فهرست مطالبفصل اول1کليات طرح11-1- بیان مساله21-2-اهداف تحقیق31-3-اهمیت موضوع تحقیق و انگیزش آن41-4- سوالات و فرضیه‌های تحقیق51-5- قلمرو تحقیق6فصل دوم10مطالعات نظری10مقدمه112-1- پیشینه انواع شاخصهای آب122-2 پیشینه شاخص فقر آبی142-3- مروری بر تعیین شاخص182-4- شاخص فقر آبی28فصل سوم30روش شناسایی تحقیق303-1 محاسبه شاخصفقر آبی در حوضه آبریز زهره وجراحی313-2- روش محاسبه32تجزیه وتحلیل یافته‌های تحقیق374-1-مقدمه384-2- منابع:384-3- مولفه دسترسی:444-3- 1- دسترسی به آب بهداشتی454-4- ظرفیت:494-4-2 سرانه زمینهای کشاورزی50شکل 4-4-3 مولفه ظرفیت514-5- مولفه مصرف:52فصل پنجم59نتيجه گيري وپیشنهادات595-1- نتايج605-2- محدودیت ها615-3- پیشنهاد ها614-2- جداول محاسباتی62جدول شماره 4-2-1 معرف بارش62جدول شماره 4-2-2-معرف آب ورودی به حوضه63جدول شماره 4-2-3معرف آب‌های زیر زمینی64جدول شماره 4-2-4 مولفه منابع65جدول 4-3-1معرف دسترسی به آب بهداشتی66جدول 4-3-2 معرف دسترسی به سیستم جمع آوری فاضلاب67جدول4-3-3 معرف آب کشاورزی68جدول 4-3-4 مولفه دسترسی69جدول 4-4-1- معرف آب ذخیره شده70جدول 4-4-2- معرف نسبت زمینهای کشاورزی به منابع داخلی71جدول 4-4-3 مولفه ظرفیت72جدول 4-5-1 معرف سرانه مصرف آب شرب73جدول 4-5- 2-1ارزش آب صنعتی در محدوده‌ها ی مطالعاتی74جدول 4-5-2-2 معرف ارزش افزوده آب صنعتی75جدول 4-5-3-1 قیمت متر مکعب آب کشاورزی76جدول 4-5-3-2 معرف ارزش افزوده آب کشاورزی77جدول 4-5-4- مولفه مصرف78جدول 4-6-1- زیر معرف BOD79جدول 4-6- 2 زیر معرف فسفر80جدول 4-6-3- زیر معرف TDS ,EC81جدول 4-6-4- زیر معرف سم و کود82جدول 3-4-2-22 مولفه محیط زیست1جدول 3-4-2-23 شاخص فقرآبی2مراجع:3شکل 4-2-1 بارش40شکل 4-2- 2 آب ورودی به زیر حوضه41شکل4-2-3 آب‌های زیر زمینی42شکل4-2- 4 منابع43شکل4-3-1 دسترسی به آب بهداشتی45شکل4-3-2 دسترسی به سیستم جمع آوری46شکل 4-3-3 زمین قابل کشت47شکل4-3-4 معرف دسترسی48شکل 4-4-1 سرانه زمین های کشاورزی50شکل 4-4-2 مولفه ظرفیت 51شکل 4-5-1 سرانه خانگی53شکل4-5- 2 سرانه صنعت54شکل4-5-3 سرانه کشاورزی55شکل4-5-4 مولفه مصرف56شکل 4-5-5 محیط زیست .............................................................................................................................................58 1-1- بیان مسالهتاکنونشاخصها و مدلهای متعددی برای سنجش وضعیت آب کشورها به کار گرفته شده است از جمله می‌توان به شاخص فالکن[1]، شاخص تنش آب هیدرولوژی[2]، شاخص کمبود آب اجتماعی[3] و شاخص فقر آبی ((WPI اشاره کرد.هدف از استفاده این شاخصها،سنجش میزان پایداری بخش آب است. هر چند شاخصهای فوق از هدف یکسانی برخوردارند، اما نگرش آنها در ارزیابی متفاوت است.از این، شاخصها می‌توان برای آگاه سازی قشر وسیع‌تری از جامعه در رابطه با پیشرفت وضعیت پایداری استفاده کرد.