چکیدهبه طور کلي هدف از اين پژوهش بررسي تاثیر طرح پروژه علمی بر عملکرد دانش آموزان کلاس پنجم شهر تهران در مهارتهای فرایندی درس علوم مي باشد.بدین منظور بر اساس چارچوبهای نظري ، مهارتهای فرایندی مطابق کتاب مبانی نظری و مهارتهای آموزش علوم احصاء و از میان آنها مهارتهایی که بدون نیاز به آزمون عملکردی و تنها با انجام یک آزمون مداد کاغذی قابل سنجش بودند و ضمنا در دوره ی ابتدایی بیشتر مورد نظر بودند فهرست شد :1- نتیجه گیری و تفسیر داده ها 2- پیش بینی 3- فرضیه سازی4- استنباط کردن 5- طراحی آزمایش 6- برقراری ارتباط و 7- تشخیص و کنترل متغیرها سپس در یک پژوهش شبه آزمایشی دو گروه از دانش آموزان کلاس پنجمی دو مدرسه ابتدایی دولتی پس از گمارش بر اساس نمره تست ریون در دو گروه شاهد و آزمایش طبقه بندی و در پیش آزمون شرکت داده شدند . سوالات این آزمون از آخرین سوالات قابل انتشار آزمون تیمز 2007 از درس علوم انتخاب شدند . پایایی آزمون نیز با استفاده از روش آلفای کرانباخ مورد ارزیابی قرار گرفت که نتیجه پایایی آن برای آزمون مذکور با استفاده از آلفای کرونباخ برابر با 78 صدم مي باشد. سپس به مدت شش ماه گروه آزمایش در یک کاربست مربوط به انجام پروژه علمی شرکت داده شد و هر دانش آموز حداقل دو پروژه علمی از نوع آزمایش را در این مدت به انجام رساند . در پایان کاربست مجددا هر دو گروه در پس آزمونی که مشتمل بر همان سوالات پیش آزمون می شد شرکت نموده و پس از تصحیح هر دو آزمون جدول داده ها برای هریک از سوالات هجده گانه آزمون و برای تک تک دانش آموزان تهیه شد . سپس با یک تحلیل آماری روی داده های مذکور ، اثر معنی دار انجام پروژه علمی روی پیشرفت دانش آموزان در کسب مهارتهای فرایندی درس علوم مشخص شد . با استفاده از سوالات استاندارد آزمون تیمز، فهرست مهارتهای فرایندی درس علوم و با نمونه گيري به صورت در دسترس از طریق معرفی دو مدرسه دولتی عادی توسط اداره آموزش و پرورش منطقه 7 تهران و انجام یک کاربست 6 ماهه روی گروه آزمایش و تحلیل نتایج با استفاده از آزمونهای آماری نظیرt مستقل (مقایسه تفاضل میانگین ها ) و آزمون کوواریانس می توان نتیجه گرفت که در میزان عملکرد دانش آموزان در مهارتهای فرایندی درس علوم به طور کلی و به طور خاص در مهارتهای برقراری ارتباط ، استنباط کردن ، مهارت طراحی تحقیق مهارت نتیجه گیری و تفسیر داده ها مهارت پیش بینی مهارت فرضیه سازی بین دو گروه شاهد و آزمایش تفاوت معنی داری وجود دارد بنابر این طرح پروژه های علمی بر عملکرد دانش آموزان در مهارتهای فرایندی درس علوم اثر مثبت دارد فهرست مطالبعنوان صفحهفصل اول کلیات تحقیق. 11-1-مقدمه:21-2-بيان مساله:31-3-اهميت موضوع تحقيق وانگيزه انتخاب آن:51-4-هدفهاي تحقيق:61-4-1-هدف کلی:61-4-2-اهداف ویژه:61-5-فرضیه های تحقيق:61-6- تعاریف نظری.. 71-6-1-پروژه علمی :71-6-2-مهارتهای فرایندی :71-6-3- مهارت نتیجه گیری و تفسیر داده ها :81-6-4- مهارت پیش بینی:81-6-5- مهارت فرضیه سازی:81-6-6- مهارت استنباط کردن :81-6-7- مهارت طراحی تحقیق :81-6-8- مهارت برقراری ارتباط :91-6-9- مهارت تشخیص متغیرها :91-7-تعاریف عملیاتی.. 