فهرست مطالبعنوان صفحهفصل اول.............1مقدمه........1 1-1-کلیات.......11-2- اهداف تحقیق.........21-3- اهمیت تحقیق.....21-4- ساختار پایان نامه........3فصل دوم.........4بررسی کارهای دیگران......42-1-کلیات......42-2- مطالعات انجام شده بر روی دشت شیراز........122-3- تحقیقات انجام شده پیرامون آلودگی دریاچه مهارلو........182-4- تحقیقات انجام شده پیرامون سیستم پایش......22فصل سوم......25مشخصات محدوده مطالعاتی........253-1- مشخصات حوضه آبریز مهارلو.........253-2- مشخصات محدوده مطالعاتی(دشت شیراز)........263-3- بررسی شبکه هیدروگرافی محدوده مطالعاتی دشت شیراز......273-4- زمینشناسی محدوده مطالعاتی دشت شیراز.....303-5- ويژگيهاي آب شناختي آبخوانهای محدوده مطالعاتی دشت شیراز..........293-5-1- نوع مواد آبرفتي........293-5-2- سطح سفره ي آب..............................................................................................................................................................29 فهرست مطالبعنوان صفحه3-5-3- جهت جريان و شيب هيدروليكي آب زير زميني ........................................................................................303-5-4- ضرائب هيدروليكي سفره هاي آب ...............................................................................................................303-5-5- ارزيابي منابع آب زير زميني دشت شیراز.....................................................................................................303-5-6- هيدروشيمي (شيمي آب)..............................................................................................................................333-5-7- وضعیت کلی آب زیرزمینی در دشت شیراز..................................................................................................353-6-کاربری اراضی دشت شیراز...................................................................................................................................363-6-1- تهیه نقشه کاربری اراضی..................................................................................................................................................39فصل چهارم........................................................................................................................................................47شناسایی منابع آلاینده و استفاده از سیستم GIS.........................................................................................474-1- سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي (GIS)..........................................................................................................................484-2- بررسی منابع آلاینده محدوده مطالعاتی..............................................................................................................................504-2-1- منابع آلاینده صنعتی..........................................................................................................................................................504-2-1-1- شهرک صنعتی شیراز....................................................................................................................................................534-2-1-1-1- تصفيه خانه شهرك صنعتي بزرگ شيراز.............................................................................................................544-2-1-2- کارخانجات محدوده مطالعاتی....................................................................................................................654-2-2- منابع آلاینده کشاورزی...................................................................................................................................824-2-3- منابع آلاینده شهری........................................................................................................................................844-2-3-1- آلودگي ناشي از فاضلابهاي شهري و خانگي...........................................................................................................874-2-3-2- آلودگی ناشی از روانابهای شهری..............................................................................................................................994-2-3-3- زهکشهای اجرا شده در دشت شیراز.......................................................................................................................1014-2-3-4- تصفیه خانه بزرگ شیراز..............................................................................................................................................117فهرست مطالبعنوان صفحه4-2-3-5- محل دفن زبالههای شهر شیراز (لندفیل).................................................................................................................1194-2-4- منابع آلاینده معدنی......................................................................................................................................1234-2-5- منابع آلاینده ناشی از خطوط انتقال...............................................................................................................................1254-2-6- منابع آلاینده طبیعی......................................................................................................................................127فصل پنجم..........................................................................................................................................................131سیستم پایش.....................................................................................................................................................1315-1- تعریف پایش..............................................................................................................................................................................1315-2- انواع و مراحل مختلف نظام پايش برنامه ها.......................................................................................................................1315-3- معيارها و شاخص هاي پايش................................................................................................................................................1325-3-1- تعاريف و مفاهيم معيارها و شاخص ها..........................................................................................................................1335-3-2- خطوط اصلي معيارها و شاخصها...................................................................................................................................1335-3-3- انواع شاخصهاي عمده.......................................................................................................................................................1345-3-3-1- شاخص