واژههای کلیدی:زرشوران، شیست سبز، لیتوژئوشیمیایی، طلا، تیپ کارلینفصل اول: کلیات1-1-......... مقدمه.. 91-2-موقعيت جغرافيايي و راههای دسترسي به محدوده زرشوران 101-3-....... شرایط آب و هوایی منطقه و پوشش گیاهی منطقه.. 121-4-....... مورفولوژی منطقه مورد مطالعه.. 131-5-...... ویژگی های انسانی و اقتصادی منطقه.. 141-6-..... فعالیت های انجام شده پيشين کانسار زرشوران.. 14 فصل دوم: زمین شناسی2-1-...................................................................................... جايگاه زمينشناسي.. 182-2-........................................................ زمينشناسي منطقهایی زرشوران.. 192-3-.......................................... چينه شناسي واحدهای منطقه زرشوران.. 212-3-1-................................................... مجموعه دگرگون ايمان خان.. 212-3-2-توالي دگرگون هاي پركامبرين پسين و كامبرين پيشين 212-3-3-...................................................................... توالي اليگوميوسن.. 222-3-4-.................................................................................... توالي ميوسن.. 222-4-.................... شرح مجموعه ها و واحدهاي زمين شناسي ناحيه.. 232-4-1-. واحدهاي پركامبرين پسين (مجموعه ايمان خان).. 232-4-1-1-.............................................................. واحد ايمان خان.. 232-4-1-2-...................................................................... واحد چالداغ.. 262-4-1-3-................................................... واحد کوارتزپورفیری.. 272-4-1-4-.................................................................... واحد زرشوران.. 282-4-2-..................................................... واحدهاي رسوبي پالئوزيك.. 292-4-2-1-................................................................. سازند قره داش.. 292-4-2-2-................................................................. سازند سلطانيه.. 312-4-2-3-...................................................................... سازند باروت.. 322-4-2-4-...................................................................... سازند زاگون.. 332-4-2-5-......................................................................... سازند لالون.. 332-4-3-................................................ واحدهاي تفكيكي دوران سوم.. 342-4-3-1-......................................................................... اليگوميوسن.. 342-4-3-2-...................................................... سازند قرمز فوقاني.. 342-4-3-3-................................................ گدازه هاي آتش فشاني.. 352-4-4-........................................................ نهشته هاي دوران چهارم.. 352-4-4-1-................................................................................. تراورتن.. 352-4-5-.............................................................................. رسوبات آبرفتي.. 362-4-5-1-.............................................. آبرفت هاي رودخانه اي.. 362-4-5-2-.................................................................... برش دامنه اي.. 362-5-..................................................... زمین شناسي ساختاري و تکتونیک.. 372-5-1-.................................................................................................... مقدمه.. 372-5-2-نتایجی از تاریخچه زمین شناختی کمربند آذرین تبریز– بزمان 382-5-3-زمين شناسي ساختماني و تکتونيک محدوده زرشوران 402-5-4-................................................ درزه های وابسته به چینها.. 432-5-5-..................................... درزه های وابسته به حرکت برشی.. 462-5-6-.............................................................. حفره هاي شبه كارستي.. 