امیرحسین چرخابی - استادیار مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداریسیدعباس شجاع الساداتی - استاد گروه بیوتکنولوژیپرویز شفیعی - دانشجوی دکترینرگس نادیان - کارشناس بیوتکنولوژی دانشگاه تربیت مدرسیکی از خطرناکترین آلاینده های آب، هوا و خاک هیدروکربن های آروماتیک چندحلقه ای می باشند . مطالعات انجام شده نشان می دهد که فعالیتهای صنعتی انسان، تنها عامل آلودگی محیط زیست به ترکیبات سمی و خطرناک به وسیله این دسته از آلاینده ها می باشد (2) هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای در طی فرآیند احتراق سوختهای فسیلی، بویژه در مراکز صنعتی، تولید و در محیط زیست پراکنده می شوند . تاٌسیسات میعان سازی ذغال سنگ از عمده ترین منایع مولد این ترکیبات می باشد (6) هیدروکربن های آروماتیک چندحلقه ای پس از تولید، جذب سطوح ذرات معلق هوا و یا ذرات خاک می شوند و با گذشت زمان به آبهای زیرزمینی نفوذ کرده و در محیط زیست منتشر می شوند . حضور هیدروکربن های آروماتیک چندحلقه ای در محیط زیست یک تهدید جدی برای سلامتی انسان و حیات وحش می باشد . سرطانزائی بعضی از این ترکیبات، مانند ترکیب بنزوپایرن که از پنج حلقه بنزنی تشکیل شده است، به اثبات رسیده است (6) آنزیم های ترشح شده از جگر پستانداران باعث اکسیده شدن برخی از هیدروکربن های آروماتیک چندحلقه ای شده و ماده حاصل پس از تشکیل پیوند کووالانسی با بازهای رشته DNA باعث بروز موتاسیون ( جهش ژنتیکی ) و در نهایت، سرطان خواهد شد (5) به همین علت پاکسازی مکان های آلوده از این ترکیبات بسیار حائز اهمیت و مورد توجه سازمانهای محیط زیست قرار دارد . سازمان محیط زیست ایالات متحده لیستی از 200 ترکیب خطرناک و مورد اولویت پاکسازی ارائه نموده است که در آن 16 ترکیب از دسته هیدروکربنهای آروماتیک چندحلقه ای نیز قرار دارد (2) زیست سالم سازی یکی از فن آوری های رایج در پاکسازی و مداوای خاک های آلوده به هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای می باشد . فن آوری زیست سالم سازی تاکنون در بسیاری از مکان های آلوده به کارگرفته شده است (9) نتایج موفقیت آمیز این روش در پاکسازی خاکهای آلوده ناشی از حادثه نفتی اگزون والدز باعث شد که زیست سالم سازی به عنوان یک روش کم هزینه و مؤثر مورد توجه سازمانهای محیط زیست قرار بگیرد (11) مبنای این روش بیولوژیکی عملکرد ریزسازواره ها، به منظور تجزیه ترکیبات آلاینده می باشد . تاکنون تعداد بسیار زیادی از باکتری ها با توان تجزیه هیدروکربن های آروماتیک دو، سه و چهارحلقه ای به عنوان تنها منبع کربن و انرژی شناخته و جداسازی شده اند (8) توسعه و گسترش در بکارگیری این فن آوری، مستلزم کنترل فعل و انفعالات پیچیده میکروبی در برای تجزیه ترکیبات آلاینده و تسریع فرآیند پاکسازی می باشد . هدف بسیاری از مطالعات اخیر در این راستا و به منظور بررسی عوامل بازدارنده در فرآیندهای تجزیه هیدروکربن های آروماتیک چندحلقه ای به وسیله باکتریها بوده است (5). در این تحقیق تاثیر تعداد حلقه های بنزنی موجود در این ترکیبات در فرایند تجزیه زیستی، مورد بررسی و هیدروکربن های آروماتیک منتخب حاوی سه و چهار حلقه بنزنی می باشند . باکتری های مورد آزمایش از گونه های مختلف و از خاک های آلوده به ترکیبات نفتی تالاب شادگان جداسازی شده اند .در صورتی که می خواهید در اثر پژوهشی خود به این مقاله ارجاع دهید، به سادگی می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید: در داخل متن نیز هر جا که به عبارت و یا دستاوردی از این مقاله اشاره شود پس از ذکر مطلب، در داخل پارانتز، مشخصات زیر نوشته می شود. برای بار اول: (چرخابی, امیرحسین؛ سیدعباس شجاع الساداتی؛ پرویز شفیعی و نرگس نادیان، ۱۳۸۴) برای بار دوم به بعد: (چرخابی؛ شجاع الساداتی؛ شفیعی و نادیان، ۱۳۸۴)