فهرست مطالبعنوان صفحهفصل اول: كليات تحقيق1-1 مقدمه:22-1 بیان مسأله:43-1 اهميت وضرورت تحقيق:74-1 اهداف تحقيق.. 8هدف کلی تحقیق:8اهداف جزیی تحقیق:814 ـ آیا تذکر ویاداوری دیگران در پرورش احساس مذهبی دانش اموزان موثر است.. 106-1 تعاريف عملياتي متغير ها:111-2 مقدمه:142-2 مبانی نظری تحقیق.. 153-2 پيشينه عملي:551-3 مقدمه. 582-3 نوع روش اجراي تحقيق.. 603-3 جامعه آماري:604-3 حجم نمونه. 615-3 روش نمونه‌گيري:616-3 ابزارها وروش هاي جمع آوري داده ها:617-3 روش هاي آماري تجزيه و تحليل داده‌ها:628-3 روایی و پایایی.. 621-4 مقدمه. 642-4 تجزيه و تحليل داده ها65جدول شماره (1-2)65جدول شماره ی (2-2)66جدول شماره ی (3-2)67جدول شماره (4-2)68جدول شماره (5-2)69جدول شماره(6-2)70جدول شماره(7-2)71جدول شماره (9-2)73جدول شماره (11-2)75جدول شماره( 12-2)76جدول شماره (13-2)77جدول شماره 14-2. 78 1-5 مقدمه. 792-5 نتیجه گیری:80با عنايت به فرضيه‌هاي تحقيق و نتايج حاصل از آن پيشنهادهايي جهت افزايش علاقه دانش‌آموزان به نماز و رفع موانع به شرح زير ارائه مي‌گردد :854-5 پيشنهادهاي تحقيقاتي.. 885-5 محدوديت‌هاي تحقيق :89منابـع.. 90چكيدهيكي از برنامه‌هاي تربيتي كه از بزرگترين شعائر اسلامي است برپايي نماز جماعت در مدرسه است از آن جا كه هدف آموزش و پرورش رشد ابعاد گوناگون شخصيت كودكان و نوجوانان به خصوص پرورش ديني و مذهبي دانش آموزان مي‌باشد. پژوهندگان زيادي در نظر دارند با استفاده از راهكارهاي مناسب نوجوانان و جوانان را به نمازجماعت متمايل كنند از اين رو هدف محقق اين است كه عوامل موثر در شركت دانش آموزان به نمازجماعت را مشخص كند تا بتوان در زمينه رشد روحي و معنوي دانش آموزان يك گام اساسي برداشت چرا كه در صورت رشد معنوي فرد در سايه نماز مطمئناً اين مسئله تاثير زيادي در پيشرفت درسي آنان و رشد اخلاقي‌شان خواهد داشت.هدف از اين پژوهش بررسي عوامل موثر در شركت دانش آموزان به نمازجماعت در بين دانش‌آموزان دختر مدرسه راهنمايي صديقه طاهره(س) در ناحيه يك قم مي‌باشد كه در سال تحصيلي93-92 صورت گرفته است.براي بررسي عوامل موثر در شركت دانش آموزان به نمازجماعت، پرسشنامه محقق ساخته طراحي و ديدگاه دانش آموزان مورد بررسي قرار گرفته است هم چنين از آمارهاي توصيفي به منظور تدوين و تنظيم جدول‌هاي توزيع فراواني و درصد فراواني ورسم نمودار استفاده شده است.جامعه آماري اين تحقيق كليه دانش آموزان دختر مدرسه راهنمايي صديقه طاهره(س)مي‌باشد كه در دو پايه هفتم و سوم راهنمايي مشغول به تحصيل هستند كه تعداد آنها 135 نفر مي‌باشد و از اين تعداد32 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شده‌اند. نمونه آماري آن نيز براساس روش نمونه گيري تصادفي انتخاب شده است. نتايجي كه از اين تحقيق بدست آمده عبارتند از: 1- بین صحبت ها و رفتار مربی قرآن و پرورشی و شرکت دانش آموزان به نماز جماعت رابطه معناداری وجود دارد .2- بین صحبت های امام جماعت درباره آثار و فواید نماز جماعت و شرکت دانش آموزان به نماز جماعت رابطه معناداری وجود دارد.3- بین استفاده از هنر و نمایش