هاي كمي و كيفي........................................................................................................................................1345-3-3-2- شاخص هاي تلفيقي يا تركيبي..................................................................................................................................1345-3-4- چارچوب شاخص...........................................................................................................................................1355-4- انواع پایش.................................................................................................................................................................................1355-4-1- پایش وضعیت پایه یا غربالگری.......................................................................................................................................1365-4-2- پایش اثر...............................................................................................................................................................................1365-4-3- پایش روند...........................................................................................................................................................................1375-4-4- پایش سازگاری...................................................................................................................................................................1385-4-5- پایش زیستی.......................................................................................................................................................................138 فهرست مطالبعنوان صفحه5-5- پارامترهاي پايش شونده.....................................................................................................................................1395-6- تواتر یا فواصل زمانی پایش.................................................................................................................................1405-7- منابع برای یک برنامه پایش................................................................................................................................1425-8- ایستگاههای پایش...............................................................................................................................................1455-9- نحوه انتخاب محل ایستگاههای پایش..................................................................................................................................1455-10- انتخاب تعداد ایستگاههای پایش........................................................................................................................................1475-11- مشخصات و ویژگی های انواع پایش.................................................................................................................................1475-12- نقش و وظایف دستگاه های ذیربط در تدوین برنامه پایش...........................................................................................150فصل ششم..........................................................................................................................................................153تدوین یک سیستم پایش...................................................................................................................................1536-1- کلیات...................................................................................................................................................................1536-2- مناطق بحرانی.......................................................................................................................................................1646-2-1- لندفیل شیراز....................................................................................................................................................1546-2-2- شهرک صنعتی بزرگ شیراز...............................................................................................................................................1556-2-3- تصفیه خانه فاضلاب شهر شیراز.........................................................................................................................................1576-2-4- فاضلاب صنعتی کارخانجات................................................................................................................................................1586-2-5- بیمارستانهای بزرگ واقع در محدوده دشت شیراز.........................................................................................................1596-2-6- پارامترهای پایش شونده در مناطق بحرانی.....................................................................................................................1606-2-7- سیستم پایش پیشنهادی برای پنج منطقه بحرانی در محدوده دشت شیراز............................................................1626-2-8- تصویر سه نمونه از مکانهایی که باید مورد پایش قرار گیرند...........................................................................1626-3- پایش کل سیستم در سالهای بعدی (بعد از 5 سال)..........................................................................................................165 فهرست مطالبعنوان صفحه6-3-1-گرمابه ها، بیمارستانها، مراکز توانبخشی و بهداشتی، سازمان انتقال خون، مراکز درمانیو درمانگاه ها، رادیولوژیها، بهداریها................................................................................................................................................1656-3-2- کشتارگاهها.........................................................................................................................................................................1696-3-3- آرامستان و غسالخانه........................................................................................................................................................1706-3-4- پسابهای حاصل از اراضی کشاورزی..............................................................................................................................1716-3-5- روانابها (ناشی از بارندگی در سطح حوزه)...................................................................................................................1716-3-6- ذخایر سوخت و پمپ بنزینها در محدوده دشت شیراز.............................................................................................1716-3-7- ایستگاه های انتقال پسماند در محدوده