هدف از این پژوهش تحلیل محتوای نرم افزارهای آموزشی بر اساس شاخص های واسط کاربر بوده است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه نرم افزارهای آموزشی وزارت آموزش و پرورش تشکیل داده اند. جهت انتخاب نمونه مورد نظر از روش نمونه گیری خوشه ای استفاده شده است؛ بدین صورت که ابتدا مقطع ابتدایی انتخاب و سپس به طور تصادفی پایه دوم به عنوان نمونه انتخاب و از میان دروس این پایه، نرم افزارهای سه درس علوم،ریاضی و فارسی برای تجزیه و تحلیل انتخاب شدند .در این پژوهش با توجه به سوالها و اهداف پژوهشی کچک لیست شامل30 سوال به عنوان ابزار اندازه گیری توسط محقق ساخته شد برای کمی سازی داده ها از مقیاس فاصله ای 5 درجه ای لیکرت استفاده شد. برای جمع آوری داده ها از روش تحلیل محتوا استفاده شد. واحد تحلیل در این تحقیق شاخص کنترل سیستم توسط کاربر، کاهش بار حافظه کاربر و سازگاری رابط می باشد که برای هر نرم افزار به صورت درس به درس بررسی شده است. سپس داده های حاصل از این آزمون به کمک نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت . برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و پارامترهایی مانند: فراوانی،میانگین،انحراف استاندارد، رسم جدول و نمودارهای آماری استفاده شد. پس از تجزیه و تحلیل داده های پژوهش نتایج به دست آمده نشان داد که شاخص کنترل سیستم توسط کاربر درسطح مطلوب، کاهش بار حافظه کاربر در سطح مطلوب و سازگاری واسط در سطح نسبتا مطلوب قرار دارند.کلیدواژه ها: تحلیل محتوا، نرم افزارهای آموزشی، شاخص های واسط کاربر، شاخص کنترل سیستم توسط کاربر،شاخص کاهش بار حافظه کاربر، شاخص سازگاری واسط فصل اول: کلیات پژوهشمقدمه........................................................................................................................................................................2بیان مسأله...................................................................................................................................................................3ضرورت و اهمیت تحقیق........................................................................................................................................4اهداف تحقیق..........................................................................................................................................................5سوالات تحقیق........................................................................................................................................................6تعاریف نظری و عملیاتی .......................................................................................................................................6 فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهشتدریس و یادگیری با رایانه ....................................................................................................................................9نرم افزار.................................................................................................................................................................10نرم افزار آموزشی..................................................................................................................................................10مراحل تولید نرم افزارهای آموزشی.......................................................................................................................11علل استفاده از نرم افزار های آموزشی..................................................................................................................13رابط کاربر.............................................................................................................................................................13تعریف رابط کاربر.................................................................................................................................................14تاریخچه رابط کاربر..............................................................................................................................................15طراحی رابط کاربر.................................................................................................................................................15انواع رابط کاربر.....................................................................................................................................................17رابط کاربر گرافیکی...............................................................................................................................................18ضرورت رابط کاربر گرافیکی...............................................................................................................................18رایج ترین ابزارها در طراحی رابط کاربر گرافیکی.................................................................................................19چه برنامه هایی را بهتر است با رابط کاربر گرافیکی ساخت و چه برنامه هایی را با رابط کاربر غیرگرافیکی.....................................................20اهمیت رابط کاربر.................................................................................................................................................20کارکردهای رابط کاربر...........................................................................................................................................22ویژگی های رابط کاربر.........................................................................................................................................22تعامل رابط کاربر با زبان نرم افزار.........................................................................................................................25صفحه اول را چگونه طراحی کنیم؟......................................................................................................................25شاخص های رابط کاربر........................................................................................................................................26اشتباهات رایج در طراحی رابط کاربر...................................................................................................................36عناصر مطرح در طراحی رابط کاربر......................................................................................................................37فرایند طراحی رابط کاربر......................................................................................................................................39اصول کلی طراحی رابط کاربر...............................................................................................................................40مدل های طراحی رابط کاربر.................................................................................................................................41طراحی رابط کاربر الکترونیکی..............................................................................................................................42ارزیابی رابط کاربر.................................................................................................................................................46-پیشینه پژوهش در ایران......................................................................................................................................48-پیشینه پژوهش در خارج از ایران......................................................................................................................51فصل سوم: روش شناسی پژوهشمقدمه...................................................................................................................................................................55روش اجرای پژوهش..........................................................................................................................................55جامعه مورد پژوهش...........................................................................................................................................57نمونه و روش نمونه گیری..................................................................................................................................57ابزار اندازه گیری.. ..............................................................................................................................................57روش جمع آوری داده ها....................................................................................................................................58روایی و پایایی آزمون یادگیری.............................................................................................................................59روش تجزیه و تحلیل داده ها..............................................................................................................................59فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده هامقدمه....................................................................................................................................................................62سوال اصلی..........................................................................................................................................................63سوال