چكيده: هدف پژوهش حاضر بررسی میزان برخورداری دانشجویان مراکز آموزش مجازی از مهارتهای یادگیری در محیط الکترونیکی و نقش آن در رضایت و موفقیت تحصیلی دانشجویان است. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشجویان مراکز آموزش مجازی دانشگاه تهران و موسسه آموزش عالی مهر البرز هستند که از طریق روش نمونه گیری طبقه ای و بر اساس جدول کرجسی و مورگان 338 دانشجو به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است و برای جمع آوری دادههای مورد نیاز از دو پرسشنامه محقق ساخته، آزمون سنجش آمادگی یادگیری الکترونیکی و آزمون رضایت تحصیلی استفاده شده است. روایی محتوایی این دو آزمون از طریق اعمال نظرات هفت نفر از متخصصان آموزش مجازی و پایایی آنها پس از اجرای آزمایشی با محاسبه آلفای کرانباخ به ترتیب 84/0 و 87/0 محاسبه شد. همچنین برای سنجش موفقیت تحصیلی از معدل پیشرفت تحصیلی دانشجویان استفاده گردید. تحلیل یافتههای این پژوهش با استفاده از آزمون T، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام نشان داد که میزان مهارتهای دانشجویان در کار با رایانه و اینترنت، مهارتهای ارتباطی، مهارتهای شناختی و مهارتهای فراشناختی بر اساس آزمون t در حد متوسط بوده است. همچنین رضایت تحصیلی آنها متوسط و پیشرفت تحصیلی در حد خوب بوده است. ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین مهارتهای فراشناختی و شناختی با موفقیت تحصیلی به ترتیب 340/0+ و 148/0+ همبستگی وجود دارد. همچنین این پژوهش نشان میدهد که بین مهارتهای فراشناختی و شناختی با رضایت تحصیلی به ترتیب 517/0+ و 224/0+ همبستگی وجود دارد و بین سایر متغیرها نظیر مهارتهای فناورانه و مهارتهای ارتباطی با موفقیت و رضایت تحصیلی ارتباط قابل ملاحظهای مشاهده نشد. سهم مهارتهای فراشناختی در پیش بینی موفقیت تحصیلی دانشجویان 8/32 درصد و سهم مهارتهای شناختی 5/11 درصد میباشد. همچنین سهم مهارتهای فراشناختی در پیشبینی رضایت تحصیلی دانشجویان 50 درصد و سهم مهارتهای شناختی 5/17 درصد میباشد.واژه های کلیدی: مهارت، یادگیرنده الکترونیکی، آموزش مجازی، رضایت، موفقیت تحصیلی فهرست مطالبعنوان صفحه1مقدمه..فصل اول: کلیات پژوهش1-1 بیان مساله. 1-2 ضرورت انجام پژوهش... .1-3 اهداف پژوهش... 71-4 سوال های و فرضیههای پژوهش... 1-5تعریف مفهومی اصطلاحات پژوهش... 81-6تعریف عملیاتی اصطلاحات پژوهشی.. 10 فصل دوم: مبانی نظری و پیشینهی پژوهش2 مقدمه................................................. 122-1فناوری اطلاعات و ارتباطات..................................................... 122-2تعامل در آموزش از راه دور. 2-2-1تعامل استاد – دانشجو..............................................................................................................142-2-2تعامل دانشجو – دانشجو............................................................................................................ 14 2-2-3تعامل دانشجو – محتوا............................................................................................................... 14 2-2-4تعامل استاد – محتوا................................................................................................................... 15 2-2-5تعامل استاد-استاد....................................................................................................................... 15 2-2-6تعامل محتوا-محتوا...................................................................................................................... 15 2- 3مراحل تکامل فناوری آموزشی.. ............162-3-1فناوری توزیعی ..................................................................................................................... 16 2-3-2فناوری اشتراکی.......................................................................................................................... 16 2-3-3فناوری تعاملی............................................................................................................................ 17 2-4نظریههای مورد استفاده در فناوری آموزشی.. 182-4-1نظریه رفتارگرایی........................................................................................................................ 18 2-4-2نظریۀ شناخت گرایی.................................................................................................................. 19 2-4-3نظریۀ سازنده گرایان................................................................................................................... 19 2-5دستهبندی آموزش الکترونیکی................................................ 202-5-1یادگیری شخصی........................................................................................................................ 20 2-5-2یادگیری جمعی........................................................................................................................... 21 2-5-3کلاسهای مجازی...................................................................................................................... 21 2-6 آموزش از راه دور.......................................................... 212-6-1نسلهای آموزش از راه دور......................................................................................................... 22 2-6-1-1 نسل اول................................................................................................................................232-6-1-2 نسل دوم................................................................................................................................242-6-1-3 نسل سوم...............................................................................................................................242-6-1-4 نسل چهارم............................................................................................................................242-6-1-5 نسل پنجم..............................................................................................................................242-6-2تاریخچه آموزش از راه دور در ایران.......................................................................................... 