فهرست مطالبعنوان صفحه فصل اول: كليات و مقدمهشرح و بیان مسئله و ضرورت پژوهش... 2کبد. 2کبد از نظر بافت شناسی.. 31-1- اعمال کبد. 41-2-اعمال متابولیک کبد. 41-2-1- متابولیسم کربوهیدراتها41-2-2- متابولیسم چربی.. 51-2-3- متابولیسم پروتئینها61-2-4- تست هاي بيوشيميايي كبد. 61-2-5- نسبت ALT / AST.. 71-3- متابولیسم مواد سمی.. 9الف1-3-1-واکنشهای فازاول متابولیسم مواد زنوبیوتیک... 91-3-2- سیتوکروم 450P.. 101-3-3- چرخه کاتالیتیکی سیتوکروم450P.. 101-3-4-واکنشهای فاز دوم متابولیسم مواد زنوبیوتیک... 111-3-5-واکنشهای فاز سوم متابولیسم مواد زنوبیوتیک... 111-3-6- وسعت اثرات مواد سمی.. 121-4- استرس اکسیداتیو. 121-4-1- عوامل ایجاد کننده استرس اکسیداتیو ( عوامل پرواکسیدان )131-4-2-آسیب اکسیداتیو به DNA.. 141-4-3- اکسیداسیون پروتئین ها151-4-4-پراکسیداسیون چربی ها151-4-5- مراحل دفاع آنتی اکسیدان. 171-4-6- سازش با استرس اکسیداتیو. 181-4-7-جلوگیری از تشکیل رادیکال های آزاد و یا متوقف کردن روند تولید آنها181-4-7-1- آنتیاکسیدان های پروتئینی.. 181-4-7-2- آنتی اکسیدان های غیر پروتئینی.. 221-4-8- عوامل مؤثر بر سیستم آنتیاکسیدان. 25سن.. 25 بیماری ها25ب تغذیه و شرایط محیطی.. 261-4-9- روشهای ارزیابی سیستم دفاع آنتی اکسیدان. 271-4-10-اندازه گیری فعالیت کل آنتی اکسیدانی Total antioxidant activity. 281-5 استامینوفن.. 291-5-1 مکانیسم اثر ضد درد استامینوفن.. 301-5-2 موارد مصرف استامینوفن.. 311-5-3 متابولیسم استامینوفن.. 321-5-4 مکانیسم ایجاد سمیت... 331-5-5 فرضیه استرس اکسیداتیو. 341-5-6 عوارض داروي استامينوفن.. 371-5-7 دوفرضیه برای مکانیسم سمیت کبدی ایجاد شده به وسیله استامینوفن.. 391-5-8 آنزيم هاي كبدي.. 401-5-8-1 داروهایی که باعث ایجاد سطح غیرطبیعی آمینوترانسفرازها می گردند. 421-5-8-2 موارد سطح غیر طبیعی آنزیم های کبدی.. 431-5-8-3 میزان افزایش آمینوترانسفرازها441-5-9 روش های شناخته شده برای رفع مسمومیت با استامینوفن.. 45الف) روش درمانی اول. 45ب) روش درمانی دوم. 46ج1-6- تاریخچه استفاده از گياهان دارويي.. 471-7- مرزه رشینگری (Heracleudm persicum)481-7-1 تاریخچه استفاده از گیاه مرزه491-7-2 ترکیبات شیمیایی گیاه مرزه491-7-3 ترکیبات شیمیایی گیاه مرزه531-7-4 خواص و کاربرد گیاه مرزه.........................................................................................................531-7-5 خاصیت دارویی گیاه مرزه551-7-6 خواص مهم گیاه مرزه561-7-7 میزان و طریقه مصرف گیاه مرزه561-7-8 سمیت گیاه مرزه571-7-9 اثرات فارماکولوژیکی گیاه مرزه571-7-10 اجزای متشکله گیاه مرزه581-8 اهداف پژوهش... 58فصل دوم: مواد و روشها2-1 مواد و روش ها612-2 تجهیزات... 622-3 لیست کیت ها63د2-4 تهيه اسانس گیاه مرزه رشینگری.. 632-4-1 تهيه اسانس گیاه مرزه رشینگری به روش تقطير با آب توسط دستگاه تقطير كلونجر. 632-4-2 آناليز اسانس گیاه مرزه رشینگری به روش ( GC-MS) Gas. 642-4-3 اندازهگيري ميزان توانايي به دام انداختن راديكالهاي آزاد اسانس با روش DPPH 652-4-4 اندازهگيري فعاليت آنتياكسيداني اسانس مرزه با استفاده از آزمون ß-Carotene-662-5- آماده سازي حيوانات... 682-5-1 حیوانات آزمایشگاهی.. 682-5-2 تیمار حیوانات... 682-5-3 اندازه گیری سطح مارکرهای آسیب کبدی در پلاسما692-5-3-1 اندازه گیری فعالیت آنزیم (GOT)AST.. 692-5-3-2 روش کار. 692-5-4 اندازه گیری آنزیم ALT(GPT)702-5-4-1 روش کار. 702-5-5 اندازه گیری فعالیت آلکالن فسفاتاز. 712-5-5-1 روش کار. 712-5-6 اندازه گیری میزان بیلی روبین در پلاسما با روش فتومتریک... 