چکیده افسردگی واژهای شناخته شده اما مسألهای چالش برانگیز در عرصهی بهداشت روانی است. هدف پژوهش حاضر تعیین اثر گروه درمانی به شیوه شناختی– رفتاری بر احساس تنهایی و خود کارآمدی عمومی بیماران مبتلا به افسردگی اساسی بوده است روش پژوهش از نوع نیمه تجربی با طرح پیشآزمون- پسآزمون دو گروهی آزمایش و کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیهی بیماران مبتلا به افسردگی اساسی بودند که در نیمه ی دوم سال 1393 به مراکز و کلینیک های درمانی و مشاوره ای شهر ماسال مراجعه کرده بودند. نمونه ی آماری پژوهش شامل دو گروه 15 نفری (15 نفر گروه آزمایش و 15 نفر گروه کنترل) بود که به طور داوطلبانه و به روش هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی و کنترل جایگزین شدند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس خود کارآمد عمومی(GSE-10 و پرسشنامه احساس تنهایی(دهشیری، 1387) استفاده شد. برای تحلیل داده های این پژوهش از آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیری و تک متغیری استفاده گردید. یافتههای پژوهش حاضر نشان داد که روش درمانی شناختی- رفتاری به شیوه ی گروهی بر افرایش خودکارآمدی عمومی و نیز کاهش احساس تنهایی بیماران با افسردگی اساسی مؤثر است(05/0>P). با توجه به شيوع بالا و هزینههای جانی و مالی اختلال افسردگی اساسی، اين یافته که درمان شناختی- رفتاری به شیوهی گروهی، موجب بهبودی افراد مبتلایان به افسردگی اساسی از طریق افزایش خودکارآمدی عمومی و کاهش احساستنهایی میگردد، میتواند مورد استفادهی درمانگران و مشاوران در این گروه از بیماران قرار گيرد.واژههای کلیدی: افسردگی اساسی، خودکارآمدی عمومی، احساس تنهایی فهرست مطالبچکیده پژوهش....................................................................................................................................................................................فصل اول (کلیات پژوهش)مقدمه.................................................................................................................................................................................................. 2بیان مسأله........................................................................................................................................................................................... 3اهمیت و ضرورت پژوهش............................................................................................................................................................. 6اهداف پژوهش.................................................................................................................................................................................. 8فرضیه های پژوهش.......................................................................................................................................................................... 9متغیرهای پژوهش............................................................................................................................................................................. 9تعاریف مفهومی و عملیاتی............................................................................................................................................................. 9تعاریف مفهومی متغیرها.................................................................................................................................................................. 9تعاریف عملیاتی متغیرها................................................................................................................................................................ 10فصل دوم (ادبیات و پیشینه ی پژوهش)پیشگفتار........................................................................................................................................................................................... 13اختلال افسردگی............................................................................................................................................................................. 13تعریف افسردگی............................................................................................................................................................................. 18انواع افسردگی................................................................................................................................................................................. 20نظریه های افسردگی...................................................................................................................................................................... 25جنسیت و افسردگی....................................................................................................................................................................... 32تفاوت های فردی و افسردگی...................................................................................................................................................... 34تأثیر افسردگی بر ابعاد زندگی....................................................................................................................................................... 34علائم افسردگی اساسی.................................................................................................................................................................. 36علل افسردگی.................................................................................................................................................................................. 39ویژگی ها و ابعاد تشخیصی اختلال افسردگی............................................................................................................................ 43درمان افسردگی............................................................................................................................................................................... 43روان درمانی..................................................................................................................................................................................... 44روان درمانی از دیدگاه های مختلف ........................................................................................................................................... 47دارو درمانی..................................................................................................................................................................................... 48شوک درمانی .................................................................................................................................................................................. 50شناختی درمانی .............................................................................................................................................................................. 50درمان شناختی- رفتاری ............................................................................................................................................................... 51فرایندهای درمان شناختی- رفتاری ............................................................................................................................................. 56راهبردها و فنون رویکرد شناختی- رفتاری................................................................................................................................. 61آموزش مثبت نگری....................................................................................................................................................................... 66احساس تنهایی................................................................................................................................................................................ 67سبب شناسی احساس تنهایی........................................................................................................................................................ 70احساس تنهایی در بیماری های نوروتیک................................................................................................................................... 