چکیده؛هدف از پژوهش حاضر بررسی بار شناختی بیرونی ایجاد شده در چند رسانه ای مبتنی بر الگوی طراحی آموزشی مریل در درس زیست شناسی بود. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش شناسی در زمره پژوهش های شبه آزمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر پیش دانشگاهی رشته علوم تجربی شهر ملایر در سال تحصیلی 93-1392 بود. نمونه های پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و در دو گروه کنترل (15 نفر) و آزمایش (15 نفر) به صورت تصادفی گماشته شدند. گروه آزمایش در معرض متغییر مستقل (چند رسانه ای آموزشی مبتنی بر الگوی طراحی آموزشی مریل) قرار گرفت. گروه کنترل محتوای درس زیست شناسی را که با توجه به الگوی طراحی آموزشی مریل طراحی شده بود به شیوه سخنرانی آموزش دیدند. ابزار جمع آوری داده ها، مقیاس اندازه گیری 5 درجه ای برونکن، پلاس و لیوتنر بود. روایی و پایایی پرسشنامه توسط صاحب نظران به ترتیب 83/. و 80/. بدست آمد. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد که چند رسانه ای طراحی شده مبتنی بر الگوی طراحی آموزشی مریل، بار شناختی بیرونی کمتری را نسبت به روش ارائه به شیوه مرسوم برای آزمودنی ها ایجاد می کند.کلید واژها: بار شناختی بیرونی، چند رسانه ای آموزشی، طراحی آموزشی، الگوی طراحی آموزشی مریل فهرست مطالبعنوان صفحهفصل اول: کلیاتمقدمه .................................................................................................................................................................................2بیان مسأله........................................................................................................................................................................3اهمیت و ضرورت...............................................................................................................................................................5هدف.....................................................................................................................................................................................6سوال....................................................................................................................................................................................6فرضیه..................................................................................................................................................................................6تعریف مفاهیم....................................................................................................................................................................7تعریف های مفهومی.........................................................................................................................................................7تعریف های عملیاتی.......................................................................................................................................................7فصل دوم: ادبیات پژوهشبخش اول) مبانی نظریچند مفهوم بنیادی...........................................................................................................................................................9آموزش.................................................................................................................................................................................9تدریس................................................................................................................................................................................9یادگیری...........................................................................................................................................................................10طراحی آموزشی..............................................................................................................................................................11نظریه های یادگیری......................................................................................................................................................12رفتارگرایی.......................................................................................................................................................................12طراحی آموزشی رفتارگرایانه........................................................................................................................................13شناخت گرایی.................................................................................................................................................................14طراحی آموزشی شناخت گرایانه.................................................................................................................................15ساختن گرایی..................................................................................................................................................................16طراحی آموزشی ساختن گرایانه.................................................................................................................................17ارتباط گرایی...................................................................................................................................................................19اصول ارتباط گرایی در طراحی آموزشی...................................................................................................................20الگوی طراحی آموزشی مریل.......................................................................................................................................20نظریه نمایش اجزاء........................................................................................................................................................22اهداف یا انواع عملکرد از نظر مریل............................................................................................................................23عناصر محتوا در دیدگاه مریل.....................................................................................................................................25ماتریس هدف- محتوا....................................................................................................................................................26عناصر یا اجزاء آموزش از نظر مریل...........................................................................................................................27انواع ارائه..........................................................................................................................................................................29انواع ارائه اولیه................................................................................................................................................................30انواع ارائه ثانویه...............................................................................................................................................................32قواعد طراحی در نظریه نمایش اجزاء.........................................................................................................................36مراحل طراحی آموزشی بر اساس الگوی مریل........................................................................................................39معماری شناختی انسان................................................................................................................................................43نظریۀ پردازش اطلاعات................................................................................................................................................44نظام حافظه.....................................................................................................................................................................44اصول پردازش اطلاعات.................................................................................................................................................501- اصل ذخیرۀ اطلاعات.................................................................................................................................512- اصل اقتباس و سازماندهی مجدد...........................................................................................................523- اصل تکوین تصادفی..................................................................................................................................554- اصل تغییرات محدود................................................................................................................................565- اصل ارتباط و سازماندهی محیطی........................................................................................................57نظریه بارشناختی...........................................................................................................................................................58بارشناختی...................................................................................................................................................................... 