47 فصل سوم: آلتراسیونها و کانیزایی3-1-........................................................ آلتراسیونهای محدوده زرشوران.. 493-1-1-...................................................................... آلتراسيون سيليسي.. 493-1-2-........................................ آلتراسيون سريسيتي- آرژيليکي.. 513-1-3-................................................................... آلتراسيون آلونيتي.. 513-2-........................................................... کانیسازی در محدوده زرشوران.. 533-2-1-............................................. گسترش افق كانهدار زرشوران.. 553-2-2-........................................................................... نوع سنگ میزبان.. 563-3-........................................................... مطالعات مقاطع نازک و صیقلی.. 573-3-1-................................................................... مطالعات تیغه نازك.. 573-3-2-................................................................ مطالعات مقطع صیقلی.. 683-4-........................................... مطالعات میکروسکوپ الکترونی (SEM).. 73 فصل چهارم: ژئوشیمی4-1-..................................................................................................................... مقدمه.. 844-2-.............................................................. منطقه انتخابی مورد مطالعه.. 854-3-................................................................................................. نمونه برداري.. 854-3-1-.................................................................................................... مقدمه.. 854-3-2-.............................................................. عمليات نمونه برداري.. 864-3-3-.............................................................. آماده سازي نمونه ها.. 894-3-4-........................................ آناليز نمونه هاي ژئوشيميايي.. 904-4-.............................................................. پردازش دادههاي ژئوشيميايي.. 914-4-1-.................................................................................................... مقدمه.. 914-4-2-........................................................................... دادههاي سنسورد.. 913-4-1-........................................................ بررسي مقاديرخارج ردیف.. 913-4-2-................................................... مطالعات آماري تک متغيره.. 933-4-3-................................................................ نرمال سازي داده ها.. 933-4-4-........................................ بررسي پارامترهاي آماري داده.. 943-4-5-................................................... مطالعات آماري دو متغيره.. 953-4-6-.............................................................. محاسبه ضريب همبستگي.. 953-4-7-................................................ مطالعات آماري چند متغيره.. 963-4-8-.............................................................................. آناليز خوشهاي.. 973-4-9-........................................................................... آناليز فاكتوري.. 983-4-10-.......... تعیین مقادير حد زمینه و آستانه آنومال.. 1003-4-11-...................................................... بررسی نقشه هاي آنومال.. 1043-4-12-.................................................................................... شرح نقشهها.. 104 فصل پنجم: نتیجهگیری و پیشنهادات5-1-.......................................................................................................... نتيجهگيري.. 1075-2-.......................................................................................................... پيشنهادات.. 