چکیدههدف از پژوهش حاضر، بررسی ابعاد پردازش شناختی در دانشآموزان با اختلالهای یادگیری بود. بدین منظور تعداد 120 کودک (82 پسر و 38 دختر) 7 تا 13 ساله با روش نمونهگیری هدفمند با مراجعه به مراکز اختلال یادگیری شهر شیراز انتخاب شدند و والدین پرسشنامه پردازش شناختی کروز (1999) را که دارای شش بعد پردازش شنوایی، پردازش بینایی، پردازش مفهومی، سرعت پردازش و توجه میباشد، تکمیل کردند. این مقیاس توسط یک روانشناس مسلط به زبان انگلیسی ترجمه و با فرهنگ ایرانی منطبق شد. برای محاسبه روایی مقیاس از روش همبستگی درونی استفاده شد و ضرائب همبستگی از 37/0 تا 77/0 متغیر بود و پایایی مقیاس با روش ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس 89/0 و برای زیر مقیاسها از 72/0، برای پردازش بینایی تا 79/0، برای سرعت پردازش متغیر بود. در این مطالعه، برای بررسی تفاوت بین دختران و پسران با اختلال یادگیری با توجه به عامل پایه تحصیلی در ابعاد مقیاس پردازش شناختی از روش آماری تحلیل واریانس دو سویه استفاده شد نتایج نشان داد که نمرههای پایههای تحصیلی مختلف در ابعاد پردازش شناختی جز در سرعت پردازش تفاوت معنیداری ندارد، در بین دختران و پسران در زمینه پردازش شنوایی، پردازش مفهومی و سرعت پردازش تفاوت معنیداری وجود دارد و مشکلات دختران بیشتر از پسران بود و تعامل بین پایههای تحصیلی و جنسیت در ابعاد پردازش شنوایی و پردازش مفهومی معنادار بود. همچنین برای بررسی تفاوت بین ابعاد مقیاس ارزیابی پردازش شناختی در میان دانشآموزان با اختلال یادگیری از آزمون اندازهگیری مکرر استفاده شد، یافتههای پژوهش نشان داد که تفاوت معنیداری بین ابعاد مختلف مقیاس در دانشآموزان با اختلال یادگیری وجود دارد و بین کودکان گروه نمونه کمترین میانگین مربوط به بعد پردازش متوالی و پس از آن بعد توجه میباشد و بیشترین میانگین مربوط به بعد پردازش بینایی است که این یافته میتواند در آموزش این کودکان بکار گرفته شود. دارا بودن بیشترین مشکلات در بعد توجه با نظر به اهمیت مهارتهای توجه برای تمرکز بر فعالیتها به ویژه در کلاس درس و تاثیراتی که به وضوح در یادگیری و پردازش اطلاعات دارد، استفاده از روشها و برنامههای آموزشی که بر تقویت این بعد اثر می گذارند، میتواند گام موثری در پیشرفت تحصیلی آنان باشد.واژههای کلیدی: اختلال یادگیری، پردازش شناختی. فهرست مطالبعنوان صفحه فصل اول: مقدمه1-1- کلیات................................................................................................................................................ 21-2- بیان مسأله....................................................................................................................................... 31-3- ضرورت و اهمیت پژوهش............................................................................................................ 71- 4- اهداف پژوهش............................................................................................................................... 91-4-1- هدف کلی............................................................................................................................. 91-4-2- اهداف جزئی........................................................................................................................ 91-5- سوالهای پژوهش.......................................................................................................................... 91-6- تعریف مفهومی متغیرها.............................................................................................................. 101-6-1- پردازش اطلاعات............................................................................................................... 101-6-2- اختلال یادگیری................................................................................................................ 10 فصل دوم: مبانی نظری و پژوهشهای پیشین2-1- مقدمه.............................................................................................................................................. 122-2- سیرتحولی تاریخی اختلالات یادگیری................................................................................... 122-3- تعاریف اختلال یادگیری............................................................................................................. 152-4- مشکلات ویژه اختلال یادگیری............................................................................................... 182-4-1- نقص توجه.......................................................................................................................... 182-4-2- پردازش اطلاعات............................................................................................................... 182-4-3- مشکلات هماهنگی حرکتی............................................................................................ 202-4-4- مشکلات اجتماعی............................................................................................................ 202-4-5- اختلال خواندن................................................................................................................ 212-4-6- مشکلات زبان شفاهی...................................................................................................... 222-4-7- اختلال نوشتن................................................................................................................... 232-4-8- اختلال حساب................................................................................................................... 232-4-9- مشکلات حافظه................................................................................................................ 242-5- سبب شناسی اختلال یادگیری................................................................................................. 252-5-1- عوامل عصب شناسی........................................................................................................ 262-5-2-عوامل ژنتیکی...................................................................................................................... 262-5-3- عوامل محیطی................................................................................................................... 272-5-4- تاخیر در تحول.................................................................................................................. 272-6- شیوع اختلال یادگیری ویژه...................................................................................................... 282-7- نظریات پردازش اطلاعات........................................................................................................... 