59بارشناختی درونی...........................................................................................................................................................61بار شناختی بیرونی.........................................................................................................................................................62بار شناختی مطلوب.......................................................................................................................................................64تعامل بین عناصری........................................................................................................................................................66اثرات بارشناختی............................................................................................................................................................68اثر هدف- آزاد.................................................................................................................................................................68اثر مثال های کارشده....................................................................................................................................................70اثر تقسیم توجه..............................................................................................................................................................71اثر مجراهای حسی.........................................................................................................................................................72اثر پرهیز از زیاده کاری.................................................................................................................................................73اثر معکوس خبرگی........................................................................................................................................................74اثر کاهش تدریجی راهنمایی.......................................................................................................................................75اثر تصور و خود-تفسیری............................................................................................................................................76اثر تعامل پذیری عناصر................................................................................................................................................77چندرسانه ای آموزشی..................................................................................................................................................78عناصر نظام های چند رسانه ای ................................................................................................................................80مزایای چند رسانه ای آموزشی...................................................................................................................................83مدیریت بارهای شناختی در چندرسانه ای های آموزشی.....................................................................................86نظریه شناختی چندرسانه ای......................................................................................................................................86اصول چند رسانه ای آموزشی مایر.............................................................................................................................891- اصل چندرسانه ای....................................................................................................................................892- اصل مجاورت مکانی..................................................................................................................................893- اصل مجاورت زمانی..................................................................................................................................894- اصل انسجام................................................................................................................................................905- اصل مجراهای حسی................................................................................................................................906- اصل پرهیز از زیاده کاری........................................................................................................................907- اصل تفاوت های فردی.............................................................................................................................90بار شناختی و طراحی چندرسانه ای آموزشی..........................................................................................................91الف) اصولی برای کاهش بار شناختی بیرونی...........................................................................................................921- اصل انسجام.......................................................................................................................................................932- اصل پرهیز از زیاده کاری................................................................................................................................943- اصل علامت دهی..............................................................................................................................................954- اصل مجاورت مکانی.........................................................................................................................................955- اصل مجاورت زمانی..........................................................................................................................................96ب) اصولی برای مدیریت بار شناختی درونی.....................................................................................................961- اصل قطعه بندی...............................................................................................................................................972- اصل پیش نیاز آموزش....................................................................................................................................983- اصل مجراهای حسی........................................................................................................................................98ج) اصولی برای افزایش بارشناختی مطلوب......................................................................................................981- اصل چند رسانه ای..........................................................................................................................................992- اصل شخصی سازی.......................................................................................................................................1003- اصل بازخورد...................................................................................................................................................1004- اصل تأمل و تفکر...........................................................................................................................................101بخش دوم) پیشینه پژوهشپیشینه پژوهش خارجی...........................................................................................................................................101پیشینه پژوهش داخلی..............................................................................................................................................103فصل سوم: روش شناسی پژوهشطرح کلی.....................................................................................................................................................................106جامعه آماری................................................................................................................................................................106نمونه آماری و روش نمونه گیری.............................................................................................................................106ابزار اندازه گیری یا روش جمع آوری داده ها ی پژوهش..................................................................................106روایی و پایایی..............................................................................................................................................................107روش اجرای پژوهش...................................................................................................................................................107روش تحلیل یافته ها..................................................................................................................................................107فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده هامقدمه.............................................................................................................................................................................109آمار توصیفی پژوهش..................................................................................................................................................109آمار استنباطی پژوهش..............................................................................................................................................110فصل پنجم: خلاصه، بحث و نتیجه گیریمقدمه.............................................................................................................................................................................112پیشنهادها.....................................................................................................................................................................113محدودیت ....................................................................................................................................................................113منابع..............................................................................................................................................114پیوست..........................................................................................................................................122طرح درس....................................................................................................................................................................122پرسشنامه بار شناختی بیرونی..................................................................................................................................136نمونه های اسلاید چند رسانه ای.............................................................................................................................137چکیده انگلیسی...........................................................................................................................................................140فهرست جداولجدول 2-2. انواع بار شناختی و ویژگی های آن.....................................................................................................65جدول 4-1. توصیف نمونه آماری پژوهش.............................................................................................................108جدول 4-2. نتایج به دست آمده در دو گروه کنترل و آزمایش در آزمون بار شناختی .............................108جدول 4-3. نتایج آزمون تی مستقل برای فرضیه پژوهش................................................................................110فهرست شکل هاشکل 2-1. ماتریس هدف محتوا................................................................................................................................25شکل 2-2. انواع ارائه اولیه...........................................................................................................................................30شکل 2-3. نظریه شناختی یادگیری چند رسانه ای..............................................................................................88