108 فصل ششم: منایع6-1-..................................................................................................................... منابع.. 162 فهرست اشکالشکل 1-1- موقعیت جغرافیایی و راه های دسترسی به معدن زرشوران 11شکل 1-2- نمایی از پوشش گیاهی منطقه زرشوران.. 13شکل 2-1- واحدهای زمین شناسی- ساختاری ایران.. 18شكل 2-2- نمایی از کلریت و کانی اوپاک چرخش یافته.. 24شكل 2-3- تکرار شكل 2-2.. 25شكل 2-4- نمایی دیگر از کلریت و کانی های اوپاک چرخش یافته 25شکل 2-5- نمایی از واحد های واحد گرین شیست (مجموعه ایمان خان) 27شکل 2-6- بخشی سطحی و آلتره از واحد سنگی کوارتز پورفیر 28شکل 2-7- موقعیت و نقشه زمین شناسی 1:5000.. 37شکل 2-8- نمایش ساده نمودار سیستم گسل های پهنه تبریز- بزمان 39شکل 2-9- روابط هندسی شکستگیهای مرتبه 1 و 2.. 39شکل 2-10- تصویر ماهوارهLandsat پیرامون طرح.. 40شکل 2-11- واحدها و عناصر ساختاری پیرامون طرح.. 41شکل 2-12- نمایش شکستگیهای مرتبط با چین.. 44شکل 2-13- نمودار چین خوردگی مخروطی در یال جنوبی تاقدیس ايمانخان 45شکل 2-14- نمودار لایه بندی و شکستگیهای مرتبط با چین خوردگی درپیمایش تاقديس.. 45شکل 2-15- تصویری از سطح شیست های سبز و درزه های این واحد سنگی 46شکل 3-1-کلریت شیست با بافت ورقهایی تا شعاعی همراه با مقداری کوارتز 59شکل 3-2- کلریت شیست با بافت ورقهایی تا شعاعی (برگوارگی) 59شکل 3-3- کلریت شیست همراه با کانیهای اپاک.. 60شکل 3-4- سنگ آهک اسپارتی همراه با مقداری کربن آمورف.. 61شکل 3-5- سنگ آهک اسپارتی با مالکل پلی سنتتیک.. 61شکل 3-6- کلریت شیست با رگهایی از آهک ریز دانه.. 62شکل 3-7- کلریت شیست با بافت ورقهایی تا شعاعی (برگوارگی) 63شکل 3-8- کلریت شیست با رگهایی از کانیهای اپاک در جهت برگوارگی 63شکل 3-9- سنگ آهک اسپارتی با و مقداری کوارتز.. 64شکل 3-10- کلریت شیست با رگهایی از آهک ریز دانه همراه با مقداری کانی اپاک.. 65شکل3-11- کلریت شیست با رگهایی از آهک ریز دانه همراه با مقداری کانی اپاک 66شکل3-12- کلریت شیست با رگهایی از سرسیت.. 66شکل3-13- کلریت شیست با کربن آمورف به صورت دانهایی در جهت برگوارگی 67شکل3-14- سنگ آهک اسپارتی با کوارتز به صورت پرشدگی رگهها 68شکل3-15- سنگ آهک اسپارتی با رگهایی از كوارتز و سروزيت 68شکل3-16- بلورهای مگنتیتبه صورت اسفنجی در داخل سنگ آهکی اسپارتی 70شکل3-17- بلور مگنتیت به صورت شکلدار.. 70شکل3-18- بلور مگنتیت به صورت نیمه شکلدار.. 71شکل3-19- بلور مگنتیت که در جهت برگوارگی.. 71شکل3-20- بلورهای مگنتیت به صورت شکلدار.. 72شکل3-21- بلور مگنتیتبه صورت اسفنجی.. 72شکل 3-22- بلور طلا به صورت پرشدگی فضای خالی.. 74شکل 3-23- تک بلورهای طلا در میان بلورهای کلسیت.. 75شکل 3-24- تک بلورهای طلا در میان بلورهای کلسیت.. 76شکل 3-25- بلور مگنتیت در میان بلورهای کلسیت (دولومیت) 77شکل 3-26- بلور مگنتیت در میان بلورهای کلسیت (دولومیت) 78شکل 3-27- تک بلور طلا به صورت پرشدگی.. 79شکل 3-28- تک بلور طلا در وسط مقطع.. 80شکل 3-29- بلورهای مگنتیت در داخل شیست کلریت.. 81شکل 3-30- بلورهای مگنتیت در داخل شیست کلریت.. 82شکل 4-1- نمایی از محدوده مورد مطالعه و نمونههای برداشت شده 85شکل4-2- نمونهبرداریبه روش چیپ سمپلینگ.. 87شکل4-3- شبکه نمونهبرداری سیستماتیک.. 88شکل 4-4- دندوگرام حاصل از آنالیز خوشهایی.. 97 فهرست جداولجدول 1-1- مختصات چهارگوش معدن طلای زرشوران.. 11جدول 3-1-مشخصات نمونههای تیغه نازک برداشت شده از محدوده زرشوران 58جدول 3-2-مشخصات نمونههای مقطع صیقلی برداشت شده از محدوده زرشوران 69جدول 4-1- عناصر، روش و حد تشخیص (DL) آنالیز نمونههای ژئوشیمیایی 90جدول 4-2- ماهیت توزیع دادهها.. 93جدول 4-3- فاکتورهای بدست آمده از آنالیز فاکتوری.. 99جدول 4-3- حد زمینه، حد آستانه و آنومال عناصر کانه ساز (دادههای نرمال شده).. 101جدول 4-4- حد زمینه، حد آستانه و آنومال عناصر کانه ساز (دادههای اصلی).. 101جدول 4-5- حد جدایش آنومال از زمینه با استفاده از روش عیار- مساحت 103 فهرست پیوستهاپیوست 1.. 110پیوست 2.. 