرفتني است كه در اين خطه نيز هزاران سال است اين محصول مورد توجه اقوام وگروههاي انساني ساكن در آن بوده و گونه هاي سازگار با پارامترهاي محيطي و آب و هوايي خاص هر منطقه مورد استفاده قرار مي گرفته و هم اكنون نيز روزبروز توسعه مي يابد. در منطقه آذربايجان نيز فقط در بخشي از آن در جنوب شرقي منطقه ميانه برنج كشت مي شود. بطوري كه امروزه سطح زير كشت اين محصول در حدود 6-5 هزار هكتار مي باشد.كشت محصول برنج در بيش از 50 روستاي منطقه ميانه اهميت وافري به اين خطه بخشيده است و با عنايت به اينكه برنج در تغذيه مردم منطقه نقش بسيار مهمي دارد، بطوريكه در اكثريت خانواده ها غذاي يك وعده از سه وعده تغذيه روزانه را برنج تشكيل مي دهد و همچنين نوع يا واريته هايي كه در اين منطقه استحصال مي شوند از لحاظ كيفيت در مرغوبيت، ارزش غذايي، پخت، تجارت و … ميتوانند مورد توجه قرار گيرند، بنده را بر آن داشت تا آنجايي كه توان علمي و امكانات موجود و … اجازه مي دهند، نقش عوامل اقليمي را در چگونگي كشت و توليد اين محصول در منطقه سكونتي را مورد بررسي قرار دهم. اميدوارم كه ويژگيهاي ديگر مربوطه نيز از ناحيه متخصصان مربوطه مورد بررسي قرار گرفته و با اجماع و تحليل مجموعه مطالعات بتوان يك چشم انداز مطمئن و ارزشمندي را در فراسوي توسعه كشت محصول برنج درمنطقه ميانه فراهم آيد. 1-12-13-14-15-16-17-18-1 1-21-22-23-21-3-24-25-26-21-6-22-6-23-6-27-21-7-28-29-21-9-22-9-23-9-24-9-25-9-26-9-27-9-28-9-210-9-210-21-10-21-1-10-22-10-23-10-21-3-10-211-212-2فصل اول: چهارچوب تحقيقمقدمهطرح مساله و اهداف موضوع مورد مطالعهسابقه و پيشينه تحقيقسئوالات اساسي تحقيقانگيزه و علت گزينش منطقهمحدودهي تحقيقروش تحقيقمشكلات و محدوديتهاي تحقيقفصل دوم: كليات طبيعي شهرستان ميانه (آچاچي – ممان)موقعيت جغرافياييموقعيت رياضيحدود جغرافياييپيوندهاي طبيعي منطقه با مناطق ديگر يا موقعيت نسبيويژگيهاي زمين شناسي منطقهتوپوگرافي و ژئومورفولوژي منطقه ميانه (آچاچي – ممان)خاكشناسي منطقهواحدهاي ژنومورفولوژيكي مهمرشته كوه بزقوشرشته كوه قافلانكوهرشته كوه ميدان داغيهيدرولوژيآبهاي زيرزمينيتراكم و فرم شبكه آبراهه هاشبكه آبهاي جاريرودخانه قزل اوزنرودخانه آي دوغموشرودخانه قرانقوميانه رود (شهر چايي)رودخانه گرم رودروخانه قوري چاي (خشك رود)رودخانه آق چايرودخانه بلانقرودخانه تركمن چايكليات آب و هواي منطقهعوامل طبيعي حاكم بر اقليم منطقهعرض جغرافياييتوده هاي هواييتاثير اقليمي ناهمواريهاي منطقهفاصله از دريامحصولات مهم كشاورزي و سطح زير كشت آنهاپوشش گياهي منطقه 234678910 1212121415182021222223232526272727272828282829293031313232323334 1-32-33-34-35-36-37-38-31-8-32-8-33-8-34-8-35-8-36-8-39-310-311-312-313-314-315-316-317-318-319-320-3سابقه