25 2-7 آموزش مجازی......................................................................... 252-7-1شیوههای آموزش مجازی........................................................................................................... 28 2-7-1-1 آموزش فاصلهای....................................................................................................................282-7-1-2 آموزش الکترونی...................................................................................................................282-7-1-3 پخش شبکهای تعاملی...........................................................................................................282-7-1-4 پخش شبکهای زنده...............................................................................................................292-7-1-5 همایشهای روی خط...........................................................................................................292-7-1-6 آموزش آنلاین.....................................................................................................................292-7-1-7 پخش شبکهای......................................................................................................................292-7-1-8 هم اندیشی مجازی...............................................................................................................292-7-2 عناصر آموزش مجازی..............................................................................................................302-7-2-1 هدفهای برنامه درسی........................................................................................................302-7-2-2 فعالیتهای یادگیری..............................................................................................................302-7-2-3 مواد و منابع یادگیری.............................................................................................................312-7-2-4 محتوای الکترونیکی...............................................................................................................312-7-2-4-1 استانداردهای محتوای الکترونیکی....................................................................................322-7-2-4-2 بررسی استانداردهای آموزش و فراگیری الکترونیکی.......................................................332-7-2-5 سامانه مدیریت یادگیری........................................................................................................352-7-2-6 نقش معلم در محیطهای یادگیری الکترونیکی.......................................................................352-7-2-7 مهارتهای موردنیاز یادگیرنده الکترونیکی............................................................................372-7-2-7-1 مهارت به کارگیری رایانه..................................................................................................402-7-2-7-2 مهارت در به کارگیری ابزارهای اینترنتی و سامانههای مدیریت یادگیری.........................402-7-2-7-3 مهارت در به کارگیری تجارب اولیه.................................................................................412-7-2-7-4 مدیریت زمان....................................................................................................................412-7-2-7-5 مهارتهای زبانی..............................................................................................................422-7-2-7-6 مهارتهای نوشتاری.........................................................................................................422-7-2-7-7 مهارت حل مساله..............................................................................................................422-7-2-7-8 مهاررت تفکر انتقادی........................................................................................................432-7-2-7-9 مهارت پرسشگری.............................................................................................................452-7-2-7-10 مهارت به کارگیری شیوههای مطالعه و یادگیری........................................................... 452-7-2-7-11 مهارت فراشناختی...........................................................................................................462-7-2-7-12 مهارت خودرهیابی..........................................................................................................472-7-2-7-13 مسئولیتپذیری...............................................................................................................482-7-2-7-14 خودارزیابی.....................................................................................................................482-7-2-7-15 مهارت برقراری ارتباط همزمان و ناهمزمان....................................................................492-8 رضایت تحصیلی.......................................................... 