فهرست مطالبعناوینصفحهچکیده فارسی1 فصل اول: کلیات21-1 بیان مساله31-2اهمیت و ضرورت تحقیق51-3 هدفها61-3-1 هدف اصلی61-3-2 هدف جزیی61-4 فرضیه ها71-5 تعریف اصطلاحات و مفاهیم81-5-1 خطر81-6 – احتمال خطر1-7- شدت خطر1-9- مخاطره1-11- حادثه1-12- عدم انطباق1-15- ایمنی1-16- فرایند ایمنی سیستم1-17- ریسک1-19- شناسایی ریسک1-20- تکنیکهای شناسایی ریسک1-25- ارزیابی ریسک1-27- تجزیه و تحلیل ریسک زیست محیطی1-28- سوابق پژوهشی مرتبط با مسئله10101012121313131415161718 فصل دوم: آشنایی با شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی یاسوج 242-1- موقعيت جغرافيايي و وسعت استان کهگيلويه و بويراحمد252-2 مشخصات جغرافیایی استان کهگيلويه و بويراحمد 252-3 وضعیت توپوگرافی منطقه262-4 هیدرولوژی منطقه272-5 موقعیت جغرافیایی یاسوج282-6 شرکت ملی پخش فراوردههای نفتی ایران292-7 معرفی واحدهای شرکت ملی پخش با توجه به چارت سازمانی302-7-1 واحد مهندسی فرآوردههای نفتی302-7-2 اداره کنترل کیفیت و سرویسهای آزمایشگاهی302-7-3 آزمایشگاه مرکزی312-7-4 کنترل کیفیت312-7-5 اداره سرویسهای صنعتی و استاندارد فرآورده312-7-6 استاندارد و فرآیند تولید322-7-7 سوخت و انرژی2-7-8 مهندسی فرآوردههای مناطق2-8 معرفی شرکت ملی پخش فراوردههای نفتی یاسوج2-9 معرفی فراوردههای نفتی در مخازن شرکت ملی پخش یاسوج2-10 وظایف مخازن2-11 معرفی مخازن شرکت ملی پخش یاسوج323333333536 فصل سوم: روش کار 373-1- تشريح روش HAZAN393-1-1- تکنیک تجزیه و تحلیل خطرات به روش HAZAN393-1-2- نحوه ارزیابی پتانسیل آسیب رسانی403-2- تشريح روشFrank & Morgan433-2-1-تکنیک های تجزیه و تحلیل ریسک به روش فرانک و مورگان(Frank & Morgan)433-2-2- شاخص ریسک433-2-3- ریسک نسبی443-2-4- در صد شاخص ریسک443-2-5- تعیین کل سرمایه در معرض خطر هر واحد443-2-6- رده بندی نهایی453-3- روش کار513-3- 1- مبنای شناسایی و رتبه بندی جنبه ها در واحد انبار513-3-2- جامعه، نمونه و روش انتخاب فعالیت های مهم واحد انبار بر اساس طبقه بندی فرآیندی513-3- 3- فرآیند شناسایی جنبه های زیست محیطی3-4- شناسایی جنبه های زیست محیطی در واحد انبار3-5-طرح جمع آوری داده های تحقیق3-6-شیوهی تحلیل داده ها 5353535454 فصل چهارم: نتایج، بحث و نتیجه گیری4-1 نتایج روش هازان4-2- تفسیر ریسکها4-3 نتایج روش فرانک مورگان4-3-5- درصد شاخص ریسک4-3-6- ریسک کلیفصل پنجم: پیشنهادات و منابع55 57 5-1- برنامه مدیریت ریسک5-2- مدیریت ریسک محیط زیست در واحد انبار، راهکارهای مدیریتی جهت کنترل5-3- برنامه مدیریت آلودگی هوا در واحد انبار شرکت ملی پخش5-4- برنامه مدیریت آلودگی آبهای زیرزمینی و سطحی در واحد انبار5-5- برنامه مدیریت آلودگی خاک در واحد انبار5-6- کنترل مواد زائد5-7- ارائه برنامههای آموزشی5-8- منابع5-9 چکیده انگلیسی فهرست جداولعناوین صفحهجدول 3-1- طبقهبندی شدت ریسک40جدول 3-2- طبقهبندی احتمال وقوع ریسک41جدول 3-3- خلاصه نتایج