« بنام خدا » پيشگفتار بخشي از ماموريت تدوين برنامه چهارم توسعه اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران تهيه اسناد ملي توسعه بخشي و فرابخشي است. در همين ارتباط وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي ماموريت يافت كه سند ملي فرابخشي امنيت غذا و تغذيه طبق نامه شماره 54509/101 مورخ 2/4/83 سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور را در چارچوب دستورالعمل‌هاي سازمان با حضور نمايندگاني از ساير بخشها به شرح زير تدوين نمايدكه سند پيوست نتيجه اين همكاري و مشاركت صميمانه مي‌باشد. اين مجموعه زماني منجر به ايمني و امنيت غذا در كشور خواهد شد كه سياستهاي اجرايي آن به پروژه و يا برنامه‌هاي عملياتي توسط بخشهاي مرتبط گرديده ودرطول برنامه به اجرا درآيد. الگوي تنظيم برنامه‌هاي عملياتي و پروژه‌ها در وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي تهيه شده است كه بخشهاي مختلف توسعه در كشور مي‌توانند از اين قالب در تدوين برنامه‌ها و پروژه‌هاي خود استفاده نمايند. ضرورت دارد دبيرخانه‌اي به همين‌منظور در سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور راه‌اندازي و يا دبيرخانه شورايعالي سلامت عهده‌دار اين مسئوليت گردد تا هماهنگي و هدايت لازم را در طول برنامه بعمل آورد.جاي دارد از آقايان دكتر علي‌اكبرسياري معاون محترم هماهنگي و دبيرمجامع وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي ، دكتر ناصركلانتري رياست محترم انستيتو تغذيه‌اي و صنايع غذايي ، دكتر محمدمهدي قاسمي از شوراي سياستگذاري سازمان صداوسيما ، دكتر فرهاد طاهريان از سازمان دامپزشكي ، سيدفرزاد طلاكش از سازمان دامپزشكي ، تقي جامه‌بزرگ از وزارت صنايع و معادن ، عزيز حاجي‌پور از وزارت جهاد كشاورزي ، سيدعلي امامي از دفتر بررسي مصرف محصولات وزارت بازرگاني ، حسين محمد عليزاده هنجني و مجيد مزيدآبادي فراهاني از سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور ، خانمها دكتر شيخ‌الاسلام ، عبدالهي و منيرالسادات عليان از دفتر بهبود تغذيه جامعه وزارت بهداشت خانم بيتا صميمي از وزارت جهاد كشاورزي و آقاي مهندس همايون فرزان از معاونت هماهنگي وزارت بهداشت كه در تهيه اين سند مشاركت داشته‌اند تشكر و قدرداني نموده و نيز از زحمات آقاي مهندس عيسي منصوري از انستيتو تغذيه‌اي و صنايع غذايي كه مسئوليت تدوين نهايي سند را برعهده داشته‌اند تشكر نمايم. اميد است اين تعامل و همكاري بين‌بخشي درطول برنامه بمنظور عملياتي‌نمودن سياستهاي اجراي تا تحقق اهداف آن ادامه يابد. دكترمسعود پزشكيان وزير 1- تعريف و محدوده فرابخشتوسعه انساني، هم هدف و هم مسير توسعه ملي و امنيت غذايي يكي از معيارها و ابزارهاي توسعه انساني است. با استفاده از تعبير "زندگي در سلامت و رفاه" بعنوان يكي از مؤلفه هاي توسعه انساني، حصول به سطح مناسبي از سلامت و امنيت غذا و تغذيه اي يكي از مقاصد جدي در سياستگذاريهاي ملي و زير ملي شناخته مي شود. بنا به تعریف، امنیت غذایی وقتی وجود دارد که "همه مردم در تمام اوقات دارای دسترسی فیزیکی و اقتصادی به غذای کافی، سالم و مغذی برای تامین نیازهای تغذیه ای و ترجیحات غذایی" خود باشند. بدين ترتيب دسترسي به غذاي كافي و مطلوب و سلامت تغذيه اي از محورهاي اصلي توسعه، سلامت جامعه و زير ساخت نسل هاي آينده كشور است.از سوي ديگر مبتني بر نگرشهاي علمي دهه هاي اخير، دسترسي اقتصادي و فيزيكي به غذای کافی بمنظور زندگي سالم و فعال، از سويي بعنوان حق آحاد جامعه براي شكوفايي قابليت ها و از سويي ديگر بعنوان آزادي مثبت و وظيفه اي براي دولت در جهت تأمين آن دانسته مي شود.