مسایل مربوط به یکپارچه شدن مدیریت منابع آب که شامل منابع آب و تقاضا، کاهش فقر و افزایش توان امرار معاش، استفاده از زمینهای کشاورزی، و مسایل مربوط به محیط زیست مانند فرسایش و حفظ جنگل‌ها می‌شود مواردی ضروری هستند که می‌توانند به‌عنوان پایه‌ای برای توسعه برنامه‌های بهبود منابع آب مورد استفاده قرار گیرند و چگونگی تاثیر‌این مسایل برای نسل حال حاضر و‌آینده را توضیح دهند(Jakeman et al.2005).برای رسیدگی مسایل پیچیده و مبهم مربوط به آب احتساب محیط زیست معیارهای اجتماعی و اقتصادی حیاتی هستند. (Loucks And Gladwell, 1999). ازاین رو دراین تحیق WPI که ابزاری برای ارزیابی یکپارچه از استرس و کمبود آب ارتباط برآوردهای فیزیکی دسترسی به آب با متغییرهای اجتماعی و اقتصادی است بررسی شده است.در فصل اول کلیات طرح شامل معرفی منطقه موردمطالعه اهداف واهمیت وضرورت تحقیق توضیح داده شده است.در فصل دوم به مطالعات نظری و پیشینه انواع شاخص ها وشاخص فقر آبی پرداخته شده استدر فصل سوم متدولوژی وشاخص فقر آبی به همراه جداول آن در حوضه مورد مطالعه آورده شده است.در فصل چهارم معرفی نرم افزار Arc GIS و محدوده بندی با استفاده ازاین نرم افزار توضیح داده شده است.در فصل پنجم نتایج حاصل از بررسی‌های انجام شده با شاخص فقر آبی در حوضه مورد مطالعه مورد بررسی قرار گرفته ودر انتها جمع‌بندی نتایج بدست آمده و پیشنهاداتی برای ادامه تحقیق آورده شده است. 1-2-اهداف تحقیقهدف نهایی از انجام‌این پژوهش بررسی و ارزیابی بخش آب حوضه آبریز زهره جهت نقاط ضعف و قوت آن است.دستاوردهای حاصل ازاین تحقیق نیز عبارتاند از:ارائه ساختاری ثابت به منظور ارزیابی مستمر در بخش آب، نظارت پیوسته بر عملکرد و کنترل نقاط ضعف و قوت آن؛بررسی وضعیت کنونی بخش آب حوضه زهره از جنبه‌های مختلف در برابر با عملکرد گذشته‌این بخش، همچنین مقایسه آن با وضعیت عملکردی بخش آب در سایر حوضه‌های مشابه است.- شناسایی پتانسیلهای توسعه حوضه زهره از منظر منابعآبمقایسه نحوه مدیریت منابع آب درکشور با استاندارهای جهانی نشان می‌دهد که مدیریت منابع و ذخایرآب کشورکه کالایی استراتژیک محسوب می‌شود، بسیار ضعیف است. طبق آمارهای وزارت نیرو درکشوراز130میلیارد مترمکعب پتانسیل سالانه آب تجدید شونده 92 درصد دربخش کشاورزی، 6 درصد در بخش شرب شهری و روستایی و تنها 2 درصد دربخش صنعت مصرف می‌شود درشرایطی که طبق میانگین جهانی سهم کشاورزی از پتانسیل منابع آب تجدید شونده 70 درصد، سهم مصرف 8 درصد و سهم صنعت 22 درصد است. از جمله دلایل پیامدهای نامطلوب در بخش آب پدیده‌های طبیعی خشکسالیمحدودیت ذاتی منابع آب، زمینه را برای بروز خشکسالی‌های شدِِِید شدید در بخش‌هایی از کشور بیشتر کرده است. خشکسالی پدیده‌ای غیرطبیعی نیست، اما ابعاد و اثرات تخریبی آن به نسبت شدت و موقعیت جغرافیایی متفاوت است. کشور ما یک دوره خشکسالی اقلیمی‌دارد که غالباً در دوره‌های ۱۰ و ۳۰ ساله اتقاق می‌افتد و جلوگیری از آن در دست ما نیست، اما باید با پیامدهای خشکسالی مقابله نمود. مقابله با پیامدهای خشکسالی زمانی موفق است که با پیش‌بینی و برنامه‌ریزی دوره‌های خشکسالی و‌ایجاد ظرفیت‌های لازم ، هم در بعد تأمین و هم در بعد مصرف با روشی پایدار به عبور از دوره خشکسالی نایل آئیم.