در منظر اسلام، عالمان دین، جایگاهی در خور اعتنا داشته و تکریم شده اند . شکی نیست که حرمت ها، حاکی از مسؤولیت ها بوده و هر عالم دینی در قبال اسلام وامت عصر خود، ناگزیر از بیان حقیقت و ارایه طریق فلاح و سعادت این جهانی و آن جهانی است . از سویی، ایمان به خداوند و پیامبر و ابدیت، عالم را وا می دارد تا احساس مسؤولیت نموده و در توصیه به حق و صبر، (1) پیش قدمی جوید و از سویی دیگر، علم و دانایی از قرآن و احکام و حدود الهی، تکلیف نجات بخشی امت را بر دوش او می نهد . بدین سان فزونی و سنگینی رسالت عالم مسلمان، نسبت به یک مسلمان، آشکار می گردد . سکوت و سکون عالمان دینی در برابر کژاندیشی ها و کژروی های زمانه و جامعه، با توحید و تقوا ناسازگار بوده و آنان را نزد حق و خلق، خوار می سازد . تردیدی نیست که در عرصه فکری و فرهنگی، می بایست شاهد حضور زنده و زاینده عالمان دینی بود، چرا که دشمن همواره از رهگذر شبیخون فرهنگی نفوذ کرده و از خواب آلودگی عالمان و مردمان سود جسته است . پیشینه حوزه های علمیه شیعه، به روشنی نشان می دهد که عالمان بزرگ و تاثیرگذار بر حیات امت، پیوسته در زمان شناسی و شناخت تکلیف ها و پاسخگویی و واکنش معقول در برابر انحطاطها و شبهات بوده اند . چنان که می نگریم، شیخ طوسی از ناموران حوزه علمی شیعی بدین نکته اشارت کرده است: علمای بزرگ چه آنان که در روزگار کهن زیسته و چه آنان که بعد آمده و پیوسته اند، همه در جهت بهره گیری از دلیل های معقول و متناسب با زمان کوشیده اند از آن جا که همواره شبهات مسایل تازه در رابطه با دین و ایمان طرح شده، عالمان مواضع آگاهانه ای در برابر آن همه داشته اند . (2) عالمانی که از تاریخ نکته آموزی داشته و سرگذشت ادیان و اقوام و مخالفان را دانسته اند و نیز با زمانه و جامعه خویش آشنایی ورزیده اند، بی گمان عرصه فراخی پیش روی خود می نگریسته اند . زیرا که جهل و جمود فکری سبب نمی شد تا آنان در تنگنای اندیشه گرفتار آمده و خواسته و ناخواسته به طعن و لعن مخالفان پردازند و از احیاگری دین باز مانند . نگرش اجتماعی - تاریخی عالم زمان شناس بستر ساز اقدام های حکیمانه گشته و روشنای آموزه های فراگیر دین را آشکار می گرداند . شهید مطهری از این شمار بود . او از یک سو به گذشته کوچیده و جریان های فکری - مذهبی پیشین را بررسی کرده بود واز دیگر سو، به عصر حاضر چشم دوخته بود . مطهری و انحطاط مسلمانان استاد مطهری، افزون بر آگاهی از مشکلات و مسایل فرهنگی و اجتماعی مسلمانان کشور و کوشش در جهت رفع آن همه، از وضع حاکم بر جهان اسلام رنج می برد . در حقیقت، مطهری در مقام بسترسازی اصلاح فراگیر زندگی و جامعه جهانی مسلمان بود، و یک متفکر احیاگر مسلمان، باید این آرزو و شیوه را داشته باشد . او در این باره، چنین می نویسد: «این جانب، درست به یاد ندارد که از چه وقت با مساله انحطاط مسلمین آشنا شده است؟ و از چه زمانی شخصا به بحث و تحقیق در این مساله علاقمند گردیده و درباره آن فکر می کرده است؟ ولی می تواند به طور یقین ادعا کند که متجاوز از بیست سال است که این مساله، نظر او را جلب کرده و کم و بیش در اطراف آن فکر می کرده است و یا نوشته های دیگران را در این زمینه می خوانده است . (3)