116پیوست 3.. 122پیوست 4.. 132پیوست 6.. 144پیوست 7.. 147پیوست 8.. 150پیوست 9.. 153 1-1- مقدمهدر نوشته برخي از سياحان اين ناحيه، به عنوان يك معدن طلا اشاره شده است و بعضي كارشناسان آثار كارهاي قديمي (كارهاي شدادي) را عنوان نمودهاند ولي آنچه مسلم است از معدن زرشوران در چند دهه اخير منحصراً براي استخراج زرنيخ استفاده شده است. [1]كاني سازي طلا در كانسار زرشوران به دو صورت، زون كاني سازي اصلي با عيار 5 تا 10 گرم در تن طلا و ديگري زونهاي برشي كربندار سياه رنگ پر عيار در امتداد شكستگيهاي پرشيب تظاهر دارد. ميزان طلا در زون هاي پر عيار به 18 تا 20 گرم در تن نيز ميرسد ولي از ذخيره قابل توجهي برخوردار نيست و در حقيقت ذخيره اصلي همان زون كاني سازي با عيار 7 تا 8 گرم در تن طلاست كه محدوده اي به گسترش 800 در 250 متر تا عمق شيبدار 250 متر در بخش فوقاني واحدمرمر- دولوميتي تمركز دارد. [3]با وجود کارهاي تحقيقات زيادي که در مورد کاني زايي طلا بر روی کانسار زرشوران انجام گردیده است و که در ادامه به پارهایی از آنها اشاره خواهد شد. بر روی شیستهای سبز این ناحیه تا به حال مطالعات دقیق و منسجمی برای کانیزایی طلا انجام نپذیرفته است. در ادامه برآنیم با استفاده از مطالعات زمین شناسی اقتصادی و لیتوژئوشیمیایی بر روی شیستهای سبز این ناحیه، آنها را به لحاظ کانهزایی طلا و عناصر همراه آن مورد مطالعه قرار دهیم. 1-2-موقعيت جغرافيايي و راههای دسترسي به محدوده زرشورانمعدن زرشوران در فاصله 8 كيلومتري شمال دهكدهاي به همين نام قرار گرفته است و جزء استان آذربايجان غربي محسوب ميگردد. فاصله معدن از شهرستانهاي تكاب و زنجان به ترتيب 42 و 278 كيلومتر مي باشد. رسيدن به معدن زرشوران پس از طی 31 کیلومتر درجاده آسفالته تکاب- تخت سلیمان و 18 کیلومتر در جاده خاکی از طریق آبادیهای شیرمرد، احمدآباد، آلچالوز، زره شوران میسر میباشد. پس از عبور از آبادی زرشوران درمحل تلاقی رودخانههای زره شوران و بخیربولاغی راه خاکی دوشاخه میشود، راهی که به سمت چپ (شمال) منشعب میشود و به آبادی آق اطاق و راهی که به سمت شرق منشعب میشود به معدن زرنیخ زرهشوران میرسد. راه قدیمی معدن زرنیخ از زرشوران تا معدن که از کوهستان عبور کند و در حال حاضر متروکه میباشد و بجز راه خاکی جدیدی که به سمت درهمال و درهسی جهت اکتشافات معدنی احداث شده است راه دیگری در منطقه مورد مطالعه وجود ندارد. [1]در شکل 1-1 موقعیت جغرافیایی و راههای دسترسی به معدن زرشوران آمده است. شکل 1-1- موقعیت جغرافیایی و راههای دسترسی به معدن زرشوران [20] چهارگوش محدوده معدن طلای زرشوران، در مستطيلي به مختصات جدول 1-1 محصور ميشود که نسبت به شمال جغرافيايی حدود 45 درجه چرخش دارد ( در سیستم مختصات WGS84 و زون UTM 38). [2] جدول 1-1- مختصات چهارگوش معدن طلای زرشوران [2]DCBA6920046914226900866906584065486406491140662594066835 1-3- شرایط آب و هوایی منطقه و پوشش گیاهی منطقهمحدوده معدنی زرشوران واقع در ارتفاعات تاقدیس ایمانخان است که ارتفاع متوسط آن از سطح دریاهای آزاد در حدود 2300 متر میباشد. این امر باعث بارش نزولات جوی به صورت باران و به خصوص برف در محدوده گردیده و عملاً هوای منطقه در ردهبندی هوای سرد و کوهستانی قرار میگیرد. لذا با توجه به وضعیت آب و هوایی، عملیات معدنی در محدوده در چهار ماه از سال به دلیل سردی هوا و یخبندان مقدور نمیباشد. سردترین ماه سال بهمنماه میباشد که حداقل میزان دما به 32- درجه سانتیگراد میرسد و همچنین گرمترین ماه تیرماه است که حداکثر دما در این ماه به 44 درجه بالای صفر میرسد. با توجه به دادههای آماری سازمان هواشناسی کشور، پرباران ترین فصل بارندگی بهار و کم بارانترین فصل تابستان میباشد. به طور کلی ریزش برف از اواخر آبان ماه شروع میشود و تا اوایل فروردین ادامه میيابد. میانگین بارش در این منطقه حدود 434 میلیمتر و ایام یخبندان 120 روز در سال است.