چکیده:یکی از مسائلی که در عقد نکاح مطرح میشود اختلاف زوجین در خصوص نوع عقد است. با توجه به اینکه در حقوق و فقه دو نوع عقد دائم و منقطع آمده است، لذا آثار این دو با هم متفاوت است. و این بحث مطرح میشود که در صورت اختلاف در نوع عقد نکاح تکلیف چیست؟ و همچنین در خصوص شروطی که ضمن عقد آمده است وضعیت به چه صورت خواهد بود؟ در خصوص اختلاف در نوع عقد دو نظر عمده وجود دارد. بعضی از فقها و حقوقدانان اصل را بر دوام میدانند، و بعضی دیگر اصل را بر موقت گذاشتهاند. با بررسیهای صورت گرفته این نتیجه حاصل شده که اصل بر دوام است و نظر مشهور فقها و حقوقدانان نیز بر این است و در مورد اختلاف در شرط هم در صورت عدم توافق سه حالت قابل تصور است، اول اینکه یکی از طرفین در دادگاه برای اثبات ادعای خود مبنی بر وجود شرط دلیل و بینه اقامه مینماید. دوم، یکی از طرفین جهت اثبات ادعای خود به قسم متوسل میشود. سوم، حالتی که هیچ یک از طرفین دلیل و بینهای ندارند و به قسم نیز متوسل نمیگردند. در این حالت با توجه به اینکه در انعقاد شرط مانند عقد طرفین باید قصد و رضا داشته باشند، لذا به دلیل عدم تطابق دو اراده شرط باطل خواهد بود، ولی باطل شدن شرط صدمهای به اصل عقد نخواهد زد. اهمیت موضوع:با توجه به اینکه در خصوص اختلاف زوجین در مورد نوع عقد و شرایط ضمن عقد نکاح، قانون مدنی ایران سخنی به میان نیاورده است و از آنجایی که بررسی چنین موضوعی میتواند آثار بسیار جدی در خصوص ادامه یا انحلال عقد نکاح به دنبال داشته باشد، بعلاوه اینکه دادگاههای خانواده در این مسئله رویه واحدی را اتخاذ ننمودهاند و به نظر میرسد هم به جهت پرده برداشتن از ریشه اختلافات و هم به جهت رسیدن به نظر واحد ضرورت پژوهش و تحقیق در این خصوص غیر قابل اجتناب میباشد. سؤالات تحقیق: الف: سؤال اصلی: در صورت اختلاف زوجین در مورد نوع عقد نکاح و شرایط آن وضعیت حقوقی عقد چگونه خواهد بود؟ فرضیات تحقیق:الف) فرضیه اصلی:به نظر مشهور فقهاء امامیه و اکثر حقوقدانان قول مدعی دوام مقدم است و از ماده 1075 ق. م نیز که برای عقد نکاح منقطع قید اضافی مدت را ذکر کرده چنین استفاده میشود که اصل در نکاح دوام است و در صورت اختلاف، باید مدعی انقطاع ادعای خود را ثابت کند.نوع و روش تحقیق:نوع تحقیق کاربردی است و روش جمعآوری و گردآوری اطلاعات در این تحقیق به صورت کتابخانهای بوده و روشی که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته تحلیلی توصیفی است. فهرست مطالبمقدمه.......................................... 2اهمیت موضوع................................... 3سؤالات تحقیق .................................. 4الف: سؤال اصلی ............................... 4ب: سوالات فرعی ................................ 4فرضیات تحقیق.................................. 4الف) فرضیه اصلی............................... 4ب) فرضیه فرعی................................. 5نوع و روش تحقیق............................... 5سابقه پژوهش .................................. 5سازماندهی تحقیق............................... 6فصل اول: کلیات............................... 7مبحث نخست: مفهوم نکاح و اقسام آن.............. 8گفتار نخست: مفهوم نکاح........................ 8بند 1- مفهوم لغوی نکاح........................ 8بند 2: مفهوم اصطلاحی نکاح...................... 8گفتار دوم: اقسام نکاح......................... 9بند 1- نکاح موقت ............................ 10بند 2- نکاح دائم ............................ 10بند 3- تفاوت نکاح دائم و نکاح منقطع.......... 10گفتار سوم: ماهیت نکاح دائم و منقطع........... 12بند 1- ماهیت نکاح دائم....................... 12بند 2- ماهیت نکاح موقت....................... 12گفتار چهارم: اهمیت نکاح...................... 13بند 1- فایده فردی............................ 13بند 2- فایده اجتماعی......................... 