کل مقاله 100 صفحهچکیده:نهاد خانواده در کنار نهادهای دین و دولت از گذشته تا کنون سازنده جامعه ایران بوده است.نهاد خانواده از قدیم تا عصر حاضر به شکل دهی ساختار اجتماع و ایجاد و تغییرات روابط اجتماعی اعتبار داشته است .بررسیهای محققان حاکی از آن است هر گونه تغییر در جامعه ایران ریشه در خانواده دارد. اصلی ترین تغییرات در نظام فرهنگی – اجتماعی ایران یا به واسطه خانواده بوده است، یا به واسطه خانواده محقق شده است. این مقاله بنا دارد با توجه به ساختار ویژه و کهن نهاد محوری خانواده آن را به عنوان یکی از مولفه های قدرت فرهنگی مورد بررسی قرار دهد.واژگان کلیدی: قدرت، فرهنگ، قدرت فرهنگی، نهاد، خانواده مقدمه:در طول دو سده اخیر خانواده ایرانی در جریان نوسازی فرهنگی و اجتماعی و سیاسی کشور تغییرات اساسی یافته است.تغییرات خانواده در ایران در زندگی روزمره بازتاب یافته است.خانواده،دین و دولت در ایران به عنوان کشوری کهن و تاریخی در ساختن یکدیگر نقش عمدهای داشتهاند و تاکید بر نقش هر یک از این سه نهاد اجتماعی به معنای بی توجهی به دیگر نهادها نیست.خانواده ایرانی طی مراحل متعدد دچار تحول شده است. آنچه امروز با عنوان خانواده میشناسیم، صورت کهن این نهاد نیست. از نگاه کلی خانواده در مراحل اولیه همان جامعه ایرانی است و در مراحل میانی عامل ساختن دولت و در مرحله جدیدعامل ساختن انسان جدیداست.(ارمکی، 7 ،1386)مسائل عمده مورد توجه در این مقاله عبارت است از: قدرت فرهنگی چیست؟ ویژگی مولفه قدر ت فرهنگی کدام است ؟ مولفه های قدرت فرهنگی کدام است . پس از آن به بررسی وضعیت خانواده در ایران به لحاظ تاریخی و ویژگیهای آن خاهیم پرداخت؟ که در این بررسی به دنبال پاسخ به این سئوال هستیم که آیا نهاد خانواده در ایران میتواند یکی از مولفه های قدرت فرهنگی باشدیا خیر؟ تعریف مفاهیم:قدرت :فرهنگ:فرهنگ یعنی خلقیات و ذاتیات یک جامعه و بومی یک ملت؛ تفکراتش، ایمانش، آرمانهایش؛ اینها تشکیل دهنده مبانی فرهنگ یک کشور است.[1]علم هم جزو فرهنگ است اما آن اخلاق و بعد اخلاقی فرهنگ، آن رقم اخلاقیات در سیاهه فرهنگ بیشترین تأثیر را برای تضمین آینده دارد…فرهنگعمومیکهعرضمیکنیم، یعنی اخلاقیات عمومی. حالا ما امسال به عنوان شعار در اول سال گفتیم وجدان کار و انضباط اجتماعی خوب این دو تا اخلاق است.[2]اهمیت فرهنگ1ـ فرهنگ روح کالبد هر جامعه استفرهنگ، اساس کار ماست. در واقع فرهنگ با همه شعب آن، یعنی علم و ادبیات و غیره، روح کالبد هر جامعه است. بدون شک فرهنگ مثل روح است. بلاشک فرهنگ است که جامعه را به اصل کار یا بیکاری، به کار تند یا کند و به جهتگیری خاص یا به ضد آن جهتگیری وادار میکند. بنابراین نقش فرهنگ، نقش روح در کالبد اجتماع ـ کالبد بزرگ انسانی ـ است. تسخیر ملتها از طریق تزریق و تحمیل فرهنگ بیگانه، کار تازه شناختهای نیست، بلکه از قدیم بوده است؛ منتها در یک دو قرن اخیر بر اثر علمی که غربیها به دست آوردهاند و همه کارهای خودشان را منظم و مرتب و با فرمول و برنامه انجام دادهاند، این کار را هم با فرمول و برنامه کردهاند و میکنند. آنها میدانند که این کار را چگونه باید بکنند و کجاها را بیشتر هدف بگیرند. آنها تجربه هم پیدا کردهاند و انصافا در کار تبلیغات، فرهنگ سازی و فرهنگدهی به کشورها و ملتها فوقالعادهاند.…[3]2ـ فرهنگ ستون فقرات حیات یک ملت و هویت یک ملت است.فرهنگ ستون فقرات حیات یک ملت و هویت یک ملت است. فرهنگ مایه اصلی هویت ملتهاست. فرهنگ یک ملت است که میتواند آن ملت را پیشرفته، عزیز، توانا، عالم، فناور، نوآور و دارای آبروی جهانی کند. اگر فرهنگ در کشوری دچار انحطاط شد و یک کشور هویت فرهنگی خویش را از دست داد، حتی پیشرفتهایی که دیگران به آن کشور تزریق کنند، نخواهد توانست آن کشور را از جایگاه شایستهیی در مجموعهی بشریت برخوردار کند و منافع آن ملت را حفظ کند.[4]3ـ فرهنگ بستر اصلی زندگی انسان است.ما فرهنگ را بستر اصلی زندگی انسان میدانیم؛ نه فقط بستر اصلی درسخواندن و علم آموختن. فرهنگ هر کشور، بستر اصلی حرکت عمومی آن کشور است. حرکت سیاسی و علمیاش هم در بستر فرهنگی است. اینهاست که یک ملت را یا شجاع یا غیور و جسور و مستقل میکند، یا سر افکنده و ذلیل و فرودست و خاک نشین و فقیر میکند. فرهنگ، عنصر خیلی مهمی است. ما نمیتوانیم از فزهنگ و رشد فرهنگی و پرورش فرهنگی صرفنظر کنیم. فرهنگ هم مثل علم است؛ فرهنگ هم گیاه خودرو نیست[5]4ـ فرهنگ مثل هواست.فرهنگ مثل هواست 5ـ همه راهها واقعا به فرهنگ ختم میشود6ـ همه آن چیزهایی که آینده را به وجود میآورد و تضمین میکند عامل فرهنگی است.7ـ قوام یک کشور به فرهنگ است. ملیت یک کشور به فرهنگ آن ملت است.انواع فرهنگ:فرهنگ ملی:فرهنگ عمومی:فرهنگ تخصصی:فرهنگ سازمانی:اجزاءفرهنگ:مظاهر فرهنگ مانند زبان و خطپیکره ، باطن و اصل فرهنگ مانندعقاید، آداب اجتماعی، مواریث ملی، خصلت های بومی و قومی [1]. بیانات رهبری در دیدار وزیر علوم و رؤسای دانشگاهها 17/10/1383[2]. بیانات رهبری در دیدار اعضای شورای انقلاب فرهنگی 29/9/1373[3]. بیانات در دیدار اعضای انجمن اهل قلم7/11/1381[4]بیانات رهبری در جمع کارکنان صدا و سیما 28/2/1383[5]. بیانات رهبری انقلاب در دیدار وزیر علوم و رؤسای دانشگاهها17/10/1383