72خودکارآمدی................................................................................................................................................................................... 74تأثیر خودکارآمدی بر سلامت ...................................................................................................................................................... 76عوامل مرتبط با احساس کارآمدی................................................................................................................................................ 78پیشینه ی پژوهشی.......................................................................................................................................................................... 79پژوهش های انجام شده در داخل کشور..................................................................................................................................... 79پژوهش های انجام شده در خارج از کشور................................................................................................................................ 82فصل سوم (روششناسی)روش پژوهش................................................................................................................................................................................. 87جامعه آماری، حجم نمونه و روش نمونه گیری........................................................................................................................ 87ابزارهای اندازه گیری..................................................................................................................................................................... 87روش اجرای پژوهش..................................................................................................................................................................... 89روشهای تجزیه و تحلیل دادهها................................................................................................................................................. 89خلاصهی پروتکل درمانی.............................................................................................................................................................. 89فصل چهارم (تجزیه و تحلی داده ها)مقدمه................................................................................................................................................................................................ 94یافتههای توصیفی و جمعیت شناختی.......................................................................................................................................... 95تحلیل یافتههای پژوهش.............................................................................................................................................................. 100فصل پنجم (بحث و نتیجه گیری)مقدمه.............................................................................................................................................................................................. 109بحث و نتیجه گیری..................................................................................................................................................................... 111محدودیت ها................................................................................................................................................................................ 117پیشنهادهای کاربردی.................................................................................................................................................................... 118پیشنهادها پژوهشی....................................................................................................................................................................... 118منابع فارسی................................................................................................................................................................................... 120منابع انگلیسی................................................................................................................................................................................ 124پیوست ها...................................................................................................................................................................................... 127چکیدهی انگلیسی......................................................................................................................................................................... 138 فهرست جداولجدول شماره1-4: توزیع نمونه ها به تفکیک جنسیت....................................................................................................... 95جدول شماره2-4: فراوانی مربوط به سطح تحصیلات نمونه ها....................................................................................... 95جدول شماره3-4:شاخص های توصیفی مربوط به سن افراد نمونه................................................................................ 96جدول شماره4-4:فراوانی مربوط به وضعیت تأهل نمونه ها............................................................................................ 97جدول شماره5-4:شاخص های توصیفی مربوط به شغل................................................................................................. 97جدول شماره6-4:میانگین اولیه نمرات پیش آزمون و پس آزمون متغیرهای خودکارآمدی و احساس تنهایی.......... 98جدول شماره7-4:میانگینهای تعدیل شده مربوط به متغیرهای خودکارآمدی و احساستنهایی................................ 99جدول شماره8-4: آزمون باکس برای بررسی همگنی ماتریس واریانس - کوواریانس ............................................. 101جدول شماره9-4:آزمون لوین برای بررسی یکسانی واریانس ها.................................................................................. 101جدول شماره10-4:نتایج آزمون تحلیلکوواریانس چندمتغیره در مورد اثر متغیرمستقل بر متغیرهایوابسته........... 101جدول شماره11-4:نتایج آزمون تعقیبی برای مقایسه جفتی میانگینها در خودکارآمدی و احساس تنهایی............ 102جدول شماره12-4:آزمون لوین برای بررسی یکسانی واریانس ها............................................................................... 103جدول شماره13-4:نتایج تحلیل کوواریانس اثر روش درمانی بر افزایش خودکارآمدی عمومی.............................. 103جدول شماره14-4:نتایج آزمون تعقیبی برای مقایسه جفتی میانگینها در متغیرخودکارآمدی.................................. 103جدول شماره15-4:آزمون لوین برای بررسی یکسانی واریانس ها............................................................................... 104جدول شماره16-4:نتایج تحلیل کوواریانس اثر روش درمانی بر احساس تنهایی....................................................... 105جدول شماره17-4:نتایج آزمون تعقیبی برای مقایسه جفتی میانگینها در خودکارآمدی و احساس تنهایی............ 105جدول شماره18-4:نتایج تحلیلکوواریانس مربوط به اثر متغیرمستقل بر مؤلفههای احساس تنهایی.......................... 96 فهرست نمودارهانمودار شماره1-4:نمودار فراوانی ستونی مربوط به تفکیک جنسیت............................................................................. 95نمودار شماره2-4:نمودار مربوط به فراوانی سطح تحصیلات گروه آزمایش و گروه کنترل......................................... 96نمودار شماره3-4:نمودار مربوط به فراوانی سن افراد در گروه های آزمایش و کنترل................................................. 96نمودار شماره4-4:نمودار مربوط به وضعیت تأهل گروه آزمایشی و گروه نمونه.......................................................... 97نمودار شماره5-4:نمودار فراوانی شغل در گروه آزمایشی و گروه کنترل....................................................................... 98نمودار شماره6-4:نمودار خطی بین متغیرهای تصادفی کمکی و متغیر وابسته............................................................ 100نمودار شماره7-4:نمودار مربوط به میانگین های پس آزمون متغیر خودکارآمدی در گروه ها.................................. 104نمودار شماره8-4:نمودار مربوط به میانگینهای پسآزمون متغیر احساس تنهایی در گروه ها................................. 106