كشت برنج در دنيا و ايرانسابقه كشت برنج در منطقه ميانه (آچاچي – ممان)اهميت اقتصادي برنج در تغذيه مردماهميت غذايي محصول برنجمناطق كشت برنج در دنيا و ايرانارقام مهم برنج در دنيا و ايرانويژيگي هاي گياه شناسي برنج و مراحل رشد آنخصوصيات اكولوژيكي (محيطي) برنجنيازهاي حرارتي برنجنيازهاي نوري برنجنياز برنج به رطوبتمقاومت برنج در برابر ميزان شوريخاك مورد نياز برنجنياز فتوپريوديسمي برنجنيازهاي آب و هوايي برنج (شرايط اقليمي)روشهاي مختلف كشت برنجشرايط انتخاب بذر و مراحل تهيه آن براي كاشتخزانه و شرايط آننشاء كاري برنجعمليات مربوط به داشت و برداشت برنجفاصله رديفهاي كاشت و تناسب تراكم گياهيعلفهاي هرز در مزارع برنجروشهاي مبارزه با علفهاي هرز در مزارع برنجمبارزه با جلبكهاآفات و امراض مهم برنج با تاكيد بر ايراننتيجهگيري 3637383940434648485053545557585960616263646667717174 1-42-41-2-43-44-45-46-47-48-49-410-411-412-413-414-415-416-417-418-419-420-421-422-423-424-425-426-4مقدمهدمابررسي پارامترهاي اقليمي دما در منطقه آچاچي - ممانبررسي پديده يخبندان درمنطقهدماي موثر شبانه و روزانه در منطقهتابش خورشيدي و ساعات آفتابي منطقهمحاسبه بري بودن منطقهبارشمحاسبه ميانگين متحرك بارندگي سالانه در منطقهضريب تغيير پذيري بارندگي در منطقهانحراف بارندگي در منطقهانحراف بارندگي ماهيانه در منطقهاحتمال وقوع بارندگيها و سالهاي خشك، تر و دوره برگشت آنهااحتمال وقوع بارندگي ماهيانه و دوره برگشت آنهادوره برگشت ترسالي و خشكساليرطوبت نسبي در منطقهتبخير و تعرق در منطقهمحاسبه تبخر و تعرق بروش تورنت وايتمحاسبه تبخير و تعرق بروش بليني كريدلتعيين اقليم منطقهروش تقسيم بندي كوپن در تعيين اقليم منطقهتعيين اقليم منطقه بروش دمارتنتعيين اقليم منطقه بروش آمبرژهتعيين اقليم منطقه بروش تورنت وايتبادشرح گلبادهاي منطقهنتيجهگيري 798081858689919397100101103110112114118122123125128129132133135139144156 1-52-53-54-55-56-57-58-59-510-511-512-513-514-5 فصل پنجم: تاثير آب و هوا بر كشت برنج در منطقه ميانه (آچاچي – ممان)مقدمهتوليد محصول برنج در منطقهدما و تاثير آن بر كشت برنجاثر دماي موثر شبانه بر كشت برنج در منطقهاثر پديده يخبندان بر كشت برنج در منطقهاثر فتوپريوديسم بر كشت برنج در منطقهاثر رطوبت نسبي بر كشت برنج در منطقهاثر عامل بارش بر كشت برنج در منطقهاثر باد بر كشت برنج در منطقهتوليد و نشاء در منطقهامكان رشد رتون يا پنجه هاي مجدد در منطقهنتيجهگيريپيشنهاداتنتيجهگيري كلي و نهاييمنابع و مآخذ 161162165169170171173174176178179180184187194جدول شماره 1-2: مجموع آبهاي سطحيجدول شماره 2-2: تعداد قنوات ميانهجدول شماره 3-2: تعداد چشمه هاي ميانهجدول