502-8-1خودتوانی اینترنتی یادگیرنده......................................................................................................522-8-2پاسخگویی به موقع مدرس........................................................................................................522-8-3 انعطاف پذیری دوره یادگیری الکترونیکی..................................................................................522-8-4 کیفیت دوره یادگیری الکترونیکی...............................................................................................522-8-5 کیفیت فناوری............................................................................................................................532-8-6 سودمندی سامانه........................................................................................................................532-8-7 سهولت استفاده از سامانه...........................................................................................................532-8-8تنوع در ارزیابی..........................................................................................................................532-9 پیشرفت تحصیلی.. ..2-10ارزشیابی کیفیت دورههای یادگیری الکترونیکی.. 2-11جایگاه مهارتهای یادگیرنده الکترونیکی در برنامه درسی دانشگاههای مجازی................................... 572-12پیشینه پژوهش................................................ 602-12-1پژوهشهای انجام شده خارجی.................................................................................................602-12-2پژوهشهای انجام شده داخلی...................................................................................................632-13جمع بندی........................................ 70 فصل سوم: روش پژوهش3مقدمه.................................................................................................................................................. ..733-1روش پژوهش................................................. 733-2جامعه آماری پژوهش.................................. 733-3حجم نمونه و روش نمونه گیری........................... 743-4روشهای جمع آوری اطلاعات...................................... 743-5روایی و پایایی..................................... 753-6روشهای آماری تجزیه و تحلیل دادههای پژوهش............................. 76 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافتههای پژوهش4 مقدمه..................................................................................................................................................784-1 توصیف یافتههای پژوهش............................................. 794-2 تجزیه و تحلیل سؤال های پژوهش:.................................81 فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری5 مقدمه...................................................................................................................................................915-1بحث و بررسی یافتهها................................................925-2نتیجه گیری.. ......................................1005-3پیشنهادها.....................................1015-3-1پیشنهادهای کاربردی................................................................................................................1015-3-2 پیشنهادهای پژوهشی...............................................................................................................1025-4محدودیتهای پژوهش... 1025-4-1محدودیتهای در اختیار پژوهشگر.........................................................................................102 5-4-2محدودیتهای خارج از اختیار پژوهشگر................................................................................1036 فهرست منابع.....................................................................................................................................104 فهرست جداولجدول 4-2 : نتیجه آزمون کالموگروف – اسمیرونوف برای نرمال بودن توزیع دادهها..........................80جدول 4-1 : فراوانی و درصد فراوانی نمونه مورد مطالعه به تفکیک جنس..........................................79جدول 4-3 : بررسی میزان مهارتهای یادگیری الکترونیکی دانشجویان دوره مجازی دانشگاه الکترونیکی تهران(مهرالبرز و دانشگاه تهران)، با استفاده از آزمون t یکطرفه..........................................81جدول 4-4 : بررسی میزان رضایت تحصیلی دانشجویان دوره مجازی دانشگاه الکترونیکی تهران (مهرالبرز و دانشگاه تهران)، با استفاده از آزمون t یکطرفه.....................................................................82جدول 4-5 : توصیف میزان پیشرفت تحصیلی دانشجویان دوره مجازی دانشگاه الکترونیکی تهران(مهرالبرز و دانشگاه تهران)،............................................................................................................83جدول 4-6 : بررسی رابطه بین مهارتهای یادگیری الکترونیکی دانشجویان مراکز آموزش مجازی و پیشرفت تحصیلی با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون.......................................................................84جدول 4-7 : بررسی رابطه بین مهارتهای یادگیری الکترونیکی دانشجویان مراکز آموزش مجازی و رضایت تحصیلی با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون........................................................................85جدول 4-8 : نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره تاثیر مولفههای مهارتهای یادگیری الکترونیکی دانشجویان مراکز آموزش مجازی بر پیشرفت تحصیلی..........................................................................87جدول 4-9 : نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره تاثیر مولفههای مهارتهای یادگیری الکترونیکی دانشجویان مراکز آموزش مجازی بر رضایت تحصیلی...........................................................................88
