چكيده:مديران اثربخش و موفق به قابليت هاي عاطفي افراد توجه دارند و در ارتباطات خود به خوبي مي توانند عواطف و احساسات ديگران را درك كنند و متناسب با آن عكس العمل نشان دهند و در يك كلام از هوش عاطفي بالايي برخوردارند و همين توانايي باعث مي شود تا يك جو سازماني مناسب براي پرورش بيشتر استعداد كاركنان ايجاد شود و در نهايت منجر به فراهم شدن شرايطي به منظور پياده سازي فرهنگ سازماني يادگيرنده در سازمان هايي گردد كه به عنوان مزيت رقابتي در دنياي رقابتي امروز مطرح مي باشد. هدف از اين تحقيق بررسي تاثير هوش عاطفي مديران بر فرهنگ سازماني يادگيرنده در اداره كل پست استان آذربايجان شرقي است. چهار چوب نظري مورد استناد در تحقيق حاضر تركيبي از نظريه آكادمي هوش عاطفي و نظريه ميخائيل ماركوارت مي باشد كه در آن براي بررسي هوش عاطفي از چار مولفه، خودآگاهي، خود مديريتي، آگاهي اجتماعي و مديريت روابط استفاده شده است. براي دست يابي به اين هدف يك فرضيه اصلي و چها فرضيه فرعي تنظيم و براي آزمون اين فرضيه ها، پرسشنامه اي شامل 54سوال طراحي گرديد. پس از سنجش روايي و پايايي، پرسشنامه در اختيار نمونه آماري كه تعداد آن 125نفر بود قرار گرفت. پس از جمع آوري پرسشنامه ها، اطلاعات حاصله تلخيص و طبقه بندي شد و سپس براي تجزيه و تحليل داده هاي جمع آوري شده از روشهاي آماري توصيفي و استنباطي استفاده گرديد . نتايج حاصل ا ز تحقيق نشان مي دهد كه از بين مولفه هاي چهار گانه هوش عاطفي فقط مولفه خود مديريتي با فرهنگ سازماني يادگيرنده در اداره كل پست استان آذر بايجانشرقي رابطه ندارد.كلمات كليدي: هوش، هوش عاطفي، فرهنگ سازماني، فرهنگ سازماني يادگيرنده. فهرست مطالبعنوان صفحهچكيده................................................................................................................... 1فصل اول: كليات تحقيق1-1- مقدمه........................................................................................................... 21-2- بيان مساله ..................................................................................................... 31-3- سوال اصلي.................................................................................................... 41-4- اهميت و ضرورت تحقيق ................................................................................. 41-5- اهداف تحقيق.................................................................................................. 51-5-1- اهداف كلي.................................................................................................. 51-5-2- اهداف فرعي................................................................................................ 51-6- چارچوب نظري.............................................................................................. 51-6-1- نظريه آكادمي هوش عاطفي دانيل گولمن.............................................................. 51-6-2- نظريه ميخائيل ماركوارت................................................................................ 61-7- فرضيه هاي تحقيق............................................................................................ 61-7-1- فرضيه اصلي............................................................................................... 61-7-2- فرضيه هاي فرعي......................................................................................... 61-8- متغيرهاي تحقيق................................................................................................ 71-8-1 متغير مستقل.................................................................................................. 71-8-2- متغير وابسته................................................................................................. 71-9- قلمروتحقيق...................................................................................................... 71-10- تعريف مفهومي متغيرها..................................................................................... 71-11- تعريف عملياتي متغيرها..................................................................................... 81-12- مدل مفهومي تحقيق....................................................................................... 91-13- مدل عملياتي تحقيق........................................................................................ 9فصل دوم :ادبيات تحقيق بخش اول: هوش عاطفي2-1- مقدمه........................................................................................................... 102-2- عاطفه.......................................................................................................... 112-3- هوش........................................................................................................... 122-3-2- نظريه سه وجهي استرنبرگ............................................................................ 122-3-3-نظريه هوش چندگانه...................................................................................... 132-4- انواع هوش................................................................................................... 142-4-1- هوش مصنوعي ........................................................................................ 142-4-2- هوش طبيعي............................................................................................... 152-4-3- هوش اجتماعي........................................................................................... 162-5- هوش عاطفي و بهره هوشي.............................................................................. 162-5-1- مقايسه هوش عاطفي و عقلي........................................................................... 172-5-2- رابطه هوش عاطفي و اثربخشي مديران............................................................ 182-5-3- مفاهيم اساسي هوش عاطفي ازديدگاه ماير و سالووي............................................ 