91-7-1- پروژه علمی:91-7-2- مهارت نتیجه گیری و تفسیر داده ها :91-7-3- مهارت پیش بینی:101-7-4- مهارت فرضیه سازی:101-7-5- مهارت استنباط:101-7-6-مهارت طراحی تحقیق:101-7-7- مهارت برقراری ارتباط :101-7-8- مهارت تشخیص متغیرها:10فصل دومادبیات تحقیق و مبانی نظری.. 112-1-مقدمه:122-2-بخش اول: رویکرد یادگیری مبتنی بر پروژه122-3-سوال محوری چیست ؟. 122-4-راهبردهایعملیبرای تغییرجهتگیری های نظام تعلیم و تربیت به سمت سوال محوری ؟. 142-5- پروژه علمی یک الگوی موثر در یادگیری مساله محور. 182-5-1- پروژه چیست؟. 212-5-2-پروژه چگونه ارائه می شود؟. 212-5-3-جشنواره علمی جابر بن حیان. 222-5-3-1- جمع آوری( کلکسیون ) همراه با طبقه بندی.. 232-5-3-2- نمایش علمی.. 232-5-3-3- آزمایش... 262-5-3-4- طراحی و ساخت.. 272-6- بخش دوم : مهارتهای فرایندی.. 282-7-مهارت های فرایندی چیست ؟. 282-7-1- مشاهده292-7-2- برقراری ارتباط.. 302-7-3- اندازه گیری و کاربرد ابزار. 322-7-4- طبقه بندی.. 322-7-5- استنباط کردن. 332-7-6- فرضیه سازی.. 352-7-7-پیش بینی.. 372-7-8- طراحی تحقیق (تشخیص و کنترل متغیرها)402-7-9- آزمایش کردن. 412-7-10- تفسیر داده ها و نتیجه گیری.. 412-8 سنجش مهارتهای فرایندی.. 432-9- بخش سوم: چارچوب نظری تحقیق. 452-10- مطالعات داخلی.. 452-11- مطالعات خارجی.. 462-12- جمع بندی و نقد و بررسی تحقیقات.. 48فصل سوم روش تحقیق. 503-1-مقدمه. 513-2- روش تحقيق:513-3-جامعه آماري وحجم آن:523-4-برآورد حجم نمونه وروش نمونه گيري:533-5-روش گرد آوري اطلاعات:533-5-1-آزمون کتبی :533-5-2-مهارتهای فرایندی و شاخص های مرتبط :543-6-روایی یا اعتبار. 543-7-قابلیت اعتماد یا پایایی.. 563-8-روش تجزيه و تحليل داده ها56فصل چهارم تجزیه وتحلیل داده ها574-1: مقدمه. 584-2: تحليل دادهها:584-2-1: همساني واريانس ها584-2-2- فرضيه اول پژوهش:594-3: ميانگين و انحراف معيار نمرات مهارت نتيجه گيري و تفسير داده ها594-4: مقايسه ميانگين هاي مهارت نتيجه گيري و تفسير دادهها در t دو گروه مستقل. 604-5: خلاصه تحليل كواريانس نمرات مهارت نتيجه گيري و تفسير دادهها در دو گروه آزمايش و گواه614-2-3- فرضيه دوم پژوهش:624-6: ميانگين و انحراف معيار نمرات پيش بيني.. 624-7: نتايج آزمون t دو گروه مستقل در مورد مهارت پيش بيني دانش آموزان. 624-8: خلاصه تحليل كواريانس نمرات مهارت پيش بيني در دو گروه آزمايش و گواه634-2-4- فرضيه سوم پژوهش:644-9: ميانگين و انحراف معيار نمرات مهارت فرضيه سازي.. 644-10: مقايسه ميانگين هاي مهارت فرضيه سازي دانشآموزان در t دو گروه مستقل. 654-11: خلاصه تحليل كواريانس نمرات مهارت فرضيه سازي در دو گروه آزمايش و گواه654-12: ميانگين و انحراف معيار نمرات مهارت استنباط.. 