[2]ارتفاعات و درههای مجاور معدن زرشوران، دارای پوشش گیاهی میباشد و در داخل درهها اغلب به علت وجود آبهای جاری و چشمه سارها، چمنزارهای کوچک متعددی بوجود آمده است که بیشترین آنها در دره بخیربولاغی و دره بالدرقانلو قابل مشاهدهاند (شکل 1-2). گیاهان منطقه متنوع بوده و بیشتر از نوع گیاهان خاردار هستند که در فصل پاییز باعث کندی حرکت و انجام عملیات صحرایی میگردند و احتملاً وجه تسمیه تیکان تپه (تپه خاردار) که نام قدیمی تکاب بوده است به علت وجود همین گیاهان خاردار میباشد. [1]شکل 1-2- نمایی از پوشش گیاهی منطقه زرشوران 1-4- مورفولوژی منطقه مورد مطالعهارتفاع متوسط كانسار از سطح دريا 2350 متر ، حداقل ارتفاع در محل تلاقي دو آبراهة معدن زرشوران و بخيربولاغي، 2200 متر و حداكثر ارتفاع در قلة كوه چالداغ، برابر 2796 متر ميباشد. بلندترين ارتفاع منطقه تكابكوه بلقيس با ارتفاع 3332 متر ميباشد كه حدود 18 كيلومتري شرق- جنوب شرق كانسار واقع شده است. [2]رودخانههای عمده این ناحیه که همگی پس از طی مسافتی به رودخانه زرینه رود ریخته و سپس وارد دریاچه ارومیه میشود عبارتند از رودخانه بخیربولاغی که جهتی از شمال به جنوب داشته و در نزدیکی معدن آنتی موان و زرنیخ بالدیرقانلو با رودخانهای به همین نام که از کوههای آدگوزل و نوروزعلی سر چشمه گرفته و جهتی از غرب به شرق دارد یکی شده و پس از طی مسافتی در جنوب کوه چالداغ به رودخانه زرشوران که از ارتفاعات کوه ایمان خان و چالداغ سر چشمه میگیرد می پیوندد. آب عمده رودخانه زرهشوران از چشمه بخیر بولاغی و چشمههای بالدیرقانلو و آبی که از تونل معدن زره شوران خارج میشود تأمین میگردد. از دیگر رودخانههای منطقه میتوان به رودخانههای کربلایی عباس و مال درهسی که فصلی هستند، اشاره کرد. [1] 1-5- ویژگیهای انسانی و اقتصادی منطقهبه لحاظ مردم شناسی، ساکنان روستاهای نزديک به محدوده از دو قوم ترک و کرد میباشند که با هم اختلاط نژادی نيز پيدا کردهاند. نزديکترين روستا به محدوده همان روستای زرشوران بوده که سکنهی آن تماماً از قوم ترک ميباشند ولی در نزدیکی آن روستای آلوچلو قرار دارد که ساکنان آن کرد هستند. تمامی روستاها و محله های کرد نشین اهل تسنن و ترکهای ساکن این منطقه اهل تشیع میباشند.[7]
مطالعات ژئوشیمیایی و کانه زایی طلا در شیست های سبز کانسار طلای زرشوران word
واژههای کلیدی:زرشوران، شیست سبز، لیتوژئوشیمیایی، طلا، تیپ کارلینفصل اول: کلیات1-1-......... مقدمه.. 91-2-موقعيت جغرافيايي و راههای دسترسي به محدوده زرشوران 101-3-....... شرایط آب و هوایی منطقه و پوشش گیاهی منطقه.. 121-4-....... مورفولوژی منطقه مورد مطالعه.. 131-5-...... ویژگی های انسانی و اقتصادی منطقه.. 141-6-..... فعالیت های انجام شده پيشين کانسار زرشوران.. 14 فصل دوم: زمین شناسی2-1-...................................................................................... جايگاه زمينشناسي.. 182-2-........................................................ زمينشناسي منطقهایی زرشوران.. 192-3-.......................................... چينه شناسي واحدهای منطقه زرشوران.. 212-3-1-................................................... مجموعه دگرگون ايمان خان.. 212-3-2-توالي دگرگون هاي پركامبرين پسين و كامبرين پيشين 212-3-3-...................................................................... توالي اليگوميوسن.. 222-3-4-.................................................................................... توالي ميوسن.. 222-4-.................... شرح مجموعه ها و واحدهاي زمين شناسي ناحيه.. 232-4-1-. واحدهاي پركامبرين پسين (مجموعه ايمان خان).. 232-4-1-1-.............................................................. واحد ايمان خان.. 232-4-1-2-...................................................................... واحد چالداغ.. 262-4-1-3-................................................... واحد کوارتزپورفیری.. 272-4-1-4-.................................................................... واحد زرشوران.. 282-4-2-..................................................... واحدهاي رسوبي پالئوزيك.. 