فهرست مطالبعنوان........صفحهفصل اول: مقدمه1-1- مقدمه.........141-2- اهمیت ارزیابی اثرات زیستمحیطی......141-3- مفهوم ارزیابی اثرات زیستمحیطی......151-4- مفهوم انتقال بین حوزهای آب........17فصل دوم: سوابق مطالعاتی2-1- پیشینه ارزیابی اثرات زیستمحیطی در جهان........202-2- پیشینه ارزیابی اثرات زیستمحیطی در ایران.....222-3- طرحهای انتقال بین حوزهای آب در ایران و جهان........232-3-1- طرحهای انتقال آب بین حوزهای داخلی........232-3-2- طرحهای انتقال آب بین حوزهای خارجی.......262-4- سوابق مطالعاتی طرحهای انتقال آب و ارزیابی زیستمحیطی آنها در ایران و جهان.....................................27فصل سوم: مواد و روشها3-1- اهداف، نیازها و ضرورتهای طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم......................................................303-2- قوانین، مقررات و آییننامههای زیستمحیطی مرتبط با طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم..................313-2-1- قوانین و مقررات...................................................................................................................................313-2-2- آیین نامهها...........................................................................................................................................323-2-3- معیارهای یونسکو در مورد طرحهای انتقال آب بین حوزهای...................................................................323-3- موقیت مکانی طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم..............................................................................333-4- مشخصههای مکانی و فنی طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم............................................................343-5- ضرورت انجام ارزیابی اثرات زیستمحیطی طرح انتقال آب از سد کوچری به قم.........................................393-6- انتخاب روش ارزیابی................................................................................................................................403-6-1- ماتریس ایرانی......................................................................................................................................423-7- تعیین محدودههای مطالعاتی طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم.........................................................453-8- وضعیت موجود محیطزیست فیزیکی-شیمیایی در طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم........................503-9- وضعیت موجود محیطزیست بیولوژیکی در طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم..................................523-10- وضعیت موجود محیطزیست اقتصادی-اجتماعی در طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم...................523-10-1- ویژگیهای جمعیتی...........................................................................................................................53۳-10-2- آثار تاریخی و وضعیت گردشگری......................................................................................................54فصل چهارم: تجزیه و تحلیل نتایج4-1- بررسی اثرات طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم بر محیطزیست فیزیکی-شیمیایی.............................584-1-1- اثرات به وجود آمده در صورت عدم اجرای طرح بر محیطزیست فیزیکی-شیمیایی.................................584-1-2- اثرات به وجود آمده در صورت اجرای طرح بر محیطزیست فیزیکی-شیمیایی........................................594-2- بررسی اثرات طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم بر محیطزیست بیولوژیکی......................................614-2-1- اثرات به وجود آمده در صورت عدم اجرای طرح بر محیطزیست بیولوژیکی...........................................614-۲-۲- اثرات به وجود آمده در صورت اجرای طرح بر محیطزیست بیولوژیکی..................................................61۴-۳- بررسی اثرات طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم بر محیطزیست اقتصادی-اجتماعی..........................62۴-۳-۱- اثرات به وجود آمده در صورت عدم اجرای طرح بر محیطزیست اقتصادی-اجتماعی..............................62۴-۳-۲- اثرات به وجود آمده در صورت اجرای طرح بر محیطزیست اقتصادی-اجتماعی......................................63۴-۳-۲-۱- اثرات به وجود آمده در صورت اجرای طرح بر محیطزیست اقتصادی-اجتماعی در مرحله اجرایی.......63۴-۳-۲-۲- اثرات به وجود آمده در صورت اجرای طرح بر محیطزیست اقتصادی-اجتماعی در مرحله بهرهبرداری.654-4-ماتریس ارزیابی اثرات زیستمحیطی طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم............................................674-5- تجزیه و تحلیل اثرات و جمع بندی نتایج ماتریس........................................................................................734-5-۱- تجزیه