شرح مختصر : ضربهٔ قوچ افزایش فشار یا موجی است که در شاره‌های در حال حرکت پس از توقف یا تغییر مسیر ناگهانی پیش می‌آید. این افزایش فشار معمولاً هنگامی رخ می‌دهد که شیری در مسیر حرکت شاره (آب یا گاز) ناگهان بسته می‌شود. ضربه قوچ که در بعضی از متون فارسی از آن به عنوان «چکش آبی» Water Hammering هم یاد شده از ترجمه واژه فرانسوی (Coup De Belier*) آمده‌است. این پدیده در خطوط لوله جریان تحت فشار و مجاری باز اتفاق می‌افتد و بوضوح بر قوانین فشار، تغییرات آبی یا تغییرات سرعت جریان و شرایط زمانی و مکانی حرکت سیال استوار است. در بعضی از سیستم‌های هیدرولیکی تحت فشار، نظیر خطوط انتقال آب، نفت یا شبکه‌های توزیع و لوله‌های آب بر منتهی به توربین‌ها، تونل‌های آبی، سیستم‌های پمپاژ و جریان‌های ثقلی، پدیده ضربه قوچ با ایجاد موج‌های سریع، زودگذر و میرا موجب خطرات گوناگونی می‌شود. گاهی اوقات قدرت تخریبی این موج‌های فشار به حدی است که نتایج وخیمی به بار می‌آورد. ترکیدن خطوط لوله در سیستم‌های انتقال و شبکه‌های توزیع، خرابی و شکسته شدن شیرها، دریچه‌های کنترل و پمپ‌ها از نمونه‌های بارز تأثیر این پدیده می‌باشد. برای نمونه، در سال ۱۹۳۴ میلادی قدرت تخریبی ضربه قوچ در پروژه‌ای موجب شده که قطعه‌ای از اطراف خط لوله به وزن ۱۲ تن تا فاصله ۵۰ متری پرتاب شود. در واقع امروزه در کلیه طرح‌های انتقال آب یا سیستم‌های انتقال سیالات دیگر، بررسی و مطالعه دقیق ضربه قوچ به عنوان یک امر لازم و ضروری می‌باشد تا با شناخت کامل اثر آن، برای کنترل اثرات سوء این فرایند تمهیدات مناسب اتخاذ گردد.فهرست :مقدمه ای بر شناخت فرایند ضربه قوچآشنایی با پدیده ضربه قوچتاریخچه ضربه قوچموقعیت های مکانی و زمانی ضربه قوچچگونگی طرح خطوط لوله انتقالتاثیر موقعیت مخازن در ایجاد ضربه قوچحرکت تند و کند شیر آلاتنحوه انتشار موج ضربه آبیتاثیر ضربه آبی وقتی که قطع جریان آنی نباشدبررسی قانون های بستن شیر فلکهمحاسبه ضربه قوچ در پمپ هاموقعیت پمپ در سیستم های انتقالاینرسی پمپ و موتورضربه قوچ در پمپ همراه با شیر یکطرفهضربه قوچ با لوله مکش طولانیسیستم پمپ های موازیسیستم پمپ های سریتاثیر نوع بار پمپ بر ضربه قوچروشها و تجهیزات کنترل کننده ضربه قوچاصول حفاظت در برابر ضربه قوچوسایل کنترل کننده ضربه قوچشیر های ایمنیلوله کنار گذرشیر یکطرفه