فهرست مطالبعنوان صفحهفصل اولمعرفی مدیر عامل و معاونین. 11- تاریخچه و اساسنامه شرکت آب و فاضلاب استان قم. 61-1- تاریخچه تصفیه آب. 71-2- آب و فاضلاب. 81-3- خصوصیات آب آشامیدنی. 81-4- ویژگی های فیزیکی آب اشامیدنی. 81-5- ویژگی های شیمیایی آب آشامیدنی. 91-6- ویژگی های بیولوژیکی آب آشامیدنی میکروارگانیسم های بیماریزا در آب. 91-7- خصوصیات آبهای سطحی. 91-8- خصوصیات آبهای زیرزمینی. 101-9- آبگیر(intake)111-10- آشغالگیر (screen)111-11- انواع آشغالگیر121-12- ته نشینی مقدماتی(Sedimentation)121-13- انعقاد و لخته سازی (Coagulation & Flocculation)131-14- انعقاد141-15- مواد شیمیایی. 181-16- منعقد کننده ها181-17- کمک منعقد کننده ها191-18-کنترل کننده PH و قلیائیت. 201-19- تعیین میزان تزریق. 211-20- آزمایش های انعقاد و پایش کدورت. 211-21- کاهش سختی آب (Softening of water)221-22- ته نشینی شیمیایی ( Chemical Precipitation)222- بیشتر سختی آب از نوع سختی موقت باشد.22الف 1-23- فرایندهای سختی گیری. 231-24- تبادل کننده های یونی( Ion Exchanger)231-25- فیلتراسیون (Filtration)241-26- انواع فیلتر251-27- جذب (Absorption) )251-28- فلوئورزنی و فلوئورزدایی (Fluoridation & Defluoridation)261-29- تثبیت شیمیایی (Chemical Stabilization)271-30- تثبیت. 281-31- گندزدایی (Disinfection)28 فصل دوم2- آزمایشات آب. 322-1- نمونه برداری جهت آزمایشات آب. 332-2- مقدار نمونه342-3- طرز نمونه برداری جهت آزمایش شیمیایی. 342-4- اندازه گیری بو ODOR. 362-5- خواص فیزیکی. 372-6- حرارت. 372-7- اندازه گیری قابلیت هدایت الکتریکی آب و رابطه آن با TDS. 382-8- عوامل مداخله کننده382-9- مواد شیمیایی مورد نیاز392-10- وسایل مورد نیاز402-11- اصول کار و اهداف آزمایش.. 402-12- تعیین ضریب تصحیح دستگاه402-13- نمونه های مورد آزمایش.. 412-14- روش کار412-15- روش محاسبه412-16- تعیین PHآب. 422-17- معرف یا اندیکاتورهای اسید و باز44ب 2-18- طرز عمل. 452-19- تعیین باقیمانده تبخیر درحرارت 105472-20- اصول اندازه گیری. 472-21- وسایل کار472-22- روش کار472-23- محاسبه472-24- توجه482-25- تعیین اسیدیته آب. 492-26- اصول کار492-27- مواد و محلولهای مورد نیاز502-28- عوامل مداخله کننده512-29- روش کار512-30- محاسبه512-31- روش کار522-32- محاسبه532-33- قلیائیت. 532-34- معادله موازنه بارها542-35- معادله موازنه مواد542-36- محلولهای مورد نیاز562-38- روش کار562-39- محاسبه562-40- محاسبه حالات پنجگانه قلیایی. 572-41- تعیین سختی آب. 582-43- روش اندازه گیری سختی کل. 602-44-مواد لازم612-45- روش آزمایش وتعیین مقدار سختی کل. 622-46- تعیین سختی کلسیم ومنیزیم. 632-47- محلولهای لازم632-48- روش کار63ج 2-49- محاسبه642-50- سدیم وپتاسیم. 642-51- اندازه گیری سدیم به روش فتومتری شعله652-52- وسایل ومحلولهای مورد نیاز662-53- روش کار662-54- پتاسیم. 662-55- اندازه گیری پتاسیم. 672-56- سولفات. 682-57- اساس آزمایش اندازه گیری مقدار سولفات در آب به روش توربیدیمتری. 