182-5-4- مفاهيم اساسي هوش عاطفي ازنظر بار – آن...................................................... 202-6- هوش فرهنگي................................................................................................ 242-6-1- تعريف هوش فرهنگي.................................................................................. 242-6-2- ابعاد هوش فرهنگي..................................................................................... 252-6-3- اجزاي هوش فرهنگي.................................................................................. 252-7- هوش عاطفي................................................................................................. 262-7-1- تعريف هيجان............................................................................................ 292-7-2- تعريف هوش هيجاني دانيل گولمن................................................................... 292-7-3- ابعاد هوش هيجاني...................................................................................... 292-7-4- رابطه هوش عاطفي و شخصيت...................................................................... 302-7-5- جذابيت هوش هيجاني................................................................................... 302-7-6- هوش عاطفي و بهره هوشي........................................................................... 312-7-7- اندازه گيري هوش هيجاني............................................................................. 312-7-8- اهميت هوش هيجاني.................................................................................... 322-7-9- گسترش هوش هيجاني.................................................................................. 332-7-10- رابطه هوش هيجاني با هوش فرهنگي............................................................. 332-7-11- آموزش هوش هيجاني................................................................................. 342-7-12- مباني هوش هيجاني ................................................................................... 34بخش دوم: فرهنگ سازماني يادگيرنده2-2-1-مقدمه ....................................................................................................... 352-2-2- تعريف فرهنگ........................................................................................... 352-2-3- تعريف فرهنگ سازماني .............................................................................. 362-2-4- مدل هاي رايج فرهنگ ............................................................................... 362-2-5- ويژگي هاي فرهنگ سازماني ........................................................................ 372-2-6- نقش و كاركرد هاي فرهنگ در سازمان ............................................................ 382-2-7- شكل گيري فرهنگ سازماني ....................................................................... 382-2-8- انواع فرهنگ سازماني .............................................................................. 392-2-9- سطوح فرهنگ سازماني شاين....................................................................... 402-2-10- مفهوم سازمان يادگيرنده ............................................................................ 422-2-10-1- تعريف سازمان..................................................................................... 422-2-10-2- تعريف يادگيري..................................................................................... 422-2-10-3- تعريف سازمان يادگيرنده......................................................................... 422-2-11- ابعاد سازمان يادگيرنده................................................................................ 432-2-12- ساختار سازمان يادگيرنده............................................................................. 432-2-13- تاثير ارزش بر فرهنگ سازماني.................................................................... 442-2-14- مديريت ساز مان هاي يادگيرنده..................................................................... 442-2-15- تاريخچه سازمان يادگيرنده........................................................................... 442-2-16- قواعد كلي در سازمان هاي يادگيرنده............................................................... 45بخش سوم: هوش هيجاني و فرهنگ سازماني يادگيرنده2-3-1- مقدمه....................................................................................................... 472-3-2- خودآگاهي و فرهنگ سازماني يادگيرنده............................................................ 472-3-3- فرهنگ سازماني يادگيرنده............................................................................ 472-3-3-1- ويژگي هاي فرهنگ سازماني يادگيرنده......................................................... 482-3-4- تاريخچه پست.............................................................................................. 502-3-4-1- اداره كل پست استان آذربايجان شرقي............................................................. 50بخش چهارم:پيشينه تحقيق2-4-1- مقدمه........................................................................................................ 512-4-2- تحقيقات انجام شده در داخل وخارج.................................................................... 512-4-2-1- تحقيقات انجام شده در داخل كشور.................................................................. 512-4-2-2- تحقيقات انجام شده در خارج كشور................................................................ 512-4-3- انواع مدل هاي هوش عاطفي ........................................................................... 52فصل سوم: روش شناسي تحقيق3-1- مقدمه............................................................................................................. 