HAZAN41جدول 3-4 رتبهبندی ریسک42جدول 3-5-جدول ارزیابی سطوح ریسک مشاغل (HAZAN)42جدول 3-6- صورت ریز خطر45جدول 3-7- صورت ریز کنترل48جدول 4-1 ریسک زیست محیطی حاصل از فعالیت تخلیه و بارگیری57جدول 4-2- ریسک زیست محیطی حاصل از فعالیت نمونهبرداری و تهکشی نفتکشها59جدول 4-3- ریسک زیست محیطی حاصل از فعالیت سرریز فرآورده60جدول4-4- ریسک زیست محیطی حاصل از فعالیت لایروبی مخازن62جدول 4-5 ریسک زیست محیطی حاصل از فعالیت شستشوی انبار64جدول 4-6- ریسک زیست محیطی حاصل از فعالیت شستشوی محوطه بارگیری و تخلیه66جدول 4-7- دادهای مربوط به رتبه ریسکها به تفکیک شغلجدول 4-8- محاسبه نمره خطر و نمره کنترلجدول 4-9- محاسبه شاخص ریسکجدول 4-10- محاسبه کل سرمایه در معرض خطرجدول 4-11- محاسبه ریسک نسبیجدول 4-12- محاسبه درصد شاخص ریسکجدول 4-13- محاسبه ریسک کلیجدول 4-14- محاسبه ردهبندی نهاییجدول 4-15- دادههای بدست آمده از جداول 3-6 و 3-7جدول 4-16- نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها جدول 4-7 فهرست شکلها عناوین صفحهشکل 2-1- موقعیت جغرافیایی استان کهگیلویه و بویراحمد26شکل2-2- شماتیکی از معرفی واحدهای سازمانی شرکت نفت ملی پخش29شکل 5-1- الگوی سامانه مدیریت محیط زیست در استاندارد بین المللی ایزو 14001شکل 5-2- سلسله مراتب مدیریت پسماند فهرست نمودارها عناوین صفحهنمودار 1-1- فرآیند ارزیابی ریسک5نمودار 1-2- نمایشی ساده از ارتباط میان خطر، حادثه و زیان10نمودار1-3- نمایش مفهوم شبه خطر12نمودار 4-1- ریسک زیست محیطی حاصل از فعالیت تخلیه و بارگیری58نمودار4-2- ریسک زیست محیطی حاصل از فعالیت نمونهبرداری و تهکشی نفتکشها59نمودار 4-3- ریسک زیست محیطی حاصل از فعالیت سرریز فرآورده61نمودار 4-4- ریسک زیست محیطی حاصل از فعالیت لایروبی مخازن62نمودار4-5- ریسک زیست محیطی حاصل از فعالیت شستشوی انبار64نمودار 4-6- ریسک زیست محیطی حاصل از فعالیت شستشوی محوطه بارگیری و تخلیه66نمودار 4-7- دادهای مربوط به رتبه ریسکها به تفکیک شغلنمودار 4-8- فراوانی و درصد فراوانی تفکیکی رتبه ریسکها در شغلنمودار 4-9- نمودار ردهبندی نهایی بر اساس ریسک کلیچکیدهارزیابی ریسک زیست محیطی بررسی خطراتی است که از رویدادهای طبیعی، تکنولوژی، اعمال و روشها، فرآیندها، تولیدات، عوامل شیمایی، بیولوژیکی، رادیولوژی و فعالیتهای صنعتی حاصل میشود و ممکن است اکوسیستمها، حیوانات و مردم را تهدید نماید. تحقیق پیش روی در واحد انبار شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی یاسوج به انجام رسیده است، واحد انبار از جمله واحدهای مهم و با ارزش در بین دیگر واحد ها محسوب میگردد و با اینکه از تکنولوژی بالایی برخوردار میباشد باز هم از جنبههای مختلف دارای مخاطرات زیست محیطی بالقوه و منحصر به فرد است. بروز نشتی میتواند تبعات بسیار مخربی را ایجاد نماید از طرفی هم وجود ترکیباتی مثل سولفید هیدروژن که خود عامل بسیاری از تلفات در این واحد است منجر به افزایش