شهر شیراز..................................................................................................1736-3-8- پایانه های مسافربری موجود در محدوده دشت شیراز..............................................................................................1746-3-9- معادن...................................................................................................................................................................................1756-3-10- پارامترهای پایش شونده در حالت پایش کل سیستم............................................................................................1776-3-11- مکانهایی که باید در آنجا پایش صورت بگیرد (در حالت پایش کل سیستم)...................................................1796-3-12- تواتر نمونه برداری در حالت پایش کل سیستم.......................................................................................................181فصل هفتم........................................................................................................................................................182معرفی مدل BASINS....................................................................................................................................1827-1- ویژگی های مدل....................................................................................................................................................................1827-2- قسمتهای مختلف مدل BASINS................................................................................................................................1837-2-1- ابزار استخراج داده (Data Extraction Tool)....................................................................................................183).............................................................................................................................183Project Builder7-2-2- سازنده پروژه (........................................................................................................................183(Assessment Tools) 7-2-3- ابزار ارزیابی..........................................................................................................................................................183(Target)7-2-3-1- هدف فهرست مطالبعنوان صفحه..........................................................................................................................................183(Assess) 7-2-3-2- ارزیابی کردن)...........................................................................................................................183Data Mining7-2-3-3- ارتباط داده ها (.......................................................................................184(Watershed Reporting) 7-2-3-4- گزارش از حوضه آبریز..................................................................................................................184(Delineation Tool) 7-2-4- ابزار پیاده سازی..............................................................................................................................184BASINS 7-3- مدلهای زیرمجموعه مدل.............................................................................................................................................................................184HSPF7-3-1-7-3-2- SWAT............................................................................................................................................................................1847-3-3- AQUATOX...............................................................................................................................................................1857-3-4- PLOAD.........................................................................................................................................................................1857-3-5- DFLOW........................................................................................................................................................................1857-3-6- QUAL2E......................................................................................................................................................................1857-4- اصلاح و بهینه کردن سیستم پایش با استفاده از BASINS..................................................................................1877-5- توابع خطا.................................................................................................................................................................................1887-5-1- ریشه مربع متوسط خطاها (RMSE:Root Mean Square Error)...................................................1887-5-2- متوسط کامل خطاها(MAE: Mean Absolute Error) .....................................................................1887-6- ورود داده ها در نرم افزار و استفاده از مدل انتخابی...........................................................................................1897-7- نمودار پخش (Scatter Plot)..........................................................................................................................1937-8- پارامترهای بررسی شده در رودخانه خشک شیراز..............................................................................................1957-8-1- TSS...............................................................................................................................................................1957-8-2- BOD....................................................................................................................................................................................196 فهرست مطالبعنوان صفحه7-8-3- DO......................................................................................................................................................................................1977-8-4- NH4-N..............................................................................................................................................................................1987-8-5- NO3-NO ........................................................................................................................................................................1997-8-6- TN........................................................................................................................................................................................2007-9- پارامترهای