722-6 تهیه هموژن بافت کبد. 742-6-1 طرز تهیه محلول های مورد نیاز. 74ه2-6-2 روش کار. 742-6-3 اندازه گیری فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز (SOD) در هموژن بافت کبد. 752-6-4 اندازه گیری فعالیت آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز در بافت کبد. 772-6-5 اندازه گیری فعالیت آنزیم گلوتاتیون ردوکتاز در بافت کبد. 772-7 روش تهیه لام و مطالعات هیستوپاتولوژیک... 782-8- آنالیز آماری.. 79فصل سوم: نتايج3-1- میزان فعالیت آنزیم AST پلاسما در زمانهای مختلف پس از تیمار حیوانات 843-2- میزان فعالیت آنزیم ALT پلاسما در زمانهای مختلف پس از تیمار حیوانات 863-3- میزان فعالیت آنزیم ALP پلاسما در زمانهای مختلف پس از تیمار حیوانات 893-4- میزان فعالیت آنزیم Bil پلاسما در زمانهای مختلف پس از تیمار حیوانات 913-5- فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسکوتاز (SOD) در هموژن بافت کبد در زمانهای مختلف بعد از تیمار حیوانات 943-6- میزان فعالیت آنزیم گلوتاتیون ردکتاز (GR) در بافت کبد در زمانهای مختلف بعد از تیمار حیوانات 963-7- میزان فعالیت آنزیم گلوتاتیون پروکسیداز (GPX) در هموژن بافت کبد در زمانهای مختلف بعد از تیمار حیوانات 99و3-8- برسی هیستوپاتولوژیک بافت کبد. 101 فصل چهارم: بحث، نتيجه گيري و پيشنهادات4-1 بحث... 1044-2 نتیجه گیری.. 1144-3 پیشنهاد. 115فهرست منابع. 117چكیدهاستامينوفن طي متابوليسم توسط سيتوكروم P450 به Nاستيل-P بنزوكینون ايمين (NAPQI) تبديل ميشود. اين متابوليت فعال در مرحله بعد با اتصال به گلوتاتيون، باعث كاهشGSH كبدي وايجاد آسيب اكسيداتيو در سلولها ميشود. با توجه به تجويز روزانه مقادير زيادي از داروها توسط پزشكان، در سالهاي اخير توجه زيادي به اثر گياهان در درمان و پيشگيري مسموميت ناشي از داروها معطوف شده است. يكي از اندامهاي درگير بدن با مقادير بالاي اكسيدانها و مواد سرطانزا، كبد است كه تركيبات آنتياكسيداني ميتواند اثرات مفيدي برسلامت اين عضو داشته باشد. گیاه مرزه رشینگری داراي خواص آنتياكسيدان ميباشد بدين جهت در تحقيق حاضر نقش اسانس بدست آمده اين گياهدر تعديل سطح پارامترهاي دخيل در استرس اكسيداتيو وسيستم دفاع آنتي اكسيداني در رتهاي بالغ تحت تيمار با استامينوفن مورد بررسي قرار گرفته است.مواد و روشها: 60 سر رت نر بالغ نژاد ويستار به طور تصادفي به 12 گروه تقسیم شدند. گروه كنترل تنها300µlDMSO به صورت درون صفاقی ( ip ) دريافت كردند.به گروه استامينوفن 500mg/kgbwاستامينوفن به صورت ip تزريق گرديد. گروه تيمار با اسانس گياه مرزه ، دوز mg/kgbw20 اسانس را روزانه به مدت 14 روز به صورت ip دريافت كردند و سپس استامینوفن را همانند گروه قبل دریافت کردند.پس از خونگيري قلب و تهیه پلاسما و جداسازي کبد ، ميزان فعاليت آمينوترانسفرازهاي سرمي SGOT) وSGPT)، آلكالين فسفاتاز(ALP)و بیلی روبین در پلاسما اندازه گیری شد. همچنین میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی ، گلوتاتیون پراکسیذاز(GPX) ، گلوتاتیون ردوکتاز (GR) و سوپر اکسیددیسموتازSOD))، در هموژن بافت کبد بررسی شد.بعلاوه قسمتی از بافت کبد جهت مطالعه هیستو پاتو لو ژیک در بافر فرمالین فیکس گردید و پس از تهیه ی اسلاید از آنها آسیب های بافت کبد مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان می دهند که تزریق استامینوفن 500mg/kgbw منجر به افزایش سطح AST پلاسما می شود و تیمار حیوانات با اسانس مرزه از افزایش فعالیت این آنزیم در پلاسما توسط استامینوفن جلو گیری میکند . با این وجود تزریق استامینوفن تغییری در سطح ALT و ALP و بیلی روبین ایجاد نمی کند . همچنین نتایج نشان می دهد که