صفحه چكيده مقدمه فصل اول: كليات 1-1- آناتومي پستان 1 1-2- بافت شناسي پستان 5 1-3- فيزيولوژي پستان 10 1-4- تاريخچه كشف هورمون پرولاكتين و شرح اعمال آن در شيردهي از ديدگاه بيولوژي سلولي 13 الف- تاريخچه كشف پرولاكتين 13 ب- مهار عمل پرولاكتين 14 ج- محرکهای پرولاكتين 14 د- اعمال پرولاكتين از ديدگاه بيولوژي سلولي 14 هـ ارزيابي پرولاكتين 15 و- نقش پرولاكتين در لاكتوژنز 15 1-5 شير مادر، محتويات و فوايد آن 16 الف- آغوز (کلستروم) 16 ب- بررسي تفاوت آغوز و شير موقتی 17 ج- محتويات و فوايد شير مادر 17 1-6- تغذيه با شير مادر 19 الف- ناکافی بودن شیر مادر 20 ب- موارد قابل توجه در طی شیردهی 22 ج- جلوگیری از بارداری در زمان شیردهی 24 د- از شیرگیری 25 1-7- اثرات شير مادر بر سيستم‌هاي گوناگون بدن نوزاد 25 الف- تأثير شير مادر بر استخوان سازي نوزاد 25 ب- تأثير شير مادر بر رشد و تكامل سيستم عصبي نوزاد 26 ج- تأثير شير مادر بر سيستم ايمني نوزاد و حمايت ايمونولوژيك غير قابل جايگزيني آن 26 د- تأثير شير مادر بر تعادل وزن، قد و رشد نوزاد 27 هـ تأثير شير مادر بر سيستم تنفسي نوزاد 27 و- تأثير شير مادر بر سيستم قلب و عروق نوزاد در سالهاي آتی زندگي 28 ز- تأثير شير مادر بر سيستم گوارشي نوزاد 28 ح- تأثير شير مادر بر سيستم شنوايي نوزاد 28 ط- تأثير شير مادر بر كاهش ميزان كم خوني نوزاد 29 ی- تأثیر شير مادر در پيشگيري از ديابت نوع 2 29 ک- تأثير تغذيه با شير مادر بر مننژيت ناشي از هموفيلوس آنفلوآنزا 29 1-8- فوايد شيردهي بر مادر شيرده 29 1-9- مقايسه محتواي شير مادر با شير گاو 30 1-10- محتواي شير خشك و مضرات آن در مقايسه با شير مادر 31 1-11- خطرات شیرخشک 34 1-12- موارد منع شيردهي 34 1-13- مادران شيرده شاغل 35 1-14- تأثیر الكل بر شيردهي 36 1-15- تأثير سيگار بر شيردهي 38 1-16- بيماريهاي پستان 39 1-16-1- ناهنجاريهاي رشد پستان 39 1-16-2- ترشّحات غير طبيعي پستان 39 1-16-3- غدد پستان 40 1-16-4- ترك و زخم نوك پستان، راههاي پيشگيري و درمان 42 1-16-5- پديده رينود 43 1-16-6- حساسيت موضعي پستان 44 1-16-7- تورم و پرخوني پستان 45 1-16-8- التهاب پستان 46 1-16-9- آبسه پستان 46 1-17- شيردهي و داروها 46 1-17-1- فاكتورهاي مؤثر در ترشّح دارو و ورود آن به داخل شير 47 1-17-2- مكانيزم انتقال داروها به داخل شير 48 1-17-3- دسته داروها بر حسب مضر یا بی ضرر بودن در طي شيردهي 48 1-17-3-1- دسته داروهاي بي‌ضرر در طي شيردهي 48 1-17-3-2- دسته داروهايي كه در طي شيردهي كمتر ايمن هستند 51 1-17-3-3- دسته داروهايي كه در طي شيردهي خطرناك هستند 52 1-17-4- موارد قابل ذکر در مورد مصرف داروها در طي شيردهي 53 1-17-5- دم كرده‌هاي گياهي بي‌ضرر در طي شیردهی 54 1-17-6- اشعه X و اسكن‌ها در طي شيردهي 65 فصل دوم: محركهاي شيردهي (گياهي و شيميايي) 2-1- گياهان داروئي محرك شيردهي 66 2-2- قطره گياهي شيرافزا 81 2-2-1- مواد مؤثره گياهان موجود در قطره شيرافزا 81 2-2-2- فارماكولوژي 82 2-3- محركهاي شيميايي: داروهاي محرك شيردهي 93 2-3-1- متوكلوپراميد، دارويي با عارضه جانبي شيرافزايي 93 فصل سوم: بررسي آماري و نتايج 3-1- مطالب جمع‌آوري شده حاصل از نظريات 200 پزشك (متخصص زنان، اطفال و ماما) 100 3-1-1- بررسي معيارهاي پزشكان در مورد سنجش كافي بودن ميزان شير مادر 100 3-1-2- بررسي علل ناكافي بودن ميزان شير مادر 100 3-1-3- موارد ذكر شده به منظور افزايش شيردهي در درجه اول 100 3-1-4- بررسي آمار بدست آمده از پزشكان (بر حسب درصد) 101 3-1-5- علل تجويز فرآورده های خوراکی متوكلوپراميد 101 3-1-6- علل تجويز قطره شير افزا 101 3-1-7- علل عدم تجويز فرآورده های خوراکی متوكلوپراميد توسط آن دسته از پزشكان كه آنرا تجويز نمي‌كنند 101 3-1-8- علل عدم تجويز قطره شيرافزا توسط آن دسته از پزشكان كه آنرا تجويز نمي‌كنند 102 3-1-9- ساير موارد دارويي تجويز شده به منظور افزايش شير مادر 102 3-2- ترسيم نتايج حاصل به صورت جدول و نمودار ستوني 103 3-3- استفاده از روش آماري مجذور خي 104 3-4- آزمون فرض صفر و مقابل و ترسيم جدول فراواني‌هاي مورد انتظار بر اساس آن 104 3-5- فرمول مجذور خي و محاسبات 105 فصل چهارم بحث و نتيجه‌گيري 106 خلاصه انگليسي 108 فصل پنجم: مراجع منابع: 1. دكتر زرگري – علي؛ گياهان داروئي – جلد اول؛ مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران؛ چاپ هفتم؛ 1376. 2. دكتر زرگري – علي؛ گياهان داروئي – جلد دوم؛ مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران؛ چاپ ششم؛ 1375. 3. دكتر زرگري – علي؛ گياهان داروئي – جلد سوم؛ مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران؛ چاپ ششم؛ 1375. 4. دكتر زرگري – علي؛ گياهان داروئي – جلد چهارم؛ مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران؛ چاپ ششم؛ 1376. 