عنوان تحقیق: تعيين سطح آستانه كوبيدگي مسيرهاي اسكيدررو در ترددها و شيبهاي طولي مختلف مسير چوبكشيفرمتایل: wordتعداد صفحات: 76شرح مختصر:كشور ایران علیرغم وسعت زیاد در زمره كشورهای كم جنگل دنیا محسوب می شود و امروزه بخشی از نیاز چوبی خود را از طریق واردات تأمین می نماید. تنها بخش كوچكی از این سرزمین (جنگل های شمال) پوشیده از جنگل های تجاری بوده كه قسمتی از نیازهای چوبی كشور توسط این جنگلها برآورده میشود. تقریبا" تمامی گردهبینههای بهرهبرداری شده توسط چوبكشهای زمینی[1] از عرصههای جنگلی شمال كشور خارج میشوند. در واقع میتوان گفت چوبكشی زمینی معمولترین روش مورد استفاده برای خروج چوب است (Wasterlund and Hassan, 1995). چوبكشها ماشینآلات سنگینی هستند كه تردد آنها در مسیرهای چوبكشی جنگل الزاما" پیامدها و عوارض نامطلوبی به همراه دارد. كوبیدگی[2] خاك نخستین پیامد تردد اسكیدرها میباشد (Johns et al., 1999; Pinard et al., 2000; Lacey and Ryan, 2000; Defossez and Richard, 2002; Buckley et al., 2003; Gondard et al., 2003; Godefroid and Koedam, 2004; Hamza and Andersson, 2005;) كه به واسطه وزن ماشین با بار، لرزش موتور و بكسباد چرخها، خاك مسیرهای چوبكشی را به عنوان جسم ضعیف متراكم مینمایند و موجب كاهش نفوذپذیری[3] آب و هوا در خاك (Malmer and Grip, 1990; Gysi et al., 1999; Grigal, 2000) و افزایش روانآب[4] (Braunack, 1986; Croke et al., 1999; Buckley et al., 2003) میگردند. همچنین در اثر تردد اسكیدرها در مسیرهای چوبكشی كه عملا" هیچ گونه عملیات تثبیت یا روسازی در آنها صورت نگرفته است موجب ایجاد شیار[5] (Quesnel and Curran., 2000; MacDonald et al., 2001; Eliasson, 2005) و جابجایی[6] خاك (Woodward, 1996; Trautner and Arvidsson, 2003) میگردند. رواناب حاصل از بارش در شیارهای مسیرهای چوبكشی جاری میشود و فرسایش[7] خاك را تشدید مینماید (Xu et al., 2000; Rapp et al., 2001; Hartanto et al., 2003; Nugent et al; 2003) از آنجایی كه خاك مسیرها در اثر تردد دست خورده و جابجا میشوند و پوشش محافظ سطحی خاك از بین میرود فرسایش خاك در مسیرهای چوبكشی به مراتب بیش از عرصههای دست نخورده میباشد (Woodward, 1996; Croke et al., 1999). میزان كوبیدگی، جابجایی و فرسایش خاك به نوع ماشین چوبكشی بستگی دارند (Ayers, 1994) و در شرایط یكسان محیطی و كاری، میزان خسارت ماشینآلات مختلف یكسان نیست. از این رو لازم است ماشینآلات مختلف از نظر میزان خساراتی كه به جنگل وارد مینمایند، مورد ارزیابی قرار گیرند و شرایط مناسب و بحرانی هر ماشین تعیین گردد. از نتایج حاصله میتوان در تخصیص بهینه ماشینآلات با هدف كاهش میزان خسارت