692-58- دستگاههای مورد نیاز692-59- مواد مورد نیاز692-60- روش کار692-61- اندازه گیری یون کلرید702-62- اساس آزمایش.. 712-63- محلولهای مورد نیاز722-64- روش کار732-65- محاسبه732-66- اکسیژن محلول در آب. 742-67- اندازه گیری اکسیژن752-68- نمونه برداری. 752-69- روش اندازه گیری اکسیژن محلول762-70- روش وینکلرWinkler))762-71- محلولهای لازم772-72- روش آزمایش.. 782-73- محاسبه792-74- BOD (اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی)792-75- آزمایش BOD822-76- محلول های مورد نیاز832-77- روش کار85د 2-78- محاسبه852-79- ) COD اکسیژن مورد نیاز شیمیایی )852-80- مواد ومحلول های مورد نیاز872-81- روش آزمایش سنجش COD به روش اسپکتروفتومتری 882-82- اندازه گیری فسفاتها در آب و پسابهای صنعتی. 882-83- محلول های مورد نیاز892-84- روش کار برای رسم منحنی استاندارد892-85- روش کار جهت نمونه مورد آزمایش.. 902-86- اندازه گیری ازت آلبومینوئیدی یا ازت آلی. 902-87- اصول کار912-88- دستگاههای مورد نیاز912-89- محلول های مورد نیاز912-90- روش کار922-91- A: اندازه گیری نیتروژن آمونیاکی. 932-92- :B اندازه گیری ازت آلی. 932-93- تعیین کلر باقیمانده به روش یدو متری....................................................................................................................................................................................................... 952-94- محلول های مورد نیاز962-95- روش کار972-96- محاسبه972-97- طرح های انجام شده به همراه تصاویر و توضیحات کامل. 982-98- پارامترهای فیزیکی. 982-99- کل باقیمانده جامدات محلول در 180 درجه سانتی گراد (TDS)1002-100- پارامترهای شیمیایی. 1002-101- مراحل انجام آزمون شیمیایی. 1092-102- نکات. 1102-103- فلوئور: شماره برنامه 1901122-104- منگنز: شماره برنامه 2901122-105- آمونیاک: شماره برنامه 3801132-106- اندازه گیری سدیم. 113هـ 2-107- اندازه گیری پتاسیم. 1152-108- تیتراسیون1162-109- آماده سازی نمونه1162-110- تعیین مقدار1172-111- محاسبات گزارش نویسی. 1172-112- خلاصه گزارش نویسی(برگه اول)1202-113- ارزیابی صحت مراحل انجام آزمون....... 1222-114- اندازه گیری COD. 1232-115- آماده سازی نمونه ها128نتيجه گيري. 130پيشنهادات 131منابع و مراجع132تاریخچه و اساسنامه شرکت آب و فاضلاب استان قم ابتدا خلاصه ای در خصوص تاریخچه و اهداف و وظایف، سرمایه و ارکان شرکت آب فاضلاب استان قم که مطابق با اساسنامه این شرکت می باشد .تاریخچه :این شرکت به استناد ماده 1 قانون تشکیل شرکتهای آب و فاضلاب مصوب 11/10/69 تحت عنوان شرکت آب و فاضلاب استان قم (سهامی خاص ) تشکیل شد . (مدت شرکت از تاریخ تأسیس نا محدود است .)قابل ذکر است تا قبل از تشکیل این شرکت مجموعه ای تحت عنوان سازمان آب قم که زیر مجموعه شهرداری قم به حساب می آمد فقط در حوزه تأمین و توزیع آب در شهر قم مشغول به خدمت رسانی بود . این سازمان بین سالهای 1330 تا 1340 ایجاد شده بود .