5. دكتر زرگري – علي؛ گياهان داروئي – جلد پنجم؛ مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران؛ چاپ پنجم؛ 1374. 6. دكتر رخشان – محمد؛ فيزيولوژي پزشكي گايتون؛ ترجمه دكتر نياوراني – احمد رضا - جلد دوم؛ مؤسسه فرهنگي انتشاراتي تيمورزاده؛ نشر طبيب؛ چاپ اول تابستان 1375. 7. دكتر خدمت – حسين، دكتر علمداري – شهرام؛ چكيده پزشكي، بيماريهاي داخلي (اصول طب داخلي هاريسون 1998- مباني طب سسيل 1997) – جلد نهم؛ مؤسسه فرهنگي انتشاراتي تيمورزاده؛ نشر طبيب؛ چاپ اول تابستان 1379. 8. جان كوئيرا – لوئيز كارلوس؛ بافت شناسي پايه؛ ترجمه دكتر شارقي قهرمان- مهران، دكتر رياضي اصفهاني – محمد؛ نشر كتب دانشگاهي تهران؛ چاپ سوم؛ تابستان 1369. 9. دين– ام. آر. اي؛ آناتومي و فيزيولوژي پايه – جلد دوم؛ ترجمه طهماسب‌پور –حميد رضا، زعيم كهن - مسيب؛ مركز نشر اشارت؛ چاپ هفتم؛ 1374. 10. گوري – كا-باتاچاريا؛ ريچارد- آ-جان سون؛ مفاهيم و روشهاي آماري؛ ترجمه دكتر ابن شهر آشوب – مرتضي؛ ميكائيلي- فتّاح، جلد دوم؛ نشر كتب دانشگاهي تهران؛ چاپ اول 1366. 11. دكتر سلطان زاده – محمد حسين؛ بيماريهاي تنفسي كودكان؛ مؤسسه نشر جهاد وابسته به جهاد دانشگاهي علوم پزشكي شهيد بهشتي؛ چاپ كامران؛ چاپ اول آذر ماه 1371. 12. دكتر كشاورز – سيد علي؛ اصول تغذيه رابينسون؛ ترجمه خلدي – ناهيد؛ نشر سالمي؛ چاپ اول بهار 1378. 13. دكتر سهرابي – مسعود رضا، دكتر بهرامي – منصور، وثوق – سيمين؛ مروري بر تغذيه باليني؛ 1373. 14. مهندس امين – غلامرضا؛ گياهان داروئي سنّتي ايران – جلد اول؛ نشر معاونت پژوهشي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی – چاپ فرهنگ؛ خرداد 1370. 15. دكتر محتسبي – محمد، دكتر مجلل ثقفي - شهين؛ دانستني‌هاي پزشكي بانوان؛ چاپ آرين؛ چاپ اول 1382. 16. دكتر قاضي جهاني – بهرام، دكتر بشيريان – منوچهر، دكتر جهانگيري – بيژن؛ فارماكولوژي پزشکي گات – جلد دوم؛ نشر: تهران؛ مركز نشر اشارت؛ چاپ اول 1371. 17. دكتر حاجي آخوندي – عباس، دكتر بليغ - ناصر؛ راهنماي كاربردي گياهان داروئي؛ مركز انتشارات علمي دانشگاه آزاد اسلامي؛ چاپ اول پاييز 1381. 18. ولاگ – ژان و استودولا - ژيري؛ گياهان داروئي: روشهاي كشت، برداشت و شرح مصوّر رنگي 256 گياه؛ ترجمه زمان – ساعد؛ نشر ققنوس؛ چاپ اول 1370؛ چاپ سوم؛ 1376. 19. دكتر خدّام – رامين؛ راهنماي جيبي كاربرد داروهاي ژنريك ايران؛ نشر ديباج؛ چاپ دوم بهار 1380. 20. انجمن ترويج تغذيه با شير مادر؛ فصلنامه شير مادر؛ شماره 8؛ سال دوم؛ زمستان 1380. 21. تغذيه با شير مادر؛ يافته‌هايي براي سلامت آينده. انتشارات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، معاونت بهداشتي، اداره كل بهداشت خانواده، اداره كودكان؛ يونيسف 1999. 22. سيماي جمعيّت و سلامت در ايران؛ انتشارات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، معاونت سلامت، دفتر سلامت خانواده و جمعيّت؛ چاپ صنوبر؛ مهر 1379. 23. James, EF Reynolds., Parfitt, Kathleen.: “Martindale, the extra pharmacopoeia” Thirty – first edition volume 1. 1228-1230, 1273, 1996. 24. Lucinda G. Miller, Wallace J. Murray, PhD.: Herbal Medicinals A clinicians Guide 292-293, 1998. 25. Thomas W. Hale, RPh PhD., Kenneth F.llett, BpharmphD.: Drug The rapy and Breastfeeding From theory to clinical practice. 1, 2, 4, 88 2002. 26. http:// www. Breast feeding.org/ index.html 27. Cast/eman, M.: The Healing Herbs. Emmaus, Pa: Rodale press1991. 28. Fleiss, P.: Herbal remedies for the breastfeeding mother. Mothering summer: 68-71, 1988. 29.Hoffmann,D.:Therapeutic Herbalism: A Correspondence course in phytotherapy. (self-published) 30. Jensen, R.: Fenugreek-over looked but not forgotten. UCLA lactation Alumni Association Newsletter. 1, 2 - 3, 1992. 31. Ody, P.: The complete Medicinal Herbal. New york: Dorling kindersley, 1993. 32. Rosengarten, F.: The Book of Spices. Wynnewood, Pa: Livingston publishing Co., 1969. 33. Simon, J, et. al.: Herbs, An Indexed Bibliography 1971-1980. New-york: Archon Books, 1984. 34. Thomson, W.: Herbs That Heal New york: Charles Scribners sons, 1976. 35. Hermann, M.: Herbs and Medicinal Flowers New york: Galahad Books, 1973. 36. http:// www. Herbs and Breastfeeding. htm 37. http: // www. Konzababy. tripoel. com/baby-sling.htm 38. http: // www. Keepkids. Healty. com/newborn/new born. html 39. http: // www. Lactation services.com 40. http: // www. Breastfeeding momease.com/index.htm 41. http: // www. Breast feeding. htm 42. http: // www. Herbs for increasing milk supply.htm 43. Ryon, A.: resurgence of breastfeeding in the united states. Pediatrics., 99 (4): E12. Abstract. 