شماره 4-2: تعداد چاههاي ميانهجدول شماره 5-2: اراضي زير كشت منطقهجدول شماره 6-2: انواع پوشش گياهي منطقهجدول شماره 1-3: ارزش غذايي محصول برنججدول شماره 2-3: سطح زير كشت و عملكرد برنج در نقاط مختلف دنياجدول شماره 3-3: مناطق زير كشت برنج و ميزان توليد در ايرانجدول شماره 4-3:خصوصيات واريته هاي متفاوت بدنججدول شماره 5-3: خصوصيات زيرگونه هاي مهم برنججدول شماره 6-3: مراحل مختلف رشد برنج وزمان آنجدول شماره 7-3: نياز حرارتي برنج در مراحل متفاوترشدجدول شماره 8-3: انواع خاكهاي مورد نياز كشت برنججدول شماره 9-3: مشكلات ويژه خاك براي برنججدول شماره 10-3: ميزان اسديته خاك براي كشت برنججدول شماره 11-3: انواع طبقات خاك براي كشت برنججدول شماره 12-3: انواع برنج از لحاظ زمان رسيدگيجدول شماره 13-3: مهمترين وشايعترين علفهاي هرز مزارع برنججدول شماره 14-3: مبارزه با انواع علفهاي هرزجدول شماره 15-3: انواع آفتهاي محصول برنججدول شماره 16-3: انواع بيماريهاي بذرزا يا بيماريهاي شاليجدول شماره 1-4: ميانگين درجه حرارت ماهيانه و ساليانه جدول شماره 2-4: ميانگين حداكثر و ميانگين حداقلجدول شماره 3-4: حداكثر ميانگين مطلق و ميانگين حداقل مطلقجدول شماره 4-4: توزيع فصلي دما در منطقهجدول شماره 5-4: ميانگين تعداد روزهاي يخبندان ماهيانهجدول شماره 6-4: دماي موثر روزانه و شبانهجدول شماره 7-4: تاثير طيفهاي گوناگون نور خورشيد بر گياهانجدول شماره 8-4: ميانگين ساعات آفتابي منطقهجدول شماره 9-4: ميانگين حداكثر و حداقل دماي، حداكثر و حداقل مطلق، ماهيانه دماي موثر روزانه و شبانه، يخبندان، ساعات آفتابيجدول شماره 10-4: انواع بارندگي از لحاظ شدتجدول شماره 11-4: درصد نزولات ماهيانه و فصلي منطقهجدول شماره 12-4: نيمه متوسط ميانگين متحرك 10 و 20 ساله بارندگيجدول شماره 13-4: متغيرها، مقادير مطلق بارندگي ماهيانه، انحراف متوسط، انحراف معيار و غزه Zجدول شماره 4-4: فراواني وقوع و دوره بازگشت بارندگي 242525253334 40424344454749565657576366707272 818283848588909093 959598100111جدول شماره 15-4: ميانگين ماهانه بارندگي، انحراف معيار، ضريب تغيير پذيري، احتمال ريزش به درصد و دوره برگشت.جدول شماره 16-4: محاسبه دوره هاي برگشت خشكسالي و ترسالي در منطقهجدول شماره 17-4: ميانگين، نمره Z و انحراف معيار به تفكيك ماههاجدول شماره 18-4: ميانگين رطوبت نسبي در منطقهجدول شماره 19-4: ضريب حرارتي ماهيانه و ساليانه بروش تورنت وايتجدول شماره 20-4: تبخير و تعرض اصلاح شله و اصلاح نشده بروش تورنت وايتجدول شماره 21-4: جدول ضريب P براي استفاده در روش بليني كرديلجدول شماره 22-4: خصوصيات كلي 5 گروه اقليمي كوپنجدول شماره 23-4: نواحي مختلف اب و هوايي جهان بر اساس روش كوپنجدول شماره 24-4: ميانگين دما و بارش ماهيانه و ساليانهجدول شماره 25-4: تقسيم بندي اقليمي بروش دمارتنجدول شماره 26-4: تعيين اقليم منطقه بروش آمبرژهجدول شماره 27-4: تيپ هاي اقليمي تورنت وايت جدول شماره 28-4: تيپ هاي اقليمي بر اساس كارائي حرارتي بروش تورنت وايتجدول شماره 29-4: تيپ هاي اقليمي بر اساس كفايت رطوبتي فصليجدول شماره 30-4: تيپ هاي اقليمي بر اساس تراكم تابستاني كارايي حرارتيجدول شماره 31-4: تبديل واحدهاي سرعت باد به يكديگرجدول شماره 32-4: بادهاي منطقه ميانه (آچاچي – ممان)جدول شماره 1-5: ارقام برنج كشت شده در منطقه ميانهجدول شماره 2-5: توزيع ميانگين ماهيانه، فصلي، حداقل، حداكثر و مطلق دماجدول شماره 3-5: ميانگين دماي ماهيانه، ساليانه، حداقل، حداكثر و مطلق دما در نيمسال گرم منطقهجدول شماره 4-5: دماي موثر شبانه و روزانه در نيمسال گرم منطقهجدول شماره 5-5: روزهاي يخبندان در نيمسال گرم منطقهجدول شماره 6-5: ميانگين ساعات آفتابي نيمسال گرم منطقهجدول شماره 7-5: ميانگين رطوبت نسبي در نيمسال گرم منطقهجدول شماره 8-5: ميزان بارندگي در دوره نيمسال گرم منطقهجدول شماره 9-5: وضعيت بادهاي منطقه در نيمسال گرم114 115117119123124126129130130132133137137138139140141 163166166169170172173174177فصل سومنمودار شماره 1-3: روند رشد جمعيت جهانفصل چهارمنمودار شماره 1-4: ميانگين درجه حرارت ماهيانهنمودار شماره 2-3: ميانگين دماي ماهيانه، حداكثر مطلق و حداقل مطلق نمودار شماره 4-3: توزيع فصلي دمانمودار شماره 3-4: توزيع فصلي دمانمودار شماره 4-4: ميانگين تعداد روزهاي يخبنداننمودار شماره 5-4: محدوده تغييرات روزانه دما در خشكينمودار شماره 6-4: دماي موثر روزانه و شبانهنمودار شماره 7-4: ميانگين ساعات آفتابينمودار شماره 8-4: نوسان بارندگي ساليانه 77-1349نمودار شماره 9-4: نوسان ميانگين بارندگي ماهيانهنمودار شماره 10-4: ميانگين متوسط 20 ساله بارندگينمودار شماره 11-4: ميانگين متوسط 10 ساله بارندگينمودار شماره 12-4: انحراف بارندگي 29 ساله منطقه ميانه (آچاچي- ممان)نمودارهاي شماره 13-4 الي 25-4 انحراف بارندگي ماهيانه در منطقه ميانه (آچاچي – ممان)نمودار شماره 26-4: چگونگي تغييرات روزانه رطوبت نسبينمودار شماره 27-4: چگونگي تغييرات دما و رطوبت نسبي براي يك روز بهارينمودار شماره 28-4: تغييرات ميانگين ماهيانه رطوبت نسبي در منطقه ميانهنمودار شمار 29-4: نوسانات روزانه رطوبت نسبينمودار شماره 30-4: نوسانات ساليانه رطوبت نسبي 77-49نمودار شماره 31-4: اقليم نماي آمبرژهنمودار شماره 32-4: كليموگرام تبخير و تعرق بر روش تورنت وايت در منطقه ميانه 39 8284848587889195969999102103-108119119120121122134136فصل سومتصوير شماره 1-3: تصوير كامل گياه برنجتصوير شماره 2-3: اشكال