664-13: مقايسه ميانگين هاي مهارت استنباط دانشآموزان در t دو گروه مستقل. 674-14: خلاصه تحليل كواريانس نمرات مهارت استنباط در دو گروه آزمايش و گواه684-2-6-فرضيه پنجم پژوهش:694-15: ميانگين و انحراف معيار نمرات مهارت طراحي آزمايش... 694-16: مقايسه ميانگين هاي مهارت طراحي آزمايش دانشآموزان در t دو گروه مستقل. 694-17: خلاصه تحليل كواريانس نمرات مهارت طراحي آزمايش در دو گروه آزمايش و گواه704-2-7-فرضيه ششم پژوهش:714-18: ميانگين و انحراف معيار نمرات مهارت برقراري ارتباط.. 714-19: مقايسه ميانگين هاي مهارت برقراري ارتباط دانشآموزان در t دو گروه مستقل. 714-20: خلاصه تحليل كواريانس نمرات مهارت برقراري ارتباط در دو گروه آزمايش و گواه724-2-8- فرضيه هفتم پژوهش:734-21: ميانگين و انحراف معيار نمرات مهارت تشخيص متغيرها734-22: مقايسه ميانگين هاي مهارت تشخيص متغيرها دانشآموزان در t دو گروه مستقل. 744-23 : خلاصه تحليل كواريانس نمرات مهارت تشخيص متغيرها در دو گروه آزمايش و گواه754-2-9- فرضيه اصلي پژوهش:764-24: ميانگين و انحراف معيار نمرات مهارت هاي فرايندي.. 764-25: مقايسه ميانگين هاي مهارت هاي فرايندي دانشآموزان در t دو گروه مستقل. 764-26: خلاصه تحليل كواريانس نمرات مهارت هاي فرايندي در دو گروه آزمايش و گواه774-2-10- بررسی سهم تاثیر هر مؤلفه. 784-27: ميزان تاثير هر مؤلفه در مهارت هاي فرايندي.. 78فصل پنجم بحث ونتیجه گیری.. 805-1-مقدمه. 815-2- جمع بندی فصول گذشته. 815-3- یافته های پژوهش... 824-1: ميزان تاثير هر مؤلفه در مهارت هاي فرايندي.. 885-4- بحث ونتیجه گیری.. 885-5- پیشنهاد ها بر اساس یافته ها:925-6-پیشنهاد برای پژوهش های آتی.. 945-7-محدودیت ها94منابع :95پیوست.. 99 فهرست اشکالشکل 2-1- فرآیند یاد دهی – یادگیری علوم با تکیه بر عوامل فرآیندی.. 17شکل2-2- انواع مشاهده30شکل2-3- انواع برقراری ارتباط.. 32شکل 2-4- استنباط.. 35شکل 2-5 استنباط.. 35 فهرست جداولجدول 2-1- مقایسه ی روش های سنتی آموزش با روش آموزش مبتنی بر پروژه19جدول 4-1 : نتایج آزمون کولموگروف اسمیرنوف.. 58جدول 4-2 : نتايج آزمون لوين در مورد پيش فرض تساوي واريانس ها59 فهرست نمودارنمودار4-1: میزان مهارت نتيجه گيري و تفسير داده هاي دانشآموزان در دو گروه گواه و آزمايش... 61نمودار4-2: میزان مهارت پيش بيني دانش آموزان در دو گروه گواه و آزمايش... 64نمودار4-3: میزان مهارت فرضيه سازي دانش آموزان در دو گروه گواه و آزمايش... 66نمودار4-4: میزان مهارت استنباط دانش آموزان در دو گروه گواه و آزمايش... 68نمودار4-5: میزان مهارت طراحي آزمايش دانش آموزان در دو گروه گواه و آزمايش... 70نمودار4-6: میزان مهارت برقراري ارتباط دانش آموزان در دو گروه گواه و آزمايش... 73نمودار4-7: میزان مهارت تشخيص متغيرها دانش آموزان در دو گروه گواه و آزمايش... 75نمودار4-8: میزان مهارت هاي فرايندي دانش آموزان در دو گروه گواه و آزمايش... 78