بررسی میزان برخورداری دانشجویان مراکز آموزش مجازی ایران از مهارتهای یادگیری الکترونیکی و رابطه آن با رضایت و پیشرفت تحصیلی آنها
چكيده: هدف پژوهش حاضر بررسی میزان برخورداری دانشجویان مراکز آموزش مجازی از مهارتهای یادگیری در محیط الکترونیکی و نقش آن در رضایت و موفقیت تحصیلی دانشجویان است. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشجویان مراکز آموزش مجازی دانشگاه تهران و موسسه آموزش عالی مهر البرز هستند که از طریق روش نمونه گیری طبقه ای و بر اساس جدول کرجسی و مورگان 338 دانشجو به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است و برای جمع آوری دادههای مورد نیاز از دو پرسشنامه محقق ساخته، آزمون سنجش آمادگی یادگیری الکترونیکی و آزمون رضایت تحصیلی استفاده شده است. روایی محتوایی این دو آزمون از طریق اعمال نظرات هفت نفر از متخصصان آموزش مجازی و پایایی آنها پس از اجرای آزمایشی با محاسبه آلفای کرانباخ به ترتیب 84/0 و 87/0 محاسبه شد. همچنین برای سنجش موفقیت تحصیلی از معدل پیشرفت تحصیلی دانشجویان استفاده گردید. تحلیل یافتههای این پژوهش با استفاده از آزمون T، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام نشان داد که میزان مهارتهای دانشجویان در کار با رایانه و اینترنت، مهارتهای ارتباطی، مهارتهای شناختی و مهارتهای فراشناختی بر اساس آزمون t در حد متوسط بوده است. همچنین رضایت تحصیلی آنها متوسط و پیشرفت تحصیلی در حد خوب بوده است. ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین مهارتهای فراشناختی و شناختی با موفقیت تحصیلی به ترتیب 340/0+ و 148/0+ همبستگی وجود دارد. همچنین این پژوهش نشان میدهد که بین مهارتهای فراشناختی و شناختی با رضایت تحصیلی به ترتیب 517/0+ و 224/0+ همبستگی وجود دارد و بین سایر متغیرها نظیر مهارتهای فناورانه و مهارتهای ارتباطی با موفقیت و رضایت تحصیلی ارتباط قابل ملاحظهای مشاهده نشد. سهم مهارتهای فراشناختی در پیش بینی موفقیت تحصیلی دانشجویان 8/32 درصد و سهم مهارتهای شناختی 5/11 درصد میباشد. همچنین سهم مهارتهای فراشناختی در پیشبینی رضایت تحصیلی دانشجویان 50 درصد و سهم مهارتهای شناختی 5/17 درصد میباشد.واژه های کلیدی: مهارت، یادگیرنده الکترونیکی، آموزش مجازی، رضایت، موفقیت تحصیلی فهرست مطالبعنوان صفحه1مقدمه..فصل اول: کلیات پژوهش1-1 بیان مساله. 1-2 ضرورت انجام پژوهش... .1-3 اهداف پژوهش... 71-4 سوال های و فرضیههای پژوهش... 1-5تعریف مفهومی اصطلاحات پژوهش... 81-6تعریف عملیاتی اصطلاحات پژوهشی.. 10 فصل دوم: مبانی نظری و پیشینهی پژوهش2 مقدمه................................................. 122-1فناوری اطلاعات و ارتباطات..................................................... 122-2تعامل در آموزش از راه دور. 2-2-1تعامل استاد – دانشجو..............................................................................................................142-2-2تعامل دانشجو – دانشجو............................................................................................................ 14 2-2-3تعامل دانشجو – محتوا............................................................................................................... 14 2-2-4تعامل استاد – محتوا................................................................................................................... 15 2-2-5تعامل استاد-استاد....................................................................................................................... 15 2-2-6تعامل محتوا-محتوا...................................................................................................................... 15 2- 3مراحل تکامل فناوری آموزشی.. ............162-3-1فناوری توزیعی ..................................................................................................................... 16 2-3-2فناوری اشتراکی.......................................................................................................................... 16 2-3-3فناوری تعاملی............................................................................................................................ 17 2-4نظریههای مورد استفاده در فناوری آموزشی.. 182-4-1نظریه رفتارگرایی........................................................................................................................ 18 2-4-2نظریۀ شناخت گرایی.................................................................................................................. 19 2-4-3نظریۀ سازنده گرایان................................................................................................................... 19 2-5دستهبندی آموزش الکترونیکی................................................ 202-5-1یادگیری شخصی........................................................................................................................ 20 2-5-2یادگیری جمعی........................................................................................................................... 21 2-5-3کلاسهای مجازی...................................................................................................................... 21 2-6 آموزش از راه دور.......................................................... 212-6-1نسلهای آموزش از راه دور......................................................................................................... 22 2-6-1-1 نسل اول................................................................................................................................232-6-1-2 نسل دوم................................................................................................................................242-6-1-3 نسل سوم...............................................................................................................................242-6-1-4 نسل چهارم............................................................................................................................242-6-1-5 نسل پنجم..............................................................................................................................242-6-2تاریخچه آموزش از راه دور در ایران.......................................................................................... 