مقدمه: برنامه ريز آموزشي بايد مطلع از هزينه هاي آموزشي (سرمايه اي و جاري) الگوها و مدل هاي برنامه ريزي آموزشي باشد. توجه برنامه ريز آموزشي به مجموع مخارج (هزينه هاي سرمايه اي و جاري) كه كنترل آن سهل هم نيست ضروري است. مسئوليت برنامه ريز در پيش بيني مخارج طي پنج يا ده سال آينده با در نظر گرفتن حقوق معلمان كادر اداري، هزينه نگهداري ساختمان و تجهيزات و تجديد وسايل استهلاكي در آزمايشگاه ها و كارگاه ها و ... نشان مي‌دهد كه بين هزينه هاي سرمايه اي و هزينه هاي جاري رابطه مستقيم وجود دارد. با توجه به انواع ديدگاه ها و نگرش هايي كه نسبت به برنامه ريزي وجود دارد. الگوهاي عرضه براي برنامه ريزي بطور عام و برنامه ريزي آموزشي به طور خاص نيز متفاوت است. برنامه ريزي آموزشي دانشي است كه از علوم مختلف چون اقتصاد، جمعيت شناسي،آمار، علوم تربيتي بهره مي گيرد، اصطلاحاً علمي ميان رشته اي است، همين امر موجب تفاوت تعريف از اين علم مي‌شود. به طوري كه تعريف كساني كه بيشتر به تاثير اقتصاد گرايش دارد با تعريف كساني كه مثلاً به روابط اجتماعي يا تاريخ گرايش دارند متفاوت است. بر اين اساس تفاوت تعريف ها و الگوهاي مختلفي براي برنامه ريزي آن عرضه شده است. كه در اين مجموعه به برخي از الگوها و مدل هاي برنامه ريزي آموزشي اشاره خواهد شد. واژگان كليدي: هزينه هاي آموزشي (Costper student): هزينه هاي آموزش و پرورش شامل هزينه هاي جاري و سرمايه اي است. هزينه هاي جاري (Current expenditure): مانند حقوق كاركنان و اداري هزينه هاي تعمير و نگهداري ساختمان هاي آموزشي و اداري- هزينه هاي مواد مصرفي و همچنين هزينه هاي كمكي مربوط به چاپ كتاب درسي، هزينه هاي برگزاري امتحانات فعاليت هاي فوق برنامه و ... هزينه هاي سرمايه اي (Capital expenditure): مانند بهاي زمين، ساختمان هاي آموزشي و اداري وسايل تجهيزات. آزمايشگاهي و كارگاهي، ميز و صندلي وسايل ديداري و شنيداري ديگر كالاهايي كه مي توان بيش از يك بار مصرف كرد. الگو يا مدل (Model): مدل به زبان ساده الگويي است به مقياس كوچك از واقعيت كه بر اساس پيش فرض هايي بنا شده است. هزينه هاي آموزشي Cost per student هزينه هاي آموزش و پرورش شامل هزينه هاي جاري و سرمايه اي است چون قسمتي از اين هزينه ها از محل اعتبارات بخش دولتي و قسمتي ديگر به وسيله بخش خصوصي، يعني مردم تامين مي‌شود از اين رو هزينه هاي آموزشي را مي توان بر حسب منبع تامين آنها، به هزينه هاي بخش دولتي و هزينه هاي بخش خصوصي تقسيم و آنها را به ترتيب بررسي كرد. هزينه هاي بخش دولتي هزينه هاي بخش دولتي را مي توان به سه دسته تقسيم كرد كه عبارتند از: -هزينه هاي جاري مانند حقوق كاركنان و اداري، هزينه هاي تعمير و نگهداري ساختمان هاي آموزشي و اداري، هزينه هاي مواد مصرفي و همچنين هزينه هاي كمكي مربوط به چاپ كتاب درسي، هزينه هاي برگزاري امتحانات، فعاليت هاي فوق برنامه و ... -هزينه هاي سرمايه اي شامل بهاي زمين،ساختمان هاي آموزشي و اداري،وسايل و تجهيزات آزمايشگاهي و كارگاهي، ميز و صندلي، وسايل ديداري و شنيداري و ديگر كالاهايي كه مي توان بيش از يك بار از آنها استفاده كرد. علاوه بر اين دو هزينه، تحليل گران از نوع ديگري هزينه ياد مي كنند كه معمولاً در اسناد و مدارك دولتي ذكري از آنها به ميان نمي آيد اين نوع هزينه ها را هزينه فرصت هاي از دست رفته مي نامند براي روشن شدن مفهوم هزينه فرصت از دست رفته مثالي آورده مي‌شود. هنگامي كه ساختماني بوسيله دولت براي تاسيس مدرسه اختصاص مي يابد،بخش هاي ديگر جامعه از استفاده آن محروم ميشوند يعني احتمال اينكه از اين ساختمان مثلاً به عنوان بيمارستان استفاده شود از بين مي‌رود در نتيجه از ساير موارد استفاده از آن به نفع مدرسه صرفنظر مي‌شود. بنابراين تخصيص منابع با آموزش به معناي اين است كه ديگر از اين منابع نمي توان براي ساير فعاليت هاي مثلاً توليدي استفاده كرد. در نتيجه درآمدي كه از اين نوع فعاليت هاي توليدي مي توانست حاصل شود از دست رفته است. «بر اين اساس از ديد اقتصادي كليه استفاده هاي احتمالي يك كالا يا خدمات، هزينه فرصت هاي از دست رفته ناميده مي‌شود»
