چکیدههدف از مطالعه شناسایی کلیه زیستگاههای پرنده در استان، تخمین جمعیت پرنده، شناسائی عادات و رفتار، شناسایی عوامل تهدید کننده زیستگاه و گونه و در آخر ارائه پیشنهادات کاربردی در جهت حفظ و احیا گونه سیاه خروس و زیستگاههای مختلف آن چه در داخل و چه در خارج از محدوده حفاظت شده ارسباران می‌باشد.روش تحقیق بر مبنای جمع آوری اطلاعات و عملیات میدانی بوده که در جهت شناخت زیستگاههای پرنده در محدوده استان، بررسی وضعیت زیستگاه و تخمین جمعیت پرنده در هر یک از زیستگاههای شناسایی شده، انجام گرفته است.به منظور تعیین پراکنش پرنده، علاوه بر جمع آوری اطلاعات محلی اقدام به تهیه مدل از زیستگاه مادر شد که با تعمیم آن در سایر مناطق به همراه عملیات میدانی, زیستگاههای جدیدی شناسائی گردید که در آن زیست جای پرنده (لک) شامل محلهای لانه گزینی، جوجه آوری، تغذیه، شناسائی گونه های گیاهی مدنظر قرار گرفته است.در مورد تخمین جمعیت پرنده به علت ناهمگونی منطقه پراکنش و ازهم گسیخته بودن زیستگاهها، روشهای آماری متداول کارائی نداشت. لذا ابتدا سعی شد ازطریق روش معمول (capture-sighting) تعدادی از پرندگان نر علامتگذاری و رهاسازی شوند؛ ولی این روش به دلایل مختلف مفید واقع نگردید. لذا اجبارا اقدام به شناسائی مناطق لک گردیده و در طول اردیبهشت ماه با مشاهده مستقیم در ساعات اولیه صبح (۵:۳۰ تا ۹) و ساعات آخر روز (۶ تا ۸:۳۰) تعداد پرندگان نر در این مناطق شمارش گردید.سپس نسبت پرندگان نر به ماده در ۶ منطقه تجمع در داخل منطقه امن و ۶ منطقه تجمع در داخل منطقه حفاظت شده، بررسی و معلوم شد که در ۷۰% این مناطق نسبت پرنده نر به ماده سه به یک می‌باشد. لذا در این مطالعه تعداد پرنده نر و ماده سه به یک محاسبه گردیده است. پس از شناخت و بررسی داده‌های زیستگاههای مورد مطالعه، جمعیت موجود در آنها تلفیق و جمع بندی شده و بر مبنای عوامل زیست محیطی و اکولوژیکی در جهت بهره وری بهینه و حفاظت پایدار، برنامه‌های مدیریتی زیستگاهها به تفکیک مشخص شده است.فهرست مطالبفصل اول: کلیات۱-۱ مقدمه. ۲۱-۲- پیشینه مطالعاتی.. ۲۱-۲-۱- پیشینه مطالعاتی در قفقاز ۲۱-۲-۲- پیشینه مطالعاتی در ایران.. ۳۱-۳- پراکنش…. ۴۱-۳-۱- پراکنش جهانی.. ۴۱-۳-۲- پراکنش در ترکیه. ۵۱-۳-۳- پراکنش در جمهوری آذربایجان.. ۶۱-۳-۴- پراکنش در ایران.. ۶فصل دوم: مطالعات کتابخانه ای۲-۱- معرفی منطقه حفاظت شده ارسباران.. ۹۲-۱-۱- وسعت و حدود جغرافیایی.. ۹۲-۱-۱-۱- حدود چهارگانه جغرافیایی.. ۹۲-۱ـ۱ـ۲ـ تقسیمات سیاسی ـ اداری.. ۱۱۲-۱-۲- گونه‌های شاخص گیاهی.. ۱۱۲-۱-۳- خصوصیات فیزیکی منطقه. ۱۲۲-۱-۴- گونه‌های شاخص جانوری.. ۱۳۲-۲- معرفی گونه. ۱۴۲-۲-۱- مشخصات ظاهری.. ۱۶۲-۲-۱-۱- مقایسه مشخصات ظاهری