14مبحث دوم: شرط ضمن عقد نکاح................... 15گفتار اول: مفهوم شرط......................... 15بند 1- مفهوم لغوی............................ 15بند 2- تعریف شرط............................. 15گفتار دوم: انواع شروط........................ 15بند 1: شروط باطل............................. 15الف: شروط باطلی که موجب بطلان عقد نیستند...... 15ب: شروط باطلی که موجب بطلان عقد میشوند........ 16بند 2: شروط صحیح............................. 16بند 3: اقسام شروط صحیح....................... 16الف: شرط صفت................................. 16ب: شرط فعل................................... 17ج: شرط نتیجه ................................ 17گفتار سوم: ماهیت شروط ضمن عقد نکاح........... 18گفتار چهارم: نمونه هایی از شروط ضمن عقد نکاح. 19فصل دوم: اختلاف طرفین در نوع عقد ....... 20مبحث نخست: در خصوص تراضی و شرایط آن.......... 21گفتار نخست: وجود اراده ...................... 21بند 1- تحلیل روانی اراده..................... 21بند 2- معنی قصد و رضا........................ 23الف:رضا...................................... 23ب: قصد....................................... 23بند 3- تفکیک قصد و رضا....................... 24بند 4- مفهوم اراده .......................... 25بند 5- اوصاف اراده........................... 26بند 6- اراده باطنی و ظاهری................... 26بند 7- موارد کابرد اراده ظاهری و باطنی....... 26بند 8- قراردادهای صوری....................... 27گفتار دوم: اعلام اراده........................ 28بند 1- لزوم اعلام اراده....................... 28بند 2- مفهوم اعلام اراده...................... 29بند 3- چگونگی اعلام اراده..................... 31الف: اعلام صریح............................... 31ب: اعلام ضمنی................................. 31بند 4- وسایل اعلام اراده...................... 31بند 5- سکوت و بیان اراده..................... 33بند 6- مواردی که سکوت نشانه رضا است.......... 34گفتار سوم: توافق اراده (ایجاب و قبول)........ 35بند اول: ایجاب .............................. 36الف: معنی لغوی ایجاب ........................ 36ب: معنی اصطلاحی ایجاب......................... 37ج: شرایط ایجاب............................... 38د: ایجاب عام:................................ 40و- ایجاب ملزم................................ 42هـ- زوال ایجاب .............................. 431- رد ایجاب ................................. 432- رجوع گوینده ایجاب ........................ 433- مرگ و حجر یکی از طرفین ................... 434- ایجاب متقابل.............................. 445- سپری شدن مدت ایجاب ....................... 446- از بین رفتن موضوع معامله ................. 447- عدم تحقق شرطی که ایجاب معلق بر آن است..... 44بند دوم: قبول:............................... 45الف: مفهوم قبول ............................. 45ب: لزوم مطلق بودن قبول....................... 45ج: توالی ایجاب و قبول........................ 45د: مسبوق نبودن به رد......................... 46و: بقای موضوع عقد............................ 46ه: مسبوق نبودن به قبول یا عقد معارض.......... 46ی- رعایت تشریفات قبول........................ 47گفتار چهارم: عیب تراضی (اشتباه).............. 47بند 1- تعریف اشتباه.......................... 47بند 2- مفهوم اشتباه.......................... 47بند 3- شرایط تأثیر اشتباه.................... 48الف: اشتباه باید به حکم قانون یا تراضی در قلمرو قصد مشترک قرار گیرد............................................ 48ب: اشتباه عمده باشد.......................... 48بند 4- اثر حقوقی اشتباه...................... 48بند 5- اشتباه در قانون مدنی.................. 49بند 6- مواردی که اشتباه باعث بطلان معامله است. 50الف: اشتباه در وجود علت تعهد................. 50ب: اشتباه در هویت موضوع عقد.................. 501- مفهوم خود موضوع معامله.................... 512- معیار تشخیص اوصاف اساسی از غیر اساسی:..... 