اهداف و وظایف :موضوع و هدف شرکت ایجاد تأسیسات تقسیم و توزیع آب شهری و تأسیسات مرتبط با جمع آوری انتقال و تصفیه فاضلاب و همچنین بهره برداری از تأسیسات تأمین و توزیع آب شهری و تأسیسات مربوط به جمع آوری ، انتقال و تصفیه فاضلاب بشرح ذیل می باشد؛الف: بهره برداری از تأسیسات مرتبط با تأمین و توزیع آب شهری بعد از آب گیر نظیر تصفیه خانهها ، ایستگاههای پمپاژ، خطوط انتقال ،منابع چاه ها، سیستم های کنترل و شبکه توزیع.ب: بهره برداری از شبکه جمع آوری و انتقال فاضلاب، تصفیه خانه ها و ایستگاه های پمپاژ مربوطه.ج: اجرای شبکه مربوط به توزیع آب شهری .د: اجرای طرح های جمع آوری، انتقال و تصفیه فاضلابه: سرمایه گذاری و مشارکت در مؤسسات و شرکتهایی که با اهداف و وظایف شرکت مرتبط باشد، (به منظور ارتقاء کیفی و کمی فعالیت های شرکت)و: اجرای طرح های تأمین و انتقال آب.ز: انجام امور تحقیقاتی ، آموزشی در راستای اهداف شرکت و هماهنگی با برنامه ریزی شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور.1-1- تاریخچه تصفیه آبتصفیه آب برای بشردارای سابقه ای بسیار طولانی و قدیمی است. مورخین بر این عقیده اند که تاریخ تصفیه آب به حدود دو هزار سال پیش از میلاد مسیح میرسد. این مراحل تصفیه ای شامل جوشاندن و صاف کردن آب بوده است. وسایل اولیه تصفیه آب در منازل افراد مورد استفاد قرار میگرفت و تا حدود قرن اول میلادی هیچ نشانه ای دال بر وجود عملیات تصفیه ای بر روی آب مصرفی جامعه وجود نداشت. نکته ای که مسلم است این است که عملیات تصفیه آب در قرون وسطی دچار رکود گردید و مجددا ً در قرن هیجدهم مورد توجه قرار گرفت.شهر پیزلی در اسکاتلند به عنوان اولین شهری که آب مصرفی آن مورد تصفیه قرار گرفت،شهرت دارد. سیستم تصفیۀ آب متشکل از عملیات ته نشین سازی بود که متعاقب آن فیلتراسیون انجام میشد. این سیستم تصفیه در سال 1804میلادی آغاز به کارکرد .به تدریج در اروپا این سیستم متداول گردید و تا پایان قرن نوزدهم بیشتر منابع عمدۀ آب شهری فیلتر می شد که این فیلتر ها از نوع ماسه ای کند بود.توسعه عملیات تصفیۀ آب در امریکا پس از اروپا صورت گرفت. از اواسط قرن نوزدهم فیلتراسیون برای بهبود کیفیت ظاهری آب آشامیدنی مورد استفاده قرار گرفت .یکی از مزایای شناخته نشدۀ آن عبارت بود از حذف میکروارگانیسم هایی که شامل عوامل بیماریزا نیز می شد و هم چنین موجب گواراترشدن آب می گردید.در انتهای قرن،فیلتراسیون به عنوان عامل اصلی جلوگیری از بیماری هایی با منشاء آبی به حساب می آمدند.پذیرش تئوری میکروبی دربارۀ انتقال بیماری ها منجر به انجام عملیات گندزدایی بر روی منابع آب مصرفی جامعه گردید.اولین واحدی که به طور دائم آب را کلرینه میکرد،در سال 1902در بلژیک راه اندازی شد.1-2- آب و فاضلابآب مورد نیاز به اندازه کافی و کیفیت مطلوب برای ادامه حیات بشری بسیار ضروری است. انسانها از همان ابتدا به اهمیت فراوان آب پی برده بودند و تمدنها پیرامون منابع آبی به وجود آمده اند که علاوه بر تامین نیازهای حیاتی قادر به رفع نیازهای کشاورزی و حمل و نقل بوده اند.