تزریق استامینوفن منجر به کاهش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان SOD، GPX، GR در هموژن بافت کبد شده است و تیمار حیوانات با اسانس گیاه مرزه از کاهش فعالیت این آنزیم ها جلوگیری کرده است. همچنین مطالعات پاتولوژیک تشان می دهد که استامینوفن منجر به ایجاد آسیب هایی نظیر کانون های نکروتیک در بافت کبد شده که این آسیب ها در اثر تیمار با اسانس مرزه کاهش یافته اند. نتيجه گيري: با توجه به یافته های اين تحقيق مي توان نتيجه گيري كرد كه تيمار رتها با دوز mg/kgbw500 از استامينوفن، منجر به آسيب سلول هاي كبدي از جمله نکروز این سلول ها که احتمالا بخشی از آن به دلیل کاهش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان می باشد . همچنین اسانس مرزه با حفظ فعالیت این آنزیم ها منجر به کاهش میزان آسیب های بافت کبد شده است.کبد یا جگر سیاه عضوی است منفرد که 5/1 -1 کیلوگرم وزن دارد. کبد بزرگترین غده بدن بوده و در هایپوکندر راست واپی گاستر و قسمتی از هایپوکندر چپ جای می گیرد. سطح فوقانی آن صاف و در زیر دیافراگم میباشد اما سطح تحتانی ناصاف است و محل قرارگیری ناف کبد میباشد. کبد در روز 25 زندگی جنینی ظاهر میشود و دو منشأ مختلف دارد :1- داربست کبد (STROMA) از مزودرم اسپلانکتونیک به وجود آمده و اسکلت توری کبد را تشکیل میدهد.2- مجاری صفراوی و بافت اصلی کبد (پارانشیم) که بر روی داربست کبد قرار میگیرد منشاء آندودرمی داشته از اپی تلیوم دوازدهه به وجود میآید.کبد از پنجمین ماه زندگی رویانی شروع به ترشح صفرا می کند و تا هفت ماهگی دوران جنینی نیز عمل خونسازی را به عهده دارد.اول : کپسول و داربست کبد، که شامل بافت همبند، کپسول گلیسون به انضمام بافت رتیکولر است.دوم : لبولهای کبدیسوم : فضای کی یرنان یا مجرای پورت، که شامل یک داربست همبندی به انضمام انشعابات ورید باب، شریان کبدی، مجرای صفراوی و رگ لنفی میباشد.چهارم : دستگاه صفراوی داخل کبدپنجم : دستگاه رگی داخل کبدی (INTRA HEPATIC VASCULAR SYSTEM) لبولهاي كبديشامل:شكل سلول كبدي چند سطحي و اندازه µ 22×30 مي باشد. يك يا دو عدد هسته روشن و مدور با يك يا چند هستك در وسط سلول قرار دارد. سطح هپاتوسيت توسط روپوش گليكو كانيكس پوشيده است. سيتوپلاسم هپاتوسيت حاوي ارگانها و قطرههاي گليكوژن، چربي، دانههاي پروتئين، املاح و رنگدانه ها مي باشد. با رنگ آميزي معمولي ذرات چربي و گليكوژن حل شده قابل رؤيت نيستند و سيتوپلاسم قرمز سلول (بعلت ميتوكندريهاي زياد و رتيكولوم اندوپلاسميك) نسبتأ دانه دار به نظر مي رسد. هپاتوسيتها داراي رتيكولوم اندوپلاسمتيك صاف و خشن مي باشند.رتيكولوم دانهدار ممكن است به شكل اجسام بازوفيلي ديده ميشود. هپاتوسيتها علاوه بر ليزوزوم، ميتوكندري و دستگاه گلژي، حاوي ارگانل ديگري هستند به نام PEROXISOME يا ميكروبادي. ميكروبادي سرشار از آنزيم اوريكاز، كاتالازو D-AMINOACID OXIDASE مي باشد. به علت وجود اين آنزيم ها و اين كه ميكروبادي حاوي هيروژن پراكسيد ميباشد فعلأ معتقدند ميكروبادي يك ارگانل تنفسي است.همچنين در سلول كبدي ليپوفوشين (پيگمان ازدياد سن يا پيگمان فرسودگي)و هموسيدرين ممكن است ديده شود. با رنگ آميزي معمولي، چربي، گليكوژن هر دو در هپاتوسيت محو ميشوند. ولي محل قطرههاي چربي به صورت فضاي خالي مدور و محل گليكوژن به صورت فضاي نامنظمي ديده ميشود. 