292-4-2-1-................................................................. سازند قره داش.. 292-4-2-2-................................................................. سازند سلطانيه.. 312-4-2-3-...................................................................... سازند باروت.. 322-4-2-4-...................................................................... سازند زاگون.. 332-4-2-5-......................................................................... سازند لالون.. 332-4-3-................................................ واحدهاي تفكيكي دوران سوم.. 342-4-3-1-......................................................................... اليگوميوسن.. 342-4-3-2-...................................................... سازند قرمز فوقاني.. 342-4-3-3-................................................ گدازه هاي آتش فشاني.. 352-4-4-........................................................ نهشته هاي دوران چهارم.. 352-4-4-1-................................................................................. تراورتن.. 352-4-5-.............................................................................. رسوبات آبرفتي.. 362-4-5-1-.............................................. آبرفت هاي رودخانه اي.. 362-4-5-2-.................................................................... برش دامنه اي.. 362-5-..................................................... زمین شناسي ساختاري و تکتونیک.. 372-5-1-.................................................................................................... مقدمه.. 372-5-2-نتایجی از تاریخچه زمین شناختی کمربند آذرین تبریز– بزمان 382-5-3-زمين شناسي ساختماني و تکتونيک محدوده زرشوران 402-5-4-................................................ درزه های وابسته به چینها.. 432-5-5-..................................... درزه های وابسته به حرکت برشی.. 462-5-6-.............................................................. حفره هاي شبه كارستي.. 47 فصل سوم: آلتراسیونها و کانیزایی3-1-........................................................ آلتراسیونهای محدوده زرشوران.. 493-1-1-...................................................................... آلتراسيون سيليسي.. 493-1-2-........................................ آلتراسيون سريسيتي- آرژيليکي.. 513-1-3-................................................................... آلتراسيون آلونيتي.. 513-2-........................................................... کانیسازی در محدوده زرشوران.. 533-2-1-............................................. گسترش افق كانهدار زرشوران.. 553-2-2-........................................................................... نوع سنگ میزبان.. 563-3-........................................................... مطالعات مقاطع نازک و صیقلی.. 573-3-1-................................................................... مطالعات تیغه نازك.. 573-3-2-................................................................ مطالعات مقطع صیقلی.. 683-4-........................................... مطالعات میکروسکوپ الکترونی (SEM).. 73 فصل چهارم: ژئوشیمی4-1-..................................................................................................................... مقدمه.. 844-2-.............................................................. منطقه انتخابی مورد مطالعه.. 854-3-................................................................................................. نمونه برداري.. 854-3-1-.................................................................................................... مقدمه.. 854-3-2-.............................................................. عمليات نمونه برداري.. 