282-7-1- نظریه اتیکنسون و شفرین.............................................................................................. 292-7-2- نظریه سطوح پردازش...................................................................................................... 312-7-3- نظریه رمز دو گانه............................................................................................................. 322-7-4- مدل پردازش توزیع موازی............................................................................................. 332-7-5- مدل پیوندگرایی............................................................................................................... 342-8- پیشینه پژوهش............................................................................................................................ 352-8-1- پردازش اطلاعات در افراد با اختلال یادگیری........................................................... 352-8-2- پردازش اطلاعات در افراد با نیازهای ویژه.................................................................. 392-9- نتیجهگیری از تحقیقات پیشین............................................................................................... 40 فصل سوم: روش تحقیق3-1- مقدمه.............................................................................................................................................. 423-2- طرح تحقیق و بیان متغیرهای تحقیق.................................................................................... 423-3- جامعه آماری، نمومنه و روش نمونهگیری.............................................................................. 433-4- تعاریف عملیاتی متغیرها............................................................................................................ 443-4-1- پردازش اطلاعات............................................................................................................... 443-4-2- اختلال یادگیری................................................................................................................ 443-5- ابزار پژوهش................................................................................................................................... 443-5-1- پرسشنامه پردازش شناختی.......................................................................................... 443-6- شیوه اجرای پژوهش.................................................................................................................... 523-7- روش تجزیه و تحلیل پژوهش................................................................................................... 53 فصل چهارم: نتایج پژوهش4-1- مقدمه.............................................................................................................................................. 554-2- یافتههای توصیفی متغیرهای پژوهش..................................................................................... 554-3- یافتههای مربوط به سوالات پژوهش........................................................................................ 56 فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری5-1- مقدمه.............................................................................................................................................. 685-2- تحلیل سوالات پژوهش............................................................................................................... 685-3- جمع بندی..................................................................................................................................... 735-4- محدودیتهای پژوهش............................................................................................................... 745-5- پیشنهادهای پژوهشی................................................................................................................. 745-6- پیشنهادهای کاربردی.................................................................................................................. 75 فهرست منابع و مآخذمنابع فارسی.............................................................................................................................................. 76منابع انگلیسی........................................................................................................................................... 80پيوستها........................................................................................................................................................ 85 فهرست جدولهاجدول شماره 3-1: توزیع فراوانی نمونه مورد مطالعه به تفکیک جنسیت....................................... 43جدول شماره 3-2: توزیع فراوانی نمونه مورد مطالعه به تفکیک مقطع تحصیلی.......................... 43جدول شماره 4-1: یافتههای توصیفی ابعاد پرسشنامه پردازش شناختی........................................ 56جدول شماره 4-2: میانگین و خطای استاندارد کل ابعاد پردازش شناختی.................................... 56جدول شماره 4-3: تحلیل واریانس اندازهگیری مکرر ابعاد مقیاس پردازش شناختی................. 57جدول شماره 4-4: نتایج مقایسه میانگینها بر اساس آزمون t وابستهبا تصحیح بون فرونی...................................................................................................................................... 58جدول شماره 4-5: ضرائب همبستگی بین ابعاد مقیاس پردازش شناختی و سوالات هر بعد...... 59جدول شماره 4-6: شاخص پایایی همسانی درونی ابعاد و کل مقیاس پردازش شناختی............ 62جدول شماره 4-7: معناداری تعامل جنسیت و پایه تحصیلی در بعد شنوایی................................ 63جدول شماره 4-8: نتایج تحلیل واریانس دو سویه در بعد پردازش شنوایی................................... 63جدول شماره 4-9: نتایج تحلیل واریانس دو سویه (جنسیت و پایه تحصیلی پایه تحصیلی)در بعد پردازش بینایی................................................................................................................................... 64جدول شماره 4-10: نتایج تحلیل واریانس دو سویه (جنسیت و پایه تحصیلی) در بعد پردازش متوالی 64جدول شماره 4-11: معناداری اثر جنسیت و پایه تحصیلی در بعد پردازش مفهومی.................. 65جدول شماره 4-12: نتایج تحلیل واریانس دو سویه(جنسیت و پایه تحصیلی)در بعد پردازش مفهومی 65عنوان صفحه جدول شماره 4-13: نتایج تحلیل واریانس دو سویه(جنسیت و پایه تحصیلی)در بعد سرعت پردازش 66جدول شماره 4-14:نتایج تحلیل واریانس دو سویه (جنسیت و پایه تحصیلی) در بعد توجه.... 66