فرعی اول...................................................................................................................................................64سوال فرعی دوم...................................................................................................................................................66سوال فرعی سوم...................................................................................................................................................67فصل پنجم: نتیجه گیری و بحثمقدمه......................................................................................................................................................................70یافته های پژوهش..................................................................................................................................................71مقایسه نتایج با سایر پژوهش های مشابه................................................................................................................72نتیجه گیری.............................................................................................................................................................74محدودیت های پژوهش.........................................................................................................................................75پیشنهادهای پژوهشی..............................................................................................................................................76پیشنهادهای کاربردی..............................................................................................................................................76منابع........................................................................................................................................................................78پیوست....................................................................................................................................................................85فهرست اشکالشکل 1-1 مراحل طراحی واسط های کاربری...................................................................................................39 فهرست جداولجدول 3-1 (مقیاس کمی سازی داده ها)..........................................................................................................58جدول3-2 آلفای کرانباخ...................................................................................................................................59جدول 3-3 درجه بندی کیفی...........................................................................................................................60جدول 4-1 آمار توصیفی نرم افزارهای آموزشی دروس علوم، فارسی و ریاضی در شاخص های واسط کاربر.........................................................63جدول 4-2، نتایج آزمون تی تک نمونه ای.......................................................................................................64جدول 4-3 آمار توصیفی نرم افزارهای آموزشی دروس علوم، فارسی و ریاضی در شاخص کنترل سیستم توسط کاربر............................................64جدول 4-4، نتایج آزمون تی تک نمونه ای.......................................................................................................65جدول 4-5 آمار توصیفی نرم افزارهای آموزشی دروس علوم، فارسی و ریاضی در شاخص کاهش بار حافظه کاربر.....................................................66جدول 4-6، نتایج آزمون تی تک نمونه ای......................................................................................................67جدول 4-7 آمار توصیفی نرم افزارهای آموزشی دروس علوم، فارسی و ریاضی در شاخص سازگاری در واسط کاربر................................................67جدول 4-8، نتایج آزمون تی تک نمونه ای.......................................................................................................68 فهرست نمودارها.نمودار 4-1 آمار توصیفی مربوط به شاخص های واسط کاربر..........................................................................63نمودار 4-2 آمار توصیفی مربوط به شاخص کنترل سیستم در واسط کاربر.......................................................65نمودار 4-3 آمار توصیفی مربوط به شاخص کاهش بار حافظه کاربر................................................................66نمودار 4-4 آمار توصیفی مربوط به شاخص سازگاری حافظه کاربر.................................................................68
تحلیل محتوای نرم افزارهای آموزشی بر اساس شاخص های واسط کاربر
هدف از این پژوهش تحلیل محتوای نرم افزارهای آموزشی بر اساس شاخص های واسط کاربر بوده است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه نرم افزارهای آموزشی وزارت آموزش و پرورش تشکیل داده اند. جهت انتخاب نمونه مورد نظر از روش نمونه گیری خوشه ای استفاده شده است؛ بدین صورت که ابتدا مقطع ابتدایی انتخاب و سپس به طور تصادفی پایه دوم به عنوان نمونه انتخاب و از میان دروس این پایه، نرم افزارهای سه درس علوم،ریاضی و فارسی برای تجزیه و تحلیل انتخاب شدند .در این پژوهش با توجه به سوالها و اهداف پژوهشی کچک لیست شامل30 سوال به عنوان ابزار اندازه گیری توسط محقق ساخته شد برای کمی سازی داده ها از مقیاس فاصله ای 5 درجه ای لیکرت استفاده شد. برای جمع آوری داده ها از روش تحلیل محتوا استفاده شد. واحد تحلیل در این تحقیق شاخص کنترل سیستم توسط کاربر، کاهش بار حافظه کاربر و سازگاری رابط می باشد که برای هر نرم افزار به صورت درس به درس بررسی شده است. سپس داده های حاصل از این آزمون به کمک نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت . برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و پارامترهایی مانند: فراوانی،میانگین،انحراف استاندارد، رسم جدول و نمودارهای آماری استفاده شد. پس از تجزیه و تحلیل داده های پژوهش نتایج به دست آمده نشان داد که شاخص کنترل سیستم توسط کاربر درسطح مطلوب، کاهش بار حافظه کاربر در سطح مطلوب و سازگاری واسط در سطح نسبتا مطلوب قرار دارند.کلیدواژه ها: تحلیل محتوا، نرم افزارهای آموزشی، شاخص های واسط کاربر، شاخص کنترل سیستم توسط کاربر،شاخص کاهش بار حافظه کاربر، شاخص سازگاری واسط فصل اول: کلیات پژوهشمقدمه........................................................................................................................................................................2بیان مسأله...................................................................................................................................................................3ضرورت و اهمیت تحقیق........................................................................................................................................4اهداف تحقیق..........................................................................................................................................................5سوالات تحقیق........................................................................................................................................................6تعاریف نظری و عملیاتی .......................................................................................................................................6 فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهشتدریس و یادگیری با رایانه ....................................................................................................................................9نرم افزار.................................................................................................................................................................10نرم افزار آموزشی..................................................................................................................................................10مراحل تولید نرم افزارهای آموزشی.......................................................................................................................11علل استفاده از نرم افزار های آموزشی..................................................................................................................13رابط کاربر.............................................................................................................................................................13تعریف رابط کاربر.................................................................................................................................................14تاریخچه رابط کاربر..............................................................................................................................................15طراحی رابط کاربر.................................................................................................................................................15انواع رابط کاربر.....................................................................................................................................................17رابط کاربر گرافیکی...............................................................................................................................................18ضرورت رابط کاربر