533-2- روش تحقيق..................................................................................................... 543-3- جامعه و نمونه آماري........................................................................................ 543-4- ابزار جمع آوري اطلاعات................................................................................. 543-5- پايايي و روايي ابزار سنجش............................................................................... 553-6- روش تجزيه و تحليل داده هاي آماري.................................................................... 56فصل چهارم: تجزيه و تحليل آماري اطلاعات4-1-مقدمه............................................................................................................. 574-2- بخش اول: آمار توصيفي..................................................................................... 584-3- بخش دوم: آمار توصيفي.................................................................................... 604-4- بخش سوم: آزمون فرضيه ها .............................................................................. 64فصل پنجم: نتيجه گيري و پيشنهادها5-1- مقدمه ............................................................................................................ 685-2- نتيجه گيري..................................................................................................... 685-3- پيشنهاد ها...................................................................................................... 695-4- محدوديت هاي تحقيق........................................................................................ 69منابع و ماخذ .......................................................................................................... 71پيوست ها............................................................................................................... 76 فهرست جدول هامدل تحليلي تحقيق .............................................................................................. 9مدل عملياتي تحقيق ..............................................................................................9جدول 2-2 - مقايسه هوش مصنوعي و هوش طبيعي.................................................... 16جدول 2-5 - ظهور مفهوم هوش عاطفي................................................................... 28جدول 2-6- ابعاد هوش هيجاني از نظر دانيل گولمن.................................................... 30جدول 2-9 -گونه شناسي هاي مختلف از فرهنگ سازماني............................................ 41جدول 3-1- پرسشنامه هاي توزيعي......................................................................... 55جدول 3-2 – سوالات شاخص ها ............................................................................55جدول 3-3- پايايي تحقيق...................................................................................... 56جدول4-1-توزيع فراواني و در صد پاسخ هاي نمونه آماري به سوال جنسيت .................... 58جدول4-2- توزيع فراواني و در صد پاسخ هاي نمونه آماري به سوال تحصيلات...................58جدول4-3 - توزيع فراواني و در صد پاسخ هاي نمونه آماري به سوال سن......................... 59جدول4-4 - توزيع فراواني و در صد پاسخ هاي نمونه آماري به سوال سنوات خدمت............ 59جدول 4-5- توصيف متغير هاي تحقيق...................................................................... 60جدول 4-6- توزيع فراواني متغير فرهنگ سازماني يادگيرنده.......................................... 60جدول 4-7- توزيع فراواني متغير هوش عاطفي........................................................... 61جدول 4-8- توزيع فراواني متغير خودآگاهي .............................................................. 61جدول 4-9- توزيع فراواني متغيرخودمديريتي ............................................................ 62جدول 4-10- توزيع فراواني متغيرآگاهي اجتماعي .......................................................63جدول 4-11- توزيع فراواني متغيرمديريت روابط ....................................................... 63جدول 4-12- آزمون همبستگي فرضيهاول ................................................................64 فهرست جدول هاجدول 4-13- آزمون همبستگي فرضيه دوم .................................................................. 65جدول 4-14- آزمون همبستگي فرضيه سوم ................................................................. 65جدول 4-15- آزمون همبستگي فرضيه چهارم................................................................ 66جدول 4-16- تحليل رگرسيون متغيرها واريانس............................................................ 66جدول 4-18- پيش بيني متغيرفرهنگ سازماني .............................................................. 66جدول 5-1- همسويي تحقيق حاضربا تحقيقات گذشته........................................................ 67 فهرست شكل هانمودار 2-1 خانواده هوش مصنوعي ...................................................................... 15شكل 2-3 مدل هوش عاطفي ماير و سالووي ............................................................ 19شكل 2-4 مدل هوش عاطفي بار- آن ..................................................................... 21شكل 2-7 كاركردهاي فرهنگ سازماني ...................................................................38شكل 2-8 شكل گيري فرهنگ سازماني ................................................................... 39 فهرست پيوست هاالف- نمونه پرسشنامه ...........................................................................................76ب- خروجي هاي spss ...................................................................................... 82