521- 2- نظریه شخصی............................. 522- 2- نظریه نوعی یا مادی..................... 52ج: اشتباه در نوع عقد......................... 53د: اشتباه در صورت عرفیه ی موضوع معامله....... 53و: اشتباه در هویت جسمی یا اوصاف اساسی شخص طرف معامله، در صورتی که شخصیتاو علت عمده عقد باشد......................... 541- اشتباه در شخص طرف......................... 552- اشتباه در شخصیت........................... 55بند 7: مواردی که اشتباه باعث ایجاد حق فسخ میشود. 56الف: اشتباه در قیمت.......................... 56ب: اشتباه در اوصاف غیر اساسی موضوع (در صورتی که به طور صریح یا ضمنی وارد قلمروقرارداد شده باشد)............................ 57ج: اشتباه در اوصاف غیر اساسی طرف معامله (در صورتی که به طور صریح یا ضمنی واردقلمرو قرارداد شده باشد).................... 58د: اشتباه ناشی از تدلیس...................... 59بند 8: مواردی که اشتباه در معامله مؤثر نیست.. 60الف: اشتباه در اررزش مورد معامله............. 60ب: اشتباه راجع به اوصاف...................... 60ج- اشتباه در شخص یا برخی اوصاف شخصیت طرف معامله (که علت عمده عقد نباشد).......................................... 60د- اشتباه در جهت معامله...................... 61هـ- اشتباه در قانون.......................... 61بند 9: اشتباه در عقد نکاح.................... 62الف: اشتباه در هویت جسمی..................... 62ب: اشتباه در اوصاف........................... 64فصل سوم: اختلاف طرفین در نوع و شرایط عقد نکاح 66مبحث نخست: صورتهای مختلف اختلاف در عقد نکاح... 671: اختلاف در نوع عقد نکاح..................... 672: اختلاف در ذکر اجل.......................... 673: انعقاد عقد نکاح بر خلاف قصد دختر........... 67گفتار نخست: اختلاف در نوع عقد نکاح و اختلاف در ذکر اجل 67بند اول: نظر فقها و دلایل آنها ............... 67الف: نظر مشهور فقها که قول مدعی دوام را مقدم میدانند. 671- بررسی ادله قول دوام....................... 68ب: فقهایی که قائل به بطلان عقد میباشند........ 70بند دوم: استفتائات و نظرات فقهای معاصر که موافق نظر مشهور میباشند......................................... 71بند سوم: استفتائات و نظرات فقهای معاصر که مخالف نظر مشهور میباشند......................................... 73بند چهارم: پاسخ مسئله از دیدگاه حقوق و قانون مدنی 75گفتار دوم: وضعیت نکاح منعقده بر خلاف قصد دختر. 82بند اول: نظرات و استفتائات فقهای معاصر در خصوص وضعیت نکاح منعقده بر خلاف قصددختر......................................... 85مبحث دوم: شروط ضمن عقد....................... 85گفتار اول: ماهیت شرط ضمن عقد ................ 87بند اول: شروط تعلیقی و تقییدی................ 87بند دوم: شرط بنایی یا تبانی ................. 87بند سوم: وابستگی شرط به عقد.................. 89بند چهارم: تبعیت شرط از عقد در مرحله انشا و ادامه اعتبار حقوقی ................................................ 90گفتار دوم: شروط در ضمن عقد ازدواج............ 92بند اول شروط غیر صحیحی که قواعد عمومی قراردادها درخصوص آنها رعایت نشده است ....................................... 93الف: شرطی که عقد ازدواج را معلق گرداند....... 93ب: شرط خیار.................................. 93بند دوم: شروطی که قواعد عمومی قراردادها در مورد آنها رعایت میشود................................................. 94الف: شروط صحیح............................... 941.خیار شرط نسبت به صداق...................... 942.خیار اشتراط................................ 943.سایر شروط صحیح............................. 95ب: شروط غیر صحیح در عقد نکاح................. 951- شروط باطل در ضمن عقد نکاح................. 952- شروط باطل و مبطل عقد ..................... 95گفتار سوم: اختلاف در شروط ضمن عقد نکاح ....... 96نتیجه گیری................................... 98پیوست ها.................................... 102منابع........................................ 115چكيده انگليسي.............................. 119.