1-1- اعمال کبد همه سلولهای کبدی با هم یک مجموعه بزرگ واکنشگر شیمیایی را میسازند که متابولیسم بالایی دارد. سوبستراها و انرژی را از یک سیستم متابولیک در اختیار سیستم دیگر قرار میدهد. موادی را سنتز و پردازش میکند که به سایر نواحی بدن انتقال مییابد و سایر اعمال متابولیک را انجام میدهد. بنابراین دلایل، سهم عمدهای از نظر بیوشیمیایی به واکنشهای متابولیک درون کبد اختصاص دارد. کبد در متابولیسم کربوهیدراتها اعمال خاص زیر را انجام میدهد :1- ذخیرهسازی گلیکوژن2- تبدیل گالاکتوز و فروکتوز به گلوکز3- گلوکونئوژنز4- ساخت تعداد زیادی ترکیب مهم شیمیایی از فرآوردههای واسطهای متابولیسم کربوهیدراتها. کبد نقش مهمی در حفظ غلظت طبیعی گلوکز خون دارد مثلاً ذخیرهسازی گلیکوژن به کبد اجازه میدهد گلوکز اضافی را از خون بردارد و ذخیره کند.سپس زمانی که غلظت گلوکز خون شروع به افت زیاد میکند آن را به خون باز گرداند این عملکرد کبد را عمل بافر گلوکز میگویند. به عنوان مثال در کسی که کبد غیر فعال دارد، غلظت گلوکز خون بلافاصله پس از صرف غذا به حدود 3 برابر غلظت آن در شخصی با کبد میرسد.گلوکونئوژنز کبدی هم به حفظ طبیعی گلوکز خون مربوط میشود، زیرا تنها زمانی که گلوکو نئوژنز به حدی قابل انجام میگیرد که غلظت گلوکز به کمتر از حد طبیعی برسد. در این صورت مقدار زیادی اسیدآمینه و گلیسرول حاصل از تری گلیسریدها به گلوکز تبدیل میشود که به طریقی دیگر به حفظ غلظت نسبتاً طبیعی گلوکز خون کمک میکند.اگر چه تمام سلولهای بدن میتوانند بخشی از متابولیسم چربی را انجام دهند ولی جنبههای خاص متابولیسم چربی عمدتاً در کبد صورت میگیرد. اعمال خاص کبد در متابولیسم چربی از این قرار است:1- میزان بالای اکسیداسیون اسیدهای چرب جهت تأمین انرژی سایر اعمال بدن2- ساخت بیشتر لیپوپروتئین ها3- ساخت مقادیر زیاد کلسترول و فسفولیپیدها4- تبدیل مقادیر زیاد کربوهیدرات و پروتئین به چربیبه منظور کسب انرژی از چربیهای طبیعی، ابتدا چربی به گلیسرول و اسیدهای چرب میشکند و سپس اسیدهای چرب با –B اکسیداسیون به بنیانهای دو کربنی استیل شکسته میشوند، که این بنیانها بعداً استیل کوآنزیم A را میسازند. استیلکوآ میتواند وارد چرخه اسیدسیتریک شود و از اکسیداسیون آنها مقادیری انرژی آزاد میگردد. –B اکسیداسیون در تمام سلولهای بدن میتواند انجام شود، ولی در سلولهای کبدی بسیار سریعتر صورت میگیرد. خود کبد نمیتواند از تمام استیلکوآی ساخته شده استفاده کند. در عوض از متراکم شدن دو مولکول استیلکوآ یک مولکول اسیداستواستیک ایجاد میشود. این اسید بسیار محلول از سلولهای کبدی وارد مایعات خارج سلولی میگردد و سپس به سراسر بدن حمل میشود تا جذب سایر بافتها گردد. این بافتها اسیداستیک را مجدداً به استیلکوآ تبدیل میکنند و سپس استیلکوآ را به روش معمول اکسیده مینمایند. بدینترتیب کبد مسئول بخش عمدۀ متابولیسم چربیهاست.حدود 80 % از کلسترول ساخته شده در کبد به املاح صفراوی تبدیل میشودکه به درون صفرا ترشح میگردند. باقیمانده آن هم به لیپوپروتئینها منتقل میشود تا از طریق خون به سلولهای بافتی همه جای بدن برسد. به همین ترتیب فسفولیپیدها هم در کبد ساخته میشوند و عمدتاً به وسیله لیپوپروتئینها حمل میگردند، سلولها از کلسترول و فسفولیپیدها برای ساخت غشاها، ساختمانهای داخل سلولی و مشتقات متعدد شیمیایی که برای عملکرد سلول مهماند استفاده میکنند.تقریباً کل ساخت چربی در بدن (از کربوهیدراتها و پروتئینها) نیز در کبد صورت میگیرد. چربی پس از ساخته شدن در کبد به وسیله لیپوپروتئینها به بافت چربی حمل میشود تا ذخیره گردد. اگر چه در صد زیادی از فرآیندهای مربوط به متابولیسم کربوهیدرات و چربی در کبد صورت میگیرد. ولی احتمالاً بدن میتواند از بسیاری از این اعمال کبد صرف نظر کند و همچنان زنده بماند. از سوی دیگر کبد نمیتواند بیش از چند روز از متابولیسم پروتئین صرف نظر کند و در عین حال شخص زنده بماند. ]گایتون،الف،هال،ج1384[
