سید عبدالناصر موسویان - کارشناس ارشد مهندسی عمران گرایش آب دانشگاه فردوسی مشهدمحمد باقر شریفی - استادیار گروه عمران دانشگاه فردوسی مشهدحبیب رجبی مشهدی - دانشیار گروه برق دانشگاه فردوسی مشهدشبکه های آبرسانی شهری از جمله زیر ساخت هایی هستند که با توجه به هزینه های زیادی که در زمینه های ساخت، مصالح و نگهداری دارند، مورد توجه محققین قرار گرفته اند . طیف وسیعی از تحقیقات در بهینه سازی شبکه های آبرسانی به کاهش دادن هزینه این زیر ساخت ها اختصاص یافته است . در این مقاله شبکه آبرسانی شهر تربت جام مورد بررسی قرار می گیرد. این شبکه شامل 97 لوله و 79 گره می باشد که توسط دو منبع با ارتفاع هیدرولیکی 950 مت ر و 970 متر تغذیه می شود. در این شبکه با در نظر گرفتن قیود حداقل فشار و حداکثر سرعت، به انتخاب قطرهای مناسب در لوله ها پرداخته می شود . در این مقاله به کاربرد سه الگوریتم فراابتکاری و ارائه یک الگوریتم هایبرید (MMAS-GA-HS) در بهینه سازی شبکه آبرسانی شهر تر بت جام پرداخته شده است . نتایج تجربی نشان داد که الگوریتم هایبرید بهتر از سایر روش های تکاملی به جواب بهینه همگرا می شود همچنین الگوریتم ژنتیک نیز نسبت به روش های کلونی مورچه ها و جستجوی هارمونی از توانایی بیشتری جهت رسیدن به جواب بهینه برخوردار است. در انتها نیز به چگونگی اتصال پویا بین دو نرم افزار MATLAB و EPANET پرداخته شده است.بهینه سازی - الگوریتم های فراایتکاری - شبکه های توزیع آب شهریدر صورتی که می خواهید در اثر پژوهشی خود به این مقاله ارجاع دهید، به سادگی می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید: در داخل متن نیز هر جا که به عبارت و یا دستاوردی از این مقاله اشاره شود پس از ذکر مطلب، در داخل پارانتز، مشخصات زیر نوشته می شود. برای بار اول: (موسویان, سید عبدالناصر؛ محمد باقر شریفی و حبیب رجبی مشهدی، ۱۳۸۸) برای بار دوم به بعد: (موسویان؛ شریفی و رجبی مشهدی، ۱۳۸۸)