چکیدهبدون شک یکی از مهمترین شرائط سازمانهای موفق و پویا، داشتن نیروهایی است که تمایل دارند در تغییرات سازمان و حرکت آن به سوی پیشرفت و موفقیت ، بدون وجود الزام و اجبار، مشارکت کنند. مشارکتی که از وظائف رسمی فراتر رفته و برای بقا و اعتلای سازمان بسیار حائز اهمیت هستند و تحت عنوان رفتار های شهروندی سازمانی تعریف شده اند. بروز رفتارهای شهروندی سازمانی نیازمند یکسری زیرساخت ها و ریشه ها و پشتوانه های قوی می باشد. ازجمله این پشتوانه ها می توان به ابعاد مختلف عدالت درک شده توسط اعضاء سازمان اشاره نمود.همچنین عوامل متعددی نیز بر نحوه ادراک از عدالت و ارتباط آن بر بروز رفتارهای شهروندی سازمانی تأثیرگذار می باشد که می توان از جمله می توان ازسبک های رهبری و مبادلات اجتماعی نام برد.هدف از این پژوهش بررسی رابطه بین عدالت سازمانی بعنوان متغیر مستقل و بروز رفتار های شهروندی سازمانی بعنوان متغیر وابسته در میان کارکنان شرکت صنایع چوب و کاغذ ایران (چوکا) و همچنین تأثیر سبک رهبری مبادله رهبر- عضو بعنوان متغیر میانجی بر رابطه بین ابعاد عدالت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در میان آنها می باشد.این پژوهش از نوع توصیفی و از شاخه پیمایشی می باشدف بطوری که پرسشنامه هایی برای سنجش رفتار شهروندی و عدالت سازمانی و مبادله رهبر – عضو در بین نمونه آماری توزیع گردید که 197 پرسشنامه مورد تحلیل قرار گرفت که بر اساس نتایج حاصله فرضیه اول تحقیق که بیانگر وجود رابطه مثبت و معنادار بین عدالت توزیعی و رفتار شهروندی بود تأیید گردید، اما فرضیات دوم و سوم که رد شدن و به عبارتی وجود رابطه معنا دار بین عدات رویه ای و مراوده ای با رفتار شهروندی تأیید نشد. فرضیات چهارم ، پنجم و ششم که بیانگر میانجی گر بودن مبادله رهبر – عضو بر رابطه بین سه بعد عدالت سازمانی و رفتار شهروندی بودند، تأیید شدند. که این امر نشان دهنده اهمیت بالای ارتباطات و تبادلات اجتماعی بین مسئولان و کارکنان سازمان می باشد که نتایج حاصل از این پژوهش می تواند به بهبود کیفیت ارتباطات و تبادلات بین آنها و بروز رفتارهای شهروندی کارکنان در سازمان کمک نماید. فهرست عناوین و مطالبعنوان : صفحه:فصل اول کلیات تحقیق1-1) مقدمه ..................................................................................................................21-2) بیان مسأله.............................................................................................................31-3) ضرورت و اهمیت پژوهش...................................................................................51-4) چهارچوب نظری تحقیق.......................................................................................61-5) اهداف پژوهش ....................................................................................................101-6) سوال تحقیق........................................................................................................101-7) فرضیات تحقیق....................................................................................................101-8) تعاریف عملیاتی متغیرهای تحقیق.......................................................................101-8-1) تعریف عملیاتی عدالت سازمانی ................................................................101-8-2) تعریف عملیاتی رفتار شهروندی سازمانی ..................................................111-8-3) تعریف عملیاتی متغیر میانجی....................................................................131-9 ) قلمرو تحقیق.........................................................................................................13فصل دوم: ادبیات تحقیقبخش اول: عدالت سازمانی2-1) مقدمه......................................................................................................................162-2)مفهوم لغوی عدالت..................................................................................................172-3) مفهوم عدالت در اندیشه های سیاسی.....................................................................172-3-1) مفهوم عدالت در اندیشه های سیاسی قدیم.......................................................172-3-2) مفهوم عدالت در اندیشه های سیاسی جدید..............................................................182-4) جایگاه ادراک در عدالت سازمانی...................................................................................192-5) عدالت سازمانی .............................................................................................................202-6) ابعاد عدالت سازمانی2-6-1) عدالت توزیعی..........................................................................................................212-6-2)عدالت رویه ای .........................................................................................................222-6-3) عدالت مراوده ای......................................................................................................222-6-3-1) ویژگی های عدالت مراوده ای..............................................................................232-7) کانون های عدالت سازمانی .........................................................................................242-8) عوامل مؤثر بر عدالت سازمانی ....................................................................................252-9) سبک رهبری و عدالت سازمانی ..................................................................................262-10) ابعاد محتوایی ساختار عدالت سازمانی .....................................................................26بخش دوم : رفتار شهروندی سازمانی2-11) تعریف رفتار شهروندی سازمانی ................................................................................312-12) ابعاد رفتار شهروندی ...................................................................................................312-13 ) ویژگی های کلیدی رفتار شهروندی ...........................................................................342-14) عوامل تأثیرگذار بر رفتار شهروندی سازمانی ..............................................................342-15) رابطه مبادله رهبر- عضو با رفتار شهروندی سازمانی ..................................................372-16) سایر حیطه های رفتار شهروندی سازمانی ...................................................................372-17)مفاهیم مرتبط با رفتار شهروندی سازمانی ....................................................................382-18) رابطه عدالت سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی ......................................................39بخش سوم: مبادله رهبر – عضو (پیرو)2-19) تعریف تئوری مبادله رهبر- عضو ...................................................................................422-20) روابط در تئوری مبادله رهبر – عضو ..............................................................................422-21 ) پیش زمینه های مبادله رهبر – عضو .............................................................................432-22 ) بهبود کیفیت تبادلات رهبر- عضو .................................................................................432-23)تأثیر مبادله رهبر – عضو بر رابطه بین عدالت سازمانی با رفتار شهروندی ........................................45بخش چهارم: پیشینه2-24 )پیشینه تحقیق ...................................................................................................................47فصل سوم: روش اجرای تحقیق3-1 ) مقدمه ................................................................................................................................543-2 ) روش پژوهش ....................................................................................................................543-3)جامعه آماری .........................................................................................................................543-4 ) نمونه آماری.......... .............................................................................................................543-4-1 )روش نمونه گیری............................................................................................................543-4-2 ) حجم نمونه ...................................................................................................................553-5 ) شیوه جمع آوری داده ها ....................................................................................................553-6 ) روایی و پایایی ...................................................................................................................563-7 ) روشهای تجزیه و تحلیل داده ها .......................................................................................573-7-1 ) بخش توصیفی داده ها (آمار توصیفی) ........................................................................ 