وارده استفاده نموده و معیار فعلی انتخاب و خرید ماشینآلات جدید چوبكشی یعنی كاهش هزینههای تولید ماشین به كاهش هزینههای تولید ماشین و كاستن خسارت به عرصه را ارتقا داد. وسعت و شدت اثرات چوبكشی تحت تاثیر عواملی چون نوع ماشین، نوع عملیات (برش یكسره یا برش گزینشی)، تعداد تردد، توپوگرافی منطقه، رطوبت خاك[8] حین عملیات و طراحی مسیر چوبكشی قرار دارد (Laffan et al., 2001; Kolka and Smidt, 2004; Demir et al., 2007). این تحقیق به ارزیابی یك نوع اسكیدر رایج كشور (HSM904) از نظر خسارات وارده به مسیر چوبكشی در شرایط مختلف تردد (تعداد) و شیب طولی مسیر چوبكشی می پردازد و تلاش مینماید كه تاثیر این عوامل و كاربری اسكیدر را از نظر خسارات وارده تعیین نماید. تحقیق حاضر سعی دارد با در نظر گرفتن روند تدریجی تغییرات در كوبیدگی، شیاری شدن، جابجایی عمودی، تولید رواناب و هدررفت خاك[9] و تعیین سطح آستانه كوبیدگی مسیرهای اسكیدررو در ترددها و شیبهای طولی مختلف مسیر چوبكشی به سؤالات اساسی زیر پاسخ دهد: 1- تراكم خاك با شیب طولی مسیر و تعداد تردد چه ارتباطی دارد؟ 2- وضعیت و میزان فرسایش ناشی از ماشین در شیبها و ترددهای مختلف چگونه است؟ 3- چه ارتباطی بین عمق شیار با شیب طولی و تعداد تردد وجود دارد؟ 4- روند کاهش رطوبت خاک در ترددها و شیبهای مختلف چگونه است؟ 5- وضعیت كلی تخریب خاك[10] در مسیرهای چوبكشی چگونه است؟ بر همین اساس، فرضیههایی كه این تحقیق در پی رد یا اثبات آنهاست، به شرح زیر میباشند: 1- میزان كوبیدگی خاك در شیب های طولی مختلف تفاوت معنیداری ندارد. 2- اختلاف فرسایش خاك ایجاد شده در شیبهای طولی و ترددهای متفاوت معنیدار است. 3- عمق شیار ایجاد شده در شیبها و ترددهای مختلف یكسان نیست. 4- اختلاف میزان رطوبت خاک در شیبها و ترددهای مختلف معنی دار است. 5- وضعیت كلی تخریب خاك در كلیه مسیرهای چوبكشی بسیار شدید میباشد. فهرست مطالب فصل اولمقدمه و کلیات1-1 مقدمه1-2 كلیات1-2-1 كوبیدگی1-2-2 جابجایی1-2-3 شیاری شدن1-2-4 فرسایش1-2-5 حساسیت پذیری خاكهای جنگل به كوبیدگیفصل دوممروری بر مطالعات انجام شده2- مروری بر مطالعات انجام شده2-1 مطالعات انجام شده در داخل کشور2-2 مطالعات انجام شده در خارج از کشورفصل سوممواد و روشها3-1 منطقه مورد مطالعه3-1-1 موقعیت جغرافیایی3-1-2 تشریح پارسل مورد مطالعهشكل 3-1 موقعیت منطقه مورد مطالعه3-1-3 وضعیت آب و هوایی3-1-4 زمین شناسی3-1-5 خاكشناسی3-2 روش تحقیق3-2-1 استقرار سامانه سنجششكل 3-2 روش نمونه برداری در پلاتشكل 3-3 پلات جمع آوری روانآب و رسوب و بخشهای مختلف آنشکل 3-4 اندازه گیری عمق شیار و جابجایی عمودی خاک3-2-1 روش تجزیه و تحلیل داده هافصل چهارمنتایج4- نتایج4-1 