بررسی شده در رودخانه تنگ سرخ..................................................................................................2017-9-1- TSS..............................................................................................................................................................2017-9-2- BOD...................................................................................................................................................................................2027-9-3-DO .......................................................................................................................................................................................2037-9-4- NH4-N-.............................................................................................................................................................................2047-9-5- NO3-NO2.................................................................................................................................................2057-9-6- TN.........................................................................................................................................................................................2067-10- پارامترهای بررسی شده در داخل دریاچه مهارلو..............................................................................................2077-10-1-TSS ............................................................................................................................................................2077-10-2- BOD.........................................................................................................................................................2087-10-3- DO.....................................................................................................................................................................................2097-10-4- NH4-N............................................................................................................................................................................2107-10-5- NO3-NO2 ...............................................................................................................................................2117-10-6-TN .......................................................................................................................................................................................2127-11- تاثیر کاهش آلاینده های نقطه ای بر منابع آب سطحی در محدوده مطالعاتی..............................................2137-12- تاثیر کاهش آلاینده های غیر نقطه ای بر منابع آب سطحی در محدوده مطالعاتی.......................................2207-13- تاثیر کاهش آلاینده های نقطه ای بر منابع آب زیرزمینی در محدوده مطالعاتی...........................................2277-14- تاثیر کاهش آلاینده های غیر نقطه ای بر منابع آب زیرزمینی در محدوده مطالعاتی....................................232 فهرست مطالبعنوان صفحهفصل هشتم....................................................................................................................................................237جمع بندی و پیشنهادات...............................................................................................................................2378-1- نتایج حاصل از بررسی منابع آلاینده.............................................................................................................2378-2- نتایج حاصل از تدوین سیستم پایش.............................................................................................................2398-3- نتایج حاصل از برنامه BASINS ...............................................................................................................2398-4- پیشنهادات......................................................................................................................................................240فهرست منابع....................................................................................................................................................................................241 فهرست جداولعنوان و شماره صفحهجدول(2-1): بررسی کارهای دیگران پیرامون شناسایی منابع آلاینده.........................................................................................6جدول(2-2): مطالعات انجام شده بر روی دشت شیراز..................................................................................................................17جدول(2-3): تحقیقات انجام شده پیرامون آلودگی دریاچه مهارلو...............................................................................................21جدول(2-4): تحقیقات انجام شده پیرامون سیستم پایش..............................................................................................................22جدول(4-1): تعداد هر یک از انواع منابع آلاینده صنعتی در محدوده مورد مطالعه.................................................................51جدول(4-2): مساحت کل شهرک صنعتی بزرگ شیراز و کاربری اراضی آن..............................................................................53جدول(4-3): مساحت انواع کاربری های صنعتی، تولیدی و خدماتی شهرک صنعتی بزرگ شیراز (مترمربع)...................53جدول(4-4): ویژگی های تصفیه خانه شهرک صنعتی بزرگ شیراز.............................................................................................56جدول(4-5): موقعیت جغرافیایی و توصیف نمونههای آب سطحی گرفته شده در محدوده شهرک صنعتی......................57جدول(4-6): غلظت یونهای اصلی،فلزات سنگین (mg/l)، هدایت الکتریکی و pH نمونههای آب سطحیدر شهریور1386......................................................................................................................................................................................58جدول(4-7): غلظت یونهای اصلی،فلزات سنگین (mg/l)، هدایت الکتریکی و pH نمونههای آب سطحیدر بهمن 1386........................................................................................................................................................................................59جدول(4-8): غلظت یونهای اصلی،فلزات سنگین(mg/l) ، هدایت الکتریکی و pH نمونههای آب سطحیدر اردیبهشت 1387................................................................................................................................................................................60جدول(4-9): موقعیت جغرافیایی و توصیف نمونه های آب زیرزمینی