پایان نامه ارشد اختلاف زوجین در خصوص نوع و شرایط عقد نکاح
چکیده:یکی از مسائلی که در عقد نکاح مطرح میشود اختلاف زوجین در خصوص نوع عقد است. با توجه به اینکه در حقوق و فقه دو نوع عقد دائم و منقطع آمده است، لذا آثار این دو با هم متفاوت است. و این بحث مطرح میشود که در صورت اختلاف در نوع عقد نکاح تکلیف چیست؟ و همچنین در خصوص شروطی که ضمن عقد آمده است وضعیت به چه صورت خواهد بود؟ در خصوص اختلاف در نوع عقد دو نظر عمده وجود دارد. بعضی از فقها و حقوقدانان اصل را بر دوام میدانند، و بعضی دیگر اصل را بر موقت گذاشتهاند. با بررسیهای صورت گرفته این نتیجه حاصل شده که اصل بر دوام است و نظر مشهور فقها و حقوقدانان نیز بر این است و در مورد اختلاف در شرط هم در صورت عدم توافق سه حالت قابل تصور است، اول اینکه یکی از طرفین در دادگاه برای اثبات ادعای خود مبنی بر وجود شرط دلیل و بینه اقامه مینماید. دوم، یکی از طرفین جهت اثبات ادعای خود به قسم متوسل میشود. سوم، حالتی که هیچ یک از طرفین دلیل و بینهای ندارند و به قسم نیز متوسل نمیگردند. در این حالت با توجه به اینکه در انعقاد شرط مانند عقد طرفین باید قصد و رضا داشته باشند، لذا به دلیل عدم تطابق دو اراده شرط باطل خواهد بود، ولی باطل شدن شرط صدمهای به اصل عقد نخواهد زد. اهمیت موضوع:با توجه به اینکه در خصوص اختلاف زوجین در مورد نوع عقد و شرایط ضمن عقد نکاح، قانون مدنی ایران سخنی به میان نیاورده است و از آنجایی که بررسی چنین موضوعی میتواند آثار بسیار جدی در خصوص ادامه یا انحلال عقد نکاح به دنبال داشته باشد، بعلاوه اینکه دادگاههای خانواده در این مسئله رویه واحدی را اتخاذ ننمودهاند و به نظر میرسد هم به جهت پرده برداشتن از ریشه اختلافات و هم به جهت رسیدن به نظر واحد ضرورت پژوهش و تحقیق در این خصوص غیر قابل اجتناب میباشد. سؤالات تحقیق: الف: سؤال اصلی: در صورت اختلاف زوجین در مورد نوع عقد نکاح و شرایط آن وضعیت حقوقی عقد چگونه خواهد بود؟ فرضیات تحقیق:الف) فرضیه اصلی:به نظر مشهور فقهاء امامیه و اکثر حقوقدانان قول مدعی دوام مقدم است و از ماده 1075 ق. م نیز که برای عقد نکاح منقطع قید اضافی مدت را ذکر کرده چنین استفاده میشود که اصل در نکاح دوام است و در صورت اختلاف، باید مدعی انقطاع ادعای خود را ثابت کند.نوع و روش تحقیق:نوع تحقیق کاربردی است و روش جمعآوری و گردآوری اطلاعات در این تحقیق به صورت کتابخانهای بوده و روشی که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته تحلیلی توصیفی است. فهرست مطالبمقدمه.......................................... 2اهمیت موضوع................................... 3سؤالات تحقیق .................................. 4الف: سؤال اصلی ............................... 4ب: سوالات فرعی ................................ 4فرضیات تحقیق.................................. 4الف) فرضیه اصلی............................... 4ب) فرضیه فرعی................................. 5نوع و روش تحقیق............................... 5سابقه پژوهش .................................. 5سازماندهی تحقیق............................... 6فصل اول: کلیات............................... 7مبحث نخست: مفهوم نکاح و اقسام آن.............. 8گفتار نخست: مفهوم نکاح........................ 8بند 1- مفهوم لغوی نکاح........................ 8بند 2: مفهوم اصطلاحی نکاح...................... 8گفتار دوم: اقسام نکاح......................... 9بند 1- نکاح موقت ............................ 10بند 2- نکاح دائم ............................ 10بند 3- تفاوت نکاح دائم و نکاح منقطع.......... 10گفتار سوم: ماهیت نکاح دائم و منقطع........... 12بند 1- ماهیت نکاح دائم....................... 12بند 2- ماهیت نکاح موقت....................... 12گفتار چهارم: اهمیت نکاح...................... 13بند 1- فایده فردی............................ 13بند 2- فایده اجتماعی......................... 