و تحلیل اثرات و پیامد‌ها در مرحله اجرایی....................................................................................734-5-2- تجزیه و تحلیل اثرات و پیامد‌ها در مرحله بهرهبرداری..............................................................................734-5-3- جمع بندی نتایج ماتریس.......................................................................................................................73فصل پنجم: نتیجهگیری5-1- نتیجهگیری...............................................................................................................................................795-2- راهکارهای کاهش اثرات بر محیطزیست فیزیکی-شیمیایی.......................................................................805-2-۱- راهکارهای کاهش اثرات بر محیطزیست فیزیکی-شیمیایی در مرحله اجرایی.......................................805-2-۲- راهکارهای کاهش اثرات بر محیطزیست فیزیکی-شیمیایی در مرحله بهرهبرداری...................................805-3- راهکارهای کاهش اثرات بر محیطزیست بیولوژِکی..................................................................................835-4- راهکارهای کاهش اثرات بر محیطزیست اقتصادی-اجتماعی......................................................................855-4-۱- راهکارهای کاهش اثرات بر محیطزیست اقتصادی-اجتماعی در مرحله اجرایی.....................................855-4-۲- راهکارهای کاهش اثرات بر محیطزیست اقتصادی-اجتماعی در مرحله بهره برداری.............................855-5- پایش زیستمحیطی..................................................................................................................................885-5-۱- پایش محیطزیست فیزیکی-شیمیایی.....................................................................................................895-5-2- پایش محیطزیست اقتصادی-اجتماعی...................................................................................................905-6- مدیریت زیستمحیطی..............................................................................................................................90فهرست اشکالعنوان......................................................................................................................................................صفحهشکل (3-1) موقعیت کلی محدوده طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم.....................................................33شکل (3-2) موقعیت سرشاخههای دز تا سد کوچری..........................................................................................35شکل (3-3) تصویری از بندهای درهدزدان، درهدایی، دره چشمهسرداب و درهلکو در طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم...........................................................................................................................................................36شکل (3-4) مسیر خط لوله انتقال آب و موقعیت راههای دسترسی در طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم..38شکل (3-5) مراحل ارزیابی اثرات زیستمحیطی با ماتریس ایرانی......................................................................43شکل (3-6) محدوده بلافصل ارزیابی اثرات زیستمحیطی در طرح انتقال آب از سد کوچری به قم....................47شکل (3-7) مرز اکولوژیکی ارزیابی اثرات زیستمحیطی در طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم.............49شکل (3-8) مرز اقتصادی-اجتماعی ارزیابی اثرات زیستمحیطی در طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم..50شکل (4-1) اثرات طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم در مرحله اجرایی بر محیطزیست فیزیکی-شیمیایی60شکل (4-2) اثرات طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم در مرحله اجرایی بر محیطزیست اقتصادی-اجتماعی............................................................................................................................................................65شکل (4-3) درصد فراوانی اثرات و پیامدهای مطلوب و نامطلوب در مرحله اجرایی............................................77شکل (4-4) درصد فراوانی اثرات و پیامدهای مطلوب و نامطلوب در مرحله بهرهبراری.......................................77 فهرست جداولعنوان......................................................................................................................................................