شته کلزا در سال های اخیر کلزا Rapeseed آنقدر اهمیت پیدا کرده است که بی نیاز از تشریح توسط نگارندگان این نشریه باشد. ولی به دلیل رعایت اصول متداول، لازم است اهمیت آن به صورت مختصر شرح داده شود ● مقدمه در سال های اخیر کلزا Rapeseed آنقدر اهمیت پیدا کرده است که بی نیاز از تشریح توسط نگارندگان این نشریه باشد. ولی به دلیل رعایت اصول متداول، لازم است اهمیت آن به صورت مختصر شرح داده شود: کلزا «Golza» یا Rapeseed یا کانولا(نوعی رقم اصلاح شدهٔ کلزا) (۳) در بین دانه های روغنی یکساله جایگاه بسیار مهمی را به خود تخصص داده است. در ۲۰ سال اخیر میزان تولید کلزا از تمام دانه های روغنی یکساله وچند ساله، بیشتر بوده است و دلیل آن وجود امکانات بالقوه برای توسعه کشت، مزیت های نسبی تولید، توان و ایستایی و قدرت گیاه در مقابله با عوارض سوءطبیعی، و تحمل شرایط نامطلوب حرارتی (سرد) است. کوشش و فعالیت مختصصان برجسته اصلاح نبات در زمینه ایجاد رقم هایی با خصوصیات برجسته بوتانیکی از گونه های مختلف جنس براسیکا (Brassica campestris, B.oleracea., B – nigra) منجر به تولید B.napus, B.carinata, B.Juncea شده که بدلیل داشتن اسیدهای چرب با ارزش و پروتیین محتوی اسید امینه های اصلی موردنیاز بدن انسان و حیوانات، کلزا را به صورت یک گیاه مهم روغنی و پروتیینی با ۴۹- ۴۰ درصد روغن، ۳۹ ـ ۳۵درصد پروتیین(بعداز روغن کشی)در آورده است (۴). کاهش ترکیبات نامناسب مانند اسیدروسیک ـ و گلوکوزینولیت های آلیفاتیک و فیتات ها در حد حذف آنها، نگرانی از مصارف ممتاز تغذیه ای آن را از بین برده است. (۳) در حال حاضر کلزا به عنوان مهم ترین گیاه روغنی و پروتیینی یکساله در منطقه معتدله سرد و سرد مرطوب (در شرایطی که گیاهان روغنی دیگر قادر به رشد مطلوب نیستند) همچنین در مناطق نیمه گرم می تواند پروتیین و روغن قابل ملاحظه ای در واحد سطح تولید کند. در سال ۱۹۹۸ تولید جهانی کلزا با استناد به آمار (F.A.O Year Book vol.۵۴)F.A.O ۳۳۵۶۸۰۰۰ تن از ۲۴۹۸۷۰۰۰ هکتار با میانگین تولید ۱۳۴۳ کیلو در واحد سطح در مقام سوم بعد از سویا(۱۵۸۳۲۷۰۰۰) قرار گرفت. (۲) تفاوت مقادیر، تولید در رشد سریع و میزان تولید در ۲۰ ساله اخیر است. ممکن است در آینده ای نزدیک تولید کلزا به تولید بسیار وسیع سویا نزدیک شود. شواهد نشانگر افزایش سریع سطح زیرکشت و راندمان محصول درهکتار کلزاست تولید کلزا توانسته است از رقیبان برجسته ای چون آفتابگردان و بادام زمینی پیشی گیرد. مقدار قابل ملاحظه تولید در واحد سطح در برخی از کشورهای پیشرفته جهان چون فرانسه: به مقدار ۳۵۳۷ کیلو در سال ۹۷، ۳۲۶۹ کیلو در سال ۹۸، و آلمان ۳۱۳۶ کیلو در ۹۷ و ۳۳۶۴ کیلو در ۹۸ در سطوح بالاتر از یک میلیون هکتار نشانگر مزیت توسعه این دانه روغنی است. مطالعات انجام شده تحقیقاتی در ایران نشان داد که در بین دانه های روغنی موجود، کلزا دارای امکانات ویژگی های توسعه تولید است و می تواند در شرایط مطلوبی در بین محصولات متداول در کشور به مرز اقتصادی قابل قبول، برسد (۹). اهمیت تامین روغن از منابع داخلی که در حال حاضر برای تدارک مصرف سرانه روغن های مصرفی کشور (در حد ۱۵ کیلوگرم سرانه) ۹۵ ـ ۹۳ درصد وابسته به واردات روغن خام می باشد، برهمگان روشن است.