1997. 44. Scariati, P, Grummer-strawn L, Feins.: Alongitudinal analysis of infant morbidity and the extent of breastfeeding in the united states. Pediatrics, 1997, 99 (6): E5. Abstract. 1997. 45. Wright A, Bauer M, NaylorA.: Increasing breastfeeding rates to reduce infant illness at the community level. Pediatrics., 101 (5): 837-44, 1998. 46. Whorwell P, Holdstock G, Whor well G.: Bottle feeding; early gastroenter-it is, and inflammatory bowel disease. Brit J Med, Feb: 382, 1979. 47. Mayer EJ, Hamman RF, GayEC.: Reduced risk of IDDM among breast-fed children: The colorado IDDM Registry. Diabetes., 37: 1625-32, 1988. 48. Koletzo S, Sherman P, Corey M.: Role of infant feeding practices in development of Crohns disease in childhood. Brit J Med., 298: 1617-8, 1989. 49. http: // www. Herbals and Breast feeding. Htm. 50.Nice, FJ.: Breastfeeding and over-the-counter medications, Pharmacy Times, 58: 114-24, 126-7, 1992. 51. Tyler, V.: Herbs Of choice: The Therapeutic use of phytomedicinals. Binghamton,NY: pharmaceutical products press,1994. 52. Blumenthal,M.,Gruewald,J.,Hall,T.,Riggins,C.,Rister,R.: the complete German Commission E Monogra phs: Therapeutic Guide to Herbal Medicines, Austin,Tx:American Botanical society,1998. 53. Kopec,k.: Herbal medications and breastfeeding. J,Hum lact., 15 (2):157-61,1999. 54.Shoup,J.,Garson,Ds.: Anticoagulant use during lactation.J,Hum Lact, 15(3): 255- 7,1999. 55. Menella,JA.,Beauchamp,GK.: Maternal diet alters the sensory quantities of human milk and the nurslings behavior. Pediatrics.,3(2) : 93-100,1991. 56. Menella,JA.,Beauchamp,Gk: The effects of repeated exposure to gorlie-flavored milk on the nurslings behavior. Pedres.,34(6):805-8,1993. 57. Miller, LG.: lterbal medicinals:selected Clinical Considerations focusing on known or potential drug-herb interactians. Arch Intern Med.,158 (20):2200-11,1998. 58. Patton,sB.,Love,EJ.: Drug-induced depression: incidence, avoidance and management. Drug saf.,10(3):203-19,1994. 59. Howard,cr.,Lawrence, CA.: Drugs and breastfeeding. Clin Perinatal., 26 (2): 447-78, 1999. 60. Review of Natural product, Facts and Comparisons, 1996. Louis, st., Walter Kluwer company. 61. Chang, J.: Medicinal herbs: drugs or dietary supplements? Biochemical Pharmacology., 59:211-219, 2000. 62. http:// www. Physicians select. com 63. http:// www. Sativan (As paragus racemosus) Information. htm 64. http:// www. Parenting web. com / index. htm 65. Heil., S.H., Hungund, B. L., Zheng, Z.H., Jen, K. L. And Subramanian, M. G.: Ethanol and lactation: Effects of milk lipids and serum constituents Alcohol., 18: 43-48, 1999. 66. Hunt, P. S., Kraebel, K. S., Rabine, H., Spear, L. P And spear, N. E.: Enhanced ethanol intake in preweanling rats following exposure to ethanol in a nursing context, Developmental Psychobiology. 26: 133-153, 1993. 67. Lawton, M. E.: Alcohol in breast milk, Australian Journal of obstetrics and Gynaecology., 25: 71-73, 1985. 68. Little, R. E.: Maternal use of alcohol and breast-fed infants, New England Journal of Medicine., 322: 339, 1990. 69. Little, R. E., Lambert, M. D., Worthington- Roberts, B.: Drinking and smoking at 3 months post-partum by lactation history, Pediatric and Perinatal Epidemiology., 4: 290-302, 1989. 70. Little, R. E., Anderson, K. W., Ervin, C. H., Worthington-Roberts, B., Clarren, S. K.: Maternal alcohol use during breastfeeding and infant mental and motor development at one year, New England Journal of Medicine., 321: 425-430, 1990. 71. Mendelson, W. B., Hill, S. Y.: Effects of the acute administration of ethanol on the sleep of the rat, A dose response study, pharmacology, Biochemistry and Behavior., 8: 723-726, 1978. 