انسانهای اولیه از طریق حواس فیزیکی نظیر بینایی و چشایی و بویایی کیفیت آب را می سنجیدند.1-3- خصوصیات آب آشامیدنیشناسایی ویژگی هایی که در فرآیند تصفیه آب شرب ضروری به نظر می رسند و بایستی با استانداردهای موجود مطابقت داشته باشند عبارتند از:1-4- ویژگی های فیزیکی آب اشامیدنیالف) جامدات معلقب) کدورتج) رنگد) طعم و بوو) دما1-5- ویژگی های شیمیایی آب آشامیدنیالف) کل جامدات محلولب) قلیائیتج) سختید) فلزاتو) مواد آلیه) مواد مغذی1-6- ویژگی های بیولوژیکی آب آشامیدنی میکروارگانیسم های بیماریزا در آبالف) باکتریها : 1.وبا 2.حصبه 3.اسهال خونی باسیلیب) ویروسها : 1.فلج اطفال 2.هپاتیتج) تک یاخته ها :1.آمیبیازیس 2.توکسوپلاسموزیس 3.ژیاردیازیسد) کرم های انگلی :1.آسکاریس 2. کرم های قلابدار 3.تریکوسفال 4.اکسیور یا کرمک 5.همینولپیس نانا 6.تنیاساژیناتا 7.تنیااکینوکک 8.شیستوزوماهماتوبیوم1-7- خصوصیات آبهای سطحی٭phاین آبها در حدود 7- 8 می باشد.٭ زلال هستند٭ مواد آلی موجود در این آبها در نقاط مختلف فرق می کند٭ معمولا ً آلوده به میکروارگانیسم ها هستند٭ مقدار آمونیاک، فنل و نیترات این آبها ممکن است زیاد باشد٭ ممکن است حاوی دترجنت،نفت،روغن و فلزات سنگین باشد٭ معمولا ً آبهای سطحی ناشی از کشاورزی حاوی نیترات و فسفات هستند1-8- خصوصیات آبهای زیرزمینی٭ دی اکسید کربن ممکن است در این آبها زیاد باشد٭ ph این آبها معمولا ًدر حدود 7/9- 6/9 است٭ مواد معلق در این آبها بسیار کم است٭ این آبها ممکن است دارای ذرات شن باشند٭ معمولا ً مواد آلی در این آبها کم است٭ این آبها حاوی آهن محلول و گاهی منگنز محلول هستند که در اثر اکسیداسیون ذرات زرد - قهوه ای در آنها ظاهر می شود٭ معمولا ً این آبها حاوی املاح زیاد می باشند٭ معمولا ً حاوی سختی می باشند (بیشتر سختی موقت)٭ در آبهای شور غلظت یون کلر و سدیم بسیار زیاد است 1-9- آبگیر(intake)جهت تصفیۀ آبهای سطحی معمولا ً در ابتدا آب را از طریق واحدی به نام آبگیر از منبع برداشت نموده و آن را به تصفیه خانه انتقال می دهند. آبگیر معمولا ً یک واحد ساختمانی یا یک ساختمان بتنی است که برای تامین آب آرام و عاری از مواد شناور با کیفیت بهتر از منبع آب استفاده می شود. آب فراهم شده از طریق آبگیر در مقایسه با منبع اصلی صافتر است و کیفیت بهتری دارد. به همین دلیل محل آبگیر باید در بالادست جریانهای آبی شهری باشد و هیچ گاه نباید در محل های با جریان گردابی سیلابی قرار گیرد. در محل آبگیر معمولا ً با استفاده از توریهایی عمل آشغالگیری انجام میشود و در مجموع تصفیۀ ساده فیزیکی انجام می پذیرد.1-10- آشغالگیر (screen)تصفیه خانۀ آب دارای واحدهای مختلفی جهت جداسازی جامدات معلق از آب است. انتخاب یک واحد خاص یا ترکیبی از فرآیندهای مختلف برای حذف جامدات معلق به ویژگی های جامدات، غلظت آنها و درجۀ تصفیۀ آب مورد نیاز بستگی دارد. به عنوان مثال جامدات خیلی بزرگ و سنگین می توانند با شبکه آشغالگیرهای میله ای یا توریهای ریز جداسازی شوند در جامدات معلق ریزتر و کلوئیدی با ته نشینی به کمک مواد شیمیایی و صاف کردن حذف می شوند.