در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، در اصول سوم، بيست و نهم و چهل و سوم، ضرورت تأمين نيازهاي اساسي، رفع فقر و برطرف ساختن هر نوع محروميت در زمينه تغذيه، رفاه فردي و اجتماعي مورد تأكيد قرار گرفته است. همچنين جمهوري اسلامي ايران چندين بار و بويژه در نشست هزاره سران، همراه ساير كشورهاي جهان، رسما" تعهد سياسي و عزم كلي خود را براي كاهش گرسنگي، سوء تغذيه و دستيابي به امنيت غذايي پايدار اعلام كرده است. نمود اين رويكرد در سياستگذاريهاي سطح ملي در قالب «سند چشم انداز جمهوري اسلامي ايران در افق 1404 هجري شمسي»، «سياستهاي كلي برنامه چهارم توسعه جمهوري اسلامي ايران» و «برنامه چهارم توسعه»، بخوبي بيانگر اهميت موضوع و تعهد دولت به آن است.نقطه ثقل در موضوع امنيت غذا و تغذيه، چندضابطه ای و فرابخشي بودن آن است. به اين ترتيب كه فارغ از فرابخشي بودن آن در سطح تئوريك و سياستگذاري، پياده سازي برنامه هاي اجرايي، نيازمند ارتباط، تعامل و اجراي مشترك توسط بخشها و زير بخشهاي مختلف است. چنانكه زير سيستمهاي «توليد و عرضه»، «نگهداري، فراوري و توزيع»،«مصرف» و«سلامت» بطور كامل پوشش داده شوند. چرا كه هرگونه اختلال در هر يك از زيرسيستمها بر امنيت غذايي سطح خانوار و فرد تأثير منفي خواهد داشت.به اين ترتيب سند فرابخشي حاضر، نه تجميعي از مسائل درون بخشها بلكه نقاط ثقل و حلقه هاي اصلي ارتباط بين بخشها در امر غذا و تغذيه را مورد توجه قرار مي دهد. با اين رويكرد كه در صورتيكه بتوانيم هسته هاي اصلي را مورد اعمال سياست قرار دهيم، ساير حوزه ها بطور خود بخود و در اثر ارتباط سيستميك، متأثر شده و در راستاي اهداف مورد نظر حركت كرده بهبود خواهند يافت.
« بنام خدا » پيشگفتار بخشي از ماموريت تدوين برنامه چهارم توسعه اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران تهيه اسناد ملي توسعه بخشي و فرابخشي است. در همين ارتباط وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي ماموريت يافت كه سند ملي فرابخشي امنيت غذا و تغذيه طبق نامه شماره 54509/101 مورخ 2/4/83 سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور را در چارچوب دستورالعمل‌هاي سازمان با حضور نمايندگاني از ساير بخشها به شرح زير تدوين نمايدكه سند پيوست نتيجه اين همكاري و مشاركت صميمانه مي‌باشد. اين مجموعه زماني منجر به ايمني و امنيت غذا در كشور خواهد شد كه سياستهاي اجرايي آن به پروژه و يا برنامه‌هاي عملياتي توسط بخشهاي مرتبط گرديده ودرطول برنامه به اجرا درآيد. الگوي تنظيم برنامه‌هاي عملياتي و پروژه‌ها در وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي تهيه شده است كه بخشهاي مختلف توسعه در كشور مي‌توانند از اين قالب در تدوين برنامه‌ها و پروژه‌هاي خود استفاده نمايند. ضرورت دارد دبيرخانه‌اي به همين‌منظور در سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور راه‌اندازي و يا دبيرخانه شورايعالي سلامت عهده‌دار اين مسئوليت گردد تا هماهنگي و هدايت لازم را در طول برنامه بعمل آورد.