مقدمه: برنامه ريز آموزشي بايد مطلع از هزينه هاي آموزشي (سرمايه اي و جاري) الگوها و مدل هاي برنامه ريزي آموزشي باشد. توجه برنامه ريز آموزشي به مجموع مخارج (هزينه هاي سرمايه اي و جاري) كه كنترل آن سهل هم نيست ضروري است. مسئوليت برنامه ريز در پيش بيني مخارج طي پنج يا ده سال آينده با در نظر گرفتن حقوق معلمان كادر اداري، هزينه نگهداري ساختمان و تجهيزات و تجديد وسايل استهلاكي در آزمايشگاه ها و كارگاه ها و ... نشان مي‌دهد كه بين هزينه هاي سرمايه اي و هزينه هاي جاري رابطه مستقيم وجود دارد. با توجه به انواع ديدگاه ها و نگرش هايي كه نسبت به برنامه ريزي وجود دارد. الگوهاي عرضه براي برنامه ريزي بطور عام و برنامه ريزي آموزشي به طور خاص نيز متفاوت است. برنامه ريزي آموزشي دانشي است كه از علوم مختلف چون اقتصاد، جمعيت شناسي،آمار، علوم تربيتي بهره مي گيرد، اصطلاحاً علمي ميان رشته اي است، همين امر موجب تفاوت تعريف از اين علم مي‌شود. به طوري كه تعريف كساني كه بيشتر به تاثير اقتصاد گرايش دارد با تعريف كساني كه مثلاً به روابط اجتماعي يا تاريخ گرايش دارند متفاوت است. بر اين اساس تفاوت تعريف ها و الگوهاي مختلفي براي برنامه ريزي آن عرضه شده است. كه در اين مجموعه به برخي از الگوها و مدل هاي برنامه ريزي آموزشي اشاره خواهد شد. واژگان كليدي: هزينه هاي آموزشي (Costper student): هزينه هاي آموزش و پرورش شامل هزينه هاي جاري و سرمايه اي است. هزينه هاي جاري (Current expenditure): مانند حقوق كاركنان و اداري هزينه هاي تعمير و نگهداري ساختمان هاي آموزشي و اداري- هزينه هاي مواد مصرفي و همچنين هزينه هاي كمكي مربوط به چاپ كتاب درسي، هزينه هاي برگزاري امتحانات فعاليت هاي فوق برنامه و ... هزينه هاي سرمايه اي (Capital expenditure): مانند بهاي زمين، ساختمان هاي آموزشي و اداري وسايل تجهيزات. آزمايشگاهي و كارگاهي، ميز و صندلي وسايل ديداري و شنيداري ديگر كالاهايي كه مي توان بيش از يك بار مصرف كرد. الگو يا مدل (Model): مدل به زبان ساده الگويي است به مقياس كوچك از واقعيت كه بر اساس پيش فرض هايي بنا شده است. هزينه هاي آموزشي Cost per student هزينه هاي آموزش و پرورش شامل هزينه هاي جاري و سرمايه اي است چون قسمتي از اين هزينه ها از محل اعتبارات بخش دولتي و قسمتي ديگر به وسيله بخش خصوصي، يعني مردم تامين مي‌شود از اين رو هزينه هاي آموزشي را مي توان بر حسب منبع تامين آنها، به هزينه هاي بخش دولتي و هزينه هاي بخش خصوصي تقسيم و آنها را به ترتيب بررسي كرد. هزينه هاي بخش دولتي هزينه هاي بخش دولتي را مي توان به سه دسته تقسيم كرد كه عبارتند از: -هزينه هاي جاري مانند حقوق كاركنان و اداري، هزينه هاي تعمير و نگهداري ساختمان هاي آموزشي و اداري، هزينه هاي مواد مصرفي و همچنين هزينه هاي كمكي مربوط به چاپ كتاب درسي، هزينه هاي برگزاري امتحانات، فعاليت هاي فوق برنامه و ... -هزينه هاي سرمايه اي شامل بهاي زمين،ساختمان هاي آموزشي و اداري،وسايل و تجهيزات آزمايشگاهي و كارگاهي، ميز و صندلي، وسايل ديداري و شنيداري و ديگر كالاهايي كه مي توان بيش از يك بار از آنها استفاده كرد. علاوه بر اين دو هزينه، تحليل گران از نوع ديگري هزينه ياد مي كنند كه معمولاً در اسناد و مدارك دولتي ذكري از آنها به ميان نمي آيد اين نوع هزينه ها را هزينه فرصت هاي از دست رفته مي نامند براي روشن شدن مفهوم هزينه فرصت از دست رفته مثالي آورده مي‌شود. هنگامي كه ساختماني بوسيله دولت براي تاسيس مدرسه اختصاص مي يابد،بخش هاي ديگر جامعه از استفاده آن محروم ميشوند يعني احتمال اينكه از اين ساختمان مثلاً به عنوان بيمارستان استفاده شود از بين مي‌رود در نتيجه از ساير موارد استفاده از آن به نفع مدرسه صرفنظر مي‌شود. بنابراين تخصيص منابع با آموزش به معناي اين است كه ديگر از اين منابع نمي توان براي ساير فعاليت هاي مثلاً توليدي استفاده كرد. در نتيجه درآمدي كه از اين نوع فعاليت هاي توليدي مي توانست حاصل شود از دست رفته است. «بر اين اساس از ديد اقتصادي كليه استفاده هاي احتمالي يك كالا يا خدمات، هزينه فرصت هاي از دست رفته ناميده مي‌شود»