و داستان و شرکت دانش آموزان به نماز جماعت رابطه معناداری وجود دارد.3- بین تشویق معلمان و شرکت دانش اموزان به نماز جماعت رابطه معناداری وجود دارد.4- بین اهدای جوایز و اردوها و شرکت دانش اموزان به نماز جماعت رابطه معناداری وجود دارد.5- بین فرمهای تشویقی و شرکت دانش آموزان به نماز جماعت رابطه معناداری وجود دارد.6- بین حضور معلمان در نماز جماعت و شرکت دانش آموزان به نماز جماعت رابطه معناداری وجود دارد.7- بین نقش خانواده ها و شرکت دانش آموزان به نماز جماعت رابطه معناداری وجود دارد.9-بین رساناها و برنامه های تلویزیونی و شرکت دانش آموزان به نماز جماعت رابطه معناداری وجود دارد.10- بین نقش دوستان و همسالان و شرکت دانش اموزان به نماز جماعت رابطه معناداری وجود دارد.1-1 مقدمه:من الله هستم، معبودي جز من نيست، مرا بپرست و نماز را براي ياد من به پا دار.(طه، آيه 41)عبادت رمز کمال ادمی است و خداوند متعال شایسته عبادت است .ره یافتگان به سوی حق جز از ساییدن پیشانی بر خاک در آستان معبود به تعالی نرسیدند و برترین آنها در عالم محمد رسول الله بود که خدایش او را به حق بنده و رسول خویش نامید و به یمن بندگی او مقام رسالت را به وی عطا نمود و او را امین وحی خود دانست.اهمیت عبادت تا بدان جاست که حتی برترین بنده خدا نیز ملزم به انجام آن است و او چنان به عبادت می پردازد و نماز می خواند که به معراج می رود و رمز آن را گوشزد می کند .نماز معراج انسان با ایمان است.عالم تسبیح گوی خداوند متعال می باشد و سزاوار نیست که ما چنان نباشیم.تربيت سالم و صحيح كودكان و نوجوانان هدف نهايي والدين و اولياي مدرسه و مربّيان و دست‌اندركاران تربيتي است. اين هدف زماني تأمين مي‌شود كه عناصر و واحدهاي فرهنگي و عقيدتي لازم به آن هدف بتوانند كاركردهاي خود را به طور صحيح انجام بدهند. در جامعه اسلامي، انجام فرايض ديني از جمله نماز در فرآيند اجتماعي شدن كودكان و نوجوانان نقش عمده‌اي دارد.جامعه اسلامي براساس عقيده و ايدئولوژي استوار است كه از روح مذهب سرچشمه گرفته است و نماز نه تنها در تكوين شخصيت بلكه در رابطه‌ي اعضاي خانواده، رابطه با دوستان و شبكه روابط موجود در جامعه اهميت زيادي دارد و بدين ترتيب افراد جامعه شخصيت پرتوان مذهبي پيدا مي‌كنند و در سالم‌سازي محيط اجتماعي نقش مؤثري برعهده مي‌گيرند.نماز به لحاظ نقشي كه در مدرسه ايفا مي‌كند مي‌تواند علم و اخلاق را به هم پيوند دهد و رابطه تربيتي در ابعاد تربيتي بين معلم و دانش‌آموز ايجاد كند و از كجرويهاي رفتاري جلوگيري كند.(www. rasekhoon.net) 2-1 بیان مسأله:نماز به عنوان یک فریضه مذهبی دارای اثرات تربیتی درابعاد مختلف فردی،گروهی،بهداشتی و روانی در محدوده خانواده می باشد.اجرای فریضه نماز در شکل‌گیری صحیح روابط میان اعضای خانواده نقش عمده‌ای دارد. با اجرای این فریضه خانواده به یک محیط مقدس تبدیل شده،روابط افراد دارای قداست ویژه‌ای می شود و کودک در محیط خانواده،نماز را در خود درونی ساخته، خود را ملزم به رعایت دستورات بهداشتی و اخلاقی می داند.