مقدمه : در دنیای كنونی ودر فرهنگها وملل مختلف مكاتب طبی گوناگونی را می توان یافت . از این جمله ، پزشكی نوین یا طب تجربی كه نام دیگرش آلئوپاتی است می باشد كه از همه فراگیرترشده بطوریكه اكثر دانشگاههای پزشكی جهان این روش طبی را به دانشجویان می آموزند .خاستگاه این طب از قاره اروپا بود . در این سوی دنیا در چین طب سوزنی ، در هند طب آیوروودا ( شفای كوانتومی ) ودر ایران طب سنتی ایرانی ویابقول برخی طب یونانی را می توان یافت .آنچه كه ما راجع به آن می خواهیم صحبت كنیم همین مورد آخر یعنی طب سنتی ایرانی ویا همان طب مزاجی است كه پزشكی نوین نیز چنانچه در ادامه بیان خواهد شد در بسیاری از موارد از این طب الهام گرفت وروبه پیشرفت نهاد . طب ودرمان در تمدن بشری : درباره این كه اساساً علم طب چگونه آغاز شد اقوال گوناگونی بیان شده است . بعضی گویند در اعصار اولیه هرفردی كه بیمار می شده اورا در كنار مسیر رفت وآمد مردم قرار می داده اند . آنگاه هر كسی كه درمانی برای آن شخص یافته بوده ارائه می داده است .از میان این درمانها آن موردی كه به معالجه بیمار ختم می شده را انتخاب می كرده اند وبر روی سنگ حك كرده ودر هیاكل خویش می آویختند . نظریه دیگر این است كه اساساً رحمت خدا چنین اقتضا می كند كه اگر دردی می فرستد درمان را نیز بفرستد لذا می گویند سرآغاز طب را خداوند به انبیاء آموخت واز طریق انبیاء مسیر تكاملی طب به راه افتاد آغاز تارخچه پزشكی در ایران از دوره ای است كه آریاییها در زادگاه اولیه خود به نام آریاویژ در حوالی خوارزم وپامیر جایی كه ده ماه از سال سرد وتنها دوماه گرم بوده است زندگی می كردند واین شاید هفت هزار سال قبل از میلاد مسیح باشد . نخستین پزشك آریایی به نام تریتا ( اترت ) نامیده شده كه به منزله اسكلپیوس یونانیان وآسكولاپیوس رومیان است .چنانكه در وند یدادپرگرد 20بند 1-2 آمده است : زرتشت از اهورا مزدا پرسید : كیست در میان پرهیزگاران ، دانایان ، كامكاران ، توانگران ، رایومندان ، تهمتنان ، پیشدادیان ، نخستین كسی كه ناخوشی را بازداشت ، مرگ را بازداشت ، زخم نیزه پران را بازداشت ، گرمای تب را از تن مردم بازداشت ؟ اهورامزدا در پاسخ فرمود : ای اسپیتمان زرتشت ، تریتا در میان پرهیزگاران ... پیشدادیان نخستین كسی است كه ناخوشی را بازداشت ، مرگ را بازداشت ، زخم نیزه را بازداشت ، گرمای تب را ازتن مردم بازداشت . همچنین از مندرجات كتابهای مختلف زبان پهلوی چنین برمی آید كه نخستین پزشك آریایی در جراحی نیز دست داشته است به قول بندهش : " اهورا مزدا كاردی مرصع به تریتا بخشید تا با آن عمل جراحی را انجام دهد" . تریتا از خواص دارویی گیاهان مختلف نیز آگاهی كامل داشته وبه ویژه خود عصاره ی آنها را مهیا می ساخت . چنانكه در یسنای 9 بند 10آمده است :" سومین ناموری كه گیاه هئوما را فشرد وعصاره آن را مهیا ساخت تریتا از خاندان سام بود ، آنكه صاحب دو پور دلیر یكی ارواخشیه ودیگری گرشاسب گردید" .