مقاله بررسی نقش اسانس گیاه مرزه بر فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی کبد117ص
فهرست مطالبعنوان صفحه فصل اول: كليات و مقدمهشرح و بیان مسئله و ضرورت پژوهش... 2کبد. 2کبد از نظر بافت شناسی.. 31-1- اعمال کبد. 41-2-اعمال متابولیک کبد. 41-2-1- متابولیسم کربوهیدراتها41-2-2- متابولیسم چربی.. 51-2-3- متابولیسم پروتئینها61-2-4- تست هاي بيوشيميايي كبد. 61-2-5- نسبت ALT / AST.. 71-3- متابولیسم مواد سمی.. 9الف1-3-1-واکنشهای فازاول متابولیسم مواد زنوبیوتیک... 91-3-2- سیتوکروم 450P.. 101-3-3- چرخه کاتالیتیکی سیتوکروم450P.. 101-3-4-واکنشهای فاز دوم متابولیسم مواد زنوبیوتیک... 111-3-5-واکنشهای فاز سوم متابولیسم مواد زنوبیوتیک... 111-3-6- وسعت اثرات مواد سمی.. 121-4- استرس اکسیداتیو. 121-4-1- عوامل ایجاد کننده استرس اکسیداتیو ( عوامل پرواکسیدان )131-4-2-آسیب اکسیداتیو به DNA.. 141-4-3- اکسیداسیون پروتئین ها151-4-4-پراکسیداسیون چربی ها151-4-5- مراحل دفاع آنتی اکسیدان. 171-4-6- سازش با استرس اکسیداتیو. 181-4-7-جلوگیری از تشکیل رادیکال های آزاد و یا متوقف کردن روند تولید آنها181-4-7-1- آنتیاکسیدان های پروتئینی.. 181-4-7-2- آنتی اکسیدان های غیر پروتئینی.. 221-4-8- عوامل مؤثر بر سیستم آنتیاکسیدان. 25سن.. 25 بیماری ها25ب تغذیه و شرایط محیطی.. 261-4-9- روشهای ارزیابی سیستم دفاع آنتی اکسیدان. 271-4-10-اندازه گیری فعالیت کل آنتی اکسیدانی Total antioxidant activity. 281-5 استامینوفن.. 291-5-1 مکانیسم اثر ضد درد استامینوفن.. 301-5-2 موارد مصرف استامینوفن.. 311-5-3 متابولیسم استامینوفن.. 321-5-4 مکانیسم ایجاد سمیت... 331-5-5 فرضیه استرس اکسیداتیو. 341-5-6 عوارض داروي استامينوفن.. 371-5-7 دوفرضیه برای مکانیسم سمیت کبدی ایجاد شده به وسیله استامینوفن.. 391-5-8 آنزيم هاي كبدي.. 401-5-8-1 داروهایی که باعث ایجاد سطح غیرطبیعی آمینوترانسفرازها می گردند. 421-5-8-2 موارد سطح غیر طبیعی آنزیم های کبدی.. 431-5-8-3 میزان افزایش آمینوترانسفرازها441-5-9 روش های شناخته شده برای رفع مسمومیت با استامینوفن.. 45الف) روش درمانی اول. 45ب) روش درمانی دوم. 46ج1-6- تاریخچه استفاده از گياهان دارويي.. 471-7- مرزه رشینگری (Heracleudm persicum)481-7-1 تاریخچه استفاده از گیاه مرزه491-7-2 ترکیبات شیمیایی گیاه مرزه491-7-3 ترکیبات شیمیایی گیاه مرزه531-7-4 خواص و کاربرد گیاه مرزه.........................................................................................................531-7-5 خاصیت دارویی گیاه مرزه551-7-6 خواص مهم گیاه مرزه561-7-7 میزان و طریقه مصرف گیاه مرزه561-7-8 سمیت گیاه مرزه571-7-9 اثرات فارماکولوژیکی گیاه مرزه571-7-10 اجزای متشکله گیاه مرزه581-8 اهداف پژوهش... 58فصل دوم: مواد و روشها2-1 مواد و روش ها612-2 تجهیزات... 622-3 لیست کیت ها63د2-4 تهيه اسانس گیاه مرزه رشینگری.. 632-4-1 تهيه اسانس گیاه مرزه رشینگری به روش تقطير با آب توسط دستگاه تقطير كلونجر. 632-4-2 آناليز اسانس گیاه مرزه رشینگری به روش ( GC-MS) Gas. 642-4-3 اندازهگيري ميزان توانايي به دام انداختن راديكالهاي آزاد اسانس با روش DPPH 652-4-4 اندازهگيري فعاليت آنتياكسيداني اسانس مرزه با استفاده از آزمون ß-Carotene-662-5- آماده سازي حيوانات... 682-5-1 حیوانات آزمایشگاهی.. 682-5-2 تیمار حیوانات... 682-5-3 اندازه گیری سطح مارکرهای آسیب کبدی در پلاسما692-5-3-1 اندازه گیری فعالیت آنزیم (GOT)AST.. 692-5-3-2 روش کار. 692-5-4 اندازه گیری آنزیم ALT(GPT)702-5-4-1 روش کار. 702-5-5 اندازه گیری فعالیت آلکالن فسفاتاز. 712-5-5-1 روش کار. 712-5-6 اندازه گیری میزان بیلی روبین در پلاسما با روش فتومتریک... 