72. http://www. Human parenting. com/Book/chap 2/Breast feedingbreastmilk. htm 73. http:// www. Storknet. com/index.html 74. http:// www. Medstat. Med. Utah. Edu/kw/human-report/Lectures/prolactin.htm 75. http:// www. Caroldenny. com/info.htm 76. http:// www. Breastfeed.com 77. http:// www. Shirleys-wellness-cafe. com/birth.htm 78. http://www. Breastfeeding basics.Org/cgi-bin/deliver.cgi/content/Drugs/ smoking. html. 79. http:// www. Breastfeeding basics. Org/cgi-bim/deliver.cgi/content/Drugs/herbs. html 80. http:// www. Keepkidshealthy.com/breastfeeding/guide/drugs-breastfeeding.html 81. http:// www. Motherisk.org/breastfeeding/index.html 82. http:// www. Breastfeeding basics. Org/cgi-bin/deliver.cgi/content/Drugs/prepass. html 83. http:// www. Drugs safety during breastfeeding.htm 84. http:// www. Breastfeeding.com/catalog/product.htm 85. http:// www. Google.Grewia+hirsuta+chemical+ingredient. 86. http:// www. Health.yahoo.com 87. http:// www. Pregnancy. com.au/raspberry-leaf.htm 88. Last up dated 1999, BFHI News apr-june 2001. 89. Bensky. D Gamble A.: The pharmacology of chinese herbal medicine, materia medica. Eastland press, seattle. 440-441, 26,1986. 90. H. K. Bakhru.: Herbs that heal. 2000. 91. http:// www.uk-muscle/co/uk.com فهرست جداول شماره جدول عنوان صفحه جدول 1-1- مقايسه شير انسان، شير گاو و شير خشك 33 جدول 1-2- داروهاي بي ضرر در طي شيردهي در دوزهاي معمول 55 جدول 1-3- داروهاي احتمالاً بي ضرر در طي شيردهي در دوزهاي معمول 58 جدول 1-4- داروهاي بالقوه خطرناك در طي شيردهي 61 جدول 1-5- داروهايي كه اصلاً ايمن نيستند (داروهاي خطرناك در طي شيردهي) 64 جدول 3-1- فراواني‌هاي مشاهده شده 103 جدول 3-2- فراواني‌هاي مورد انتظار 104 نمودار ستوني 3-1- فراواني پزشكان متخصص و ماما بر حسب درصد با توجه به نوع داروي تجويز شده 103 فهرست اشكال شماره شكل عنوان صفحه شكل 1-1 ساختمان پستان در زن 4 شكل 1-2 مسيرهاي اصلي تخليه لنفاوي پستان 4 شكل 1-3 نمونه يك سلول آلوئولي غدد پستاني با سلولهاي ميواپي تليال قابل انقباض 9 شكل 1-4 ترشّح اجزاي شير توسط سلول اپي تليوم آلوئولار و عبور داروها به داخل و خارج آن 50 شكل 2-1 Foeniculum vulgare 83 شكل 2-2 Carum carvi 84 شكل 2-3 Anethum graveolens 85 شكل 2-4 Trigonella foenum-graecum 86 شكل 2-5 Ocimum basilicum 87 شكل 2-6 Urtica dioica 88 شكل 2-7 Coriandrum sativum 89 شكل 2-8 Daucus carota 90 شكل 2-9 Linum usitatissimum 91 شكل 2-10 Cnicus benedictus 92 «چكيده» در چند دهه اخير اطلاعات علمي گسترده‌اي در مورد تغذيه با شير مادر منتشر شده است. تأثير اعجاب انگيز تغذيه با شير مادر بر سلامت مادر و كودك، رشد و بقاي كودك، كاهش مرگ و مير، ارضاي نيازهاي عاطفي كودك، احساس امنيت او و نيز صرفه جويي اقتصادي در بعد خانواده و در بعد كشوري، سازمانهاي بين‌المللي را بر آن داشته كه با مشورت و جلسه‌هاي متعدد و از راههاي گوناگون، براي ترويج تغذيه با شير مادر تلاش كنند. (11) سازمان جهاني بهداشت و يونيسف، تغذيه انحصاري شيرخواران با شير مادر را براي مدت 6 ماه توصيه مي‌كنند. به اين معني كه در 6 ماه اول زندگي، نوزادان فقط از شير مادر تغذيه شوند و حتي آب و يا مايع ديگري به آنها داده نشود. (21) اما در سراسر جهان تعداد معدودي از نوزادان براي بيش از چند هفته اول به طور انحصاري با شير مادر تغذيه مي‌شوند. (88) در اين پايان نامه، به منظور بررسي عملكرد پزشكان متخصص و ماما در مواجهه با كاهش شير مادران تحقيق صورت گرفته است. در بررسي آماري با 200 پزشك متخصص و ماما در چهار بخش تهران و شهرستان كرج مصاحبه انجام شده است به منظور اينكه مشخص گردد که در جهت افزايش شير مادران، كداميك از دو داروي شيرافزا (گياهي) و يا متوكلوپراميد (شيميايي) را تجويز مي‌كنند و علت چيست؟ بررسي نتايج حاصل از تحقيق نشان داده كه کلیّه پزشكان، در درجه اول به موارد طبيعي از جمله تغذيه كامل و كافي مادر شيرده، آرامش روحي و حمايت عاطفي او از طرف خانواده و شيردهي مكرّر نوزاد اشاره نموده اند. 66 درصد پزشكان، قطره گياهي شير افزا را توصيه كرده اند، 5/16 درصد نيز قرص (يا قطره) متوكلوپراميد را تجويز كرده و 5/15 درصد فقط به رعايت موارد طبيعي مذكور اشاره داشته اند و هيچ دارويي توصيه نكرده اند. اين نتايج در كل بيانگر اين است كه اكثر پزشكان ترجيح مي‌دهند تا حدّ ممكن داروي شيميايي تجويز نكنند. به جهت بررسي ارتباط ديدگاه پزشكان در زمينه تجويز با تخصص آنها، از روش آماري مجذور خي استفاده شد. نتايج نشان داد كه ديدگاه پزشكان در رابطه با تجويز دارو ارتباطي با نوع تخصّص آنها ندارد و صرفنظر از اينكه متخصص اطفال يا متخصص زنان – زايمان و يا ماما باشند، از تجويز داروي شيميايي تا آنجا كه مقدور است، خودداري مي‌نمايند و جامعه متخصص كشور ما (صرفنظر از نوع تخصص) در جهت كمك به افزايش شير مادر، همچنان گرايش بيشتري به فرآورده‌هاي گياهي دارند.