بررسي رابطه هوش عاطفي مديران با فرهنگ سازماني يادگيرنده دراداره كل پست استان آذربايجان شرقي
چكيده:مديران اثربخش و موفق به قابليت هاي عاطفي افراد توجه دارند و در ارتباطات خود به خوبي مي توانند عواطف و احساسات ديگران را درك كنند و متناسب با آن عكس العمل نشان دهند و در يك كلام از هوش عاطفي بالايي برخوردارند و همين توانايي باعث مي شود تا يك جو سازماني مناسب براي پرورش بيشتر استعداد كاركنان ايجاد شود و در نهايت منجر به فراهم شدن شرايطي به منظور پياده سازي فرهنگ سازماني يادگيرنده در سازمان هايي گردد كه به عنوان مزيت رقابتي در دنياي رقابتي امروز مطرح مي باشد. هدف از اين تحقيق بررسي تاثير هوش عاطفي مديران بر فرهنگ سازماني يادگيرنده در اداره كل پست استان آذربايجان شرقي است. چهار چوب نظري مورد استناد در تحقيق حاضر تركيبي از نظريه آكادمي هوش عاطفي و نظريه ميخائيل ماركوارت مي باشد كه در آن براي بررسي هوش عاطفي از چار مولفه، خودآگاهي، خود مديريتي، آگاهي اجتماعي و مديريت روابط استفاده شده است. براي دست يابي به اين هدف يك فرضيه اصلي و چها فرضيه فرعي تنظيم و براي آزمون اين فرضيه ها، پرسشنامه اي شامل 54سوال طراحي گرديد. پس از سنجش روايي و پايايي، پرسشنامه در اختيار نمونه آماري كه تعداد آن 125نفر بود قرار گرفت. پس از جمع آوري پرسشنامه ها، اطلاعات حاصله تلخيص و طبقه بندي شد و سپس براي تجزيه و تحليل داده هاي جمع آوري شده از روشهاي آماري توصيفي و استنباطي استفاده گرديد . نتايج حاصل ا ز تحقيق نشان مي دهد كه از بين مولفه هاي چهار گانه هوش عاطفي فقط مولفه خود مديريتي با فرهنگ سازماني يادگيرنده در اداره كل پست استان آذر بايجانشرقي رابطه ندارد.كلمات كليدي: هوش، هوش عاطفي، فرهنگ سازماني، فرهنگ سازماني يادگيرنده. فهرست مطالبعنوان صفحهچكيده................................................................................................................... 1فصل اول: كليات تحقيق1-1- مقدمه........................................................................................................... 21-2- بيان مساله ..................................................................................................... 31-3- سوال اصلي.................................................................................................... 41-4- اهميت و ضرورت تحقيق ................................................................................. 41-5- اهداف تحقيق.................................................................................................. 51-5-1- اهداف كلي.................................................................................................. 51-5-2- اهداف فرعي................................................................................................ 51-6- چارچوب نظري.............................................................................................. 51-6-1- نظريه آكادمي هوش عاطفي دانيل گولمن.............................................................. 51-6-2- نظريه ميخائيل ماركوارت................................................................................ 61-7- فرضيه هاي تحقيق............................................................................................ 61-7-1- فرضيه اصلي............................................................................................... 61-7-2- فرضيه هاي فرعي......................................................................................... 61-8- متغيرهاي تحقيق................................................................................................ 71-8-1 متغير مستقل.................................................................................................. 71-8-2- متغير وابسته................................................................................................. 71-9- قلمروتحقيق...................................................................................................... 71-10- تعريف مفهومي متغيرها..................................................................................... 71-11- تعريف عملياتي متغيرها..................................................................................... 81-12- مدل مفهومي تحقيق....................................................................................... 91-13- مدل عملياتي تحقيق........................................................................................ 9فصل دوم :ادبيات تحقيق بخش اول: هوش عاطفي2-1- مقدمه........................................................................................................... 102-2- عاطفه.......................................................................................................... 112-3- هوش........................................................................................................... 122-3-2- نظريه سه وجهي استرنبرگ............................................................................ 122-3-3-نظريه هوش چندگانه...................................................................................... 132-4- انواع هوش................................................................................................... 142-4-1- هوش مصنوعي ........................................................................................ 142-4-2- هوش طبيعي............................................................................................... 152-4-3- هوش اجتماعي........................................................................................... 162-5- هوش عاطفي و بهره هوشي.............................................................................. 162-5-1- مقايسه هوش عاطفي و عقلي........................................................................... 172-5-2- رابطه هوش عاطفي و اثربخشي مديران............................................................ 