722-6 تهیه هموژن بافت کبد. 742-6-1 طرز تهیه محلول های مورد نیاز. 74ه2-6-2 روش کار. 742-6-3 اندازه گیری فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز (SOD) در هموژن بافت کبد. 752-6-4 اندازه گیری فعالیت آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز در بافت کبد. 772-6-5 اندازه گیری فعالیت آنزیم گلوتاتیون ردوکتاز در بافت کبد. 772-7 روش تهیه لام و مطالعات هیستوپاتولوژیک... 782-8- آنالیز آماری.. 79فصل سوم: نتايج3-1- میزان فعالیت آنزیم AST پلاسما در زمانهای مختلف پس از تیمار حیوانات 843-2- میزان فعالیت آنزیم ALT پلاسما در زمانهای مختلف پس از تیمار حیوانات 863-3- میزان فعالیت آنزیم ALP پلاسما در زمانهای مختلف پس از تیمار حیوانات 893-4- میزان فعالیت آنزیم Bil پلاسما در زمانهای مختلف پس از تیمار حیوانات 913-5- فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسکوتاز (SOD) در هموژن بافت کبد در زمانهای مختلف بعد از تیمار حیوانات 943-6- میزان فعالیت آنزیم گلوتاتیون ردکتاز (GR) در بافت کبد در زمانهای مختلف بعد از تیمار حیوانات 963-7- میزان فعالیت آنزیم گلوتاتیون پروکسیداز (GPX) در هموژن بافت کبد در زمانهای مختلف بعد از تیمار حیوانات 99و3-8- برسی هیستوپاتولوژیک بافت کبد. 101 فصل چهارم: بحث، نتيجه گيري و پيشنهادات4-1 بحث... 1044-2 نتیجه گیری.. 1144-3 پیشنهاد. 115فهرست منابع. 117چكیدهاستامينوفن طي متابوليسم توسط سيتوكروم P450 به Nاستيل-P بنزوكینون ايمين (NAPQI) تبديل ميشود. اين متابوليت فعال در مرحله بعد با اتصال به گلوتاتيون، باعث كاهشGSH كبدي وايجاد آسيب اكسيداتيو در سلولها ميشود. با توجه به تجويز روزانه مقادير زيادي از داروها توسط پزشكان، در سالهاي اخير توجه زيادي به اثر گياهان در درمان و پيشگيري مسموميت ناشي از داروها معطوف شده است. يكي از اندامهاي درگير بدن با مقادير بالاي اكسيدانها و مواد سرطانزا، كبد است كه تركيبات آنتياكسيداني ميتواند اثرات مفيدي برسلامت اين عضو داشته باشد. گیاه مرزه رشینگری داراي خواص آنتياكسيدان ميباشد بدين جهت در تحقيق حاضر نقش اسانس بدست آمده اين گياهدر تعديل سطح پارامترهاي دخيل در استرس اكسيداتيو وسيستم دفاع آنتي اكسيداني در رتهاي بالغ تحت تيمار با استامينوفن مورد بررسي قرار گرفته است.مواد و روشها: 60 سر رت نر بالغ نژاد ويستار به طور تصادفي به 12 گروه تقسیم شدند. گروه كنترل تنها300µlDMSO به صورت درون صفاقی ( ip ) دريافت كردند.به گروه استامينوفن 500mg/kgbwاستامينوفن به صورت ip تزريق گرديد. گروه تيمار با اسانس گياه مرزه ، دوز mg/kgbw20 اسانس را روزانه به مدت 14 روز به صورت ip دريافت كردند و سپس استامینوفن را همانند گروه قبل دریافت کردند.پس از خونگيري قلب و تهیه پلاسما و جداسازي کبد ، ميزان فعاليت آمينوترانسفرازهاي سرمي SGOT) وSGPT)، آلكالين فسفاتاز(ALP)و بیلی روبین در پلاسما اندازه گیری شد. همچنین میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی ، گلوتاتیون پراکسیذاز(GPX) ، گلوتاتیون ردوکتاز (GR) و سوپر اکسیددیسموتازSOD))، در هموژن بافت کبد بررسی شد.