864-3-3-.............................................................. آماده سازي نمونه ها.. 894-3-4-........................................ آناليز نمونه هاي ژئوشيميايي.. 904-4-.............................................................. پردازش دادههاي ژئوشيميايي.. 914-4-1-.................................................................................................... مقدمه.. 914-4-2-........................................................................... دادههاي سنسورد.. 913-4-1-........................................................ بررسي مقاديرخارج ردیف.. 913-4-2-................................................... مطالعات آماري تک متغيره.. 933-4-3-................................................................ نرمال سازي داده ها.. 933-4-4-........................................ بررسي پارامترهاي آماري داده.. 943-4-5-................................................... مطالعات آماري دو متغيره.. 953-4-6-.............................................................. محاسبه ضريب همبستگي.. 953-4-7-................................................ مطالعات آماري چند متغيره.. 963-4-8-.............................................................................. آناليز خوشهاي.. 973-4-9-........................................................................... آناليز فاكتوري.. 983-4-10-.......... تعیین مقادير حد زمینه و آستانه آنومال.. 1003-4-11-...................................................... بررسی نقشه هاي آنومال.. 1043-4-12-.................................................................................... شرح نقشهها.. 104 فصل پنجم: نتیجهگیری و پیشنهادات5-1-.......................................................................................................... نتيجهگيري.. 1075-2-.......................................................................................................... پيشنهادات.. 108 فصل ششم: منایع6-1-..................................................................................................................... منابع.. 162 فهرست اشکالشکل 1-1- موقعیت جغرافیایی و راه های دسترسی به معدن زرشوران 11شکل 1-2- نمایی از پوشش گیاهی منطقه زرشوران.. 13شکل 2-1- واحدهای زمین شناسی- ساختاری ایران.. 18شكل 2-2- نمایی از کلریت و کانی اوپاک چرخش یافته.. 24شكل 2-3- تکرار شكل 2-2.. 25شكل 2-4- نمایی دیگر از کلریت و کانی های اوپاک چرخش یافته 25شکل 2-5- نمایی از واحد های واحد گرین شیست (مجموعه ایمان خان) 27شکل 2-6- بخشی سطحی و آلتره از واحد سنگی کوارتز پورفیر 28شکل 2-7- موقعیت و نقشه زمین شناسی 1:5000.. 37شکل 2-8- نمایش ساده نمودار سیستم گسل های پهنه تبریز- بزمان 39شکل 2-9- روابط هندسی شکستگیهای مرتبه 1 و 2.. 39شکل 2-10- تصویر ماهوارهLandsat پیرامون طرح.. 40شکل 2-11- واحدها و عناصر ساختاری پیرامون طرح.. 41شکل 2-12- نمایش شکستگیهای مرتبط با چین.. 44شکل 2-13- نمودار چین خوردگی مخروطی در یال جنوبی تاقدیس ايمانخان 45شکل 2-14- نمودار لایه بندی و شکستگیهای مرتبط با چین خوردگی درپیمایش تاقديس.. 45شکل 2-15- تصویری از سطح شیست های سبز و درزه های این واحد سنگی 46شکل 3-1-کلریت شیست با بافت ورقهایی تا شعاعی همراه با مقداری کوارتز 59شکل 3-2- کلریت شیست با بافت ورقهایی تا شعاعی (برگوارگی) 59شکل 3-3- کلریت شیست همراه با کانیهای اپاک.. 60شکل 3-4- سنگ آهک اسپارتی همراه با مقداری کربن آمورف.. 61شکل 3-5- سنگ آهک اسپارتی با مالکل پلی سنتتیک.. 61شکل 3-6- کلریت شیست با رگهایی از آهک ریز دانه.. 62شکل 3-7- کلریت شیست با بافت ورقهایی تا شعاعی (برگوارگی) 63شکل 3-8- کلریت شیست با رگهایی از کانیهای اپاک در جهت برگوارگی 63شکل 3-9- سنگ آهک اسپارتی با و مقداری کوارتز.. 