صفحه چكيده مقدمه فصل اول: كليات 1-1- آناتومي پستان 1 1-2- بافت شناسي پستان 5 1-3- فيزيولوژي پستان 10 1-4- تاريخچه كشف هورمون پرولاكتين و شرح اعمال آن در شيردهي از ديدگاه بيولوژي سلولي 13 الف- تاريخچه كشف پرولاكتين 13 ب- مهار عمل پرولاكتين 14 ج- محرکهای پرولاكتين 14 د- اعمال پرولاكتين از ديدگاه بيولوژي سلولي 14 هـ ارزيابي پرولاكتين 15 و- نقش پرولاكتين در لاكتوژنز 15 1-5 شير مادر، محتويات و فوايد آن 16 الف- آغوز (کلستروم) 16 ب- بررسي تفاوت آغوز و شير موقتی 17 ج- محتويات و فوايد شير مادر 17 1-6- تغذيه با شير مادر 19 الف- ناکافی بودن شیر مادر 20 ب- موارد قابل توجه در طی شیردهی 22 ج- جلوگیری از بارداری در زمان شیردهی 24 د- از شیرگیری 25 1-7- اثرات شير مادر بر سيستم‌هاي گوناگون بدن نوزاد 25 الف- تأثير شير مادر بر استخوان سازي نوزاد 25 ب- تأثير شير مادر بر رشد و تكامل سيستم عصبي نوزاد 26 ج- تأثير شير مادر بر سيستم ايمني نوزاد و حمايت ايمونولوژيك غير قابل جايگزيني آن 26 د- تأثير شير مادر بر تعادل وزن، قد و رشد نوزاد 27 هـ تأثير شير مادر بر سيستم تنفسي نوزاد 27 و- تأثير شير مادر بر سيستم قلب و عروق نوزاد در سالهاي آتی زندگي 28 ز- تأثير شير مادر بر سيستم گوارشي نوزاد 28 ح- تأثير شير مادر بر سيستم شنوايي نوزاد 28 ط- تأثير شير مادر بر كاهش ميزان كم خوني نوزاد 29 ی- تأثیر شير مادر در پيشگيري از ديابت نوع 2 29 ک- تأثير تغذيه با شير مادر بر مننژيت ناشي از هموفيلوس آنفلوآنزا 29 1-8- فوايد شيردهي بر مادر شيرده 29 1-9- مقايسه محتواي شير مادر با شير گاو 30 1-10- محتواي شير خشك و مضرات آن در مقايسه با شير مادر 31 1-11- خطرات شیرخشک 34 1-12- موارد منع شيردهي 34 1-13- مادران شيرده شاغل 35 1-14- تأثیر الكل بر شيردهي 36 1-15- تأثير سيگار بر شيردهي 38 1-16- بيماريهاي پستان 39 1-16-1- ناهنجاريهاي رشد پستان 39 1-16-2- ترشّحات غير طبيعي پستان 39 1-16-3- غدد پستان 40 1-16-4- ترك و زخم نوك پستان، راههاي پيشگيري و درمان 42 1-16-5- پديده رينود 43 1-16-6- حساسيت موضعي پستان 44 1-16-7- تورم و پرخوني پستان 45 1-16-8- التهاب پستان 46 1-16-9- آبسه پستان 46 1-17- شيردهي و داروها 46 1-17-1- فاكتورهاي مؤثر در ترشّح دارو و ورود آن به داخل شير 47 1-17-2- مكانيزم انتقال داروها به داخل شير 48 1-17-3- دسته داروها بر حسب مضر یا بی ضرر بودن در طي شيردهي 48 1-17-3-1- دسته داروهاي بي‌ضرر در طي شيردهي 48 1-17-3-2- دسته داروهايي كه در طي شيردهي كمتر ايمن هستند 51 1-17-3-3- دسته داروهايي كه در طي شيردهي خطرناك هستند 52 1-17-4- موارد قابل ذکر در مورد مصرف داروها در طي شيردهي 53 1-17-5- دم كرده‌هاي گياهي بي‌ضرر در طي شیردهی 54 1-17-6- اشعه X و اسكن‌ها در طي شيردهي 65 فصل دوم: محركهاي شيردهي (گياهي و شيميايي) 2-1- گياهان داروئي محرك شيردهي 66 2-2- قطره گياهي شيرافزا 81 2-2-1- مواد مؤثره گياهان موجود در قطره شيرافزا 81 2-2-2- فارماكولوژي 82 2-3- محركهاي شيميايي: داروهاي محرك شيردهي 93 2-3-1- متوكلوپراميد، دارويي با عارضه جانبي شيرافزايي 93 فصل سوم: بررسي آماري و نتايج 3-1- مطالب جمع‌آوري شده حاصل از نظريات 200 پزشك (متخصص زنان، اطفال و ماما) 100 3-1-1- بررسي معيارهاي پزشكان در مورد سنجش كافي بودن ميزان شير مادر 100 3-1-2- بررسي علل ناكافي بودن ميزان شير مادر 100 3-1-3- موارد ذكر شده به منظور افزايش شيردهي در درجه اول 100 3-1-4- بررسي آمار بدست آمده از پزشكان (بر حسب درصد) 101 3-1-5- علل تجويز فرآورده های خوراکی متوكلوپراميد 101 3-1-6- علل تجويز قطره شير افزا 101 3-1-7- علل عدم تجويز فرآورده های خوراکی متوكلوپراميد توسط آن دسته از پزشكان كه آنرا تجويز نمي‌كنند 101 3-1-8- علل عدم تجويز قطره شيرافزا توسط آن دسته از پزشكان كه آنرا تجويز نمي‌كنند 102 3-1-9- ساير موارد دارويي تجويز شده به منظور افزايش شير مادر 102 3-2- ترسيم نتايج حاصل به صورت جدول و نمودار ستوني 103 3-3- استفاده از روش آماري مجذور خي 104 3-4- آزمون فرض صفر و مقابل و ترسيم جدول فراواني‌هاي مورد انتظار بر اساس آن 104 3-5- فرمول مجذور خي و محاسبات 105 فصل چهارم بحث و نتيجه‌گيري 106 خلاصه انگليسي 108 فصل پنجم: مراجع منابع: 1. دكتر زرگري – علي؛ گياهان داروئي – جلد اول؛ مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران؛ چاپ هفتم؛ 1376. 2. دكتر زرگري – علي؛ گياهان داروئي – جلد دوم؛ مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران؛ چاپ ششم؛ 1375. 3. دكتر زرگري – علي؛ گياهان داروئي – جلد سوم؛ مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران؛ چاپ ششم؛ 1375. 4. دكتر زرگري – علي؛ گياهان داروئي – جلد چهارم؛ مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران؛ چاپ ششم؛ 1376. 