تاثیر طرح پروژه علمی بر عملکرد دانش آموزان کلاس پنجم شهر تهران در مهارتهای فرایندی درس علوم
چکیدهبه طور کلي هدف از اين پژوهش بررسي تاثیر طرح پروژه علمی بر عملکرد دانش آموزان کلاس پنجم شهر تهران در مهارتهای فرایندی درس علوم مي باشد.بدین منظور بر اساس چارچوبهای نظري ، مهارتهای فرایندی مطابق کتاب مبانی نظری و مهارتهای آموزش علوم احصاء و از میان آنها مهارتهایی که بدون نیاز به آزمون عملکردی و تنها با انجام یک آزمون مداد کاغذی قابل سنجش بودند و ضمنا در دوره ی ابتدایی بیشتر مورد نظر بودند فهرست شد :1- نتیجه گیری و تفسیر داده ها 2- پیش بینی 3- فرضیه سازی4- استنباط کردن 5- طراحی آزمایش 6- برقراری ارتباط و 7- تشخیص و کنترل متغیرها سپس در یک پژوهش شبه آزمایشی دو گروه از دانش آموزان کلاس پنجمی دو مدرسه ابتدایی دولتی پس از گمارش بر اساس نمره تست ریون در دو گروه شاهد و آزمایش طبقه بندی و در پیش آزمون شرکت داده شدند . سوالات این آزمون از آخرین سوالات قابل انتشار آزمون تیمز 2007 از درس علوم انتخاب شدند . پایایی آزمون نیز با استفاده از روش آلفای کرانباخ مورد ارزیابی قرار گرفت که نتیجه پایایی آن برای آزمون مذکور با استفاده از آلفای کرونباخ برابر با 78 صدم مي باشد. سپس به مدت شش ماه گروه آزمایش در یک کاربست مربوط به انجام پروژه علمی شرکت داده شد و هر دانش آموز حداقل دو پروژه علمی از نوع آزمایش را در این مدت به انجام رساند . در پایان کاربست مجددا هر دو گروه در پس آزمونی که مشتمل بر همان سوالات پیش آزمون می شد شرکت نموده و پس از تصحیح هر دو آزمون جدول داده ها برای هریک از سوالات هجده گانه آزمون و برای تک تک دانش آموزان تهیه شد . سپس با یک تحلیل آماری روی داده های مذکور ، اثر معنی دار انجام پروژه علمی روی پیشرفت دانش آموزان در کسب مهارتهای فرایندی درس علوم مشخص شد . با استفاده از سوالات استاندارد آزمون تیمز، فهرست مهارتهای فرایندی درس علوم و با نمونه گيري به صورت در دسترس از طریق معرفی دو مدرسه دولتی عادی توسط اداره آموزش و پرورش منطقه 7 تهران و انجام یک کاربست 6 ماهه روی گروه آزمایش و تحلیل نتایج با استفاده از آزمونهای آماری نظیرt مستقل (مقایسه تفاضل میانگین ها ) و آزمون کوواریانس می توان نتیجه گرفت که در میزان عملکرد دانش آموزان در مهارتهای فرایندی درس علوم به طور کلی و به طور خاص در مهارتهای برقراری ارتباط ، استنباط کردن ، مهارت طراحی تحقیق مهارت نتیجه گیری و تفسیر داده ها مهارت پیش بینی مهارت فرضیه سازی بین دو گروه شاهد و آزمایش تفاوت معنی داری وجود دارد بنابر این طرح پروژه های علمی بر عملکرد دانش آموزان در مهارتهای فرایندی درس علوم اثر مثبت دارد فهرست مطالبعنوان صفحهفصل اول کلیات تحقیق. 11-1-مقدمه:21-2-بيان مساله:31-3-اهميت موضوع تحقيق وانگيزه انتخاب آن:51-4-هدفهاي تحقيق:61-4-1-هدف کلی:61-4-2-اهداف ویژه:61-5-فرضیه های تحقيق:61-6- تعاریف نظری.. 71-6-1-پروژه علمی :71-6-2-مهارتهای فرایندی :71-6-3- مهارت نتیجه گیری و تفسیر داده ها :81-6-4- مهارت پیش بینی:81-6-5- مهارت فرضیه سازی:81-6-6- مهارت استنباط کردن :81-6-7- مهارت طراحی تحقیق :81-6-8- مهارت برقراری ارتباط :91-6-9- مهارت تشخیص متغیرها :91-7-تعاریف عملیاتی.. 