خانواده‌ای که اعضای آن با برپایی نماز به طهارت درونی خود می‌پردازند پشتوانه محکمی برای معنویت است که درمقابل ناملایمات زندگی آنها را حمایت می کند.چنین افرادی از نظر روحی توکل به خدا کرده،اعتماد به نفس داشته ودر مقابل مصائب ومشکلات خود را نمی‌بازند. در نتیجه اختلالات روحی مانند اضطراب،ترس،افسردگی،ازخودبیگانگی وخودکشی در چنین افرادی بندرت دیده می شود.(ماهنامه رشد،1390)مدرسه بعد از خانواده دومین نهادی است که در تمایل و رغبت دانش‌آموزان به نماز بسیار موثر است. از آنجا که مدرسه از لحاظ روابط گروهی وسیع‌تر است دانش‌آموزان در آنجا روابط گسترده‌ای پیدا می‌کنند. آنان در روابط آموزشی با دوستان،همکلاسان،معلمان و اولیای مدرسه قرار می‌گیرند. نماز یک عمل عبادی است. وقادر است این روابط را از سطح آموزش بالا برده،در سطح تربیتی وفرهنگی قرار دهد.در متون دینی مامثل قرآن کریم، نهج‌البلاغه وکتاب‌های حدیث به خواندن نماز تأکید شده وآمده است:نماز،وسیله‌ای برای پاک شدن از خودبینی است(نهج البلاغه ،حکمت252)به درستی که نماز انسان را از کار ناشایست باز می دارد.(عنکبوت،آیه45)نماز به پا دارید وزکات را اداکنید وبا این وسیله روح وجسم خود را نیرومند سازید وبدانید هر کار خیری برای خود از پیش می‌فرستید آن را نزد خدا خواهید یافت که محققاً خداوند به هر کار شما بیناست.(سوره بقره،آیه 110)در مدرسه هنگامی که نوجوانان وجوانان،در موقعیت‌های مختلف اوقات تحصیل،هنگام شنیدن اذان،در کلاس یا در راهروی مدرسه بدون هیچ تکلفی،مشاهده کنند که معلمان و مربیان مشتاقانه به سوی نماز می‌شتابند،در اثر احساس همانندسازی به شوق ورغبت در می‌آیند وبه اقامه نماز گرایش فزون‌تری پیدا می‌کنند.هر قدر شخصیت الگوهای تربیتی وپرورشی برای دانش‌آموزان، محبوب و دوست داشتنی‌تر باشد تأثیر پذیری آنها افزایش می‌یابد. روشن است که هرگز نباید به اجبار و تحمیل و فشار،دانش‌آموزان را به نماز وادار کنیم. در عوض شایسته است پیش از هر چیز، جاذبه‌های رفتار خود را در بیان ارزش‌ها، با فراهم کردن مقدمات نماز افزایش دهیم. اگر چنین فضایی بر مدارس حاکم باشد، روحیه معنوی دانش‌آموزان افزایش می‌یابد و در نمازخانه‌ي مدرسه ارتباط شوق انگیز همسالان گسترش می‌یابد.(قائمی،1371، ص17)نماز آرامش دهنده دلها، اصلاح کننده فردواجتماع است و عاملی است که موجب رهایی افراد از تنبلی،گناه،تباهی ودیگر رفتارهای زشت می‌شود ویکی از راههای تربیت دینی کودکان و نوجوانان یاد دادن نماز وشرکت دادن آنها در نماز جماعت می‌باشد.مطلوب این بود که اکثر دانش‌آموزان در نماز شرکت نمایند. اما این تصور صحیح نبود. زیرا تعدادی کمی از دانش‌آموزان در نماز جماعت مدرسه حاضر می‌شوند واین مهمترین مسأله اي بود که توجه محقق را به خود جلب کرده وباعث شد که اقدام به این تحقیق نماید که:راه های افزایش علاقه دانش آموزان برای شرکت در نماز جماعت مدرسه کدام عوامل هستند؟ 3-1 اهميت وضرورت تحقيق:فلسفه آفرینش انسان عبودیت و بندگی خداست و این صریح کلام الهی است که خداوند متعال می فرماید :و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدونتشويق برخلاف تنبيه كه از عوامل باز دارنده است از عوامل وادار كننده است وبه انسان نيرو وانرژي مي‌دهد.