5. دكتر زرگري – علي؛ گياهان داروئي – جلد پنجم؛ مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران؛ چاپ پنجم؛ 1374. 6. دكتر رخشان – محمد؛ فيزيولوژي پزشكي گايتون؛ ترجمه دكتر نياوراني – احمد رضا - جلد دوم؛ مؤسسه فرهنگي انتشاراتي تيمورزاده؛ نشر طبيب؛ چاپ اول تابستان 1375. 7. دكتر خدمت – حسين، دكتر علمداري – شهرام؛ چكيده پزشكي، بيماريهاي داخلي (اصول طب داخلي هاريسون 1998- مباني طب سسيل 1997) – جلد نهم؛ مؤسسه فرهنگي انتشاراتي تيمورزاده؛ نشر طبيب؛ چاپ اول تابستان 1379. 8. جان كوئيرا – لوئيز كارلوس؛ بافت شناسي پايه؛ ترجمه دكتر شارقي قهرمان- مهران، دكتر رياضي اصفهاني – محمد؛ نشر كتب دانشگاهي تهران؛ چاپ سوم؛ تابستان 1369. 9. دين– ام. آر. اي؛ آناتومي و فيزيولوژي پايه – جلد دوم؛ ترجمه طهماسب‌پور –حميد رضا، زعيم كهن - مسيب؛ مركز نشر اشارت؛ چاپ هفتم؛ 1374. 10. گوري – كا-باتاچاريا؛ ريچارد- آ-جان سون؛ مفاهيم و روشهاي آماري؛ ترجمه دكتر ابن شهر آشوب – مرتضي؛ ميكائيلي- فتّاح، جلد دوم؛ نشر كتب دانشگاهي تهران؛ چاپ اول 1366. 11. دكتر سلطان زاده – محمد حسين؛ بيماريهاي تنفسي كودكان؛ مؤسسه نشر جهاد وابسته به جهاد دانشگاهي علوم پزشكي شهيد بهشتي؛ چاپ كامران؛ چاپ اول آذر ماه 1371. 12. دكتر كشاورز – سيد علي؛ اصول تغذيه رابينسون؛ ترجمه خلدي – ناهيد؛ نشر سالمي؛ چاپ اول بهار 1378. 13. دكتر سهرابي – مسعود رضا، دكتر بهرامي – منصور، وثوق – سيمين؛ مروري بر تغذيه باليني؛ 1373. 14. مهندس امين – غلامرضا؛ گياهان داروئي سنّتي ايران – جلد اول؛ نشر معاونت پژوهشي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی – چاپ فرهنگ؛ خرداد 1370. 15. دكتر محتسبي – محمد، دكتر مجلل ثقفي - شهين؛ دانستني‌هاي پزشكي بانوان؛ چاپ آرين؛ چاپ اول 1382. 16. دكتر قاضي جهاني – بهرام، دكتر بشيريان – منوچهر، دكتر جهانگيري – بيژن؛ فارماكولوژي پزشکي گات – جلد دوم؛ نشر: تهران؛ مركز نشر اشارت؛ چاپ اول 1371. 17. دكتر حاجي آخوندي – عباس، دكتر بليغ - ناصر؛ راهنماي كاربردي گياهان داروئي؛ مركز انتشارات علمي دانشگاه آزاد اسلامي؛ چاپ اول پاييز 1381. 18. ولاگ – ژان و استودولا - ژيري؛ گياهان داروئي: روشهاي كشت، برداشت و شرح مصوّر رنگي 256 گياه؛ ترجمه زمان – ساعد؛ نشر ققنوس؛ چاپ اول 1370؛ چاپ سوم؛ 1376. 19. دكتر خدّام – رامين؛ راهنماي جيبي كاربرد داروهاي ژنريك ايران؛ نشر ديباج؛ چاپ دوم بهار 1380. 20. انجمن ترويج تغذيه با شير مادر؛ فصلنامه شير مادر؛ شماره 8؛ سال دوم؛ زمستان 1380. 21. تغذيه با شير مادر؛ يافته‌هايي براي سلامت آينده. انتشارات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، معاونت بهداشتي، اداره كل بهداشت خانواده، اداره كودكان؛ يونيسف 1999. 22. سيماي جمعيّت و سلامت در ايران؛ انتشارات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، معاونت سلامت، دفتر سلامت خانواده و جمعيّت؛ چاپ صنوبر؛ مهر 1379. 23. James, EF Reynolds., Parfitt, Kathleen.: “Martindale, the extra pharmacopoeia” Thirty – first edition volume 1. 1228-1230, 1273, 1996. 24. Lucinda G. Miller, Wallace J. Murray, PhD.: Herbal Medicinals A clinicians Guide 292-293, 1998. 25. Thomas W. Hale, RPh PhD., Kenneth F.llett, BpharmphD.: Drug The rapy and Breastfeeding From theory to clinical practice. 1, 2, 4, 88 2002. 26. http:// www. Breast feeding.org/ index.html 27. Cast/eman, M.: The Healing Herbs. Emmaus, Pa: Rodale press1991. 28. Fleiss, P.: Herbal remedies for the breastfeeding mother. Mothering summer: 68-71, 1988. 29.Hoffmann,D.:Therapeutic Herbalism: A Correspondence course in phytotherapy. (self-published) 30. Jensen, R.: Fenugreek-over looked but not forgotten. UCLA lactation Alumni Association Newsletter. 1, 2 - 3, 1992. 31. Ody, P.: The complete Medicinal Herbal. New york: Dorling kindersley, 1993. 32. Rosengarten, F.: The Book of Spices. Wynnewood, Pa: Livingston publishing Co., 1969. 33. Simon, J, et. al.: Herbs, An Indexed Bibliography 1971-1980. New-york: Archon Books, 1984. 34. Thomson, W.: Herbs That Heal New york: Charles Scribners sons, 1976. 35. Hermann, M.: Herbs and Medicinal Flowers New york: Galahad Books, 1973. 36. http:// www. Herbs and Breastfeeding. htm 37. http: // www. Konzababy. tripoel. com/baby-sling.htm 38. http: // www. Keepkids. Healty. com/newborn/new born. html 39. http: // www. Lactation services.com 40. http: // www. Breastfeeding momease.com/index.htm 41. http: // www. Breast feeding. htm 42. http: // www. Herbs for increasing milk supply.htm 43. Ryon, A.: resurgence of breastfeeding in the united states. Pediatrics., 99 (4): E12. Abstract. 