در محدوده شهرک صنعتی شیراز...........................61 جدول(4-10): غلظت یونهای اصلی، فلزات سنگین(mg/l)، هدایت الکتریکی و اسیدینگی نمونه های آب زیرزمینیدر شهریور 1386....................................................................................................................................................................................62جدول(4-11): غلظت یونهای اصلی، فلزات سنگین(mg/l)، هدایت الکتریکی و اسیدینگی نمونه های آب زیرزمینیدرآبان 1386............................................................................................................................................................................................62 فهرست جداولعنوان و شماره صفحهجدول(4-12): غلظت یونهای اصلی، فلزات سنگین(mg/l)، هدایت الکتریکی و اسیدینگینمونه های آب زیرزمینی در بهمن 1386........................................................................................................................................62جدول(4-13): غلظت یونهای اصلی، فلزات سنگین(mg/l)، هدایت الکتریکی و اسیدینگینمونه های آب زیرزمینی در اردیبهشت 1387...............................................................................................................................63جدول(4-14): پیش بینی مشخصات عمومی فاضلاب بهداشتی شهرک صنعتی بزرگ شیراز.............................................63جدول(4-15): پارامترهای کیفی اندازه گیری شده پساب خروجی واحدهای مهم شهرک صنعتی شیراز.........................64جدول(4-16): وضعیت پساب خروجی کارخانه زیمنس(بولوار مدرس) از نظر فلزات سنگین (1379)..............................66جدول(4-17): وضعیت پساب خروجی واحد آبکاری مخابرات راه دور شیراز از نظر فلزات سنگین (1379).....................67جدول(4-18): وضعیت پساب خروجی کارخانه صنایع الکترونیک شیراز از نظر فلزات سنگین (1379)............................67جدول(4-19): وضعیت پساب خروجی کارخانه اخشان از نظر فلزات سنگین (1379)..........................................................68جدول(4-20): وضعیت پساب خروجی کارخانه اخشان از نظر فلزات سنگین (1380)................................................68جدول(4-21): وضعیت پساب خروجی کارخانه صنایع الکترونیک شیراز از نظر فلزات سنگین (1380)...........................69جدول(4-22): وضعیت پساب خروجی شرکت فلز پوشان از نظر فلزات سنگین (1379)............................................69جدول(4-23): وضعیت پساب خروجی شرکت فلز پوشان از نظر فلزات سنگین (1380)............................................70جدول(4-24): وضعیت پساب خروجی کارخانه همایون از نظر فلزات سنگین (1379)...............................................70جدول(4-25): وضعیت پساب خروجی کارخانه همایون از نظر فلزات سنگین (1380)...............................................71جدول(4-26): نتایج آزمایش فاضلاب واحدهای صنعتی در حوزه نفوذ شهر شیراز.................................................................72جدول(4-27): نتایج آزمایش کیفی فاضلاب کارخانجات مختلف شهر شیراز............................................................................74جدول(4-28): نتایج نمونه گیری های انجام شده از کارخانجات زيمنس..................................................................................79جدول(4-29): نتایج نمونه گیری های انجام شده از کارخانه روغن نباتي نرگس شيراز.........................................................80جدول(4-30): نتایج نمونه گیری های انجام شده از پشم شيشه ايران......................................................................................81جدول(4-31): تعداد هر یک از انواع منابع آلاینده کشاورزی در محدوده مورد مطالعه..........................................................83 فهرست جداولعنوان و شماره صفحهجدول(4-32): تعداد هر یک از انواع منابع آلاینده شهری در محدوده مورد مطالعه.................................................................85جدول(4-33): لیست گرمابههای شهر شیراز و میزان فاضلاب تولیدی آنها..............................................................................88جدول(4-34): لیست بیمارستانهای شهر شیراز و میزان فاضلاب تولیدی آنها.......................................................................90جدول(4-35): محدوده تغییرات فلزات سنگین و درصد جذب آن به مواد معلق......................................................................100جدول(4-36): محدوده تغییرات دما، pH، غلظت کل مواد معلق و محلول در سیلابهای شهری شیراز.............................101جدول(4-37): مشخصات زهکشهای اجرا شده در دشت شیراز..................................................................................................103جدول(4-38): استاندارد خروجي فاضلابها.......................................................................................................................................107جدول(4-39): مشخصات چاههای مشاهدهای شهر شیراز..............................................................................................................110جدول(4-40): نتایج آزمایش کیفی آب در نقاط مختلف شهر شیراز...........................................................................................112جدول(4-41): نتایج بررسی آلودگی منابع مختلف آب از نظر کشاورزی در مقایسه بااستانداردهای آب کشاورزی....................................................................................................................................................................113جدول(4-42): نقاط نمونهبرداری شده از منابع آب زیرزمینی شهر شیراز..................................................................................113جدول(4-43): محدوده تغییرات فلزات سنگین و درصد جذب آن به مواد معلق نقاطنمونهبرداری شده از منابع آب زیرزمینی شهر شیراز.........................................................................................................................114جدول(4-44): محدوده تغییرات دما،pH ، غلظت کل مواد، مواد معلق و محلول در سیلابهای شهری شیراز..................114جدول(4-45): مقدار و درصد ناخالصی عناصر در فازهای محلول و جامد دریاچه مهارلو........................................................114جدول(4-46): پارامترهای اندازه گیری شده از خروجی تصفیه خانه در فروردین ماه 1389.................................................118جدول(4-47): پارامترهای اندازه گیری شده شیرابه مربوط به محل دفن زباله شیراز.............................................................120جدول(4-48): پارامترهای اندازه گیری شده ازچاه آب موجود درمنطقه.....................................................................................121جدول(4-49): نتایج آزمایشات انجام شده بر روی آب چاههای منطقه.......................................................................................122جدول(4-50): نتایج آزمایشات انجام شده بر روی