14مبحث دوم: شرط ضمن عقد نکاح................... 15گفتار اول: مفهوم شرط......................... 15بند 1- مفهوم لغوی............................ 15بند 2- تعریف شرط............................. 15گفتار دوم: انواع شروط........................ 15بند 1: شروط باطل............................. 15الف: شروط باطلی که موجب بطلان عقد نیستند...... 15ب: شروط باطلی که موجب بطلان عقد میشوند........ 16بند 2: شروط صحیح............................. 16بند 3: اقسام شروط صحیح....................... 16الف: شرط صفت................................. 16ب: شرط فعل................................... 17ج: شرط نتیجه ................................ 17گفتار سوم: ماهیت شروط ضمن عقد نکاح........... 18گفتار چهارم: نمونه هایی از شروط ضمن عقد نکاح. 19فصل دوم: اختلاف طرفین در نوع عقد ....... 20مبحث نخست: در خصوص تراضی و شرایط آن.......... 21گفتار نخست: وجود اراده ...................... 21بند 1- تحلیل روانی اراده..................... 21بند 2- معنی قصد و رضا........................ 23الف:رضا...................................... 23ب: قصد....................................... 23بند 3- تفکیک قصد و رضا....................... 24بند 4- مفهوم اراده .......................... 25بند 5- اوصاف اراده........................... 26بند 6- اراده باطنی و ظاهری................... 26بند 7- موارد کابرد اراده ظاهری و باطنی....... 26بند 8- قراردادهای صوری....................... 27گفتار دوم: اعلام اراده........................ 28بند 1- لزوم اعلام اراده....................... 28بند 2- مفهوم اعلام اراده...................... 29بند 3- چگونگی اعلام اراده..................... 31الف: اعلام صریح............................... 31ب: اعلام ضمنی................................. 31بند 4- وسایل اعلام اراده...................... 31بند 5- سکوت و بیان اراده..................... 33بند 6- مواردی که سکوت نشانه رضا است.......... 34گفتار سوم: توافق اراده (ایجاب و قبول)........ 35بند اول: ایجاب .............................. 36الف: معنی لغوی ایجاب ........................ 36ب: معنی اصطلاحی ایجاب......................... 37ج: شرایط ایجاب............................... 38د: ایجاب عام:................................ 40و- ایجاب ملزم................................ 42هـ- زوال ایجاب .............................. 431- رد ایجاب ................................. 432- رجوع گوینده ایجاب ........................ 433- مرگ و حجر یکی از طرفین ................... 434- ایجاب متقابل.............................. 445- سپری شدن مدت ایجاب ....................... 446- از بین رفتن موضوع معامله ................. 447- عدم تحقق شرطی که ایجاب معلق بر آن است..... 44بند دوم: قبول:............................... 45الف: مفهوم قبول ............................. 45ب: لزوم مطلق بودن قبول....................... 45ج: توالی ایجاب و قبول........................ 45د: مسبوق نبودن به رد......................... 46و: بقای موضوع عقد............................ 46ه: مسبوق نبودن به قبول یا عقد معارض.......... 46ی- رعایت تشریفات قبول........................ 47گفتار چهارم: عیب تراضی (اشتباه).............. 47بند 1- تعریف اشتباه.......................... 47بند 2- مفهوم اشتباه.......................... 47بند 3- شرایط تأثیر اشتباه.................... 48الف: اشتباه باید به حکم قانون یا تراضی در قلمرو قصد مشترک قرار گیرد............................................ 48ب: اشتباه عمده باشد.......................... 48بند 4- اثر حقوقی اشتباه...................... 48بند 5- اشتباه در قانون مدنی.................. 49بند 6- مواردی که اشتباه باعث بطلان معامله است. 50الف: اشتباه در وجود علت تعهد................. 50ب: اشتباه در هویت موضوع عقد.................. 501- مفهوم خود موضوع معامله.................... 512- معیار تشخیص اوصاف اساسی از غیر اساسی:..... 