1997. 44. Scariati, P, Grummer-strawn L, Feins.: Alongitudinal analysis of infant morbidity and the extent of breastfeeding in the united states. Pediatrics, 1997, 99 (6): E5. Abstract. 1997. 45. Wright A, Bauer M, NaylorA.: Increasing breastfeeding rates to reduce infant illness at the community level. Pediatrics., 101 (5): 837-44, 1998. 46. Whorwell P, Holdstock G, Whor well G.: Bottle feeding; early gastroenter-it is, and inflammatory bowel disease. Brit J Med, Feb: 382, 1979. 47. Mayer EJ, Hamman RF, GayEC.: Reduced risk of IDDM among breast-fed children: The colorado IDDM Registry. Diabetes., 37: 1625-32, 1988. 48. Koletzo S, Sherman P, Corey M.: Role of infant feeding practices in development of Crohns disease in childhood. Brit J Med., 298: 1617-8, 1989. 49. http: // www. Herbals and Breast feeding. Htm. 50.Nice, FJ.: Breastfeeding and over-the-counter medications, Pharmacy Times, 58: 114-24, 126-7, 1992. 51. Tyler, V.: Herbs Of choice: The Therapeutic use of phytomedicinals. Binghamton,NY: pharmaceutical products press,1994. 52. Blumenthal,M.,Gruewald,J.,Hall,T.,Riggins,C.,Rister,R.: the complete German Commission E Monogra phs: Therapeutic Guide to Herbal Medicines, Austin,Tx:American Botanical society,1998. 53. Kopec,k.: Herbal medications and breastfeeding. J,Hum lact., 15 (2):157-61,1999. 54.Shoup,J.,Garson,Ds.: Anticoagulant use during lactation.J,Hum Lact, 15(3): 255- 7,1999. 55. Menella,JA.,Beauchamp,GK.: Maternal diet alters the sensory quantities of human milk and the nurslings behavior. Pediatrics.,3(2) : 93-100,1991. 56. Menella,JA.,Beauchamp,Gk: The effects of repeated exposure to gorlie-flavored milk on the nurslings behavior. Pedres.,34(6):805-8,1993. 57. Miller, LG.: lterbal medicinals:selected Clinical Considerations focusing on known or potential drug-herb interactians. Arch Intern Med.,158 (20):2200-11,1998. 58. Patton,sB.,Love,EJ.: Drug-induced depression: incidence, avoidance and management. Drug saf.,10(3):203-19,1994. 59. Howard,cr.,Lawrence, CA.: Drugs and breastfeeding. Clin Perinatal., 26 (2): 447-78, 1999. 60. Review of Natural product, Facts and Comparisons, 1996. Louis, st., Walter Kluwer company. 61. Chang, J.: Medicinal herbs: drugs or dietary supplements? Biochemical Pharmacology., 59:211-219, 2000. 62. http:// www. Physicians select. com 63. http:// www. Sativan (As paragus racemosus) Information. htm 64. http:// www. Parenting web. com / index. htm 65. Heil., S.H., Hungund, B. L., Zheng, Z.H., Jen, K. L. And Subramanian, M. G.: Ethanol and lactation: Effects of milk lipids and serum constituents Alcohol., 18: 43-48, 1999. 66. Hunt, P. S., Kraebel, K. S., Rabine, H., Spear, L. P And spear, N. E.: Enhanced ethanol intake in preweanling rats following exposure to ethanol in a nursing context, Developmental Psychobiology. 26: 133-153, 1993. 67. Lawton, M. E.: Alcohol in breast milk, Australian Journal of obstetrics and Gynaecology., 25: 71-73, 1985. 68. Little, R. E.: Maternal use of alcohol and breast-fed infants, New England Journal of Medicine., 322: 339, 1990. 69. Little, R. E., Lambert, M. D., Worthington- Roberts, B.: Drinking and smoking at 3 months post-partum by lactation history, Pediatric and Perinatal Epidemiology., 4: 290-302, 1989. 70. Little, R. E., Anderson, K. W., Ervin, C. H., Worthington-Roberts, B., Clarren, S. K.: Maternal alcohol use during breastfeeding and infant mental and motor development at one year, New England Journal of Medicine., 321: 425-430, 1990. 71. Mendelson, W. B., Hill, S. Y.: Effects of the acute administration of ethanol on the sleep of the rat, A dose response study, pharmacology, Biochemistry and Behavior., 8: 723-726, 1978. 