شیرابه..............................................................................................................122جدول(4-51): تعداد هر یک از انواع منابع آلاینده معدنی در محدوده مورد مطالعه................................................................123 فهرست جداولعنوان و شماره صفحهجدول(4-52): تعداد هر یک از انواع منابع آلاینده ناشی از خطوط انتقال در محدوده مورد مطالعه...................................125جدول(4-53): مساحت هر یک از انواع منابع آلاینده طبیعی در محدوده مورد مطالعه.........................................................129جدول(5-1): مشخصات و ویژگی های پایش پایه.............................................................................................................................148جدول(5-2): مشخصات و ویژگی های پایش اثر..............................................................................................................................148جدول(5-3): مشخصات و ویژگی های پایش روندیابی.....................................................................................................................149جدول(5-4): مشخصات و ویژگی های پایش سازگاری...................................................................................................................149جدول(5-5): نقش و وظایف دستگاه های ذیربط در شناسایی منابع آلاینده و پایش آن.........................................................151جدول(6-1): لیست بیمارستانهایی که باید به عنوان مناطق بحرانی مورد پایش واقع گردند.................................................160جدول(6-2): سیستم پایش پیشنهادی بعد از 5 سال.......................................................................................................................162جدول(6-3): مشخصات کشتارگاه های دام شهر شیراز..................................................................................................................169جدول(6-4): مشخصات کشتارگاه های طیور شهر شیراز................................................................................................................169جدول(6-5): مشخصات غسالخانه ها و آرامستان در شهر شیراز....................................................................................................170جدول(6-6): لیست گرمابه ها، بیمارستانها، مراکز آموزشی –درمانی............................................................................................179جدول(6-7): لیست پمپ بنزینها به همراه موقعیت آنها برای برنامه پایش.................................................................................180جدول(6-8): تواتر نمونه برداری در برنامه پایش کل سیستم........................................................................................................181 فهرست اشکالعنوان و شماره صفحهشکل(3-1): موقعیت محدوده مطالعاتی دشت شیراز بر روی تصویر ماهوارهای.....................................................................26شکل(3-2): تشکیلات زمین شناسی محدوده مطالعاتی(دشت شیراز)......................................................................................28شکل(3-3): نقشه پراکنش منابع آب سطحی و زیرزمینی در محدوده مطالعاتی.....................................................................36شکل(3-4): تصویر ماهواره ای از مناطق کشاورزی در دشت شیراز............................................................................................37شکل(3-5): تصویر ماهواره ای از مناطق مسکونی- تجاری در دشت شیراز..............................................................................38شکل(3-6): تصویر ماهواره ای از معدن شن و ماسه بین دوکوهک و گویم .............................................................................39شکل(3-7): تصویر ماهواره ای ناحیه اول در سال 2013..............................................................................................................40شکل(3-8): تصویر ماهواره ای ناحیه اول در سال 2009...............................................................................................................40شکل(3-9): تصویر ماهواره ای ناحیه اول در سال 2003 و 2005..............................................................................................41شکل(3-10): تصویر ماهواره ای ناحیه دوم در سال 2013...........................................................................................................41شکل(3-11): تصویر ماهواره ای ناحیه دوم در سال 2009...........................................................................................................42شکل(3-12): تصویر ماهواره ای ناحیه دوم در سال 2005...........................................................................................................42شکل(3-13): تصویر ماهواره ای ناحیه دوم در سال 2003...............................................................................................43شکل(3-14): تصویر ماهواره ای ناحیه سوم در سال 2013..........................................................................................................44شکل(3-15): تصویر ماهواره ای ناحیه سوم در سال 2009..........................................................................................................44شکل(3-16): تصویر ماهواره ای ناحیه سوم در سال 2005.....................................................................45شکل(3-17): تصویر ماهواره ای ناحیه سوم در سال 2003.............................................................................................45شکل(3-18): نقشه کاربری فعلی اراضی محدوده مطالعاتی.........................................................................................................46شکل(4-1): نقشه موقعیت منابع آلاینده صنعتی در محدوده مطالعاتی....................................................................................52شکل(4-2): موقعيت شهرك صنعتي بزرگ شيراز نسبت به شهر شيراز و درياچه مهارلو.....................................................54شکل(4-3): موقعيت تصفيه خانه نسبت به شهرك صنعتي بزرگ شيراز..................................................................................55شکل(4-4): موقعيت واحدهاي مختلف تصفيه خانه شهرك صنعتي بزرگ شيراز نسبت به هم...........................................55 فهرست اشکالعنوان و شماره صفحهشکل(4-5): موقعیت نقاط نمونه برداری آب سطحی در محدوده شهرک صنعتی شیراز......................................................58شکل(4-6): موقیت چاههای پیزومتر حفرشده برای نمونه برداری آب زیرزمینی درمحدوده شهرک صنعتی شیراز.............................................................................................................................................................61شکل(4-7): تصویرماهواره ای تعدادی از کارخانجات موجود در محدوده دشت