بررسی ابعاد پردازش شناختی در دانش آموزان با اختلال های یادگیری
چکیدههدف از پژوهش حاضر، بررسی ابعاد پردازش شناختی در دانشآموزان با اختلالهای یادگیری بود. بدین منظور تعداد 120 کودک (82 پسر و 38 دختر) 7 تا 13 ساله با روش نمونهگیری هدفمند با مراجعه به مراکز اختلال یادگیری شهر شیراز انتخاب شدند و والدین پرسشنامه پردازش شناختی کروز (1999) را که دارای شش بعد پردازش شنوایی، پردازش بینایی، پردازش مفهومی، سرعت پردازش و توجه میباشد، تکمیل کردند. این مقیاس توسط یک روانشناس مسلط به زبان انگلیسی ترجمه و با فرهنگ ایرانی منطبق شد. برای محاسبه روایی مقیاس از روش همبستگی درونی استفاده شد و ضرائب همبستگی از 37/0 تا 77/0 متغیر بود و پایایی مقیاس با روش ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس 89/0 و برای زیر مقیاسها از 72/0، برای پردازش بینایی تا 79/0، برای سرعت پردازش متغیر بود. در این مطالعه، برای بررسی تفاوت بین دختران و پسران با اختلال یادگیری با توجه به عامل پایه تحصیلی در ابعاد مقیاس پردازش شناختی از روش آماری تحلیل واریانس دو سویه استفاده شد نتایج نشان داد که نمرههای پایههای تحصیلی مختلف در ابعاد پردازش شناختی جز در سرعت پردازش تفاوت معنیداری ندارد، در بین دختران و پسران در زمینه پردازش شنوایی، پردازش مفهومی و سرعت پردازش تفاوت معنیداری وجود دارد و مشکلات دختران بیشتر از پسران بود و تعامل بین پایههای تحصیلی و جنسیت در ابعاد پردازش شنوایی و پردازش مفهومی معنادار بود. همچنین برای بررسی تفاوت بین ابعاد مقیاس ارزیابی پردازش شناختی در میان دانشآموزان با اختلال یادگیری از آزمون اندازهگیری مکرر استفاده شد، یافتههای پژوهش نشان داد که تفاوت معنیداری بین ابعاد مختلف مقیاس در دانشآموزان با اختلال یادگیری وجود دارد و بین کودکان گروه نمونه کمترین میانگین مربوط به بعد پردازش متوالی و پس از آن بعد توجه میباشد و بیشترین میانگین مربوط به بعد پردازش بینایی است که این یافته میتواند در آموزش این کودکان بکار گرفته شود. دارا بودن بیشترین مشکلات در بعد توجه با نظر به اهمیت مهارتهای توجه برای تمرکز بر فعالیتها به ویژه در کلاس درس و تاثیراتی که به وضوح در یادگیری و پردازش اطلاعات دارد، استفاده از روشها و برنامههای آموزشی که بر تقویت این بعد اثر می گذارند، میتواند گام موثری در پیشرفت تحصیلی آنان باشد.واژههای کلیدی: اختلال یادگیری، پردازش شناختی. فهرست مطالبعنوان صفحه فصل اول: مقدمه1-1- کلیات................................................................................................................................................ 21-2- بیان مسأله....................................................................................................................................... 31-3- ضرورت و اهمیت پژوهش............................................................................................................ 71- 4- اهداف پژوهش............................................................................................................................... 91-4-1- هدف کلی............................................................................................................................. 91-4-2- اهداف جزئی........................................................................................................................ 91-5- سوالهای پژوهش.......................................................................................................................... 91-6- تعریف مفهومی متغیرها.............................................................................................................. 101-6-1- پردازش اطلاعات............................................................................................................... 101-6-2- اختلال یادگیری................................................................................................................ 10 فصل دوم: مبانی نظری و پژوهشهای پیشین2-1- مقدمه.............................................................................................................................................. 122-2- سیرتحولی تاریخی اختلالات یادگیری................................................................................... 122-3- تعاریف اختلال یادگیری............................................................................................................. 152-4- مشکلات ویژه اختلال یادگیری............................................................................................... 182-4-1- نقص توجه.......................................................................................................................... 182-4-2- پردازش اطلاعات............................................................................................................... 182-4-3- مشکلات هماهنگی حرکتی............................................................................................ 202-4-4- مشکلات اجتماعی............................................................................................................ 202-4-5- اختلال خواندن................................................................................................................ 212-4-6- مشکلات زبان شفاهی...................................................................................................... 222-4-7- اختلال نوشتن................................................................................................................... 232-4-8- اختلال حساب................................................................................................................... 232-4-9- مشکلات حافظه................................................................................................................ 242-5- سبب شناسی اختلال یادگیری................................................................................................. 252-5-1- عوامل عصب شناسی........................................................................................................ 262-5-2-عوامل ژنتیکی...................................................................................................................... 262-5-3- عوامل محیطی................................................................................................................... 272-5-4- تاخیر در تحول.................................................................................................................. 272-6- شیوع اختلال یادگیری ویژه...................................................................................................... 282-7- نظریات پردازش اطلاعات........................................................................................................... 