پانيكل سه زيرگروه برنج زراعيتصوير شماره 3-3: اثر درجه حرارت بر رشد برنجتصوير شماره 4-3: شرايط دمايي جهت جوانه زنيتصوير شماره 5-3: نقش ميزان نور در رشد برنجتصوير شماره 6-3: اثر نور و روزهاي ابري در رشد برنجتصوير شماره 7-3: زيانهاي كمبود نور براي رشد برنجتصوير شماره 8-3: ورس بوته ها بر اثر رطوبتتصوير شماره 9-3: تاثير رطبوت هوا در رشد برنجتصوير شماره 10-3: اثر شوري خاك بر رشد برنجتصوير شماره 11-3: تاثير باد و باران شديد در ورس بوته هاي برنجتصوير شماره 12-3: اثر نشاء كاري و بذرپاشي در رشد برنجتصوير شماره 13-3: انتخاب دانه با كيفيتتصوير شماره 14-3: خوشه برنج در دوره رسيدگيتصوير شماره 15-3: علف هرز سيپروس ايرياتصوير شماره 16-3: علف هرز سيپروس ديفوريستصوير شماره17-3: علف هرز مونوكوريا واتژيناليستصوير شماره 18-3: علف هرز ساگي تارياساگي تو فولياتصوير شماره 19-3: علف هرز بريس تيلس لتوراليس سيپراسهتصوير شماره 20-3: علف هرز لمناپولي ريزاتصوير شماره 21-3: علف هرز ژوسيائه سوفروكتي كوزاتصوير شماره22-3: علف هرز سيپروس ماري تيموستصوير شماره 23-3: علف هرز لودويگيا هپسوپي فولياتصوير شماره 24-3: علف هرز سالوينيا مولستاتصوير شماره 25-3: بيماري بلاست پيريكولاريا اريزهتصوير شماره 26-3: بيماري ويروسي تونگروتصوير شماره 27-3: بيماري ويروسي زرد برنجتصوير شماره 28-3: بيماري كوتولگي چمني برنج 46484950515152535354586061646767686868686969696973747474شكل شماره 1-3: فاصله كاشت 25×25 سانتي مترشكل شماره 2-4: چگونگي ايجاد بارندگي به اشكال متفاوتشكل شماره 3-4: باد كوه و دشت در كوههاي بزقوششكل شماره 4-4: باد دشت و كوه در كوههاي بزقوششكال شماره 5-4 تا 12-4: گلبادهاي ماهيانه منطقهشكل شماره 1-5: تقويم زراعي ارقام زودرس و نيمهزودرسفصل پنجمعكس شماره 1-5: كاشت نشاء بصورت مستقيمعكس شماره 2-5: كاشت نشاء بوسيله ماشينعكس شماره 3-5: نشاء كاري در شاليزار بوسيله ماشينعكس شماره 4-5: نشاء آماده انتقال به شاليزارعكس شماره 5-5: كاشت نشاء بروش خزانهعكس شماره 6-5: سيني هاي نشاءكاري شده در خزانهفهرست نقشه هانقشه شماره 2-2: موقعيت جغرافيايي آچاچي و مماننقشه شماره 3-2: تقسيمات سياسي شهرستان ميانه به تفكيك بخشنقشه شماره 4-2: نقشه واحدهاي زمين ساختي منطقه ميانهنقشه شماره 5-2: تيپ اراضي منطقه ميانه آچاچي و مماننقشه شماره 6-2: اراضي دشتي منطقهنقشه شماره 7-2: مناطق توپوگرافيك منطقهنقشه شماره 8-2: رودهاي منطقه و آبهاي سطحينقشه شماره 9-2: نقشه شبكه رودخانه هاي منطقه و آبهاي سطح الارضينقشه شماره 10-2: نقشه چگونگي استفاده از اراضي در منطقه ميانه در حال حاضرنقشه شماره 1-3: پراكنرگي كشت برنج در دنيا 6594142142144-155183 163164164164165165 1313141719192330293341