اثر تردد اسکیدر و شیب طولی مسیر چوبکشی بر تغییرات وزن مخصوص ظاهری خاکجدول 4-1 نتایج تجزیه واریانس دو طرفه مقادیر وزن مخصوص ظاهری خاک در مسیرهای چوبکشیشكل 4-1 میانگین وزن مخصوص ظاهری خاک مسیر چوبکشی در ترددهای مختلفشكل 4-2 روند تغییرات وزن مخصوص ظاهری در شیبهای مختلف در تعداد ترددهای مختلفشكل 4-3 روند تغییرات وزن مخصوص ظاهری در شیبهای مختلف طولی مسیر چوبکشیجدول 4-2 روند تغییرات وزن مخصوص ظاهری درترددهای مختلف با افزایش درصد شیب4-2 اثر تردد اسکیدر و شیب طولی مسیر چوبکشی بر مجموع تخلخل خاکجدول 4-3 نتایج تجزیه واریانس دو طرفه مقادیر مجموع تخلخل خاک در مسیرهای چوبکشیشكل 4-4 روند تغییرات مجموع تخلخل خاک درترددهای مختلفشكل 4-5 روند تغییرات مجموع تخلخل خاک با افزایش تعداد تردد در شیبهای مختلفشكل 4-6 وضعیت کاهش مجموع تخلخل خاک با افزایش شیبجدول 4-4 وضعیت کاهش مجموع تخلخل خاک با افزایش شیب در طبقات مختلف تردد4-3 اثر تردد اسکیدر و شیب طولی مسیر چوبکشی بر میزان رطوبت خاکجدول 4-5 نتایج تجزیه واریانس دو طرفه مقادیر رطوبت وزنی خاک در مسیرهای چوبکشیشكل 4-7 روند تغییرات رطوبت وزنی خاک با افزایش تعداد تردد در شیبهای مختلفشكل 4-8 روند تغییرات رطوبت وزنی خاک با افزایش تردد در شیبهای طولی مختلفشكل 4-9 روند تغییرات رطوبت وزنی خاک با افزایش شیب طولی مسیرجدول 4-6 روند تغییرات رطوبت خاک با افزایش شیب طولی مسیر در ترددهای مختلف4-4 اثر تردد اسکیدر و شیب طولی مسیر چوبکشی بر شیاری شدن خاکشكل 4-10 افزایش عمق شیار با افزایش شیب در تردد 144-5 اثر تردد اسکیدر و شیب طولی مسیر چوبکشی برجابجایی عمودی خاکجدول 4-7 نتایج تجزیه واریانس دو طرفه مقادیرجابجایی عمودی خاک در مسیرهای چوبکشیشكل 4-11 میزان جابجایی عمودی خاك در ترددهای 7 و 14شكل 4-12 بررسی میزان جابجایی عمودی خاك با افزایش شیب در ترددهای 7 و 14شكل 4-13 جابجایی عمودی خاك در شیبهای طولی مختلف مسیر چوبكشیشكل 4-14 میزان جابجایی عمودی خاك با افزایش شیب در ترددهای 7 و 144-6 اثر تردد اسکیدر و شیب طولی مسیر چوبکشی بر تولید روانابجدول 4-8 نتایج تجزیه واریانس دو طرفه رواناب تولیدی در مسیرهای چوبکشی4-7 اثر تردد اسکیدر و شیب طولی مسیر چوبکشی بر هدررفت خاکجدول 4-9 نتایج تجزیه واریانس دو طرفه مقادیر هدررفت خاک در مسیرهای چوبکشیفصل پنجمبحث، نتیجه گیری و پیشنهادها5-1 بحث5-1-1 کوبیدگی خاک مسیرهای چوبکشی5-1-2 کاهش تخلخل خاک در اثر کوبیدگی5-1-3 تاثیر کوبیدگی بر ظرفیت رطوبتی خاک5-1-4 شیاری شدن خاک5-1-5 جابجایی عمودی خاک5-1-6 تاثیر کوبیدگی بر تولید رواناب و هدررفت خاک5-2 نتیجه گیری کلی5-3 پیشنهادها5-3-1 پیشنهادهای اجرایی5-3-2 پیشنهادهای پژوهشیمنابع