شته کلزا در سال های اخیر کلزا Rapeseed آنقدر اهمیت پیدا کرده است که بی نیاز از تشریح توسط نگارندگان این نشریه باشد. ولی به دلیل رعایت اصول متداول، لازم است اهمیت آن به صورت مختصر شرح داده شود ● مقدمه در سال های اخیر کلزا Rapeseed آنقدر اهمیت پیدا کرده است که بی نیاز از تشریح توسط نگارندگان این نشریه باشد. ولی به دلیل رعایت اصول متداول، لازم است اهمیت آن به صورت مختصر شرح داده شود: کلزا «Golza» یا Rapeseed یا کانولا(نوعی رقم اصلاح شدهٔ کلزا) (۳) در بین دانه های روغنی یکساله جایگاه بسیار مهمی را به خود تخصص داده است. در ۲۰ سال اخیر میزان تولید کلزا از تمام دانه های روغنی یکساله وچند ساله، بیشتر بوده است و دلیل آن وجود امکانات بالقوه برای توسعه کشت، مزیت های نسبی تولید، توان و ایستایی و قدرت گیاه در مقابله با عوارض سوءطبیعی، و تحمل شرایط نامطلوب حرارتی (سرد) است. کوشش و فعالیت مختصصان برجسته اصلاح نبات در زمینه ایجاد رقم هایی با خصوصیات برجسته بوتانیکی از گونه های مختلف جنس براسیکا (Brassica campestris, B.oleracea., B – nigra) منجر به تولید B.napus, B.carinata, B.Juncea شده که بدلیل داشتن اسیدهای چرب با ارزش و پروتیین محتوی اسید امینه های اصلی موردنیاز بدن انسان و حیوانات، کلزا را به صورت یک گیاه مهم روغنی و پروتیینی با ۴۹- ۴۰ درصد روغن، ۳۹ ـ ۳۵درصد پروتیین(بعداز روغن کشی)در آورده است (۴). کاهش ترکیبات نامناسب مانند اسیدروسیک ـ و گلوکوزینولیت های آلیفاتیک و فیتات ها در حد حذف آنها، نگرانی از مصارف ممتاز تغذیه ای آن را از بین برده است. (۳) در حال حاضر کلزا به عنوان مهم ترین گیاه روغنی و پروتیینی یکساله در منطقه معتدله سرد و سرد مرطوب (در شرایطی که گیاهان روغنی دیگر قادر به رشد مطلوب نیستند) همچنین در مناطق نیمه گرم می تواند پروتیین و روغن قابل ملاحظه ای در واحد سطح تولید کند. در سال ۱۹۹۸ تولید جهانی کلزا با استناد به آمار (F.A.O Year Book vol.۵۴)F.A.O ۳۳۵۶۸۰۰۰ تن از ۲۴۹۸۷۰۰۰ هکتار با میانگین تولید ۱۳۴۳ کیلو در واحد سطح در مقام سوم بعد از سویا(۱۵۸۳۲۷۰۰۰) قرار گرفت. (۲) تفاوت مقادیر، تولید در رشد سریع و میزان تولید در ۲۰ ساله اخیر است. ممکن است در آینده ای نزدیک تولید کلزا به تولید بسیار وسیع سویا نزدیک شود. شواهد نشانگر افزایش سریع سطح زیرکشت و راندمان محصول درهکتار کلزاست تولید کلزا توانسته است از رقیبان برجسته ای چون آفتابگردان و بادام زمینی پیشی گیرد. مقدار قابل ملاحظه تولید در واحد سطح در برخی از کشورهای پیشرفته جهان چون فرانسه: به مقدار ۳۵۳۷ کیلو در سال ۹۷، ۳۲۶۹ کیلو در سال ۹۸، و آلمان ۳۱۳۶ کیلو در ۹۷ و ۳۳۶۴ کیلو در ۹۸ در سطوح بالاتر از یک میلیون هکتار نشانگر مزیت توسعه این دانه روغنی است. مطالعات انجام شده تحقیقاتی در ایران نشان داد که در بین دانه های روغنی موجود، کلزا دارای امکانات ویژگی های توسعه تولید است و می تواند در شرایط مطلوبی در بین محصولات متداول در کشور به مرز اقتصادی قابل قبول، برسد (۹). اهمیت تامین روغن از منابع داخلی که در حال حاضر برای تدارک مصرف سرانه روغن های مصرفی کشور (در حد ۱۵ کیلوگرم سرانه) ۹۵ ـ ۹۳ درصد وابسته به واردات روغن خام می باشد، برهمگان روشن است.