سیاه خروس قفقازی و اروپائی.. ۱۷۲-۲- ۲- مشخصات زیستگاه گونه. ۱۸۲-۲-۲-۱- مقایسه زیستگاههای قفقاز با زیستگاه کلن.. ۱۹فصل سوم: عملیات میدانی۳-۱- تجهیزات مورد نیاز ۲۲۳-۱-۱- تجهیزات اقامتی.. ۲۲۳-۱-۲- تجهیزات مطالعاتی.. ۲۲۳-۲- مراجعه به روستاهای منطقه و مصاحبه با افراد. ۲۳۳-۳- انواع لکهای شناسایی شده ۲۵۳-۳-۱- لک های شناسائی شده در داخل منطقه امن کلن (از شرق به غرب) ۲۵۳-۳-۲- لکهای شناسائی شده در خارج از محدوده امن و داخل منطقه حفاظت شده ۲۵۳-۳-۳- مناطق لک شناسائی شده در خارج از منطقه حفاظت شده ارسباران.. ۲۵۳-۴- عملیات میدانی در منطقه امن کلن و مشاهده رفتار پرنده ۲۷۳-۴-۱- تغذیه. ۲۸۳-۴-۲- استراحت شبانه. ۲۹۳-۴-۳- صدا ۳۰۳-۴-۴- الگوهای اجتماعی.. ۳۰۳-۴-۵- نظام تجمع (Lekking) و تشکیل لک…. ۳۱۳-۴-۵-۱- ویژگی و کارکرد قلمرو ۳۲۳-۴-۵-۲- رفتارشناسی تجمع و نمایش (Lekking behaviour) 333-4-5-3- جلب جفت… ۳۴۳-۴-۵-۴- پرش…. ۳۵۳-۴-۵-۵- رویاروئی نرها ۳۷۳-۴-۵-۶- جفتگیری.. ۳۹۳-۴-۵-۷- زادآوری.. ۳۹۳-۵- تخمین جمعیت… ۴۰فصل چهارم: بحث و نتیجه گیری۴-۱- بررسی نوسانات جمعیت در فصول مختلف سال.. ۴۳۴-۲- عوامل تهدید کننده زیستگاه و گونه. ۴۳۴-۲-۱- چرای دام. ۴۳۴-۲-۲- جنگل تراشی.. ۴۴۴-۲-۳- علف چینی.. ۴۴۴-۲-۴- تغییر کاربری اراضی.. ۴۵۴-۲-۵- شکار ۴۵۴-۲-۶- سقوط بهمن.. ۴۶۴-۲-۷- احداث جاده‌های روستائی وعشایری.. ۴۶۴-۳- جمع بندی اطلاعات و تجزیه و تحلیل نتایج.. ۴۶۴-۴- پیشنهادات و راهکارهای مدیریتی و حفاظتی.. ۴۷۴-۴-۱- مدیریت در محدوده امن کلن.. ۴۸۴-۴-۲- مدیریت زیستگاههای خارج از منطقه امن و واقع در محدوده حفاظت شده ۴۸۴-۴-۳- مدیریت در زیستگاههای واقع در مناطق آزاد. ۴۸۴-۴-۴- انجام اقدامات زیربنائی در درازمدت… ۴۹پیوست… ۵۰فهرست منابع و ماخذ. ۵۲فرم ثبت اطلاعات در برآورد شمارش لکها……………………………………………………………………………………….۵۳فهرست منابع و ماخذ۱- امیربهبودی حمید، بررسی وضعیت گونه‌های نادر گیاهی و جانوری ۱۳۷۴۲- خان محمداف آی.ای، ماکیانهای جمهوری آذربایجان ۱۹۷۱، ترجمه حاجی‌زاده لیل‌آبادی،احمد۳- ضیائی هوشنگ، راهنمای صحرائی پستانداران ایران، سازمان حفاظت محیط زیست، تهران، ۱۳۷۵۴- طرح مدیریت منطقه حفاظت شده ارسباران، مرحله توجیهی (طرحریزی)، جلد یازدهم، حیات‌وحش و آبزیان، مدیرطرح: شرکت جهاد تحقیقات آب وآبخیزداری، مشاور: شرکت روانآب، ۱۳۸۱۵- فیروز اسکندر،حیات وحش ایران (مهره داران)،مرکز نشر دانشگاهی، تهران، چاپ اول ۱۳۷۸۶- مجنونیان هنریک، منصوری جمشید، زهراد بهرام، طرح تحقیقات حیات وحش کشور، گزارش بررسی ترکیب و ساختمان پوشش گیاهی زیستگاه سیاه‌خروس، ۱۳۶۲۷- مسعود محمدرضا، بررسی زیستگاه سیاه خروس (منطقه امن کلن) اردیبهشت ۱۳۷۲، گزارش اداره کل