در منظر اسلام، عالمان دین، جایگاهی در خور اعتنا داشته و تکریم شده اند . شکی نیست که حرمت ها، حاکی از مسؤولیت ها بوده و هر عالم دینی در قبال اسلام وامت عصر خود، ناگزیر از بیان حقیقت و ارایه طریق فلاح و سعادت این جهانی و آن جهانی است . از سویی، ایمان به خداوند و پیامبر و ابدیت، عالم را وا می دارد تا احساس مسؤولیت نموده و در توصیه به حق و صبر، (1) پیش قدمی جوید و از سویی دیگر، علم و دانایی از قرآن و احکام و حدود الهی، تکلیف نجات بخشی امت را بر دوش او می نهد . بدین سان فزونی و سنگینی رسالت عالم مسلمان، نسبت به یک مسلمان، آشکار می گردد . سکوت و سکون عالمان دینی در برابر کژاندیشی ها و کژروی های زمانه و جامعه، با توحید و تقوا ناسازگار بوده و آنان را نزد حق و خلق، خوار می سازد . تردیدی نیست که در عرصه فکری و فرهنگی، می بایست شاهد حضور زنده و زاینده عالمان دینی بود، چرا که دشمن همواره از رهگذر شبیخون فرهنگی نفوذ کرده و از خواب آلودگی عالمان و مردمان سود جسته است . پیشینه حوزه های علمیه شیعه، به روشنی نشان می دهد که عالمان بزرگ و تاثیرگذار بر حیات امت، پیوسته در زمان شناسی و شناخت تکلیف ها و پاسخگویی و واکنش معقول در برابر انحطاطها و شبهات بوده اند . چنان که می نگریم، شیخ طوسی از ناموران حوزه علمی شیعی بدین نکته اشارت کرده است: علمای بزرگ چه آنان که در روزگار کهن زیسته و چه آنان که بعد آمده و پیوسته اند، همه در جهت بهره گیری از دلیل های معقول و متناسب با زمان کوشیده اند از آن جا که همواره شبهات مسایل تازه در رابطه با دین و ایمان طرح شده، عالمان مواضع آگاهانه ای در برابر آن همه داشته اند . (2) عالمانی که از تاریخ نکته آموزی داشته و سرگذشت ادیان و اقوام و مخالفان را دانسته اند و نیز با زمانه و جامعه خویش آشنایی ورزیده اند، بی گمان عرصه فراخی پیش روی خود می نگریسته اند . زیرا که جهل و جمود فکری سبب نمی شد تا آنان در تنگنای اندیشه گرفتار آمده و خواسته و ناخواسته به طعن و لعن مخالفان پردازند و از احیاگری دین باز مانند . نگرش اجتماعی - تاریخی عالم زمان شناس بستر ساز اقدام های حکیمانه گشته و روشنای آموزه های فراگیر دین را آشکار می گرداند . شهید مطهری از این شمار بود . او از یک سو به گذشته کوچیده و جریان های فکری - مذهبی پیشین را بررسی کرده بود واز دیگر سو، به عصر حاضر چشم دوخته بود . مطهری و انحطاط مسلمانان استاد مطهری، افزون بر آگاهی از مشکلات و مسایل فرهنگی و اجتماعی مسلمانان کشور و کوشش در جهت رفع آن همه، از وضع حاکم بر جهان اسلام رنج می برد . در حقیقت، مطهری در مقام بسترسازی اصلاح فراگیر زندگی و جامعه جهانی مسلمان بود، و یک متفکر احیاگر مسلمان، باید این آرزو و شیوه را داشته باشد . او در این باره، چنین می نویسد: «این جانب، درست به یاد ندارد که از چه وقت با مساله انحطاط مسلمین آشنا شده است؟ و از چه زمانی شخصا به بحث و تحقیق در این مساله علاقمند گردیده و درباره آن فکر می کرده است؟ ولی می تواند به طور یقین ادعا کند که متجاوز از بیست سال است که این مساله، نظر او را جلب کرده و کم و بیش در اطراف آن فکر می کرده است و یا نوشته های دیگران را در این زمینه می خوانده است . (3)