کارآموزی آب و فاضلاب
فهرست مطالبعنوان صفحهفصل اولمعرفی مدیر عامل و معاونین. 11- تاریخچه و اساسنامه شرکت آب و فاضلاب استان قم. 61-1- تاریخچه تصفیه آب. 71-2- آب و فاضلاب. 81-3- خصوصیات آب آشامیدنی. 81-4- ویژگی های فیزیکی آب اشامیدنی. 81-5- ویژگی های شیمیایی آب آشامیدنی. 91-6- ویژگی های بیولوژیکی آب آشامیدنی میکروارگانیسم های بیماریزا در آب. 91-7- خصوصیات آبهای سطحی. 91-8- خصوصیات آبهای زیرزمینی. 101-9- آبگیر(intake)111-10- آشغالگیر (screen)111-11- انواع آشغالگیر121-12- ته نشینی مقدماتی(Sedimentation)121-13- انعقاد و لخته سازی (Coagulation & Flocculation)131-14- انعقاد141-15- مواد شیمیایی. 181-16- منعقد کننده ها181-17- کمک منعقد کننده ها191-18-کنترل کننده PH و قلیائیت. 201-19- تعیین میزان تزریق. 211-20- آزمایش های انعقاد و پایش کدورت. 211-21- کاهش سختی آب (Softening of water)221-22- ته نشینی شیمیایی ( Chemical Precipitation)222- بیشتر سختی آب از نوع سختی موقت باشد.22الف 1-23- فرایندهای سختی گیری. 231-24- تبادل کننده های یونی( Ion Exchanger)231-25- فیلتراسیون (Filtration)241-26- انواع فیلتر251-27- جذب (Absorption) )251-28- فلوئورزنی و فلوئورزدایی (Fluoridation & Defluoridation)261-29- تثبیت شیمیایی (Chemical Stabilization)271-30- تثبیت. 281-31- گندزدایی (Disinfection)28 فصل دوم2- آزمایشات آب. 322-1- نمونه برداری جهت آزمایشات آب. 332-2- مقدار نمونه342-3- طرز نمونه برداری جهت آزمایش شیمیایی. 342-4- اندازه گیری بو ODOR. 362-5- خواص فیزیکی. 372-6- حرارت. 372-7- اندازه گیری قابلیت هدایت الکتریکی آب و رابطه آن با TDS. 382-8- عوامل مداخله کننده382-9- مواد شیمیایی مورد نیاز392-10- وسایل مورد نیاز402-11- اصول کار و اهداف آزمایش.. 402-12- تعیین ضریب تصحیح دستگاه402-13- نمونه های مورد آزمایش.. 412-14- روش کار412-15- روش محاسبه412-16- تعیین PHآب. 422-17- معرف یا اندیکاتورهای اسید و باز44ب 2-18- طرز عمل. 452-19- تعیین باقیمانده تبخیر درحرارت 105472-20- اصول اندازه گیری. 472-21- وسایل کار472-22- روش کار472-23- محاسبه472-24- توجه482-25- تعیین اسیدیته آب. 492-26- اصول کار492-27- مواد و محلولهای مورد نیاز502-28- عوامل مداخله کننده512-29- روش کار512-30- محاسبه512-31- روش کار522-32- محاسبه532-33- قلیائیت. 532-34- معادله موازنه بارها542-35- معادله موازنه مواد542-36- محلولهای مورد نیاز562-38- روش کار562-39- محاسبه562-40- محاسبه حالات پنجگانه قلیایی. 572-41- تعیین سختی آب. 582-43- روش اندازه گیری سختی کل. 602-44-مواد لازم612-45- روش آزمایش وتعیین مقدار سختی کل. 622-46- تعیین سختی کلسیم ومنیزیم. 632-47- محلولهای لازم632-48- روش کار63ج 2-49- محاسبه642-50- سدیم وپتاسیم. 642-51- اندازه گیری سدیم به روش فتومتری شعله652-52- وسایل ومحلولهای مورد نیاز662-53- روش کار662-54- پتاسیم. 662-55- اندازه گیری پتاسیم. 672-56- سولفات. 682-57- اساس آزمایش اندازه گیری مقدار سولفات در آب به روش توربیدیمتری. 