صفحهجدول (1-1) انواع انتقالهای بین حوزهای..........................................................................................................18جدول (2-1) نام کشورها و سال تصویب قانون ارزیابی اثرات زیستمحیطی.......................................................21جدول (3-1) مفاهیم اعداد استفاده شده در ماتریس ارزیابی................................................................................44جدول (3-2) محدوده و کیفیت اثرات سودمند و مخرب در ماتریس ایرانی.........................................................45جدول (3-3) محدوده و کیفیت پیامدهای مطلوب و نامطلوب در ماتریس ایرانی.................................................45جدول (3-4) تقسیمات سیاسی-اداری استانهای واقع در محدوده مورد مطالعه در سال 1390..............................53جدول (4-1) ماتریس ارزیابی اثرات زیستمحیطی طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم در مرحله اجرایی..69جدول (4-2) ماتریس ارزیابی اثرات زیستمحیطی طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم در مرحله بهره برداری...............................................................................................................................................................70جدول (4-3) خلاصه نتایج ماتریس ارزیابی اثرات زیستمحیطی طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم در مرحله اجرایی...............................................................................................................................................................71جدول (4-4) خلاصه نتایج ماتریس ارزیابی اثرات زیستمحیطی طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم در مرحله بهرهبرداری........................................................................................................................................................72جدول (4-5) تعداد و درصد فراوانی اثرات و پیامدهای مطلوب و نامطلوب در مرحله اجرایی..............................75جدول (4-6) تعداد و درصد فراوانی اثرات و پیامدهای مطلوب و نامطلوب در مرحله بهرهبرداری........................76جدول (5-1) عمده اثرات نامطلوب طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم بر محیطزیست فیزیکی-شیمیایی و راهکارهای کاهش آن ها....................................................................................................................................82جدول (5-2) عمده اثرات نامطلوب طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم بر محیطزیست بیولوژیکی و راهکارهای کاهش آن ها....................................................................................................................................84جدول (5-3) عمده اثرات نامطلوب طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم بر محیطزیست اقتصادی-اجتماعی و راهکارهای کاهش آن ها....................................................................................................................................871-1- مقدمهاز مهم‌ترین موضوعاتی که در فرآیند تکوین و تکامل مدیریت محیطزیست در چند دهه گذشته به ویژه در دهه ۶۰ میلا‌دی مورد توجه قرار گرفت، اتخاذ رویکرد‌های پیشگیرانه برای رویارویی با مخاطرات زیستمحیطی ناشی از فعالیت‌های انسانی بوده است. ارزیابی اثرات زیستمحیطی به عنوان ابزاری برای شناسایی و پیشبینی اثرات و پیامدهای طرح‌ها و پروژه‌ها بر رفاه بشر و همچنین محیطزیست در ابتدا در کشور‌های توسعه یافته و به تدریج به عنوان موضوعی همهگیر در سراسر جهان مطرح و به یک الزام قانونی ناظر بر اجرای طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی، تبدیل شد. از این رو، کمتر کشوری را در جهان می‌توان یافت که فاقد قوانین و مقررات ارزیابی اثرات زیستمحیطی باشد. در حقیقت این الزام قانونی را می‌توان در اکثر قریب به اتفاق کشور‌های جهان مشاهده کرد. جمهوری اسلا‌می ایران نیز از این قاعده مستثنا نبوده و این موضوع از سال ۱۳۷۳ در ایران از جایگاه قانونی برخوردار شده است و براساس آن، تعدادی از طرح‌ها و پروژه‌های اثرگذار بر محیطزیست در مرحله امکان سنجی و مکانیابی، مشمول تهیه گزارش ارزیابی اثرات زیستمحیطی شدند. همچنین تخصیص اعتباراتی که از سوی سازمان‌های بین‌المللی نظیر بانک جهانی برای اجرای بسیاری از طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی به کشور‌های در حال توسعه اعطا می‌شود نیز مشمول مطالعات ارزیابی اثرات زیستمحیطی شده است[10].1-2- اهمیت ارزیابی اثرات زیستمحیطی با توجه به اهمیت بسیار زیاد محیطزیست در سطح جهان و روند رو به رشد تخریب محیطزیست، امروزه توجه به ملا‌حظات زیستمحیطی در فرآیند برنامهریزی به عنوان یک ضرورت جهانی و ملی و تنها راه رسیدن به توسعه پایدار مطرح شده است.ارزیابی اثرات زیستمحیطی، پیامدهای احتمالی فعالیت‌های عمرانی را بر محیطزیست، شناسایی و با اتخاذ روش‌های مناسب، از بروز آنها جلوگیری می‌کند. هدف از انجام ارزیابی زیستمحیطی در مراحل تهیه طرح‌ها و پروژه‌ها، شناسایی هرگونه پیامدهای زیستمحیطی در مراحل پیش از اجرا، حین اجرا و پس از اجراست تا بتوان تخریب و زیان‌های وارده بر محیطزیست را به حداقل ممکن رساند. بنابراین می‌توان ارزیابی زیستمحیطی را ابزاری برای بررسی پیامدهای منفی پروژه‌ها و مشخص کردن اقدامات اصلا‌حی برای استفاده بهینه از منابع در راستای حفاظت از محیطزیست دانست[20].