اثر بخشی گروه درمانی به شیوه شناختی ـ رفتاری بر کاهش احساس تنهایی و افزایش خودکارآمدی عمومی بیماران مبتلا به افسردگی اساسی
چکیده افسردگی واژهای شناخته شده اما مسألهای چالش برانگیز در عرصهی بهداشت روانی است. هدف پژوهش حاضر تعیین اثر گروه درمانی به شیوه شناختی– رفتاری بر احساس تنهایی و خود کارآمدی عمومی بیماران مبتلا به افسردگی اساسی بوده است روش پژوهش از نوع نیمه تجربی با طرح پیشآزمون- پسآزمون دو گروهی آزمایش و کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیهی بیماران مبتلا به افسردگی اساسی بودند که در نیمه ی دوم سال 1393 به مراکز و کلینیک های درمانی و مشاوره ای شهر ماسال مراجعه کرده بودند. نمونه ی آماری پژوهش شامل دو گروه 15 نفری (15 نفر گروه آزمایش و 15 نفر گروه کنترل) بود که به طور داوطلبانه و به روش هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی و کنترل جایگزین شدند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس خود کارآمد عمومی(GSE-10 و پرسشنامه احساس تنهایی(دهشیری، 1387) استفاده شد. برای تحلیل داده های این پژوهش از آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیری و تک متغیری استفاده گردید. یافتههای پژوهش حاضر نشان داد که روش درمانی شناختی- رفتاری به شیوه ی گروهی بر افرایش خودکارآمدی عمومی و نیز کاهش احساس تنهایی بیماران با افسردگی اساسی مؤثر است(05/0>P). با توجه به شيوع بالا و هزینههای جانی و مالی اختلال افسردگی اساسی، اين یافته که درمان شناختی- رفتاری به شیوهی گروهی، موجب بهبودی افراد مبتلایان به افسردگی اساسی از طریق افزایش خودکارآمدی عمومی و کاهش احساستنهایی میگردد، میتواند مورد استفادهی درمانگران و مشاوران در این گروه از بیماران قرار گيرد.واژههای کلیدی: افسردگی اساسی، خودکارآمدی عمومی، احساس تنهایی فهرست مطالبچکیده پژوهش....................................................................................................................................................................................فصل اول (کلیات پژوهش)مقدمه.................................................................................................................................................................................................. 2بیان مسأله........................................................................................................................................................................................... 3اهمیت و ضرورت پژوهش............................................................................................................................................................. 6اهداف پژوهش.................................................................................................................................................................................. 8فرضیه های پژوهش.......................................................................................................................................................................... 9متغیرهای پژوهش............................................................................................................................................................................. 9تعاریف مفهومی و عملیاتی............................................................................................................................................................. 9تعاریف مفهومی متغیرها.................................................................................................................................................................. 9تعاریف عملیاتی متغیرها................................................................................................................................................................ 10فصل دوم (ادبیات و پیشینه ی پژوهش)پیشگفتار........................................................................................................................................................................................... 13اختلال افسردگی............................................................................................................................................................................. 13تعریف افسردگی............................................................................................................................................................................. 18انواع افسردگی................................................................................................................................................................................. 20نظریه های افسردگی...................................................................................................................................................................... 25جنسیت و افسردگی....................................................................................................................................................................... 32تفاوت های فردی و افسردگی...................................................................................................................................................... 34تأثیر افسردگی بر ابعاد زندگی....................................................................................................................................................... 34علائم افسردگی اساسی.................................................................................................................................................................. 36علل افسردگی.................................................................................................................................................................................. 39ویژگی ها و ابعاد تشخیصی اختلال افسردگی............................................................................................................................ 43درمان افسردگی............................................................................................................................................................................... 43روان درمانی..................................................................................................................................................................................... 44روان درمانی از دیدگاه های مختلف ........................................................................................................................................... 47دارو درمانی..................................................................................................................................................................................... 48شوک درمانی .................................................................................................................................................................................. 50شناختی درمانی .............................................................................................................................................................................. 50درمان شناختی- رفتاری ............................................................................................................................................................... 51فرایندهای درمان شناختی- رفتاری ............................................................................................................................................. 56راهبردها و فنون رویکرد شناختی- رفتاری................................................................................................................................. 61آموزش مثبت نگری....................................................................................................................................................................... 66احساس تنهایی................................................................................................................................................................................ 67سبب شناسی احساس تنهایی........................................................................................................................................................ 70احساس تنهایی در بیماری های نوروتیک................................................................................................................................... 