فهرستبررسي تأثيرات تشويق بر يادگيري دانش آموزان.. 1مقدمه:1تعريف تشويق و کاربردهاي آن:2اهميت تشويق:3راه‌هاي مؤثر تشويق: 3اثرات تشويق:4صورتهاي عملي تشويق:4چه چيزي را تشويق کنيم؟6حد و اندازه تشويق:6شرايط مناسب تشويق:7تحقيقات انجام شده در مورد تشويق دانش آموزان در خارج از کشور:8تحقيقات انجام شده در ايران:10وظيفه مربي در امر آموزش:11بحث و نتيجه گيري:12پيشنهاداتي در مورد تشويق به معلمان مدارس ابتدايي:15پيشنهادات کلي در مورد تشويق:16فهرست منابع و مأخذ:17بررسي تأثيرات تشويق بر يادگيري دانش آموزان مقدمه:امروزه مربيان پيشرو، به خصوص آنهايي که بنيانگذار نظام جديد آموزش و پرورش هستند نيز از تشويق اهداف معيني را مد نظر دارند. و معتقدند که تشويق کردن موجب پيشرفت علمي و فرهنگي، و افزايش ضريب هوشي ، تقويت صفات حميده و والاي انساني و الهي، شناخت و به کارگيري استعدادها و شکوفايي آنها، رشد و تقويت همه جانبه و استفاده کامل از قواي نهفته کودکان و ايجاد زمينه اي براي کشف و حل مجهولات و دستيابي به ابتکار و ايجاد علاقه و پشتکار در کودکان و نوجوانان مي شود.نکته مهم اينکه در حال حاضر تشويق به جاي تنبيه از قدر و منزلت والايي در امر آموزش و پرورش برخوردار شده است. تشويق ابزاري است که انسان را با رغبت به تکاپو وا مي دارد. و باعث مي شود تا از رفتار خود که مورد تأييد ديگران واقع شده خرسند شود.هر انساني به طور فطري تشويق و تحسين را مي پذيرد. و سعي دارد که از اين طريق مقبول خاص و عام شود. و رفتاري شايسته داشته باشد. با تحسين و آفرين گفتن ، مربيان و اولياء مي‌توانند تأثيرات مبتني بر کودکان بگذارند و از نتيجه اعمال خود به طرز مفيدي بهره مند شوند.در قرون وسطي بر تنبيه به عنوان عامل پر اهميت در آموزش مي نگريستند ولي به تشويق توجهي نداشتند. اسلام و نظريه پردازان مسلمان در مسئله تشويق به دو عامل تشويق بيروني و تشويق دروني توجه کرده اند. مي توان گفت ديدگاه سنتی به عامل بيروني تشويق متکي بودند. ولي در عصر حاضر به عامل بيروني تشويق متکي بوده اند. و بعضي ديگر عامل دروني تشويق را مهم شمرده اند. طرفداران عامل بيروني تشويق (تقويت) را مي پذيرند.طرفداران عامل دروني تشويق (فعاليت و خودسازي) را مبنا قرار داده اند.از نيمه دوم قرن پنجم در يونان شاهد نگرشي جديد در قلمرو تعليم و تربيت هستم. فيلسوفان چون سقراط و افلاطون و ارسطو را مي توان پايه گذاران آن تلقي کرد. از اين ديدگاه هدف تعليم و تربيت، ارتقاء کودک به درجاتي از خصلت‌هاي انساني است که پاکي و تعهد اخلاقي در رأس آن قرار دارد.و تنبيه به منظور آگاه کردن کودک است. از قرن چهارم ميلادي به بعد کليساي مسيحي امر آموزش و پرورش را در اختيار گرفت.در آن زمان حضور جدي کليساي مسيحي در امر آموزش و پرورش به کلي اهداف مفاهيمي چون تشويق و تنبيه را نسبت به قرون قبل دگرگون نمود و نوعي وحشت و ارعاب را در آموزش و پرورش حاکم گردانيد.اسلام (آستانه قرن هفتم ميلادي) به مسئله تشويق و تنبيه توجه ويژه دارد. جاي جاي قرآن پر از تمثيلاتي در باره تشويق و تنبيه است. ديدگاه اسلام در زمينه تشويق و تنبيه در آيات قرآن و روايات منعکس است.آيات بيشماري در قرآن وجود دارد. که استفاده از تشويق و تنبيه را براي تغيير رفتار توصيه مي‌کند. يا عملاً کاربرد آن را بيان مي کند. قرآن تنها بر ترساندن يا تشويق کردن تکيه نمي کند. بلکه بر آميزه‌اي از اين دو روش يعني ترس از عذاب و اميدواري به رحمت خداوند تکيه دارد.به طور کلي روايات تربيتي گوياي آن است که دين اسلام در اين باره جنبه افراط و تفريط در بر ندارد، تنبيه در موارد خاص و تشويق در حد بهينه مطرح مي گردد. تعريف تشويق و کاربردهاي آن:تشويق عبارت است از:قول يا عملي که از فعل فاعل قدرداني مي کند و مي ستايند. [1]مانند آفرين، احسنت، متشکرم... و مانند خريد اسباب بازي- کفش نو- کتاب داستان... و مانند گردش و مسافرت و مانند تعريف و تمجيد نمودن و امثال اينهاست.تشويق و ترغيب مؤثرترين عامل براي اصلاح و تقويت رفتار و يادگيري پايدار است. انسان اسير محبت است، همه انسانها از کوچک و بزرگ نيازمند محبت و تشويقند. و دوست دارند رفتارشان مورد تأئيد و تشويق ديگران قرار گيرد وجود تشويق و تنبيه براي پرورش انسانها يک امر ضروري است.