182-5-3- مفاهيم اساسي هوش عاطفي ازديدگاه ماير و سالووي............................................ 182-5-4- مفاهيم اساسي هوش عاطفي ازنظر بار – آن...................................................... 202-6- هوش فرهنگي................................................................................................ 242-6-1- تعريف هوش فرهنگي.................................................................................. 242-6-2- ابعاد هوش فرهنگي..................................................................................... 252-6-3- اجزاي هوش فرهنگي.................................................................................. 252-7- هوش عاطفي................................................................................................. 262-7-1- تعريف هيجان............................................................................................ 292-7-2- تعريف هوش هيجاني دانيل گولمن................................................................... 292-7-3- ابعاد هوش هيجاني...................................................................................... 292-7-4- رابطه هوش عاطفي و شخصيت...................................................................... 302-7-5- جذابيت هوش هيجاني................................................................................... 302-7-6- هوش عاطفي و بهره هوشي........................................................................... 312-7-7- اندازه گيري هوش هيجاني............................................................................. 312-7-8- اهميت هوش هيجاني.................................................................................... 322-7-9- گسترش هوش هيجاني.................................................................................. 332-7-10- رابطه هوش هيجاني با هوش فرهنگي............................................................. 332-7-11- آموزش هوش هيجاني................................................................................. 342-7-12- مباني هوش هيجاني ................................................................................... 34بخش دوم: فرهنگ سازماني يادگيرنده2-2-1-مقدمه ....................................................................................................... 352-2-2- تعريف فرهنگ........................................................................................... 352-2-3- تعريف فرهنگ سازماني .............................................................................. 362-2-4- مدل هاي رايج فرهنگ ............................................................................... 362-2-5- ويژگي هاي فرهنگ سازماني ........................................................................ 372-2-6- نقش و كاركرد هاي فرهنگ در سازمان ............................................................ 382-2-7- شكل گيري فرهنگ سازماني ....................................................................... 382-2-8- انواع فرهنگ سازماني .............................................................................. 392-2-9- سطوح فرهنگ سازماني شاين....................................................................... 402-2-10- مفهوم سازمان يادگيرنده ............................................................................ 422-2-10-1- تعريف سازمان..................................................................................... 422-2-10-2- تعريف يادگيري..................................................................................... 422-2-10-3- تعريف سازمان يادگيرنده......................................................................... 422-2-11- ابعاد سازمان يادگيرنده................................................................................ 432-2-12- ساختار سازمان يادگيرنده............................................................................. 432-2-13- تاثير ارزش بر فرهنگ سازماني.................................................................... 442-2-14- مديريت ساز مان هاي يادگيرنده..................................................................... 442-2-15- تاريخچه سازمان يادگيرنده........................................................................... 442-2-16- قواعد كلي در سازمان هاي يادگيرنده............................................................... 45بخش سوم: هوش هيجاني و فرهنگ سازماني يادگيرنده2-3-1- مقدمه....................................................................................................... 472-3-2- خودآگاهي و فرهنگ سازماني يادگيرنده............................................................ 472-3-3- فرهنگ سازماني يادگيرنده............................................................................ 472-3-3-1- ويژگي هاي فرهنگ سازماني يادگيرنده......................................................... 482-3-4- تاريخچه پست.............................................................................................. 502-3-4-1- اداره كل پست استان آذربايجان شرقي............................................................. 50بخش چهارم:پيشينه تحقيق2-4-1- مقدمه........................................................................................................ 512-4-2- تحقيقات انجام شده در داخل وخارج.................................................................... 512-4-2-1- تحقيقات انجام شده در داخل كشور.................................................................. 512-4-2-2- تحقيقات انجام شده در خارج كشور................................................................ 512-4-3- انواع مدل هاي هوش عاطفي ........................................................................... 