فردي كه تشويق مي‌شود از كار خود احساس رضايت مي‌كند وهمين احساس رضايت جلوي خستگي و بي‌ميلي او را مي‌گيرد . البته بعضي از افراد آنقدر به هدف‌هاي خود مومن هستند كه نيازي نيست كسي آنها را تشويق كند وخود مشوق خويش هستند اما همه افراد اين طور نيستند بخصوص كودكان و نوجوانان براي رسيدن به هدف هاي خود نياز به تشويق دارند.به طور كلي بشارت يكي از وظايف پيامبران است يك رهبر ديني به وسيله تشويق مي تواند افراد را در تمامي جنبه هاي ديني به حركت وتكاپو وادار نمايد.قرآن كريم در آيه 56سوره انفال گوشزدمي‌نمايد كه تشويق انسان را بزرگ مي‌كند وبه او نيرو مي‌دهد.با توجه به اهميت و تأثير نماز جماعت در بهداشت رواني،روحي،فردي،اجتماعي وتأثير تشويق در برانگيختن افراد به فضايل اخلاقي بخصوص اقامه نماز به صورت جماعت در مدرسه لازم است تا تحقيقي در زمينه تشويق و ترغيب كودكان و نوجوانان به نماز جماعت انجام شود ونتايج اين تحقيق مورد استفاده برنامه‌ريزان آموزشي وپرورشي،اوليا ومربيان وساير دست‌اندر كاران مدرسه قرار گيرد. 4-1 اهداف تحقيقهدف کلی تحقیق:شناسایی عوامل موثر در شرکت به نماز جماعت در بین دانش آموزان دختر مدرسه راهنمایی صدیقه طاهره(س) اهداف جزیی تحقیق:1- تعين ميزان نقش خانواده در شرکت دانش اموزان به نماز جماعت2-تعیین میزان نقش فرم های تشویقی در شرکت دانش اموزان به نماز جماعت3-تعیین میزان نقش استفاده از هنر داستان و نمایش در افزایش علاقه برای شرکت در نماز جماعت4-میزان نقش امام جماعت در شرکت دانش آموزان به نماز جماعت5-تعیین میزان تاثیر شرکت معلمان در نماز جماعت در افزایش علاقه دانش آموزان به نماز جماعت6- تعیین میزان نقش رساناهای گروهی در شرکت دانش آموزان به نماز جماعت 5-1 فرضيه هاي تحقيق:1 ـ آیا فرمهای تشویقی جهت ثبت نماز توسط اولیاء ، در پرورش احساس مذهبی دانش اموزان موثر است ؟ 2 ـ آیا پایبندی خانواده ها به انجام فرایض دینی در پرورش احساس مذهبی دانش اموزان موثر است ؟ 3ـ آیا استفاده از هنر ، داستان ، نمایش وقصه های قرانی در پرورش احساس مذهبی دانش اموزان موثر است؟ 4ـ آیا امام جماعت ودعوت از سخنران در پرورش احساس مذهبی دانش اموزان موثر است ؟ 5ـ ایا ارتباط اولیاء با مدرسه در خصوص نماز در پرورش احساس مذهبی دانش اموزان موثر است ؟ 6ـ آیا شرکت معلم در نماز جماعت مدرسه در پرورش احساس مذهبی دانش اموزان موثر است ؟ 7ـ آیا دوستان وهمسالان در پرورش احساس مذهبی دانش اموزان موثر است ؟ 8ـ آیا اطلاع دانش اموزان از اثار وفواید نماز در پرورش احساس مذهبی دانش اموزان موثر است ؟ 9ـ آیا رسانه های گروهی وبرنامه های تلویزیون در پرورش احساس مذهبی دانش اموزان موثر است ؟ 10 ـ ایامحبت به کودک درحال نمازدرپرورش احساس مذهبی دانش اموزان موثراست؟ 11ـ آیا اهدای جوایز و اردو ها وغیره در پرورش احساس مذهبی دانش اموزان موثر است ؟ 12 ـ آیا قضا شدن نماز صبح در چگونگی خواندن نماز بچه ها موثر است ؟ 13 ـ آیا رفتار و اعمال مربی پرورشی در پرورش احساس مذهبی دانش اموزان موثر است ؟