▪ متقاضیانبعد از محدودیت ذاتی منابع آب که چالش عظیمی‌است، مصرف‌کنندگان نیز چالش بزرگتری را به وجود می‌آورند. کمیت و کیفیت مصرف، رقابت در مصرف، عدم تعادل در شیوه‌های استفاده و صدمه‌ای که ازاین حیث به منابع آب و نهایتاً محیط زیست وارد می‌آید، نیاز به برنامه‌ریزی و مدیریت اصولی در کاهش تبعات و اثرات آن دارد. از جمله مصرف‌کنندگان مهم، بخش کشاورزی است که در سال ۱۳۸۰ نیاز آبی خود را به ممِِِیزان ۴۶ در صد از آب‌های سطحی و ۵۴ در صد از آب‌های زیرزمینی تأمین كرده است.▪ کاهش کیفیت منابع آبمنابع آب در اثر بهره‌برداری و استفاده بی‌رویه همواره در معرض آلودگی و یا کاهش کیفیت بوده است. مصرف روبه رشد در تمامی‌عرصه‌های مصرف اعم از شرب، صنعت، خدمات و کشاورزی پیامدهای تغییر و کاهش کیفیت را به دنبال دارند. در حال حاضر حدود ۲۹ میلیاردمترمکعب از پساب‌های کشاورزی ، شهری و صنعتی کنترل نشده وجود دارد که خطر بالقوه‌ای برای کاهش کیفیت منابع آب است و پیش‌بینی می‌شود‌این روند در سال ۱۴۰۰ به حدود ۴۰ میلیارد مترمکعب برسد. تبعات کاهش کیفیت و آلودگی منابع آب باعث شیوع بیماری‌های مختلف است.بنابراین به منظور بهبود و ارتقاء عملکرد بخش آب کشور و استفاده بهینه از منابع آب موجود، باید عملکرد‌این صنعت بطور مستمر ارزیابی شده و نقاط قوت و ضعف آن مشخص شود تا در صورت لزوم اقدامات لازم در جهت افزایش کارایی عملکرد آن انجام شود.1-4- سوالات و فرضیه‌های تحقیقسوالات تحقیق- در حوضه آبریز کمتر توسعه یافته مانند حوضه آبریز زهره چگونه می‌توان وضعیت بخش آب را از جنبه‌های مختلف مانند منابع، مصارف، دسترسی، ظرفیت و محیط زیست ارزیابی کرد؟- برای سنجش عملکرد سیستم‌اینگونه حوضهها چگونه شاخصهای ارزیابی را می‌توان تجمیع کرد؟شاخص فقر آبی ار پنج محور اصلی تشکیل شده است.این محورها عبارتند از: منابع، دسترسی، ظرفیت، مصرف، محیط زیست. در محور منابع، معمولا منابع آب داخلی و خارجی یعنی آب‌های ورودی به داخل منطقه در نظر گرفته می‌شود. دراین تحقیق، بارندگی به عنوان آب‌های داخلی و آب‌های ورودی از حوضه‌های مجاور به زیر حوضه بعنوان آب‌های خارجی در نظر گرفته می‌شود. حجم آب‌های زیر زمینی نیز از دیگر پارامترهای مهم به شمار می‌آید. در محور دسترسی سه زیر معیار در نظر گرفته می‌شود. که شامل آب آشامیدنی بهداشتی، فاضلاب بهداشتی و زمینهای قابل کشت می‌شود. پارامترهای مذکور از طریق آمار و اطلاعات موجود قابل محاسبه است. برای محور ظرفیت، که نقش توسعه انسانی در آن بسیار پر رنگ است، معیارهای سرانه ذخیره آب و سرانه زمینهای کشاورزی مدرن باید محاسبه گردد. محاسبه سرانه ذخیره آب، حجم مخازن احداثی در زیر حوضه در نظر گرفته می‌شود. البته حجم آب دریاچه‌ها نیز می‌تواند در نظر گرفته شود. مساحت زمینهای کشاورزی و استفاده از سیستم کشاورزی مدرن نیز از دیگر معیارهای‌این محور به حساب می‌آیند.