692-58- دستگاههای مورد نیاز692-59- مواد مورد نیاز692-60- روش کار692-61- اندازه گیری یون کلرید702-62- اساس آزمایش.. 712-63- محلولهای مورد نیاز722-64- روش کار732-65- محاسبه732-66- اکسیژن محلول در آب. 742-67- اندازه گیری اکسیژن752-68- نمونه برداری. 752-69- روش اندازه گیری اکسیژن محلول762-70- روش وینکلرWinkler))762-71- محلولهای لازم772-72- روش آزمایش.. 782-73- محاسبه792-74- BOD (اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی)792-75- آزمایش BOD822-76- محلول های مورد نیاز832-77- روش کار85د 2-78- محاسبه852-79- ) COD اکسیژن مورد نیاز شیمیایی )852-80- مواد ومحلول های مورد نیاز872-81- روش آزمایش سنجش COD به روش اسپکتروفتومتری 882-82- اندازه گیری فسفاتها در آب و پسابهای صنعتی. 882-83- محلول های مورد نیاز892-84- روش کار برای رسم منحنی استاندارد892-85- روش کار جهت نمونه مورد آزمایش.. 902-86- اندازه گیری ازت آلبومینوئیدی یا ازت آلی. 902-87- اصول کار912-88- دستگاههای مورد نیاز912-89- محلول های مورد نیاز912-90- روش کار922-91- A: اندازه گیری نیتروژن آمونیاکی. 932-92- :B اندازه گیری ازت آلی. 932-93- تعیین کلر باقیمانده به روش یدو متری....................................................................................................................................................................................................... 952-94- محلول های مورد نیاز962-95- روش کار972-96- محاسبه972-97- طرح های انجام شده به همراه تصاویر و توضیحات کامل. 982-98- پارامترهای فیزیکی. 982-99- کل باقیمانده جامدات محلول در 180 درجه سانتی گراد (TDS)1002-100- پارامترهای شیمیایی. 1002-101- مراحل انجام آزمون شیمیایی. 1092-102- نکات. 1102-103- فلوئور: شماره برنامه 1901122-104- منگنز: شماره برنامه 2901122-105- آمونیاک: شماره برنامه 3801132-106- اندازه گیری سدیم. 113هـ 2-107- اندازه گیری پتاسیم. 1152-108- تیتراسیون1162-109- آماده سازی نمونه1162-110- تعیین مقدار1172-111- محاسبات گزارش نویسی. 1172-112- خلاصه گزارش نویسی(برگه اول)1202-113- ارزیابی صحت مراحل انجام آزمون....... 1222-114- اندازه گیری COD. 1232-115- آماده سازی نمونه ها128نتيجه گيري. 130پيشنهادات 131منابع و مراجع132تاریخچه و اساسنامه شرکت آب و فاضلاب استان قم ابتدا خلاصه ای در خصوص تاریخچه و اهداف و وظایف، سرمایه و ارکان شرکت آب فاضلاب استان قم که مطابق با اساسنامه این شرکت می باشد .تاریخچه :این شرکت به استناد ماده 1 قانون تشکیل شرکتهای آب و فاضلاب مصوب 11/10/69 تحت عنوان شرکت آب و فاضلاب استان قم (سهامی خاص ) تشکیل شد . (مدت شرکت از تاریخ تأسیس نا محدود است .)قابل ذکر است تا قبل از تشکیل این شرکت مجموعه ای تحت عنوان سازمان آب قم که زیر مجموعه شهرداری قم به حساب می آمد فقط در حوزه تأمین و توزیع آب در شهر قم مشغول به خدمت رسانی بود . این سازمان بین سالهای 1330 تا 1340 ایجاد شده بود .