. نتایج مطالعه آسیب شناسی صنعت نفتشاخص های کلیدی عملکرد وزارت نفت که نمایانگر عملکرد آن در راستای تحقق برنامه های در نظر گرفته شده صنعت نفت می باشد و در مطالعه آسیب شناسی مورد اشاره، مورد بررسی قرار گرفته اند، به شرح زیر می باشند. این شاخص ها از میان شاخص هایی انتخاب شده اند که در سند بخشی سازمان مدیریت و برنامه ریزی وقت کشور بعنوان شاخص های بخش نفت و گاز در برنامه چهارم توسعه، تعیین شده و مورد تصویب قرار گرفته اند.همچنین از میان تهدیدات خارجی و نقاط ضعف شناسایی شده صنعت نفت ایران، به منظور معنی دار شدن میزان تاثیر هر یک از این عوامل بر روی شاخص های ارایه شده فوق، بنابه نظر متخصصین، 12 عامل به عنوان مهمترین عوامل داخلی و خارجی انتخاب شده اند. این عوامل به همراه درجه اهمیت آنها، که بر مبنای امتیاز موزون آنها محاسبه شده است، در جدول 2 ارایه شده اند. جدول 1. شاخص های کلیدی عملکرد وزارت نفتردیفشاخص های کلیدیردیفشاخص های کلیدی1ظرفیت تولید نفت خام8صادرات فرآورده های نفتی2نسبت نفت اکتشافی قابل استحصال به تولید نفت خام9واردات فرآورده های نفتی3ضریب بازیافت نفت خام (اولیه و ثانویه10متوسط مصرف گاز طبیعی4متوسط تولید میعانات گازی11صادرات گاز طبیعی5گاز در دسترس برای تزریق12واردات گاز طبیعی6مجموع تولید فرآورده های نفتی اصلی13گازهای سوزانده شده7مجموع مصرف فرآورده های نفتی اصلی14سرمایه گذاری از محل منابع خارجیماخذ: مطالعه آسیب شناسی، معاونت برنامه ریزی وزارت نفت.همانطور که در جدول 2 دیده می شود، محدودیت در دسترسی به منابع مالی بین المللی و نیز محدودیت منابع مالی صنعت نفت برای سرمایه گذاری، به ترتیب در رتبه های اول وسوم اهمیت قرارگرفته اند؛از طرفی، آثار ناشی ازتحریمها و فشارهای بین المللی که به عنوان عامل دوم تعیین شده است نیز باعث محدودیت جذب سرمایه گذاری خارجی در صنعت نفت کشور می گردد. بدین ترتیب بنا به نظر متخصصین صنعت نفت، در حوزه مالی، مشکل تامین مالی پروژه های صنعت نفت، از مهمترین چالش های حال حاضر این صنعت می باشد. جدول 2. مهمترین چالشهای وزارت نفت و درجه اهمیت آنها ردیفعوامل داخلی و خارجیامتیاز موزون1محدودیت در دسترسی به منابع مالی بین المللی96/122آثار ناشی از تحریمها و فشارهای بین المللی18/113محدودیت منابع داخلی صنعت نفت برای سرمایه گذاری85/94محدودیت در دسترسی به تکنولوژی های نوین77/95افزایش هزینه اجرای طرح ها89/86مشارکت محدود بخش خصوصی80/67الگوی نامناسب مصرف74/68وقفه های عملیاتی فنی26/49عدم تحولات ساختاری و مشکلات مدیریتی16/410موانع قانونی09/411محدودیت در منابع انسانی متخصص312عدم استفاده از روشهای نوین بازاریابی21/2ماخذ: مطالعه آسیب شناسی، معاونت برنامه ریزی وزارت نفت5. راهکارهای نوآورانه در جهت رفع مشکل تامین مالیسرمایه گذاری، از مهمترین عوامل در جهت توسعه8 صنعت نفت کشور و به تبع آن