91-7-1- پروژه علمی:91-7-2- مهارت نتیجه گیری و تفسیر داده ها :91-7-3- مهارت پیش بینی:101-7-4- مهارت فرضیه سازی:101-7-5- مهارت استنباط:101-7-6-مهارت طراحی تحقیق:101-7-7- مهارت برقراری ارتباط :101-7-8- مهارت تشخیص متغیرها:10فصل دومادبیات تحقیق و مبانی نظری.. 112-1-مقدمه:122-2-بخش اول: رویکرد یادگیری مبتنی بر پروژه122-3-سوال محوری چیست ؟. 122-4-راهبردهایعملیبرای تغییرجهتگیری های نظام تعلیم و تربیت به سمت سوال محوری ؟. 142-5- پروژه علمی یک الگوی موثر در یادگیری مساله محور. 182-5-1- پروژه چیست؟. 212-5-2-پروژه چگونه ارائه می شود؟. 212-5-3-جشنواره علمی جابر بن حیان. 222-5-3-1- جمع آوری( کلکسیون ) همراه با طبقه بندی.. 232-5-3-2- نمایش علمی.. 232-5-3-3- آزمایش... 262-5-3-4- طراحی و ساخت.. 272-6- بخش دوم : مهارتهای فرایندی.. 282-7-مهارت های فرایندی چیست ؟. 282-7-1- مشاهده292-7-2- برقراری ارتباط.. 302-7-3- اندازه گیری و کاربرد ابزار. 322-7-4- طبقه بندی.. 322-7-5- استنباط کردن. 332-7-6- فرضیه سازی.. 352-7-7-پیش بینی.. 372-7-8- طراحی تحقیق (تشخیص و کنترل متغیرها)402-7-9- آزمایش کردن. 412-7-10- تفسیر داده ها و نتیجه گیری.. 412-8 سنجش مهارتهای فرایندی.. 432-9- بخش سوم: چارچوب نظری تحقیق. 452-10- مطالعات داخلی.. 452-11- مطالعات خارجی.. 462-12- جمع بندی و نقد و بررسی تحقیقات.. 48فصل سوم روش تحقیق. 503-1-مقدمه. 513-2- روش تحقيق:513-3-جامعه آماري وحجم آن:523-4-برآورد حجم نمونه وروش نمونه گيري:533-5-روش گرد آوري اطلاعات:533-5-1-آزمون کتبی :533-5-2-مهارتهای فرایندی و شاخص های مرتبط :543-6-روایی یا اعتبار. 543-7-قابلیت اعتماد یا پایایی.. 563-8-روش تجزيه و تحليل داده ها56فصل چهارم تجزیه وتحلیل داده ها574-1: مقدمه. 584-2: تحليل دادهها:584-2-1: همساني واريانس ها584-2-2- فرضيه اول پژوهش:594-3: ميانگين و انحراف معيار نمرات مهارت نتيجه گيري و تفسير داده ها594-4: مقايسه ميانگين هاي مهارت نتيجه گيري و تفسير دادهها در t دو گروه مستقل. 604-5: خلاصه تحليل كواريانس نمرات مهارت نتيجه گيري و تفسير دادهها در دو گروه آزمايش و گواه614-2-3- فرضيه دوم پژوهش:624-6: ميانگين و انحراف معيار نمرات پيش بيني.. 624-7: نتايج آزمون t دو گروه مستقل در مورد مهارت پيش بيني دانش آموزان. 624-8: خلاصه تحليل كواريانس نمرات مهارت پيش بيني در دو گروه آزمايش و گواه634-2-4- فرضيه سوم پژوهش:644-9: ميانگين و انحراف معيار نمرات مهارت فرضيه سازي.. 644-10: مقايسه ميانگين هاي مهارت فرضيه سازي دانشآموزان در t دو گروه مستقل. 654-11: خلاصه تحليل كواريانس نمرات مهارت فرضيه سازي در دو گروه آزمايش و گواه654-12: ميانگين و انحراف معيار نمرات مهارت استنباط.. 