573-7-2 ) بخش تحلیلی داده ها ( آمار استنباطی)........................................................................ 57فصل چهارم: جمع آوری و تحلیل داده ها4-1 ) مفدمه .............................................................................................................................594-2 ) توصیف متغیرهای تحقیق ..............................................................................................594-2-1 ) آمار جمعیت شناختی .................................................................................................594-2-2 )آمار توصیفی متغیر های تحقیق..................................................................................614-3) آزمون فرضیه های تحقیق ..............................................................................................654-3-1) آزمون فرضیه اول ........................................................................................................654-3-2)آزمون فرضیه دوم ........................................................................................................674-3-3) آزمون فرضیه سوم ....................................................................................................684-3-4) آزمون فرضیه چهارم ...................................................................................................704-3-5) آزمون فرضیه پنجم ......................................................................................................724-3-6) آزمون فرضیه ششم .......................................................................................................74فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات5-1 ) مقدمه ................................................................................................................................775-2 ) نتایج آمار توصیفی ............................................................................................................775-3 ) نتایج آمار استنباطی ...........................................................................................................785 -3-1)نتیجه آزمون فرضیه اول..................................................................................................785-3-2) نتیجه آزمون فرضیه دوم ..................................................................................785-3-3) نتیجه آزمون فرضیه سوم .................................................................................................795-3-4 ) نتیجه آزمون فرضیه چهارم .........................................................................................795-3-5) نتیجه آزمون فرضیه پنجم ...........................................................................................795-3-6) نتیجه آزمون فرضیه ششم .....................................................................................................805-4) پیشنهاداتی برای سازمان ............................................................................................................825-5 ) محدودیت های پژوهش ..........................................................................................................835-6 ) پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی .................................................................................................83منابع و مأخذ الف) منابع فارسی ..............................................................................................................................85ب ) منابع انگلیسی .............................................................................................................................87ضمائم و پیوستها ...............................................................................................................................90پرسشنامه ها ........................................................................................................................99 فهرست جداولجدول 3-1 ) ضرائب آلفای متغیر های تحقیق .................................................................................. 57جدول 4-1 ) آمار جمعیت شناختی نمونه آماری ............................................................................... 60جدول 4-2 ) آمار توصیفی متغیر های تحقیق ................................................................................... 64جدول 4-3 ) جدول رگرسیون عدالت توزیعی و رفتار شهروندی سازمانی........................................ 65جدول 4-4 ) جدول رگرسیون عدالت رویه ای و رفتار شهروندی سازمانی......................................... 67جدول 4-5 ) جدول رگرسیون عدالت مراوده ای و رفتار شهروندی سازمانی ................................... 68جدول 4-6 ) جدول رگرسیون عدالت توزیعی و رفتار شهروندی سازمانی با توجه به رابطه رهبر- عضو .............. 70جدول 4-7 ) جدول رگرسیون عدالت رویه ای و رفتار شهروندی سازمانی با توجه به رابطه رهبر- عضو............... 72جدول 4-8 ) جدول رگرسیون عدالت مراوده ای و رفتار شهروندی سازمانی با توجه به رابطه رهبر- عضو ........... 74 فهرست نمودار هانمودار 4-1 ) نمودار هیستوگرام مبادله رهبر- عضو ...........................................................................61نمودار 4-2 ) نمودار هیستوگرام رفتار شهروندی سازمانی .................................................................61نمودار 4-3 ) نمودار هیستوگرام عدالت سازمانی ...............................................................................62نمودار 4-4 ) نمودار هیستوگرام عدالت توزیعی ................................................................................62نمودار 4-5 ) نمودار هیستوگرام عدالت رویه ای .............................................................................. 63نمودار 4-6 ) نمودار هیستوگرام عدالت مراوده ای ......................................................................... 63 فهرست اشکالشکل 1-1 ) مدل تحقیق .................................................................................................................. 9شکل 2-1 ) عوامل مؤثر بر اداراک عدالت سازمانی ........................................................................ 25شکل 2-2 ) مدل نیوهف و مورمن ....................................................................................... 40شکل 2-3 ) مدل ارگان ................................................................................................................. 40