25 2-7 آموزش مجازی......................................................................... 252-7-1شیوههای آموزش مجازی........................................................................................................... 28 2-7-1-1 آموزش فاصلهای....................................................................................................................282-7-1-2 آموزش الکترونی...................................................................................................................282-7-1-3 پخش شبکهای تعاملی...........................................................................................................282-7-1-4 پخش شبکهای زنده...............................................................................................................292-7-1-5 همایشهای روی خط...........................................................................................................292-7-1-6 آموزش آنلاین.....................................................................................................................292-7-1-7 پخش شبکهای......................................................................................................................292-7-1-8 هم اندیشی مجازی...............................................................................................................292-7-2 عناصر آموزش مجازی..............................................................................................................302-7-2-1 هدفهای برنامه درسی........................................................................................................302-7-2-2 فعالیتهای یادگیری..............................................................................................................302-7-2-3 مواد و منابع یادگیری.............................................................................................................312-7-2-4 محتوای الکترونیکی...............................................................................................................312-7-2-4-1 استانداردهای محتوای الکترونیکی....................................................................................322-7-2-4-2 بررسی استانداردهای آموزش و فراگیری الکترونیکی.......................................................332-7-2-5 سامانه مدیریت یادگیری........................................................................................................352-7-2-6 نقش معلم در محیطهای یادگیری الکترونیکی.......................................................................352-7-2-7 مهارتهای موردنیاز یادگیرنده الکترونیکی............................................................................372-7-2-7-1 مهارت به کارگیری رایانه..................................................................................................402-7-2-7-2 مهارت در به کارگیری ابزارهای اینترنتی و سامانههای مدیریت یادگیری.........................402-7-2-7-3 مهارت در به کارگیری تجارب اولیه.................................................................................412-7-2-7-4 مدیریت زمان....................................................................................................................412-7-2-7-5 مهارتهای زبانی..............................................................................................................422-7-2-7-6 مهارتهای نوشتاری.........................................................................................................422-7-2-7-7 مهارت حل مساله..............................................................................................................422-7-2-7-8 مهاررت تفکر انتقادی........................................................................................................432-7-2-7-9 مهارت پرسشگری.............................................................................................................452-7-2-7-10 مهارت به کارگیری شیوههای مطالعه و یادگیری........................................................... 452-7-2-7-11 مهارت فراشناختی...........................................................................................................462-7-2-7-12 مهارت خودرهیابی..........................................................................................................472-7-2-7-13 مسئولیتپذیری...............................................................................................................482-7-2-7-14 خودارزیابی.....................................................................................................................482-7-2-7-15 مهارت برقراری ارتباط همزمان و ناهمزمان....................................................................492-8 رضایت تحصیلی.......................................................... 502-8-1خودتوانی اینترنتی یادگیرنده......................................................................................................522-8-2پاسخگویی به موقع مدرس........................................................................................................522-8-3 انعطاف پذیری دوره یادگیری الکترونیکی..................................................................................522-8-4 کیفیت دوره یادگیری الکترونیکی...............................................................................................522-8-5 کیفیت فناوری............................................................................................................................532-8-6 سودمندی سامانه........................................................................................................................532-8-7 سهولت استفاده از سامانه...........................................................................................................532-8-8تنوع در ارزیابی..........................................................................................................................532-9 پیشرفت تحصیلی.. ..2-10ارزشیابی کیفیت دورههای یادگیری الکترونیکی.. 2-11جایگاه مهارتهای یادگیرنده الکترونیکی در برنامه درسی دانشگاههای مجازی................................... 572-12پیشینه پژوهش................................................ 602-12-1پژوهشهای انجام شده خارجی.................................................................................................602-12-2پژوهشهای انجام شده داخلی...................................................................................................632-13جمع بندی........................................ 70 فصل سوم: روش پژوهش3مقدمه.................................................................................................................................................. ..733-1روش پژوهش................................................. 733-2جامعه آماری پژوهش.................................. 733-3حجم نمونه و روش نمونه گیری........................... 743-4روشهای جمع آوری اطلاعات...................................... 743-5روایی و پایایی..................................... 753-6روشهای آماری تجزیه و تحلیل دادههای پژوهش............................. 76 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافتههای پژوهش4 مقدمه..................................................................................................................................................784-1 توصیف یافتههای پژوهش............................................. 794-2 تجزیه و تحلیل سؤال های پژوهش:.................................81 فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری5 مقدمه...................................................................................................................................................915-1بحث و بررسی یافتهها................................................925-2نتیجه گیری.. ......................................1005-3پیشنهادها.....................................1015-3-1پیشنهادهای کاربردی................................................................................................................1015-3-2 پیشنهادهای پژوهشی...............................................................................................................1025-4محدودیتهای پژوهش... 1025-4-1محدودیتهای در اختیار پژوهشگر.........................................................................................102 5-4-2محدودیتهای خارج از اختیار پژوهشگر................................................................................1036 فهرست منابع.....................................................................................................................................104 فهرست جداولجدول 4-2 : نتیجه آزمون کالموگروف – اسمیرونوف برای نرمال بودن توزیع دادهها..........................80جدول 4-1 : فراوانی و درصد فراوانی نمونه مورد مطالعه به تفکیک جنس..........................................79جدول 4-3 : بررسی میزان مهارتهای یادگیری الکترونیکی دانشجویان دوره مجازی دانشگاه الکترونیکی تهران(مهرالبرز و دانشگاه تهران)، با استفاده از آزمون t یکطرفه..........................................81جدول 4-4 : بررسی میزان رضایت تحصیلی دانشجویان دوره مجازی دانشگاه الکترونیکی تهران (مهرالبرز و دانشگاه تهران)، با استفاده از آزمون t یکطرفه.....................................................................82جدول 4-5 : توصیف میزان پیشرفت تحصیلی دانشجویان دوره مجازی دانشگاه الکترونیکی تهران(مهرالبرز و دانشگاه تهران)،............................................................................................................83جدول 4-6 : بررسی رابطه بین مهارتهای یادگیری الکترونیکی دانشجویان مراکز آموزش مجازی و پیشرفت تحصیلی با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون.......................................................................84جدول 4-7 : بررسی رابطه بین مهارتهای یادگیری الکترونیکی دانشجویان مراکز آموزش مجازی و رضایت تحصیلی با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون........................................................................85جدول 4-8 : نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره تاثیر مولفههای مهارتهای یادگیری الکترونیکی دانشجویان مراکز آموزش مجازی بر پیشرفت تحصیلی..........................................................................87جدول 4-9 : نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره تاثیر مولفههای مهارتهای یادگیری الکترونیکی دانشجویان مراکز آموزش مجازی بر رضایت تحصیلی...........................................................................88