282-7-1- نظریه اتیکنسون و شفرین.............................................................................................. 292-7-2- نظریه سطوح پردازش...................................................................................................... 312-7-3- نظریه رمز دو گانه............................................................................................................. 322-7-4- مدل پردازش توزیع موازی............................................................................................. 332-7-5- مدل پیوندگرایی............................................................................................................... 342-8- پیشینه پژوهش............................................................................................................................ 352-8-1- پردازش اطلاعات در افراد با اختلال یادگیری........................................................... 352-8-2- پردازش اطلاعات در افراد با نیازهای ویژه.................................................................. 392-9- نتیجهگیری از تحقیقات پیشین............................................................................................... 40 فصل سوم: روش تحقیق3-1- مقدمه.............................................................................................................................................. 423-2- طرح تحقیق و بیان متغیرهای تحقیق.................................................................................... 423-3- جامعه آماری، نمومنه و روش نمونهگیری.............................................................................. 433-4- تعاریف عملیاتی متغیرها............................................................................................................ 443-4-1- پردازش اطلاعات............................................................................................................... 443-4-2- اختلال یادگیری................................................................................................................ 443-5- ابزار پژوهش................................................................................................................................... 443-5-1- پرسشنامه پردازش شناختی.......................................................................................... 443-6- شیوه اجرای پژوهش.................................................................................................................... 523-7- روش تجزیه و تحلیل پژوهش................................................................................................... 53 فصل چهارم: نتایج پژوهش4-1- مقدمه.............................................................................................................................................. 554-2- یافتههای توصیفی متغیرهای پژوهش..................................................................................... 554-3- یافتههای مربوط به سوالات پژوهش........................................................................................ 56 فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری5-1- مقدمه.............................................................................................................................................. 685-2- تحلیل سوالات پژوهش............................................................................................................... 685-3- جمع بندی..................................................................................................................................... 735-4- محدودیتهای پژوهش............................................................................................................... 745-5- پیشنهادهای پژوهشی................................................................................................................. 745-6- پیشنهادهای کاربردی.................................................................................................................. 75 فهرست منابع و مآخذمنابع فارسی.............................................................................................................................................. 76منابع انگلیسی........................................................................................................................................... 80پيوستها........................................................................................................................................................ 85 فهرست جدولهاجدول شماره 3-1: توزیع فراوانی نمونه مورد مطالعه به تفکیک جنسیت....................................... 43جدول شماره 3-2: توزیع فراوانی نمونه مورد مطالعه به تفکیک مقطع تحصیلی.......................... 43جدول شماره 4-1: یافتههای توصیفی ابعاد پرسشنامه پردازش شناختی........................................ 56جدول شماره 4-2: میانگین و خطای استاندارد کل ابعاد پردازش شناختی.................................... 56جدول شماره 4-3: تحلیل واریانس اندازهگیری مکرر ابعاد مقیاس پردازش شناختی................. 57جدول شماره 4-4: نتایج مقایسه میانگینها بر اساس آزمون t وابستهبا تصحیح بون فرونی...................................................................................................................................... 58جدول شماره 4-5: ضرائب همبستگی بین ابعاد مقیاس پردازش شناختی و سوالات هر بعد...... 59جدول شماره 4-6: شاخص پایایی همسانی درونی ابعاد و کل مقیاس پردازش شناختی............ 62جدول شماره 4-7: معناداری تعامل جنسیت و پایه تحصیلی در بعد شنوایی................................ 63جدول شماره 4-8: نتایج تحلیل واریانس دو سویه در بعد پردازش شنوایی................................... 63جدول شماره 4-9: نتایج تحلیل واریانس دو سویه (جنسیت و پایه تحصیلی پایه تحصیلی)در بعد پردازش بینایی................................................................................................................................... 64جدول شماره 4-10: نتایج تحلیل واریانس دو سویه (جنسیت و پایه تحصیلی) در بعد پردازش متوالی 64جدول شماره 4-11: معناداری اثر جنسیت و پایه تحصیلی در بعد پردازش مفهومی.................. 65جدول شماره 4-12: نتایج تحلیل واریانس دو سویه(جنسیت و پایه تحصیلی)در بعد پردازش مفهومی 65عنوان صفحه جدول شماره 4-13: نتایج تحلیل واریانس دو سویه(جنسیت و پایه تحصیلی)در بعد سرعت پردازش 66جدول شماره 4-14:نتایج تحلیل واریانس دو سویه (جنسیت و پایه تحصیلی) در بعد توجه.... 66