اهداف و وظایف :موضوع و هدف شرکت ایجاد تأسیسات تقسیم و توزیع آب شهری و تأسیسات مرتبط با جمع آوری انتقال و تصفیه فاضلاب و همچنین بهره برداری از تأسیسات تأمین و توزیع آب شهری و تأسیسات مربوط به جمع آوری ، انتقال و تصفیه فاضلاب بشرح ذیل می باشد؛الف: بهره برداری از تأسیسات مرتبط با تأمین و توزیع آب شهری بعد از آب گیر نظیر تصفیه خانهها ، ایستگاههای پمپاژ، خطوط انتقال ،منابع چاه ها، سیستم های کنترل و شبکه توزیع.ب: بهره برداری از شبکه جمع آوری و انتقال فاضلاب، تصفیه خانه ها و ایستگاه های پمپاژ مربوطه.ج: اجرای شبکه مربوط به توزیع آب شهری .د: اجرای طرح های جمع آوری، انتقال و تصفیه فاضلابه: سرمایه گذاری و مشارکت در مؤسسات و شرکتهایی که با اهداف و وظایف شرکت مرتبط باشد، (به منظور ارتقاء کیفی و کمی فعالیت های شرکت)و: اجرای طرح های تأمین و انتقال آب.ز: انجام امور تحقیقاتی ، آموزشی در راستای اهداف شرکت و هماهنگی با برنامه ریزی شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور.1-1- تاریخچه تصفیه آبتصفیه آب برای بشردارای سابقه ای بسیار طولانی و قدیمی است. مورخین بر این عقیده اند که تاریخ تصفیه آب به حدود دو هزار سال پیش از میلاد مسیح میرسد. این مراحل تصفیه ای شامل جوشاندن و صاف کردن آب بوده است. وسایل اولیه تصفیه آب در منازل افراد مورد استفاد قرار میگرفت و تا حدود قرن اول میلادی هیچ نشانه ای دال بر وجود عملیات تصفیه ای بر روی آب مصرفی جامعه وجود نداشت. نکته ای که مسلم است این است که عملیات تصفیه آب در قرون وسطی دچار رکود گردید و مجددا ً در قرن هیجدهم مورد توجه قرار گرفت.شهر پیزلی در اسکاتلند به عنوان اولین شهری که آب مصرفی آن مورد تصفیه قرار گرفت،شهرت دارد. سیستم تصفیۀ آب متشکل از عملیات ته نشین سازی بود که متعاقب آن فیلتراسیون انجام میشد. این سیستم تصفیه در سال 1804میلادی آغاز به کارکرد .به تدریج در اروپا این سیستم متداول گردید و تا پایان قرن نوزدهم بیشتر منابع عمدۀ آب شهری فیلتر می شد که این فیلتر ها از نوع ماسه ای کند بود.توسعه عملیات تصفیۀ آب در امریکا پس از اروپا صورت گرفت. از اواسط قرن نوزدهم فیلتراسیون برای بهبود کیفیت ظاهری آب آشامیدنی مورد استفاده قرار گرفت .یکی از مزایای شناخته نشدۀ آن عبارت بود از حذف میکروارگانیسم هایی که شامل عوامل بیماریزا نیز می شد و هم چنین موجب گواراترشدن آب می گردید.در انتهای قرن،فیلتراسیون به عنوان عامل اصلی جلوگیری از بیماری هایی با منشاء آبی به حساب می آمدند.پذیرش تئوری میکروبی دربارۀ انتقال بیماری ها منجر به انجام عملیات گندزدایی بر روی منابع آب مصرفی جامعه گردید.اولین واحدی که به طور دائم آب را کلرینه میکرد،در سال 1902در بلژیک راه اندازی شد.1-2- آب و فاضلابآب مورد نیاز به اندازه کافی و کیفیت مطلوب برای ادامه حیات بشری بسیار ضروری است. انسانها از همان ابتدا به اهمیت فراوان آب پی برده بودند و تمدنها پیرامون منابع آبی به وجود آمده اند که علاوه بر تامین نیازهای حیاتی قادر به رفع نیازهای کشاورزی و حمل و نقل بوده اند.