زيرا اگر نيکوکاران و بدکاران در نظر ديگران يکسان باشند موجب دلسري نيکوکاران در نيکوکاري و جرأت بدکاران در ادامه تبهکاري خواهد شد.بنابراين با توجه به اين اهميت اولياء مربيان نيز بايد با توجه به مقدار سن و درک کودک و اوضاع و شرايط خاص زندگي و ارزش و اهميت کار او نوع و مقدار آن را انتخاب کنند و بهتر است از تشويق به عنوان تنها وسيله اي که مي شود از آن در تمام موارد و مواقع بهره مند شد استفاده کرد.منتهي استفاده از اين طريقه يا وسيله ، مانند هر وسيله و ابزار ديگري، بايد با هوشياري کامل و کارداني لازم صورت گيرد تا نتيجه حاصل، رضايت ما را در امر تشويق و ترغيب افزون کند. [2] اهميت تشويق:[3]1- تشويق عامل تکرار و تداوم عمل است. وقتي فردي عملي را انجام دهد و از سوي ديگران مورد تشويق قرار بگيرد. ديگر حاضر نيست دست از آن عمل بردارد.2- گاهي از طريق تشويق مي توان به کودک تفهيم کرد که انتظار والدين و مربيان در سطحي وسيعتر انتظار جامعه از افراد چيست؟ و چگونه بايد بر دشوارها غلبه کرد ؟ و يا چه حد در امور ايستادگي داشت.3- تشويق در کودک اميد و اعتماد ايجاد مي کند. و اين اميد خود سببي براي پيدايش خلاقيتها است.4- تشويق سبب رغبت و شوق به کار و کوششي و تحصيل است و مي تواند نقش جهت دهنده و مهمي را به سوي هدف و مقصدي معين ايفا کند تا حدي که آدمي راه و جهت خود را بيابد و بر آن صراط باشد.5- تشويق زمينه ساز پايداري و مقاومت در امور است. ممکن است طفل سرگرم کاري خسته کننده و کسالت آور شود. اگر در آن کار تنها بماند به احتمال قوي آن را رها خواهد کرد. ولي اگر به طور مرتب تأييدي را ببيند و بشنود سعي دارد دست از آن کار برندارد.6- تشويق سببي است براي شادابي و نشاط رواني ، ميل به زندگي و انجام وظيفه را در او بيدار مي کند باعث آن مي شود که کودک عمل را انجام دهد بدون اينکه در آن زمينه احساس خستگي کند. راه‌هاي مؤثر تشويق: [4]کارايي تشويق اساساً در نحوه تشويق کردن نهفته است، و نيز در اينکه چگونه و چطور بايد اين يا آن کودک را تشويق کرد. در اين جا برخي از اين شيوه ها را به اختصار برمي شماريم، بي آنکه فراموش کنيم درايت و تيزهوشي شخصي که تشويق کننده در انتخاب شيوه و در نظر گرفتن هنجارهاي فرد تشويق شونده از جمله عوامل اصلي در امر تشويق است.- تشويق گفتاري، مانند استفاده از کلمات آفرين، احسنت، مرحبا و... .- تشويق رفتاري، مانند نوازش کردن- گردشهاي تفريحي به قصد تشويق کودک- تشويق از طريق دادن جايزه و پاداش- تشويق از راه هم دلي و ابراز علاقه- تشويق توأم با همکاري و همياري- تشويق از طريق ايجاد محيط مناسب اثرات تشويق:[5]همه انسانها از کودکي گرفته يا بزرگسال تا آخر عمر نياز به تشويق دارند حال چه به صورت کلامي و غير کلامي يا به صورت مستقيم يا غير مستقيم.اعتقاد ما اين است که اگر تشويق به گونه اي درست و انديشيده و نيز به موقع و متناسب با عمل کودک و بزرگسال صورت گيرد، داراي اثراتي زياد است. که عبارتند از:موجب رغبت و دلگرمي و نشاط و تحرک مي شود، انساني را به جديت وادار مي کند، به انسان نيرو و انرژي مي دهد، و مايه تقويت روحي مي گردد. رشد اجتماعي فرد را نيز در جهت سازگاري هر چه بهتر او با محيط تسهيل مي کند، در فرد حس اعتماد به نفس ايجاد مي کند، شخصيت را احياء مي کند و حقارت را به عزت تبديل مي سازد.حس خودپسندي و حب ذات انسان را اقناع مي کند موجب قوت قلب نو نشاط مي شود سبب شکل گيري عادات مطلوب در کودک مي شود، قدرت يادگيري و سازگاري شخصيت و مهارتهاي اجتماعي کودک را بيشتر مي کند، تشويق نوعي تلقين قدرت به حساب مي آيد و نااميدي و يأس ناشي از شکست را از بين مي برد، در نهايت تشويق به موقع انرژي رواني کودک را بيشتر کرده، و نيز موجبات شکوفايي، خلاقيت ذهني کودک را فراهم مي کند. دوستي و صميميت را تقويت مي کند. حس تعاون و همکاري در خانه و مدرسه را برمي انگيزد. [1]- اسلام و تربيت و تعلم جلد(2) ، ابراهيم اميني، ص 136.[2]- چرا تشويق، عبدالله مجوزي، ص 41[3]- مقاله اي تحت عنوان تشويق و تنبيه توسط يکي از معلمين ناحيه 1، سال 1370.[4]- مجله پيوند، سال 1372، ؟171 ص 7[5]- مجله پيوند، سال 1376 ، شماره 221، ص 57