گرافیکی...............................................................................................................................18رایج ترین ابزارها در طراحی رابط کاربر گرافیکی.................................................................................................19چه برنامه هایی را بهتر است با رابط کاربر گرافیکی ساخت و چه برنامه هایی را با رابط کاربر غیرگرافیکی.....................................................20اهمیت رابط کاربر.................................................................................................................................................20کارکردهای رابط کاربر...........................................................................................................................................22ویژگی های رابط کاربر.........................................................................................................................................22تعامل رابط کاربر با زبان نرم افزار.........................................................................................................................25صفحه اول را چگونه طراحی کنیم؟......................................................................................................................25شاخص های رابط کاربر........................................................................................................................................26اشتباهات رایج در طراحی رابط کاربر...................................................................................................................36عناصر مطرح در طراحی رابط کاربر......................................................................................................................37فرایند طراحی رابط کاربر......................................................................................................................................39اصول کلی طراحی رابط کاربر...............................................................................................................................40مدل های طراحی رابط کاربر.................................................................................................................................41طراحی رابط کاربر الکترونیکی..............................................................................................................................42ارزیابی رابط کاربر.................................................................................................................................................46-پیشینه پژوهش در ایران......................................................................................................................................48-پیشینه پژوهش در خارج از ایران......................................................................................................................51فصل سوم: روش شناسی پژوهشمقدمه...................................................................................................................................................................55روش اجرای پژوهش..........................................................................................................................................55جامعه مورد پژوهش...........................................................................................................................................57نمونه و روش نمونه گیری..................................................................................................................................57ابزار اندازه گیری.. ..............................................................................................................................................57روش جمع آوری داده ها....................................................................................................................................58روایی و پایایی آزمون یادگیری.............................................................................................................................59روش تجزیه و تحلیل داده ها..............................................................................................................................59فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده هامقدمه....................................................................................................................................................................62سوال اصلی..........................................................................................................................................................63سوال فرعی اول...................................................................................................................................................64سوال فرعی دوم...................................................................................................................................................66سوال فرعی سوم...................................................................................................................................................67فصل پنجم: نتیجه گیری و بحثمقدمه......................................................................................................................................................................70یافته های پژوهش..................................................................................................................................................71مقایسه نتایج با سایر پژوهش های مشابه................................................................................................................72نتیجه گیری.............................................................................................................................................................74محدودیت های پژوهش.........................................................................................................................................75پیشنهادهای پژوهشی..............................................................................................................................................76پیشنهادهای کاربردی..............................................................................................................................................76منابع........................................................................................................................................................................78پیوست....................................................................................................................................................................85فهرست اشکالشکل 1-1 مراحل طراحی واسط های کاربری...................................................................................................39 فهرست جداولجدول 3-1 (مقیاس کمی سازی داده ها)..........................................................................................................58جدول3-2 آلفای کرانباخ...................................................................................................................................59جدول 3-3 درجه بندی کیفی...........................................................................................................................60جدول 4-1 آمار توصیفی نرم افزارهای آموزشی دروس علوم، فارسی و ریاضی در شاخص های واسط کاربر.........................................................63جدول 4-2، نتایج آزمون تی تک نمونه ای.......................................................................................................64جدول 4-3 آمار توصیفی نرم افزارهای آموزشی دروس علوم، فارسی و ریاضی در شاخص کنترل سیستم توسط کاربر............................................64جدول 4-4، نتایج آزمون تی تک نمونه ای.......................................................................................................65جدول 4-5 آمار توصیفی نرم افزارهای آموزشی دروس علوم، فارسی و ریاضی در شاخص کاهش بار حافظه کاربر.....................................................66جدول 4-6، نتایج آزمون تی تک نمونه ای......................................................................................................67جدول 4-7 آمار توصیفی نرم افزارهای آموزشی دروس علوم، فارسی و ریاضی در شاخص سازگاری در واسط کاربر................................................67جدول 4-8، نتایج آزمون تی تک نمونه ای.......................................................................................................68 فهرست نمودارها.نمودار 4-1 آمار توصیفی مربوط به شاخص های واسط کاربر..........................................................................63نمودار 4-2 آمار توصیفی مربوط به شاخص کنترل سیستم در واسط کاربر.......................................................65نمودار 4-3 آمار توصیفی مربوط به شاخص کاهش بار حافظه کاربر................................................................66نمودار 4-4 آمار توصیفی مربوط به شاخص سازگاری حافظه کاربر.................................................................68