مقدمه : در دنیای كنونی ودر فرهنگها وملل مختلف مكاتب طبی گوناگونی را می توان یافت . از این جمله ، پزشكی نوین یا طب تجربی كه نام دیگرش آلئوپاتی است می باشد كه از همه فراگیرترشده بطوریكه اكثر دانشگاههای پزشكی جهان این روش طبی را به دانشجویان می آموزند .خاستگاه این طب از قاره اروپا بود . در این سوی دنیا در چین طب سوزنی ، در هند طب آیوروودا ( شفای كوانتومی ) ودر ایران طب سنتی ایرانی ویابقول برخی طب یونانی را می توان یافت .آنچه كه ما راجع به آن می خواهیم صحبت كنیم همین مورد آخر یعنی طب سنتی ایرانی ویا همان طب مزاجی است كه پزشكی نوین نیز چنانچه در ادامه بیان خواهد شد در بسیاری از موارد از این طب الهام گرفت وروبه پیشرفت نهاد . طب ودرمان در تمدن بشری : درباره این كه اساساً علم طب چگونه آغاز شد اقوال گوناگونی بیان شده است . بعضی گویند در اعصار اولیه هرفردی كه بیمار می شده اورا در كنار مسیر رفت وآمد مردم قرار می داده اند . آنگاه هر كسی كه درمانی برای آن شخص یافته بوده ارائه می داده است .از میان این درمانها آن موردی كه به معالجه بیمار ختم می شده را انتخاب می كرده اند وبر روی سنگ حك كرده ودر هیاكل خویش می آویختند . نظریه دیگر این است كه اساساً رحمت خدا چنین اقتضا می كند كه اگر دردی می فرستد درمان را نیز بفرستد لذا می گویند سرآغاز طب را خداوند به انبیاء آموخت واز طریق انبیاء مسیر تكاملی طب به راه افتاد آغاز تارخچه پزشكی در ایران از دوره ای است كه آریاییها در زادگاه اولیه خود به نام آریاویژ در حوالی خوارزم وپامیر جایی كه ده ماه از سال سرد وتنها دوماه گرم بوده است زندگی می كردند واین شاید هفت هزار سال قبل از میلاد مسیح باشد . نخستین پزشك آریایی به نام تریتا ( اترت ) نامیده شده كه به منزله اسكلپیوس یونانیان وآسكولاپیوس رومیان است .چنانكه در وند یدادپرگرد 20بند 1-2 آمده است : زرتشت از اهورا مزدا پرسید : كیست در میان پرهیزگاران ، دانایان ، كامكاران ، توانگران ، رایومندان ، تهمتنان ، پیشدادیان ، نخستین كسی كه ناخوشی را بازداشت ، مرگ را بازداشت ، زخم نیزه پران را بازداشت ، گرمای تب را از تن مردم بازداشت ؟ اهورامزدا در پاسخ فرمود : ای اسپیتمان زرتشت ، تریتا در میان پرهیزگاران ... پیشدادیان نخستین كسی است كه ناخوشی را بازداشت ، مرگ را بازداشت ، زخم نیزه را بازداشت ، گرمای تب را ازتن مردم بازداشت . همچنین از مندرجات كتابهای مختلف زبان پهلوی چنین برمی آید كه نخستین پزشك آریایی در جراحی نیز دست داشته است به قول بندهش : " اهورا مزدا كاردی مرصع به تریتا بخشید تا با آن عمل جراحی را انجام دهد" . تریتا از خواص دارویی گیاهان مختلف نیز آگاهی كامل داشته وبه ویژه خود عصاره ی آنها را مهیا می ساخت . چنانكه در یسنای 9 بند 10آمده است :" سومین ناموری كه گیاه هئوما را فشرد وعصاره آن را مهیا ساخت تریتا از خاندان سام بود ، آنكه صاحب دو پور دلیر یكی ارواخشیه ودیگری گرشاسب گردید" .