توسعه اقتصادی کشور می باشد. با توجه به افت طبیعی میزان نفت خام کشور بدلیل وارد شدن اکثر میادین نفتی کشور به نیمه دوم عمر خود و در نتیجه افت فشار طبیعی آنها، و نیز بدلیل نیاز به افزایش توان تولید فعلی کشور به منظور حفظ جایگاه کنونی در اوپک و نیز تثبیت موقعیت ممتاز در عرصه سیاست بین الملل، جذب منابع مالی به منظورسرمایه گذاری درپروژه های متنوع صنعت نفت،از اهمیت فوقالعاده ای برخوردار است. از طرفی دستیابی به اهداف چشم انداز نظام در بخش نفت و گاز نیز مستلزم سرمایه گذاری های کلان در این صنعت می باشد. مطالعات برنامه جامع صنعت نفت نشان داده که میزان نیاز به سرمایه گذاری های جدید در طی 20 سال آینده بالغ بر 500 میلیارد دلار می باشد. به عبارت بهتر، این صنعت بطور متوسط سالانه نیاز به 25 میلیارد دلار سرمایه گذاری در سطوح مختلف بالا دستی و پایین دستی دارد.گذشته از آن، این حجم سرمایه گذاری در صنعت، اثرات مثبت چشمگیری را بر کل اقتصاد ملی به دنبال خواهد داشت. پیش بینی درآمدهای صادراتی حاصل از نتایج این سرمایه گذاری ها اعم از نفت خام، فرآورده و محصولات پتروشیمی موید آن است که طی 20 سال آینده درمجموع بیش از3800 میلیارد دلارعاید کشور خواهد شد؛ به عبارتی حدود 190 میلیارد دلار سالانه. این ارقام نشان دهنده پتانسیل های نهفته این صنعت برای تسریع در عبور اقتصاد ایران به سمت توسعه یافتگی و تحقق اهداف چشم انداز ملی است.
. نتایج مطالعه آسیب شناسی صنعت نفتشاخص های کلیدی عملکرد وزارت نفت که نمایانگر عملکرد آن در راستای تحقق برنامه های در نظر گرفته شده صنعت نفت می باشد و در مطالعه آسیب شناسی مورد اشاره، مورد بررسی قرار گرفته اند، به شرح زیر می باشند. این شاخص ها از میان شاخص هایی انتخاب شده اند که در سند بخشی سازمان مدیریت و برنامه ریزی وقت کشور بعنوان شاخص های بخش نفت و گاز در برنامه چهارم توسعه، تعیین شده و مورد تصویب قرار گرفته اند.همچنین از میان تهدیدات خارجی و نقاط ضعف شناسایی شده صنعت نفت ایران، به منظور معنی دار شدن میزان تاثیر هر یک از این عوامل بر روی شاخص های ارایه شده فوق، بنابه نظر متخصصین، 12 عامل به عنوان مهمترین عوامل داخلی و خارجی انتخاب شده اند. این عوامل به همراه درجه اهمیت آنها، که بر مبنای امتیاز موزون آنها محاسبه شده است، در جدول 2 ارایه شده اند. جدول 1. شاخص های کلیدی عملکرد وزارت نفتردیفشاخص های کلیدیردیفشاخص های کلیدی1ظرفیت تولید نفت خام8صادرات فرآورده های نفتی2نسبت نفت اکتشافی قابل استحصال به تولید نفت خام9واردات فرآورده های نفتی3ضریب بازیافت نفت خام (اولیه و ثانویه10متوسط مصرف گاز طبیعی4متوسط تولید میعانات گازی11صادرات گاز طبیعی5گاز در دسترس برای تزریق12واردات گاز طبیعی6مجموع تولید فرآورده های نفتی اصلی13گازهای سوزانده شده7مجموع مصرف فرآورده های نفتی اصلی14سرمایه گذاری از محل منابع خارجیماخذ: مطالعه آسیب شناسی، معاونت برنامه ریزی وزارت نفت.