ریسک خطرات در این واحد گردیده است و ترکیبات متعددی در این واحد وجود دارد که در صورت تماس بلند مدت میتواند منجر به تهدیدی برای سلامت افراد گردد. لذا در این پژوهش با توجه به هدف مورد مطالعه ارزیابی ریسک زیست محیطی واحد انبار جهت شناسایی جنبهها از دو روش Hazan and Frank & Morgan استفاده گردیده است. در این پژوهش در ابتدا با استفاده از روش HAZAN به شناسایی خطرات پرداختیم و بعد از طبقهبندی شدت ریسک و احتمال وقوع ریسک، رتبه ریسک بدست میآید که در این روش 6 فعالیت مورد شناسایی قرار گرفت که بعد از رتبه ریسک، با توجه به فراوانی تفکیکی رتبه ریسکها در شغل 90/61 درصد در گروه 4 قرار می گیردند (قابل قبول به شرط کنترل شدن). 33/33% در گروه 3 یعنی قابل قبول قرار دارند. 76/4% در گروه 2 یعنی گروه نامطلوب قرار میگیرند. دوم با استفاده از روش Frank & morgan با توجه به جداول موجود در این روش و نمرهدهی به خطر گروه و کنترل گروه، ریسک کلی بدست میآید و در نهایت ردهبندی نهایی صورت میگیرد. که در این بین بالاترین ریسک کلی مربوط به سر ریز فرآورده با نمره 5775 و ردهبندی نهایی با نمره 1 و شستشوی محوطه بارگیری و تخلیه با کمترین ریسک کلی با نمره 338 و ردهبندی نهایی با نمره 6 بدست آمد. در نهایت در جهت کاهش آلودگیهای زیست محیطی با ارایه راهکارها و برنامه مدیریتی و اقدامات اصلاحی خطرات موجود را به حداقل رساندیم.کلمات کلیدی: ریسک، مخاطرات زیست محیطی، هازان، فرانک و مورگان. فصل اولکلیات 1-1- بیان مسألهبا اختراع ماشین بخار بشر از مرحلهی اقتصاد شبانی و کشاورزی پا به دوران انقلاب صنعتی گذاشت. با توسعهی صنعتی بافت سنتی جوامع دگرگون گردید، شهرها گسترش یافت و روستاها به سبب جذب نیروی کار توسط صنایع از رونق افتاد. صنعت برای ادامهی حیات خود دست به دامان طبیعت و انرژی شد که قسمت اعظم آن را سوختهای فسیلی تشکیل میداد و از اینجا بود که هوای شهرها آلوده شد و بدنبال آن پسماند کارخانهها پاکی را از آب و خاک نیز گرفت. و انسان در اوج اعتلای دانش و فنآوری به تخریب محیط زیست دست یافت و با رشد بیرویه فعالیتهای صنعتی موجبات نابودی منابع طبیعی را فراهم آورد. (12)امروزه استفاده از روشهای ارزیابی ریسک در صنایع مختلف رو به گسترش است به طوریکه در حال حاضر بیش از 70 نوع مختلف کیفی و کمی روش ارزیابی ریسک در دنیا وجود دارد که این روشها معمولآ برای شناسایی، کنترل و کاهش پیامدهای خطرات به کار میرود. عمده روشهای موجود ارزیابی ریسک مناسب جهت ارزیابی خطرات بوده و نتایج آنها را میتوان جهت مدیریت و تصمیمگیری در خصوص کنترل و کاهش پیامدهای آن نگرانی به کار برد. سازمانها و صنایع مختلف نیاز به سیستمی دارند که علاوه بر ارزیابی فعالیتها و فرآیند هایشان بتواند در خصوص وضعیت ریسک، تعیین معیارهای ریسک قابل تحمل و مشخص نمودن دقیق ریسک فرآیندهایشان و ... آنان را رهنمون نماید که بسته به پیچیدگی فعالیت هر نوع سیستمی که بتواند آنان را به هدف