بعلاوه قسمتی از بافت کبد جهت مطالعه هیستو پاتو لو ژیک در بافر فرمالین فیکس گردید و پس از تهیه ی اسلاید از آنها آسیب های بافت کبد مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان می دهند که تزریق استامینوفن 500mg/kgbw منجر به افزایش سطح AST پلاسما می شود و تیمار حیوانات با اسانس مرزه از افزایش فعالیت این آنزیم در پلاسما توسط استامینوفن جلو گیری میکند . با این وجود تزریق استامینوفن تغییری در سطح ALT و ALP و بیلی روبین ایجاد نمی کند . همچنین نتایج نشان می دهد که تزریق استامینوفن منجر به کاهش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان SOD، GPX، GR در هموژن بافت کبد شده است و تیمار حیوانات با اسانس گیاه مرزه از کاهش فعالیت این آنزیم ها جلوگیری کرده است. همچنین مطالعات پاتولوژیک تشان می دهد که استامینوفن منجر به ایجاد آسیب هایی نظیر کانون های نکروتیک در بافت کبد شده که این آسیب ها در اثر تیمار با اسانس مرزه کاهش یافته اند. نتيجه گيري: با توجه به یافته های اين تحقيق مي توان نتيجه گيري كرد كه تيمار رتها با دوز mg/kgbw500 از استامينوفن، منجر به آسيب سلول هاي كبدي از جمله نکروز این سلول ها که احتمالا بخشی از آن به دلیل کاهش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان می باشد . همچنین اسانس مرزه با حفظ فعالیت این آنزیم ها منجر به کاهش میزان آسیب های بافت کبد شده است.کبد یا جگر سیاه عضوی است منفرد که 5/1 -1 کیلوگرم وزن دارد. کبد بزرگترین غده بدن بوده و در هایپوکندر راست واپی گاستر و قسمتی از هایپوکندر چپ جای می گیرد. سطح فوقانی آن صاف و در زیر دیافراگم میباشد اما سطح تحتانی ناصاف است و محل قرارگیری ناف کبد میباشد. کبد در روز 25 زندگی جنینی ظاهر میشود و دو منشأ مختلف دارد :1- داربست کبد (STROMA) از مزودرم اسپلانکتونیک به وجود آمده و اسکلت توری کبد را تشکیل میدهد.2- مجاری صفراوی و بافت اصلی کبد (پارانشیم) که بر روی داربست کبد قرار میگیرد منشاء آندودرمی داشته از اپی تلیوم دوازدهه به وجود میآید.کبد از پنجمین ماه زندگی رویانی شروع به ترشح صفرا می کند و تا هفت ماهگی دوران جنینی نیز عمل خونسازی را به عهده دارد.اول : کپسول و داربست کبد، که شامل بافت همبند، کپسول گلیسون به انضمام بافت رتیکولر است.دوم : لبولهای کبدیسوم : فضای کی یرنان یا مجرای پورت، که شامل یک داربست همبندی به انضمام انشعابات ورید باب، شریان کبدی، مجرای صفراوی و رگ لنفی میباشد.چهارم : دستگاه صفراوی داخل کبدپنجم : دستگاه رگی داخل کبدی (INTRA HEPATIC VASCULAR SYSTEM) لبولهاي كبديشامل:شكل سلول كبدي چند سطحي و اندازه µ 22×30 مي باشد. يك يا دو عدد هسته روشن و مدور با يك يا چند هستك در وسط سلول قرار دارد. سطح هپاتوسيت توسط روپوش گليكو كانيكس پوشيده است. سيتوپلاسم هپاتوسيت حاوي ارگانها و قطرههاي گليكوژن، چربي، دانههاي پروتئين، املاح و رنگدانه ها مي باشد. با رنگ آميزي معمولي ذرات چربي و گليكوژن حل شده قابل رؤيت نيستند و سيتوپلاسم قرمز سلول (بعلت ميتوكندريهاي زياد و رتيكولوم اندوپلاسميك) نسبتأ دانه دار به نظر مي رسد. هپاتوسيتها داراي رتيكولوم اندوپلاسمتيك صاف و خشن مي باشند.رتيكولوم دانهدار ممكن است به شكل اجسام بازوفيلي ديده ميشود. هپاتوسيتها علاوه بر ليزوزوم، ميتوكندري و دستگاه گلژي، حاوي ارگانل ديگري هستند به نام PEROXISOME يا ميكروبادي. ميكروبادي سرشار از آنزيم اوريكاز، كاتالازو D-AMINOACID OXIDASE مي باشد. به علت وجود اين آنزيم ها و اين كه ميكروبادي حاوي هيروژن پراكسيد ميباشد فعلأ معتقدند ميكروبادي يك ارگانل تنفسي است.همچنين در سلول كبدي ليپوفوشين (پيگمان ازدياد سن يا پيگمان فرسودگي)و هموسيدرين ممكن است ديده شود. با رنگ آميزي معمولي، چربي، گليكوژن هر دو در هپاتوسيت محو ميشوند. ولي محل قطرههاي چربي به صورت فضاي خالي مدور و محل گليكوژن به صورت فضاي نامنظمي ديده ميشود. 