72خودکارآمدی................................................................................................................................................................................... 74تأثیر خودکارآمدی بر سلامت ...................................................................................................................................................... 76عوامل مرتبط با احساس کارآمدی................................................................................................................................................ 78پیشینه ی پژوهشی.......................................................................................................................................................................... 79پژوهش های انجام شده در داخل کشور..................................................................................................................................... 79پژوهش های انجام شده در خارج از کشور................................................................................................................................ 82فصل سوم (روششناسی)روش پژوهش................................................................................................................................................................................. 87جامعه آماری، حجم نمونه و روش نمونه گیری........................................................................................................................ 87ابزارهای اندازه گیری..................................................................................................................................................................... 87روش اجرای پژوهش..................................................................................................................................................................... 89روشهای تجزیه و تحلیل دادهها................................................................................................................................................. 89خلاصهی پروتکل درمانی.............................................................................................................................................................. 89فصل چهارم (تجزیه و تحلی داده ها)مقدمه................................................................................................................................................................................................ 94یافتههای توصیفی و جمعیت شناختی.......................................................................................................................................... 95تحلیل یافتههای پژوهش.............................................................................................................................................................. 100فصل پنجم (بحث و نتیجه گیری)مقدمه.............................................................................................................................................................................................. 109بحث و نتیجه گیری..................................................................................................................................................................... 111محدودیت ها................................................................................................................................................................................ 117پیشنهادهای کاربردی.................................................................................................................................................................... 118پیشنهادها پژوهشی....................................................................................................................................................................... 118منابع فارسی................................................................................................................................................................................... 120منابع انگلیسی................................................................................................................................................................................ 124پیوست ها...................................................................................................................................................................................... 127چکیدهی انگلیسی......................................................................................................................................................................... 138 فهرست جداولجدول شماره1-4: توزیع نمونه ها به تفکیک جنسیت....................................................................................................... 95جدول شماره2-4: فراوانی مربوط به سطح تحصیلات نمونه ها....................................................................................... 95جدول شماره3-4:شاخص های توصیفی مربوط به سن افراد نمونه................................................................................ 96جدول شماره4-4:فراوانی مربوط به وضعیت تأهل نمونه ها............................................................................................ 97جدول شماره5-4:شاخص های توصیفی مربوط به شغل................................................................................................. 97جدول شماره6-4:میانگین اولیه نمرات پیش آزمون و پس آزمون متغیرهای خودکارآمدی و احساس تنهایی.......... 98جدول شماره7-4:میانگینهای تعدیل شده مربوط به متغیرهای خودکارآمدی و احساستنهایی................................ 99جدول شماره8-4: آزمون باکس برای بررسی همگنی ماتریس واریانس - کوواریانس ............................................. 101جدول شماره9-4:آزمون لوین برای بررسی یکسانی واریانس ها.................................................................................. 101جدول شماره10-4:نتایج آزمون تحلیلکوواریانس چندمتغیره در مورد اثر متغیرمستقل بر متغیرهایوابسته........... 101جدول شماره11-4:نتایج آزمون تعقیبی برای مقایسه جفتی میانگینها در خودکارآمدی و احساس تنهایی............ 102جدول شماره12-4:آزمون لوین برای بررسی یکسانی واریانس ها............................................................................... 103جدول شماره13-4:نتایج تحلیل کوواریانس اثر روش درمانی بر افزایش خودکارآمدی عمومی.............................. 103جدول شماره14-4:نتایج آزمون تعقیبی برای مقایسه جفتی میانگینها در متغیرخودکارآمدی.................................. 103جدول شماره15-4:آزمون لوین برای بررسی یکسانی واریانس ها............................................................................... 104جدول شماره16-4:نتایج تحلیل کوواریانس اثر روش درمانی بر احساس تنهایی....................................................... 105جدول شماره17-4:نتایج آزمون تعقیبی برای مقایسه جفتی میانگینها در خودکارآمدی و احساس تنهایی............ 105جدول شماره18-4:نتایج تحلیلکوواریانس مربوط به اثر متغیرمستقل بر مؤلفههای احساس تنهایی.......................... 96 فهرست نمودارهانمودار شماره1-4:نمودار فراوانی ستونی مربوط به تفکیک جنسیت............................................................................. 95نمودار شماره2-4:نمودار مربوط به فراوانی سطح تحصیلات گروه آزمایش و گروه کنترل......................................... 96نمودار شماره3-4:نمودار مربوط به فراوانی سن افراد در گروه های آزمایش و کنترل................................................. 96نمودار شماره4-4:نمودار مربوط به وضعیت تأهل گروه آزمایشی و گروه نمونه.......................................................... 97نمودار شماره5-4:نمودار فراوانی شغل در گروه آزمایشی و گروه کنترل....................................................................... 98نمودار شماره6-4:نمودار خطی بین متغیرهای تصادفی کمکی و متغیر وابسته............................................................ 100نمودار شماره7-4:نمودار مربوط به میانگین های پس آزمون متغیر خودکارآمدی در گروه ها.................................. 104نمودار شماره8-4:نمودار مربوط به میانگینهای پسآزمون متغیر احساس تنهایی در گروه ها................................. 106