مذکور برساند متفاوت است. در غالب اوقات ریسک معرف اثر منفی بر پروژه تلقی میگردد، در صورتیکه ریسک میتواند دریچهای بر فرصتها، بهبود و یا تفکر جدید نیز باشد. ریسک پروژه حادثه یا شرایط نا مطمئنی است که اگر اتفاق بیفتد دارای اثر مثبت یا منفی بر پروژه است. مطالعات ارزیابی ریسک محیط زیستی مشتمل بر سه محور اصلی شناخت مخاطرات و پیامدهای حاصل از آنها با تأکید بر شناخت کامل از محیط زیست منطقه تحت اثر و میزان حساسیت آن و همچنین ارزشهای خاص محیط زیستی؛ تخمین و برآورد ریسکهای شناسایی شده و ارائه روشهای کنترل و کاهش ریسک میباشد. شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی در شهرستان یاسوج واقع در استان کهگیلویه و بویراحمد میباشد. این استان با وسعتی حدود 16361 کیلومتر مربع در جنوب غربی ایران بین مدار 30 درجه و 9 دقیقه تا 31 درجه و 75 دقیقه تا 15 درجه و 42 دقیقه طول شرقی نصف النهار گرینویچ واقع شده است و با توجه به این که این استان و بالاخص شهرستان یاسوج دارای آب و هوای بسیار متفاوتی نسبت به استانهای همجوار خود میباشد و این شهرستان یکی از مناطق گردشگری و توریستی کشور محسوب میشود.لذا توجه به مسائل زیست محیطی در این شهرستان یکی از موارد مهم قلمداد میشود. شهرستان یاسوج دارای پتانسیلهای زیادی در جهت استفاده بهینه و صحیح از منابع طبیعی و محیط زیست میباشد و میتوان از این قابلیتها در جهت پیشرفت هر چه بیشتر در این منطقه استفاده نمود البته با رعایت مقررات و ملاحظلات زیست محیطی (واقع شدن منطقه حفاظت شده دنا در این شهرستان میتواند دلیلی بر این ادعا باشد). لازم به ذکر است که شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی یاسوج که در ورودی شهر یاسوج واقع شده است و با توجه به قرار گرفتن این شرکت در شهر و نزدیک به مناطق مسکونی بحث دیدگاه منظر و بحث گردشگری میتواند مهم و مورد توجه باشد. همچنین از سایر دلایل توجه به مباحث زیست محیطی این شرکت قرار گرفتن در قلب جنگلهای درختان بلوط که از سرمایههای این منطقه و استان میباشد و بحث آلودگیهای ایجاد شده توسط این شرکت که میتواند تخریبهای غیر قابل جبرانی را برای این درختان و سایر گونههای گیاهی و جانوری این منطقه داشته باشد. و در این مطالعه جهت اولویتبندی و کمیسازی احتمال وقوع پیامدها و مخاطرات زیست محیطی شرکت مد نظر از دو روش HAZAN و Frank & Morgan استفاده مینماییم که در سطح اول ساختار اولویتبندی، احتمال اثرات زیست محیطی در سطح دوم مخاطرات و آلایندههای احتمالی به تفکیک مد نظر قرار گرفته شود و در سطح سوم محیط پذیرنده اولویتبندی شدت در روش HAZAN و Frank & Morgan بپذیرد در این مطالعه از نرمافزاری مانند Excell نیز کمک میگیریم و با بکارگیری همزمان سیستم طبقهبندی احتمال و شدت خطر، درجه ریسک زیست محیطی، اجتناب، کاهش، اقدامات اصلاحی و ترمیمی در راستای هماهنگ و همگون کردن این گونه فعالیتها در توسعهی پایدار این منطقه و کشور ارائه گردد.