664-13: مقايسه ميانگين هاي مهارت استنباط دانشآموزان در t دو گروه مستقل. 674-14: خلاصه تحليل كواريانس نمرات مهارت استنباط در دو گروه آزمايش و گواه684-2-6-فرضيه پنجم پژوهش:694-15: ميانگين و انحراف معيار نمرات مهارت طراحي آزمايش... 694-16: مقايسه ميانگين هاي مهارت طراحي آزمايش دانشآموزان در t دو گروه مستقل. 694-17: خلاصه تحليل كواريانس نمرات مهارت طراحي آزمايش در دو گروه آزمايش و گواه704-2-7-فرضيه ششم پژوهش:714-18: ميانگين و انحراف معيار نمرات مهارت برقراري ارتباط.. 714-19: مقايسه ميانگين هاي مهارت برقراري ارتباط دانشآموزان در t دو گروه مستقل. 714-20: خلاصه تحليل كواريانس نمرات مهارت برقراري ارتباط در دو گروه آزمايش و گواه724-2-8- فرضيه هفتم پژوهش:734-21: ميانگين و انحراف معيار نمرات مهارت تشخيص متغيرها734-22: مقايسه ميانگين هاي مهارت تشخيص متغيرها دانشآموزان در t دو گروه مستقل. 744-23 : خلاصه تحليل كواريانس نمرات مهارت تشخيص متغيرها در دو گروه آزمايش و گواه754-2-9- فرضيه اصلي پژوهش:764-24: ميانگين و انحراف معيار نمرات مهارت هاي فرايندي.. 764-25: مقايسه ميانگين هاي مهارت هاي فرايندي دانشآموزان در t دو گروه مستقل. 764-26: خلاصه تحليل كواريانس نمرات مهارت هاي فرايندي در دو گروه آزمايش و گواه774-2-10- بررسی سهم تاثیر هر مؤلفه. 784-27: ميزان تاثير هر مؤلفه در مهارت هاي فرايندي.. 78فصل پنجم بحث ونتیجه گیری.. 805-1-مقدمه. 815-2- جمع بندی فصول گذشته. 815-3- یافته های پژوهش... 824-1: ميزان تاثير هر مؤلفه در مهارت هاي فرايندي.. 885-4- بحث ونتیجه گیری.. 885-5- پیشنهاد ها بر اساس یافته ها:925-6-پیشنهاد برای پژوهش های آتی.. 945-7-محدودیت ها94منابع :95پیوست.. 99 فهرست اشکالشکل 2-1- فرآیند یاد دهی – یادگیری علوم با تکیه بر عوامل فرآیندی.. 17شکل2-2- انواع مشاهده30شکل2-3- انواع برقراری ارتباط.. 32شکل 2-4- استنباط.. 35شکل 2-5 استنباط.. 35 فهرست جداولجدول 2-1- مقایسه ی روش های سنتی آموزش با روش آموزش مبتنی بر پروژه19جدول 4-1 : نتایج آزمون کولموگروف اسمیرنوف.. 58جدول 4-2 : نتايج آزمون لوين در مورد پيش فرض تساوي واريانس ها59 فهرست نمودارنمودار4-1: میزان مهارت نتيجه گيري و تفسير داده هاي دانشآموزان در دو گروه گواه و آزمايش... 61نمودار4-2: میزان مهارت پيش بيني دانش آموزان در دو گروه گواه و آزمايش... 64نمودار4-3: میزان مهارت فرضيه سازي دانش آموزان در دو گروه گواه و آزمايش... 66نمودار4-4: میزان مهارت استنباط دانش آموزان در دو گروه گواه و آزمايش... 68نمودار4-5: میزان مهارت طراحي آزمايش دانش آموزان در دو گروه گواه و آزمايش... 70نمودار4-6: میزان مهارت برقراري ارتباط دانش آموزان در دو گروه گواه و آزمايش... 73نمودار4-7: میزان مهارت تشخيص متغيرها دانش آموزان در دو گروه گواه و آزمايش... 75نمودار4-8: میزان مهارت هاي فرايندي دانش آموزان در دو گروه گواه و آزمايش... 78