72. http://www. Human parenting. com/Book/chap 2/Breast feedingbreastmilk. htm 73. http:// www. Storknet. com/index.html 74. http:// www. Medstat. Med. Utah. Edu/kw/human-report/Lectures/prolactin.htm 75. http:// www. Caroldenny. com/info.htm 76. http:// www. Breastfeed.com 77. http:// www. Shirleys-wellness-cafe. com/birth.htm 78. http://www. Breastfeeding basics.Org/cgi-bin/deliver.cgi/content/Drugs/ smoking. html. 79. http:// www. Breastfeeding basics. Org/cgi-bim/deliver.cgi/content/Drugs/herbs. html 80. http:// www. Keepkidshealthy.com/breastfeeding/guide/drugs-breastfeeding.html 81. http:// www. Motherisk.org/breastfeeding/index.html 82. http:// www. Breastfeeding basics. Org/cgi-bin/deliver.cgi/content/Drugs/prepass. html 83. http:// www. Drugs safety during breastfeeding.htm 84. http:// www. Breastfeeding.com/catalog/product.htm 85. http:// www. Google.Grewia+hirsuta+chemical+ingredient. 86. http:// www. Health.yahoo.com 87. http:// www. Pregnancy. com.au/raspberry-leaf.htm 88. Last up dated 1999, BFHI News apr-june 2001. 89. Bensky. D Gamble A.: The pharmacology of chinese herbal medicine, materia medica. Eastland press, seattle. 440-441, 26,1986. 90. H. K. Bakhru.: Herbs that heal. 2000. 91. http:// www.uk-muscle/co/uk.com فهرست جداول شماره جدول عنوان صفحه جدول 1-1- مقايسه شير انسان، شير گاو و شير خشك 33 جدول 1-2- داروهاي بي ضرر در طي شيردهي در دوزهاي معمول 55 جدول 1-3- داروهاي احتمالاً بي ضرر در طي شيردهي در دوزهاي معمول 58 جدول 1-4- داروهاي بالقوه خطرناك در طي شيردهي 61 جدول 1-5- داروهايي كه اصلاً ايمن نيستند (داروهاي خطرناك در طي شيردهي) 64 جدول 3-1- فراواني‌هاي مشاهده شده 103 جدول 3-2- فراواني‌هاي مورد انتظار 104 نمودار ستوني 3-1- فراواني پزشكان متخصص و ماما بر حسب درصد با توجه به نوع داروي تجويز شده 103 فهرست اشكال شماره شكل عنوان صفحه شكل 1-1 ساختمان پستان در زن 4 شكل 1-2 مسيرهاي اصلي تخليه لنفاوي پستان 4 شكل 1-3 نمونه يك سلول آلوئولي غدد پستاني با سلولهاي ميواپي تليال قابل انقباض 9 شكل 1-4 ترشّح اجزاي شير توسط سلول اپي تليوم آلوئولار و عبور داروها به داخل و خارج آن 50 شكل 2-1 Foeniculum vulgare 83 شكل 2-2 Carum carvi 84 شكل 2-3 Anethum graveolens 85 شكل 2-4 Trigonella foenum-graecum 86 شكل 2-5 Ocimum basilicum 87 شكل 2-6 Urtica dioica 88 شكل 2-7 Coriandrum sativum 89 شكل 2-8 Daucus carota 90 شكل 2-9 Linum usitatissimum 91 شكل 2-10 Cnicus benedictus 92 «چكيده» در چند دهه اخير اطلاعات علمي گسترده‌اي در مورد تغذيه با شير مادر منتشر شده است. تأثير اعجاب انگيز تغذيه با شير مادر بر سلامت مادر و كودك، رشد و بقاي كودك، كاهش مرگ و مير، ارضاي نيازهاي عاطفي كودك، احساس امنيت او و نيز صرفه جويي اقتصادي در بعد خانواده و در بعد كشوري، سازمانهاي بين‌المللي را بر آن داشته كه با مشورت و جلسه‌هاي متعدد و از راههاي گوناگون، براي ترويج تغذيه با شير مادر تلاش كنند. (11) سازمان جهاني بهداشت و يونيسف، تغذيه انحصاري شيرخواران با شير مادر را براي مدت 6 ماه توصيه مي‌كنند. به اين معني كه در 6 ماه اول زندگي، نوزادان فقط از شير مادر تغذيه شوند و حتي آب و يا مايع ديگري به آنها داده نشود. (21) اما در سراسر جهان تعداد معدودي از نوزادان براي بيش از چند هفته اول به طور انحصاري با شير مادر تغذيه مي‌شوند. (88) در اين پايان نامه، به منظور بررسي عملكرد پزشكان متخصص و ماما در مواجهه با كاهش شير مادران تحقيق صورت گرفته است. در بررسي آماري با 200 پزشك متخصص و ماما در چهار بخش تهران و شهرستان كرج مصاحبه انجام شده است به منظور اينكه مشخص گردد که در جهت افزايش شير مادران، كداميك از دو داروي شيرافزا (گياهي) و يا متوكلوپراميد (شيميايي) را تجويز مي‌كنند و علت چيست؟ بررسي نتايج حاصل از تحقيق نشان داده كه کلیّه پزشكان، در درجه اول به موارد طبيعي از جمله تغذيه كامل و كافي مادر شيرده، آرامش روحي و حمايت عاطفي او از طرف خانواده و شيردهي مكرّر نوزاد اشاره نموده اند. 66 درصد پزشكان، قطره گياهي شير افزا را توصيه كرده اند، 5/16 درصد نيز قرص (يا قطره) متوكلوپراميد را تجويز كرده و 5/15 درصد فقط به رعايت موارد طبيعي مذكور اشاره داشته اند و هيچ دارويي توصيه نكرده اند. اين نتايج در كل بيانگر اين است كه اكثر پزشكان ترجيح مي‌دهند تا حدّ ممكن داروي شيميايي تجويز نكنند. به جهت بررسي ارتباط ديدگاه پزشكان در زمينه تجويز با تخصص آنها، از روش آماري مجذور خي استفاده شد. نتايج نشان داد كه ديدگاه پزشكان در رابطه با تجويز دارو ارتباطي با نوع تخصّص آنها ندارد و صرفنظر از اينكه متخصص اطفال يا متخصص زنان – زايمان و يا ماما باشند، از تجويز داروي شيميايي تا آنجا كه مقدور است، خودداري مي‌نمايند و جامعه متخصص كشور ما (صرفنظر از نوع تخصص) در جهت كمك به افزايش شير مادر، همچنان گرايش بيشتري به فرآورده‌هاي گياهي دارند.