همانطور که در جدول 2 دیده می شود، محدودیت در دسترسی به منابع مالی بین المللی و نیز محدودیت منابع مالی صنعت نفت برای سرمایه گذاری، به ترتیب در رتبه های اول وسوم اهمیت قرارگرفته اند؛از طرفی، آثار ناشی ازتحریمها و فشارهای بین المللی که به عنوان عامل دوم تعیین شده است نیز باعث محدودیت جذب سرمایه گذاری خارجی در صنعت نفت کشور می گردد. بدین ترتیب بنا به نظر متخصصین صنعت نفت، در حوزه مالی، مشکل تامین مالی پروژه های صنعت نفت، از مهمترین چالش های حال حاضر این صنعت می باشد. جدول 2. مهمترین چالشهای وزارت نفت و درجه اهمیت آنها ردیفعوامل داخلی و خارجیامتیاز موزون1محدودیت در دسترسی به منابع مالی بین المللی96/122آثار ناشی از تحریمها و فشارهای بین المللی18/113محدودیت منابع داخلی صنعت نفت برای سرمایه گذاری85/94محدودیت در دسترسی به تکنولوژی های نوین77/95افزایش هزینه اجرای طرح ها89/86مشارکت محدود بخش خصوصی80/67الگوی نامناسب مصرف74/68وقفه های عملیاتی فنی26/49عدم تحولات ساختاری و مشکلات مدیریتی16/410موانع قانونی09/411محدودیت در منابع انسانی متخصص312عدم استفاده از روشهای نوین بازاریابی21/2ماخذ: مطالعه آسیب شناسی، معاونت برنامه ریزی وزارت نفت5. راهکارهای نوآورانه در جهت رفع مشکل تامین مالیسرمایه گذاری، از مهمترین عوامل در جهت توسعه8 صنعت نفت کشور و به تبع آن توسعه اقتصادی کشور می باشد. با توجه به افت طبیعی میزان نفت خام کشور بدلیل وارد شدن اکثر میادین نفتی کشور به نیمه دوم عمر خود و در نتیجه افت فشار طبیعی آنها، و نیز بدلیل نیاز به افزایش توان تولید فعلی کشور به منظور حفظ جایگاه کنونی در اوپک و نیز تثبیت موقعیت ممتاز در عرصه سیاست بین الملل، جذب منابع مالی به منظورسرمایه گذاری درپروژه های متنوع صنعت نفت،از اهمیت فوقالعاده ای برخوردار است. از طرفی دستیابی به اهداف چشم انداز نظام در بخش نفت و گاز نیز مستلزم سرمایه گذاری های کلان در این صنعت می باشد. مطالعات برنامه جامع صنعت نفت نشان داده که میزان نیاز به سرمایه گذاری های جدید در طی 20 سال آینده بالغ بر 500 میلیارد دلار می باشد. به عبارت بهتر، این صنعت بطور متوسط سالانه نیاز به 25 میلیارد دلار سرمایه گذاری در سطوح مختلف بالا دستی و پایین دستی دارد.گذشته از آن، این حجم سرمایه گذاری در صنعت، اثرات مثبت چشمگیری را بر کل اقتصاد ملی به دنبال خواهد داشت. پیش بینی درآمدهای صادراتی حاصل از نتایج این سرمایه گذاری ها اعم از نفت خام، فرآورده و محصولات پتروشیمی موید آن است که طی 20 سال آینده درمجموع بیش از3800 میلیارد دلارعاید کشور خواهد شد؛ به عبارتی حدود 190 میلیارد دلار سالانه. این ارقام نشان دهنده پتانسیل های نهفته این صنعت برای تسریع در عبور اقتصاد ایران به سمت توسعه یافتگی و تحقق اهداف چشم انداز ملی است.