بررسی بارشناختی بیرونی آموزش به شیوۀ چند رسانه ایِ مبتنی بر الگوی طراحی آموزشی مریل
چکیده؛هدف از پژوهش حاضر بررسی بار شناختی بیرونی ایجاد شده در چند رسانه ای مبتنی بر الگوی طراحی آموزشی مریل در درس زیست شناسی بود. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش شناسی در زمره پژوهش های شبه آزمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر پیش دانشگاهی رشته علوم تجربی شهر ملایر در سال تحصیلی 93-1392 بود. نمونه های پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و در دو گروه کنترل (15 نفر) و آزمایش (15 نفر) به صورت تصادفی گماشته شدند. گروه آزمایش در معرض متغییر مستقل (چند رسانه ای آموزشی مبتنی بر الگوی طراحی آموزشی مریل) قرار گرفت. گروه کنترل محتوای درس زیست شناسی را که با توجه به الگوی طراحی آموزشی مریل طراحی شده بود به شیوه سخنرانی آموزش دیدند. ابزار جمع آوری داده ها، مقیاس اندازه گیری 5 درجه ای برونکن، پلاس و لیوتنر بود. روایی و پایایی پرسشنامه توسط صاحب نظران به ترتیب 83/. و 80/. بدست آمد. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد که چند رسانه ای طراحی شده مبتنی بر الگوی طراحی آموزشی مریل، بار شناختی بیرونی کمتری را نسبت به روش ارائه به شیوه مرسوم برای آزمودنی ها ایجاد می کند.کلید واژها: بار شناختی بیرونی، چند رسانه ای آموزشی، طراحی آموزشی، الگوی طراحی آموزشی مریل فهرست مطالبعنوان صفحهفصل اول: کلیاتمقدمه .................................................................................................................................................................................2بیان مسأله........................................................................................................................................................................3اهمیت و ضرورت...............................................................................................................................................................5هدف.....................................................................................................................................................................................6سوال....................................................................................................................................................................................6فرضیه..................................................................................................................................................................................6تعریف مفاهیم....................................................................................................................................................................7تعریف های مفهومی.........................................................................................................................................................7تعریف های عملیاتی.......................................................................................................................................................7فصل دوم: ادبیات پژوهشبخش اول) مبانی نظریچند مفهوم بنیادی...........................................................................................................................................................9آموزش.................................................................................................................................................................................9تدریس................................................................................................................................................................................9یادگیری...........................................................................................................................................................................10طراحی آموزشی..............................................................................................................................................................11نظریه های یادگیری......................................................................................................................................................12رفتارگرایی.......................................................................................................................................................................12طراحی آموزشی رفتارگرایانه........................................................................................................................................13شناخت گرایی.................................................................................................................................................................14طراحی آموزشی شناخت گرایانه.................................................................................................................................15ساختن گرایی..................................................................................................................................................................16طراحی آموزشی ساختن گرایانه.................................................................................................................................17ارتباط گرایی...................................................................................................................................................................19اصول ارتباط گرایی در طراحی آموزشی...................................................................................................................20الگوی طراحی آموزشی مریل.......................................................................................................................................20نظریه نمایش اجزاء........................................................................................................................................................22اهداف یا انواع عملکرد از نظر مریل............................................................................................................................23عناصر محتوا در دیدگاه مریل.....................................................................................................................................25ماتریس هدف- محتوا....................................................................................................................................................26عناصر یا اجزاء آموزش از نظر مریل...........................................................................................................................27انواع ارائه..........................................................................................................................................................................29انواع ارائه اولیه................................................................................................................................................................30انواع ارائه ثانویه...............................................................................................................................................................32قواعد طراحی در نظریه نمایش اجزاء.........................................................................................................................36مراحل طراحی آموزشی بر اساس الگوی مریل........................................................................................................39معماری شناختی انسان................................................................................................................................................43نظریۀ پردازش اطلاعات................................................................................................................................................44نظام حافظه.....................................................................................................................................................................44اصول پردازش اطلاعات.................................................................................................................................................501- اصل ذخیرۀ اطلاعات.................................................................................................................................512- اصل اقتباس و سازماندهی مجدد...........................................................................................................523- اصل تکوین تصادفی..................................................................................................................................554- اصل تغییرات محدود................................................................................................................................565- اصل ارتباط و سازماندهی محیطی........................................................................................................57نظریه بارشناختی...........................................................................................................................................................58بارشناختی...................................................................................................................................................................... 