1-1- اعمال کبد همه سلولهای کبدی با هم یک مجموعه بزرگ واکنشگر شیمیایی را میسازند که متابولیسم بالایی دارد. سوبستراها و انرژی را از یک سیستم متابولیک در اختیار سیستم دیگر قرار میدهد. موادی را سنتز و پردازش میکند که به سایر نواحی بدن انتقال مییابد و سایر اعمال متابولیک را انجام میدهد. بنابراین دلایل، سهم عمدهای از نظر بیوشیمیایی به واکنشهای متابولیک درون کبد اختصاص دارد. کبد در متابولیسم کربوهیدراتها اعمال خاص زیر را انجام میدهد :1- ذخیرهسازی گلیکوژن2- تبدیل گالاکتوز و فروکتوز به گلوکز3- گلوکونئوژنز4- ساخت تعداد زیادی ترکیب مهم شیمیایی از فرآوردههای واسطهای متابولیسم کربوهیدراتها. کبد نقش مهمی در حفظ غلظت طبیعی گلوکز خون دارد مثلاً ذخیرهسازی گلیکوژن به کبد اجازه میدهد گلوکز اضافی را از خون بردارد و ذخیره کند.سپس زمانی که غلظت گلوکز خون شروع به افت زیاد میکند آن را به خون باز گرداند این عملکرد کبد را عمل بافر گلوکز میگویند. به عنوان مثال در کسی که کبد غیر فعال دارد، غلظت گلوکز خون بلافاصله پس از صرف غذا به حدود 3 برابر غلظت آن در شخصی با کبد میرسد.گلوکونئوژنز کبدی هم به حفظ طبیعی گلوکز خون مربوط میشود، زیرا تنها زمانی که گلوکو نئوژنز به حدی قابل انجام میگیرد که غلظت گلوکز به کمتر از حد طبیعی برسد. در این صورت مقدار زیادی اسیدآمینه و گلیسرول حاصل از تری گلیسریدها به گلوکز تبدیل میشود که به طریقی دیگر به حفظ غلظت نسبتاً طبیعی گلوکز خون کمک میکند.اگر چه تمام سلولهای بدن میتوانند بخشی از متابولیسم چربی را انجام دهند ولی جنبههای خاص متابولیسم چربی عمدتاً در کبد صورت میگیرد. اعمال خاص کبد در متابولیسم چربی از این قرار است:1- میزان بالای اکسیداسیون اسیدهای چرب جهت تأمین انرژی سایر اعمال بدن2- ساخت بیشتر لیپوپروتئین ها3- ساخت مقادیر زیاد کلسترول و فسفولیپیدها4- تبدیل مقادیر زیاد کربوهیدرات و پروتئین به چربیبه منظور کسب انرژی از چربیهای طبیعی، ابتدا چربی به گلیسرول و اسیدهای چرب میشکند و سپس اسیدهای چرب با –B اکسیداسیون به بنیانهای دو کربنی استیل شکسته میشوند، که این بنیانها بعداً استیل کوآنزیم A را میسازند. استیلکوآ میتواند وارد چرخه اسیدسیتریک شود و از اکسیداسیون آنها مقادیری انرژی آزاد میگردد. –B اکسیداسیون در تمام سلولهای بدن میتواند انجام شود، ولی در سلولهای کبدی بسیار سریعتر صورت میگیرد. خود کبد نمیتواند از تمام استیلکوآی ساخته شده استفاده کند. در عوض از متراکم شدن دو مولکول استیلکوآ یک مولکول اسیداستواستیک ایجاد میشود. این اسید بسیار محلول از سلولهای کبدی وارد مایعات خارج سلولی میگردد و سپس به سراسر بدن حمل میشود تا جذب سایر بافتها گردد. این بافتها اسیداستیک را مجدداً به استیلکوآ تبدیل میکنند و سپس استیلکوآ را به روش معمول اکسیده مینمایند. بدینترتیب کبد مسئول بخش عمدۀ متابولیسم چربیهاست.حدود 80 % از کلسترول ساخته شده در کبد به املاح صفراوی تبدیل میشودکه به درون صفرا ترشح میگردند. باقیمانده آن هم به لیپوپروتئینها منتقل میشود تا از طریق خون به سلولهای بافتی همه جای بدن برسد. به همین ترتیب فسفولیپیدها هم در کبد ساخته میشوند و عمدتاً به وسیله لیپوپروتئینها حمل میگردند، سلولها از کلسترول و فسفولیپیدها برای ساخت غشاها، ساختمانهای داخل سلولی و مشتقات متعدد شیمیایی که برای عملکرد سلول مهماند استفاده میکنند.تقریباً کل ساخت چربی در بدن (از کربوهیدراتها و پروتئینها) نیز در کبد صورت میگیرد. چربی پس از ساخته شدن در کبد به وسیله لیپوپروتئینها به بافت چربی حمل میشود تا ذخیره گردد. اگر چه در صد زیادی از فرآیندهای مربوط به متابولیسم کربوهیدرات و چربی در کبد صورت میگیرد. ولی احتمالاً بدن میتواند از بسیاری از این اعمال کبد صرف نظر کند و همچنان زنده بماند. از سوی دیگر کبد نمیتواند بیش از چند روز از متابولیسم پروتئین صرف نظر کند و در عین حال شخص زنده بماند. ]گایتون،الف،هال،ج1384[