انسانهای اولیه از طریق حواس فیزیکی نظیر بینایی و چشایی و بویایی کیفیت آب را می سنجیدند.1-3- خصوصیات آب آشامیدنیشناسایی ویژگی هایی که در فرآیند تصفیه آب شرب ضروری به نظر می رسند و بایستی با استانداردهای موجود مطابقت داشته باشند عبارتند از:1-4- ویژگی های فیزیکی آب اشامیدنیالف) جامدات معلقب) کدورتج) رنگد) طعم و بوو) دما1-5- ویژگی های شیمیایی آب آشامیدنیالف) کل جامدات محلولب) قلیائیتج) سختید) فلزاتو) مواد آلیه) مواد مغذی1-6- ویژگی های بیولوژیکی آب آشامیدنی میکروارگانیسم های بیماریزا در آبالف) باکتریها : 1.وبا 2.حصبه 3.اسهال خونی باسیلیب) ویروسها : 1.فلج اطفال 2.هپاتیتج) تک یاخته ها :1.آمیبیازیس 2.توکسوپلاسموزیس 3.ژیاردیازیسد) کرم های انگلی :1.آسکاریس 2. کرم های قلابدار 3.تریکوسفال 4.اکسیور یا کرمک 5.همینولپیس نانا 6.تنیاساژیناتا 7.تنیااکینوکک 8.شیستوزوماهماتوبیوم1-7- خصوصیات آبهای سطحی٭phاین آبها در حدود 7- 8 می باشد.٭ زلال هستند٭ مواد آلی موجود در این آبها در نقاط مختلف فرق می کند٭ معمولا ً آلوده به میکروارگانیسم ها هستند٭ مقدار آمونیاک، فنل و نیترات این آبها ممکن است زیاد باشد٭ ممکن است حاوی دترجنت،نفت،روغن و فلزات سنگین باشد٭ معمولا ً آبهای سطحی ناشی از کشاورزی حاوی نیترات و فسفات هستند1-8- خصوصیات آبهای زیرزمینی٭ دی اکسید کربن ممکن است در این آبها زیاد باشد٭ ph این آبها معمولا ًدر حدود 7/9- 6/9 است٭ مواد معلق در این آبها بسیار کم است٭ این آبها ممکن است دارای ذرات شن باشند٭ معمولا ً مواد آلی در این آبها کم است٭ این آبها حاوی آهن محلول و گاهی منگنز محلول هستند که در اثر اکسیداسیون ذرات زرد - قهوه ای در آنها ظاهر می شود٭ معمولا ً این آبها حاوی املاح زیاد می باشند٭ معمولا ً حاوی سختی می باشند (بیشتر سختی موقت)٭ در آبهای شور غلظت یون کلر و سدیم بسیار زیاد است 1-9- آبگیر(intake)جهت تصفیۀ آبهای سطحی معمولا ً در ابتدا آب را از طریق واحدی به نام آبگیر از منبع برداشت نموده و آن را به تصفیه خانه انتقال می دهند. آبگیر معمولا ً یک واحد ساختمانی یا یک ساختمان بتنی است که برای تامین آب آرام و عاری از مواد شناور با کیفیت بهتر از منبع آب استفاده می شود. آب فراهم شده از طریق آبگیر در مقایسه با منبع اصلی صافتر است و کیفیت بهتری دارد. به همین دلیل محل آبگیر باید در بالادست جریانهای آبی شهری باشد و هیچ گاه نباید در محل های با جریان گردابی سیلابی قرار گیرد. در محل آبگیر معمولا ً با استفاده از توریهایی عمل آشغالگیری انجام میشود و در مجموع تصفیۀ ساده فیزیکی انجام می پذیرد.1-10- آشغالگیر (screen)تصفیه خانۀ آب دارای واحدهای مختلفی جهت جداسازی جامدات معلق از آب است. انتخاب یک واحد خاص یا ترکیبی از فرآیندهای مختلف برای حذف جامدات معلق به ویژگی های جامدات، غلظت آنها و درجۀ تصفیۀ آب مورد نیاز بستگی دارد. به عنوان مثال جامدات خیلی بزرگ و سنگین می توانند با شبکه آشغالگیرهای میله ای یا توریهای ریز جداسازی شوند در جامدات معلق ریزتر و کلوئیدی با ته نشینی به کمک مواد شیمیایی و صاف کردن حذف می شوند.