52فصل سوم: روش شناسي تحقيق3-1- مقدمه............................................................................................................. 533-2- روش تحقيق..................................................................................................... 543-3- جامعه و نمونه آماري........................................................................................ 543-4- ابزار جمع آوري اطلاعات................................................................................. 543-5- پايايي و روايي ابزار سنجش............................................................................... 553-6- روش تجزيه و تحليل داده هاي آماري.................................................................... 56فصل چهارم: تجزيه و تحليل آماري اطلاعات4-1-مقدمه............................................................................................................. 574-2- بخش اول: آمار توصيفي..................................................................................... 584-3- بخش دوم: آمار توصيفي.................................................................................... 604-4- بخش سوم: آزمون فرضيه ها .............................................................................. 64فصل پنجم: نتيجه گيري و پيشنهادها5-1- مقدمه ............................................................................................................ 685-2- نتيجه گيري..................................................................................................... 685-3- پيشنهاد ها...................................................................................................... 695-4- محدوديت هاي تحقيق........................................................................................ 69منابع و ماخذ .......................................................................................................... 71پيوست ها............................................................................................................... 76 فهرست جدول هامدل تحليلي تحقيق .............................................................................................. 9مدل عملياتي تحقيق ..............................................................................................9جدول 2-2 - مقايسه هوش مصنوعي و هوش طبيعي.................................................... 16جدول 2-5 - ظهور مفهوم هوش عاطفي................................................................... 28جدول 2-6- ابعاد هوش هيجاني از نظر دانيل گولمن.................................................... 30جدول 2-9 -گونه شناسي هاي مختلف از فرهنگ سازماني............................................ 41جدول 3-1- پرسشنامه هاي توزيعي......................................................................... 55جدول 3-2 – سوالات شاخص ها ............................................................................55جدول 3-3- پايايي تحقيق...................................................................................... 56جدول4-1-توزيع فراواني و در صد پاسخ هاي نمونه آماري به سوال جنسيت .................... 58جدول4-2- توزيع فراواني و در صد پاسخ هاي نمونه آماري به سوال تحصيلات...................58جدول4-3 - توزيع فراواني و در صد پاسخ هاي نمونه آماري به سوال سن......................... 59جدول4-4 - توزيع فراواني و در صد پاسخ هاي نمونه آماري به سوال سنوات خدمت............ 59جدول 4-5- توصيف متغير هاي تحقيق...................................................................... 60جدول 4-6- توزيع فراواني متغير فرهنگ سازماني يادگيرنده.......................................... 60جدول 4-7- توزيع فراواني متغير هوش عاطفي........................................................... 61جدول 4-8- توزيع فراواني متغير خودآگاهي .............................................................. 61جدول 4-9- توزيع فراواني متغيرخودمديريتي ............................................................ 62جدول 4-10- توزيع فراواني متغيرآگاهي اجتماعي .......................................................63جدول 4-11- توزيع فراواني متغيرمديريت روابط ....................................................... 63جدول 4-12- آزمون همبستگي فرضيهاول ................................................................64 فهرست جدول هاجدول 4-13- آزمون همبستگي فرضيه دوم .................................................................. 65جدول 4-14- آزمون همبستگي فرضيه سوم ................................................................. 65جدول 4-15- آزمون همبستگي فرضيه چهارم................................................................ 66جدول 4-16- تحليل رگرسيون متغيرها واريانس............................................................ 66جدول 4-18- پيش بيني متغيرفرهنگ سازماني .............................................................. 66جدول 5-1- همسويي تحقيق حاضربا تحقيقات گذشته........................................................ 67 فهرست شكل هانمودار 2-1 خانواده هوش مصنوعي ...................................................................... 15شكل 2-3 مدل هوش عاطفي ماير و سالووي ............................................................ 19شكل 2-4 مدل هوش عاطفي بار- آن ..................................................................... 21شكل 2-7 كاركردهاي فرهنگ سازماني ...................................................................38شكل 2-8 شكل گيري فرهنگ سازماني ................................................................... 39 فهرست پيوست هاالف- نمونه پرسشنامه ...........................................................................................76ب- خروجي هاي spss ...................................................................................... 82