521- 2- نظریه شخصی............................. 522- 2- نظریه نوعی یا مادی..................... 52ج: اشتباه در نوع عقد......................... 53د: اشتباه در صورت عرفیه ی موضوع معامله....... 53و: اشتباه در هویت جسمی یا اوصاف اساسی شخص طرف معامله، در صورتی که شخصیتاو علت عمده عقد باشد......................... 541- اشتباه در شخص طرف......................... 552- اشتباه در شخصیت........................... 55بند 7: مواردی که اشتباه باعث ایجاد حق فسخ میشود. 56الف: اشتباه در قیمت.......................... 56ب: اشتباه در اوصاف غیر اساسی موضوع (در صورتی که به طور صریح یا ضمنی وارد قلمروقرارداد شده باشد)............................ 57ج: اشتباه در اوصاف غیر اساسی طرف معامله (در صورتی که به طور صریح یا ضمنی واردقلمرو قرارداد شده باشد).................... 58د: اشتباه ناشی از تدلیس...................... 59بند 8: مواردی که اشتباه در معامله مؤثر نیست.. 60الف: اشتباه در اررزش مورد معامله............. 60ب: اشتباه راجع به اوصاف...................... 60ج- اشتباه در شخص یا برخی اوصاف شخصیت طرف معامله (که علت عمده عقد نباشد).......................................... 60د- اشتباه در جهت معامله...................... 61هـ- اشتباه در قانون.......................... 61بند 9: اشتباه در عقد نکاح.................... 62الف: اشتباه در هویت جسمی..................... 62ب: اشتباه در اوصاف........................... 64فصل سوم: اختلاف طرفین در نوع و شرایط عقد نکاح 66مبحث نخست: صورتهای مختلف اختلاف در عقد نکاح... 671: اختلاف در نوع عقد نکاح..................... 672: اختلاف در ذکر اجل.......................... 673: انعقاد عقد نکاح بر خلاف قصد دختر........... 67گفتار نخست: اختلاف در نوع عقد نکاح و اختلاف در ذکر اجل 67بند اول: نظر فقها و دلایل آنها ............... 67الف: نظر مشهور فقها که قول مدعی دوام را مقدم میدانند. 671- بررسی ادله قول دوام....................... 68ب: فقهایی که قائل به بطلان عقد میباشند........ 70بند دوم: استفتائات و نظرات فقهای معاصر که موافق نظر مشهور میباشند......................................... 71بند سوم: استفتائات و نظرات فقهای معاصر که مخالف نظر مشهور میباشند......................................... 73بند چهارم: پاسخ مسئله از دیدگاه حقوق و قانون مدنی 75گفتار دوم: وضعیت نکاح منعقده بر خلاف قصد دختر. 82بند اول: نظرات و استفتائات فقهای معاصر در خصوص وضعیت نکاح منعقده بر خلاف قصددختر......................................... 85مبحث دوم: شروط ضمن عقد....................... 85گفتار اول: ماهیت شرط ضمن عقد ................ 87بند اول: شروط تعلیقی و تقییدی................ 87بند دوم: شرط بنایی یا تبانی ................. 87بند سوم: وابستگی شرط به عقد.................. 89بند چهارم: تبعیت شرط از عقد در مرحله انشا و ادامه اعتبار حقوقی ................................................ 90گفتار دوم: شروط در ضمن عقد ازدواج............ 92بند اول شروط غیر صحیحی که قواعد عمومی قراردادها درخصوص آنها رعایت نشده است ....................................... 93الف: شرطی که عقد ازدواج را معلق گرداند....... 93ب: شرط خیار.................................. 93بند دوم: شروطی که قواعد عمومی قراردادها در مورد آنها رعایت میشود................................................. 94الف: شروط صحیح............................... 941.خیار شرط نسبت به صداق...................... 942.خیار اشتراط................................ 943.سایر شروط صحیح............................. 95ب: شروط غیر صحیح در عقد نکاح................. 951- شروط باطل در ضمن عقد نکاح................. 952- شروط باطل و مبطل عقد ..................... 95گفتار سوم: اختلاف در شروط ضمن عقد نکاح ....... 96نتیجه گیری................................... 98پیوست ها.................................... 102منابع........................................ 115چكيده انگليسي.............................. 119.