شیراز...........................................................66شکل(4-8): نقشه موقعیت منابع آلاینده کشاورزی در محدوده مطالعاتی................................................................................84شکل(4-9): نقشه موقعیت منابع آلاینده شهری در محدوده مطالعاتی...................................................................................86شکل(4-10): نقشه شبکه فاضلاب اجرا شده در شهر شیراز........................................................................................................96شکل(4-11): نقشه شبکه فاضلاب اجرا شده در شهر جدید صدرا..........................................................................................99شکل(4-12): تصویر زهکشهای اجرا شده در دشت شیراز.......................................................................................................103شکل(4-13): نقشه جمع آوری آبهای سطحی شیراز از سال 1368 تا اسفند 1388..........................................................104شکل(4-14): نقشه پراکنش منابع آلاینده و منابع آب (سطحی و زیرزمینی) محدوده مطالعاتی.....................................116شکل(4-15): نقشه پراکنش منابع آلاینده و کاربری فعلی اراضی محدوده مطالعاتی..........................................................116شکل(4-16): تصویر سه بعدی از تصفیه خانه شهر شیراز..........................................................................................................117شکل(4-17): نقشه موقعیت منابع آلاینده معدنی در محدوده مطالعاتی................................................................................124شکل(4-18): نقشه موقعیت منابع آلاینده ناشی از خطوط انتقال در محدوده مطالعاتی.................................................126شکل(4-19): نقشه پراکنش منابع آلاینده طبیعی در محدوده مطالعاتی...............................................................................130شکل(6-1): تصویر ماهواره ای تعدادی از کارخانجات موجود در محدوده دشت شیراز.......................................................158شکل(6-2): موقعیت تعدادی از بیمارستانهای موجود در سطح شهر شیراز...........................................................................159شکل(6-3): مکانهایی که باید برای پایش آبهای سطحی در شهرک صنعتی بزرگ شیراز مد نظر قرار گیرد..................163شکل(6-4): مکانهایی که باید برای پایش آبهای زیرزمینی در شهرک صنعتی بزرگ شیراز مد نظر قرار گیرد..............163شکل(6-5): مکانی از تصفیه خانه فاضلاب که باید در سیستم پایش مد نظر قرار گیرد......................................................164شکل(6-6): موقعیت نقاط پایش پیشنهادی و منابع آلاینده در محدوده مطلعاتی................................................................164 فهرست اشکالعنوان و شماره صفحهشکل(6-7): تصویر ماهواره ای از بیمارستانهای موجود در شهر شیراز......................................................................................166شکل(6-8): تصویر ماهواره ای از درمانگاه های موجود در شهر شیراز......................................................................................166شکل(6-9): تصویر ماهواره ای از قبرستانهای موجود در محدوده دشت شیراز.......................................................................170شکل(6-10): تصویر ماهواره ای از مخازن سوخت شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران منطقه فارس................172شکل(6-11): تصویر ماهواره ای از موقعیت پمپ بنزینها در شهر شیراز..................................................................................172شکل(6-12): تصویر ماهواره ای از موقعیت ایستگاه های انتقال پسماند در محدوده دشت شیراز....................................174شکل(6-13): تصویر ماهواره ای از موقعیت پایانه های مسافربری موجود در شهر شیراز.....................................................175شکل(6-14): تصاویر ماهواره ای از معدن شن و ماسه بین دوکوهک و گویم.........................................................................176شکل(7-1): نمایی کلی از مدل BASINS.................................................................................................................................186شکل(7-2): نمای ورودی مدل BASINS....................................................................................................................................189شکل(7-3): وارد کردن لایه های مختلف GIS دشت شیراز در مدل BASINS...............................................................190شکل(7-4): پیاده کردن دشت شیراز در مدل BASINS.........................................................................................................190شکل(7-5): استفاده از مدل HSPF در نرم افزار BASINS..................................................................................................191شکل(7-6): استفاده از مدل PLOAD در نرم افزار BASINS.............................................................................................191شکل(7-7): مجموعه اعداد برای ایجاد فایل هواشناسی در نرم افزار BASINS..................................................................192شکل(7-8): گراف فایل هواشناسی در سری زمانی 10 ساله.......................................................................................................192شکل(7-9): اسکتر پلات برای جریان در ایستگاه آب سنجی رودخانه خشک.........................................................................193شکل(7-10): اسکتر پلات برای جریان در ایستگاه آب سنجی رودخانه تنگ سرخ...............................................................194شکل(7-11): اسکتر پلات برای جریان در ایستگاه آب سنجی دریاچه مهارلو........................................................................194شکل(7-12): TSS مشاهداتی و شبیه سازی شده در ایستگاه آب سنجی رودخانه خشک................................................195شکل(7-13): BOD مشاهداتی و شبیه سازی شده در ایستگاه آب سنجی رودخانه خشک..............................................196شکل(7-14): DO مشاهداتی و شبیه سازی شده در ایستگاه آب سنجی رودخانه خشک..................................................197 فهرست اشکالعنوان و شماره صفحهشکل(7-15): NH4-N مشاهداتی و شبیه سازی شده در ایستگاه آب سنجی رودخانه خشک....................................198شکل(7-16): NO3-NO2مشاهداتی و شبیه سازی شده در ایستگاه آب سنجی رودخانه خشک..............................199شکل(7-17): TNمشاهداتی و شبیه سازی شده در ایستگاه آب سنجی رودخانه خشک.............................................200شکل(7-18): TSS مشاهداتی و شبیه سازی شده در ایستگاه آب سنجی رودخانه تنگ سرخ.....................................201شکل(7-19): BOD مشاهداتی و شبیه سازی شده در ایستگاه آب سنجی رودخانه تنگ سرخ..................................202شکل(7-20): DO مشاهداتی و شبیه سازی شده در ایستگاه آب سنجی رودخانه تنگ سرخ......................................203شکل(7-21): NH4-N مشاهداتی و شبیه سازی شده در ایستگاه آب سنجی رودخانه تنگ سرخ..............................204شکل(7-22): NO3-NO2مشاهداتی و شبیه سازی شده در ایستگاه آب سنجی رودخانه تنگ سرخ........................205شکل(7-23): TNمشاهداتی و شبیه سازی شده در ایستگاه آب سنجی رودخانه تنگ سرخ.......................................206شکل(7-24): TSS مشاهداتی و شبیه سازی شده در ایستگاه آب سنجی دریاچه مهارلو.............................................207شکل(7-25): BOD مشاهداتی و شبیه سازی شده در ایستگاه آب سنجی دریاچه مهارلو...........................................208شکل(7-26): DO مشاهداتی و شبیه سازی شده در ایستگاه آب سنجی دریاچه مهارلو..............................................209شکل(7-27): NH4-N مشاهداتی و شبیه سازی شده در ایستگاه آب سنجی دریاچه مهارلو......................................210شکل(7-28): NO3-NO2مشاهداتی و شبیه سازی شده در ایستگاه آب سنجی دریاچه مهارلو.................................211شکل(7-29): TNمشاهداتی و شبیه سازی شده در ایستگاه آب سنجی دریاچه مهارلو................................................212شکل(7-30): تاثیر 25% کاهش TSS بر منابع آلاینده نقطه ای سطحی...........................................................................214شکل(7-31): تاثیر 50% کاهش TSS بر منابع آلاینده نقطه ای سطحی...........................................................................215شکل(7-32): تاثیر 25% کاهش COD بر منابع آلاینده نقطه ای سطحی.........................................................................216شکل(7-33): تاثیر 50% کاهش COD بر منابع آلاینده نقطه ای سطحی.........................................................................217شکل(7-34): تاثیر 25% کاهش TN بر منابع آلاینده نقطه ای سطحی.............................................................................218شکل(7-35): تاثیر 50% کاهش TN بر منابع آلاینده نقطه ای سطحی..............................................................................219 فهرست اشکالعنوان و شماره صفحهشکل(7-36): تاثیر 25% کاهش TSS بر منابع آلاینده غیرنقطه ای سطحی.......................................................................221شکل(7-37): تاثیر 50% کاهش TSS بر منابع آلاینده غیرنقطه ای سطحی.......................................................................222شکل(7-38): تاثیر 25% کاهش COD بر منابع آلاینده غیرنقطه ای سطحی.....................................................................223شکل(7-39): تاثیر 50% کاهش COD بر منابع آلاینده غیرنقطه ای سطحی.....................................................................224شکل(7-40): تاثیر 25% کاهش TN بر منابع آلاینده غیرنقطه ای سطحی.........................................................................225شکل(7-41): تاثیر 50% کاهش TN بر منابع آلاینده غیرنقطه ای سطحی.........................................................................226شکل(7-42): تاثیر 25% کاهش COD بر منابع آلاینده نقطه ای زیرزمینی.......................................................................228شکل(7-43): تاثیر 50% کاهش COD بر منابع آلاینده نقطه ای زیرزمینی.......................................................................229شکل(7-44): تاثیر 25% کاهش Fe بر منابع آلاینده نقطه ای زیرزمینی..............................................................................230شکل(7-45): تاثیر 50% کاهش Fe بر منابع آلاینده نقطه ای زیرزمینی..............................................................................231شکل(7-46): تاثیر 25% کاهش COD بر منابع آلاینده غیر نقطه ای زیرزمینی................................................................233شکل(7-47): تاثیر 50% کاهش COD بر منابع آلاینده غیر نقطه ای زیرزمینی................................................................234شکل(7-48): تاثیر 25% کاهش Fe بر منابع آلاینده غیر نقطه ای زیرزمینی......................................................................235شکل(7-49): تاثیر 50% کاهش Fe بر منابع آلاینده غیر نقطه ای زیرزمینی......................................................................236شکل(8-1): نقشه پراکنش منابع آلاینده و منابع آب سطحی و زیرزمینی در محدوده مطالعاتی.....................................238شکل(8-2): نقشه پراکنش منابع آلاینده و کاربری اراضی محدوده مطالعاتی.......................................................................238 فصل اولمقدمه1-1- کلیاتحفاظت و استفاده بهينه ازمنابع طبیعی مختلف ازاصول توسعه پايدارهركشورميباشد. از جمله مهمترین این منابع می توان از منابع آب نام برد.آبهايسطحيجارييارودخانهها و آبهای زیرزمینیازمهمترين منابعآبهستندكهنقشمهميدرتامينآبموردنيازفعاليتهايمختلفمانندكشاورزي،صنعت،شربوتوليدبرقدارند. از آنجا که با رشد فعالیتهای صنعتی، کشاورزی، معدنی و شهری در دشت شیراز مواجه هستیم، بالطبع آلایندههای ناشی از چنین فعالیتهایی تاثیر چشمگیر خود را در آلودگی دشت خواهند گذاشت. از آنجا که منابع آلاینده باعث آلودگیهای آب میگردند، بالطبع تاثیر خود را روی سلامتی انسانها و تخریب محیطزیست نیز میگذارند. بدین منظور است که شناسایی این منابع آلاینده از اهمیت فوقالعادهای برخوردار است. از طریق شناسایی این منابع آلاینده است که میتوان از اتلاف هزینههای مربوط به کارهای تحقیقاتی در رابطه با شناسایی محلهای آلوده شده به منابع آلاینده، هزینههای مربوط به رفع آلودگی و مهمتر از همه جلوگیری از تخریب محیط زیست گام برداشت. بهطورکلی شناسایی منابع آلاینده، یک اقدام پیشگیرانه محسوب می گردد.پس از شناسایی منابع آلاینده،برايآگاهيازكيفيتمنابع آبوتوليداطلاعاتموردنيازبايدپايشانجامشود.پایش هر فرآیند، عبارت است از بررسی دقیق هر موضوع و مشخص نمودن وضعیت، مشکلات و نتایجی که آن فرآیند خاص دارد.محدوده مطالعاتی دشتشیراز،یکحوزهبستهاستکهبهصورتیکناودیسکشیدهبوده وازشمالوجنوبتوسط ارتفاعات وازشرقتوسطدریاچهمهارلومحصورمیباشد. اینشکلخاصباعثشدهاستکه دشت،پتانسیلبالاییازنظرآلودگیداشتهباشد.شهرشیرازبهعنوانیککلانشهرازنظرجمعیتو داشتنواحدهايصنعتیوکشاورزيفراوانباعثشدهکهآلایندههايمختلفیوارددشتشوند. بنابراینتدوینبرنامهپایشدرجهتشناساییمنابعآلایندهدشتشیرازضروريبهنظرمیرسد. در این تحقیق ما به دنبال شناسایی این منابع آلاینده به منظور تدوین یک سیستم پایش و اصلاح و بهینه کردن آن توسط مدل BASINS هستیم. 1-2- اهداف تحقیقبطور کلی اهداف این مطالعه به دو قسمت تقسیم بندی می شود. قسمت اول شناسایی تک تک منابع آلاینده بر اساس اطلاعات و آمار موجود است که این منابع به شش دسته کلی تقسیم بندی شده است: 1) منابع آلاینده صنعتی، 2) منابع آلاینده معدنی، 3) منابع آلاینده کشاورزی، 4) منابع آلاینده شهری، 5) منابع آلاینده ناشی از خطوط انتقال و 6) منابع آلاینده طبیعی.قسمت دوم تدوین سیستم پایش و اصلاح و بهینه نمودن آن توسط مدل BASINS برای محدوده دشت شیراز می باشد. 1-3- اهمیت تحقیقتوسعه لجام گسیخته صنعت و تکنولوژی وگسترش بیرویه شهرکها و زیرساختها در مناطق بالادست دریاچه ?