59بارشناختی درونی...........................................................................................................................................................61بار شناختی بیرونی.........................................................................................................................................................62بار شناختی مطلوب.......................................................................................................................................................64تعامل بین عناصری........................................................................................................................................................66اثرات بارشناختی............................................................................................................................................................68اثر هدف- آزاد.................................................................................................................................................................68اثر مثال های کارشده....................................................................................................................................................70اثر تقسیم توجه..............................................................................................................................................................71اثر مجراهای حسی.........................................................................................................................................................72اثر پرهیز از زیاده کاری.................................................................................................................................................73اثر معکوس خبرگی........................................................................................................................................................74اثر کاهش تدریجی راهنمایی.......................................................................................................................................75اثر تصور و خود-تفسیری............................................................................................................................................76اثر تعامل پذیری عناصر................................................................................................................................................77چندرسانه ای آموزشی..................................................................................................................................................78عناصر نظام های چند رسانه ای ................................................................................................................................80مزایای چند رسانه ای آموزشی...................................................................................................................................83مدیریت بارهای شناختی در چندرسانه ای های آموزشی.....................................................................................86نظریه شناختی چندرسانه ای......................................................................................................................................86اصول چند رسانه ای آموزشی مایر.............................................................................................................................891- اصل چندرسانه ای....................................................................................................................................892- اصل مجاورت مکانی..................................................................................................................................893- اصل مجاورت زمانی..................................................................................................................................894- اصل انسجام................................................................................................................................................905- اصل مجراهای حسی................................................................................................................................906- اصل پرهیز از زیاده کاری........................................................................................................................907- اصل تفاوت های فردی.............................................................................................................................90بار شناختی و طراحی چندرسانه ای آموزشی..........................................................................................................91الف) اصولی برای کاهش بار شناختی بیرونی...........................................................................................................921- اصل انسجام.......................................................................................................................................................932- اصل پرهیز از زیاده کاری................................................................................................................................943- اصل علامت دهی..............................................................................................................................................954- اصل مجاورت مکانی.........................................................................................................................................955- اصل مجاورت زمانی..........................................................................................................................................96ب) اصولی برای مدیریت بار شناختی درونی.....................................................................................................961- اصل قطعه بندی...............................................................................................................................................972- اصل پیش نیاز آموزش....................................................................................................................................983- اصل مجراهای حسی........................................................................................................................................98ج) اصولی برای افزایش بارشناختی مطلوب......................................................................................................981- اصل چند رسانه ای..........................................................................................................................................992- اصل شخصی سازی.......................................................................................................................................1003- اصل بازخورد...................................................................................................................................................1004- اصل تأمل و تفکر...........................................................................................................................................101بخش دوم) پیشینه پژوهشپیشینه پژوهش خارجی...........................................................................................................................................101پیشینه پژوهش داخلی..............................................................................................................................................103فصل سوم: روش شناسی پژوهشطرح کلی.....................................................................................................................................................................106جامعه آماری................................................................................................................................................................106نمونه آماری و روش نمونه گیری.............................................................................................................................106ابزار اندازه گیری یا روش جمع آوری داده ها ی پژوهش..................................................................................106روایی و پایایی..............................................................................................................................................................107روش اجرای پژوهش...................................................................................................................................................107روش تحلیل یافته ها..................................................................................................................................................107فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده هامقدمه.............................................................................................................................................................................109آمار توصیفی پژوهش..................................................................................................................................................109آمار استنباطی پژوهش..............................................................................................................................................110فصل پنجم: خلاصه، بحث و نتیجه گیریمقدمه.............................................................................................................................................................................112پیشنهادها.....................................................................................................................................................................113محدودیت ....................................................................................................................................................................113منابع..............................................................................................................................................114پیوست..........................................................................................................................................122طرح درس....................................................................................................................................................................122پرسشنامه بار شناختی بیرونی..................................................................................................................................136نمونه های اسلاید چند رسانه ای.............................................................................................................................137چکیده انگلیسی...........................................................................................................................................................140فهرست جداولجدول 2-2. انواع بار شناختی و ویژگی های آن.....................................................................................................65جدول 4-1. توصیف نمونه آماری پژوهش.............................................................................................................108جدول 4-2. نتایج به دست آمده در دو گروه کنترل و آزمایش در آزمون بار شناختی .............................108جدول 4-3. نتایج آزمون تی مستقل برای فرضیه پژوهش................................................................................110فهرست شکل هاشکل 2-1. ماتریس هدف محتوا................................................................................................................................25شکل 2-2. انواع ارائه اولیه...........................................................................................................................................30شکل 2-3. نظریه شناختی یادگیری چند رسانه ای..............................................................................................88