جاي دارد از آقايان دكتر علي‌اكبرسياري معاون محترم هماهنگي و دبيرمجامع وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي ، دكتر ناصركلانتري رياست محترم انستيتو تغذيه‌اي و صنايع غذايي ، دكتر محمدمهدي قاسمي از شوراي سياستگذاري سازمان صداوسيما ، دكتر فرهاد طاهريان از سازمان دامپزشكي ، سيدفرزاد طلاكش از سازمان دامپزشكي ، تقي جامه‌بزرگ از وزارت صنايع و معادن ، عزيز حاجي‌پور از وزارت جهاد كشاورزي ، سيدعلي امامي از دفتر بررسي مصرف محصولات وزارت بازرگاني ، حسين محمد عليزاده هنجني و مجيد مزيدآبادي فراهاني از سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور ، خانمها دكتر شيخ‌الاسلام ، عبدالهي و منيرالسادات عليان از دفتر بهبود تغذيه جامعه وزارت بهداشت خانم بيتا صميمي از وزارت جهاد كشاورزي و آقاي مهندس همايون فرزان از معاونت هماهنگي وزارت بهداشت كه در تهيه اين سند مشاركت داشته‌اند تشكر و قدرداني نموده و نيز از زحمات آقاي مهندس عيسي منصوري از انستيتو تغذيه‌اي و صنايع غذايي كه مسئوليت تدوين نهايي سند را برعهده داشته‌اند تشكر نمايم. اميد است اين تعامل و همكاري بين‌بخشي درطول برنامه بمنظور عملياتي‌نمودن سياستهاي اجراي تا تحقق اهداف آن ادامه يابد. دكترمسعود پزشكيان وزير 1- تعريف و محدوده فرابخشتوسعه انساني، هم هدف و هم مسير توسعه ملي و امنيت غذايي يكي از معيارها و ابزارهاي توسعه انساني است. با استفاده از تعبير "زندگي در سلامت و رفاه" بعنوان يكي از مؤلفه هاي توسعه انساني، حصول به سطح مناسبي از سلامت و امنيت غذا و تغذيه اي يكي از مقاصد جدي در سياستگذاريهاي ملي و زير ملي شناخته مي شود. بنا به تعریف، امنیت غذایی وقتی وجود دارد که "همه مردم در تمام اوقات دارای دسترسی فیزیکی و اقتصادی به غذای کافی، سالم و مغذی برای تامین نیازهای تغذیه ای و ترجیحات غذایی" خود باشند. بدين ترتيب دسترسي به غذاي كافي و مطلوب و سلامت تغذيه اي از محورهاي اصلي توسعه، سلامت جامعه و زير ساخت نسل هاي آينده كشور است.از سوي ديگر مبتني بر نگرشهاي علمي دهه هاي اخير، دسترسي اقتصادي و فيزيكي به غذای کافی بمنظور زندگي سالم و فعال، از سويي بعنوان حق آحاد جامعه براي شكوفايي قابليت ها و از سويي ديگر بعنوان آزادي مثبت و وظيفه اي براي دولت در جهت تأمين آن دانسته مي شود.در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، در اصول سوم، بيست و نهم و چهل و سوم، ضرورت تأمين نيازهاي اساسي، رفع فقر و برطرف ساختن هر نوع محروميت در زمينه تغذيه، رفاه فردي و اجتماعي مورد تأكيد قرار گرفته است. همچنين جمهوري اسلامي ايران چندين بار و بويژه در نشست هزاره سران، همراه ساير كشورهاي جهان، رسما" تعهد سياسي و عزم كلي خود را براي كاهش گرسنگي، سوء تغذيه و دستيابي به امنيت غذايي پايدار اعلام كرده است. نمود اين رويكرد در سياستگذاريهاي سطح ملي در قالب «سند چشم انداز جمهوري اسلامي ايران در افق 1404 هجري شمسي»، «سياستهاي كلي برنامه چهارم توسعه جمهوري اسلامي ايران» و «برنامه چهارم توسعه»، بخوبي بيانگر اهميت موضوع و تعهد دولت به آن است.نقطه ثقل در موضوع امنيت غذا و تغذيه، چندضابطه ای و فرابخشي بودن آن است. به اين ترتيب كه فارغ از فرابخشي بودن آن در سطح تئوريك و سياستگذاري، پياده سازي برنامه هاي اجرايي، نيازمند ارتباط، تعامل و اجراي مشترك توسط بخشها و زير بخشهاي مختلف است. چنانكه زير سيستمهاي «توليد و عرضه»، «نگهداري، فراوري و توزيع»،«مصرف» و«سلامت» بطور كامل پوشش داده شوند. چرا كه هرگونه اختلال در هر يك از زيرسيستمها بر امنيت غذايي سطح خانوار و فرد تأثير منفي خواهد داشت.به اين ترتيب سند فرابخشي حاضر، نه تجميعي از مسائل درون بخشها بلكه نقاط ثقل و حلقه هاي اصلي ارتباط بين بخشها در امر غذا و تغذيه را مورد توجه قرار مي دهد. با اين رويكرد كه در صورتيكه بتوانيم هسته هاي اصلي را مورد اعمال سياست قرار دهيم، ساير حوزه ها بطور خود بخود و در اثر ارتباط سيستميك، متأثر شده و در راستاي اهداف مورد نظر حركت كرده بهبود خواهند يافت.