64شکل 3-10- کلریت شیست با رگهایی از آهک ریز دانه همراه با مقداری کانی اپاک.. 65شکل3-11- کلریت شیست با رگهایی از آهک ریز دانه همراه با مقداری کانی اپاک 66شکل3-12- کلریت شیست با رگهایی از سرسیت.. 66شکل3-13- کلریت شیست با کربن آمورف به صورت دانهایی در جهت برگوارگی 67شکل3-14- سنگ آهک اسپارتی با کوارتز به صورت پرشدگی رگهها 68شکل3-15- سنگ آهک اسپارتی با رگهایی از كوارتز و سروزيت 68شکل3-16- بلورهای مگنتیتبه صورت اسفنجی در داخل سنگ آهکی اسپارتی 70شکل3-17- بلور مگنتیت به صورت شکلدار.. 70شکل3-18- بلور مگنتیت به صورت نیمه شکلدار.. 71شکل3-19- بلور مگنتیت که در جهت برگوارگی.. 71شکل3-20- بلورهای مگنتیت به صورت شکلدار.. 72شکل3-21- بلور مگنتیتبه صورت اسفنجی.. 72شکل 3-22- بلور طلا به صورت پرشدگی فضای خالی.. 74شکل 3-23- تک بلورهای طلا در میان بلورهای کلسیت.. 75شکل 3-24- تک بلورهای طلا در میان بلورهای کلسیت.. 76شکل 3-25- بلور مگنتیت در میان بلورهای کلسیت (دولومیت) 77شکل 3-26- بلور مگنتیت در میان بلورهای کلسیت (دولومیت) 78شکل 3-27- تک بلور طلا به صورت پرشدگی.. 79شکل 3-28- تک بلور طلا در وسط مقطع.. 80شکل 3-29- بلورهای مگنتیت در داخل شیست کلریت.. 81شکل 3-30- بلورهای مگنتیت در داخل شیست کلریت.. 82شکل 4-1- نمایی از محدوده مورد مطالعه و نمونههای برداشت شده 85شکل4-2- نمونهبرداریبه روش چیپ سمپلینگ.. 87شکل4-3- شبکه نمونهبرداری سیستماتیک.. 88شکل 4-4- دندوگرام حاصل از آنالیز خوشهایی.. 97 فهرست جداولجدول 1-1- مختصات چهارگوش معدن طلای زرشوران.. 11جدول 3-1-مشخصات نمونههای تیغه نازک برداشت شده از محدوده زرشوران 58جدول 3-2-مشخصات نمونههای مقطع صیقلی برداشت شده از محدوده زرشوران 69جدول 4-1- عناصر، روش و حد تشخیص (DL) آنالیز نمونههای ژئوشیمیایی 90جدول 4-2- ماهیت توزیع دادهها.. 93جدول 4-3- فاکتورهای بدست آمده از آنالیز فاکتوری.. 99جدول 4-3- حد زمینه، حد آستانه و آنومال عناصر کانه ساز (دادههای نرمال شده).. 101جدول 4-4- حد زمینه، حد آستانه و آنومال عناصر کانه ساز (دادههای اصلی).. 101جدول 4-5- حد جدایش آنومال از زمینه با استفاده از روش عیار- مساحت 103 فهرست پیوستهاپیوست 1.. 110پیوست 2.. 116پیوست 3.. 122پیوست 4.. 132پیوست 6.. 144پیوست 7.. 147پیوست 8.. 150پیوست 9.. 153 1-1- مقدمهدر نوشته برخي از سياحان اين ناحيه، به عنوان يك معدن طلا اشاره شده است و بعضي كارشناسان آثار كارهاي قديمي (كارهاي شدادي) را عنوان نمودهاند ولي آنچه مسلم است از معدن زرشوران در چند دهه اخير منحصراً براي استخراج زرنيخ استفاده شده است. [1]كاني سازي طلا در كانسار زرشوران به دو صورت، زون كاني سازي اصلي با عيار 5 تا 10 گرم در تن طلا و ديگري زونهاي برشي كربندار سياه رنگ پر عيار در امتداد شكستگيهاي پرشيب تظاهر دارد. ميزان طلا در زون هاي پر عيار به 18 تا 20 گرم در تن نيز ميرسد ولي از ذخيره قابل توجهي برخوردار نيست و در حقيقت ذخيره اصلي همان زون كاني سازي با عيار 7 تا 8 گرم در تن طلاست كه محدوده اي به گسترش 800 در 250 متر تا عمق شيبدار 250 متر در بخش فوقاني واحدمرمر- دولوميتي تمركز دارد. [3]با وجود کارهاي تحقيقات زيادي که در مورد کاني زايي طلا بر روی کانسار زرشوران انجام گردیده است و که در ادامه به پارهایی از آنها اشاره خواهد شد. بر روی شیستهای سبز این ناحیه تا به حال مطالعات دقیق و منسجمی برای کانیزایی طلا انجام نپذیرفته است. در ادامه برآنیم با استفاده از مطالعات زمین شناسی اقتصادی و لیتوژئوشیمیایی بر روی شیستهای سبز این ناحیه، آنها را به لحاظ کانهزایی طلا و عناصر همراه آن مورد مطالعه قرار دهیم. 1-2-موقعيت جغرافيايي و راههای دسترسي به محدوده زرشورانمعدن زرشوران در فاصله 8 كيلومتري شمال دهكدهاي به همين نام قرار گرفته است و جزء استان آذربايجان غربي محسوب ميگردد. فاصله معدن از شهرستانهاي تكاب و زنجان به ترتيب 42 و 278 كيلومتر مي باشد. رسيدن به معدن زرشوران پس از طی 31 کیلومتر درجاده آسفالته تکاب- تخت سلیمان و 18 کیلومتر در جاده خاکی از طریق آبادیهای شیرمرد، احمدآباد، آلچالوز، زره شوران میسر میباشد. پس از عبور از آبادی زرشوران درمحل تلاقی رودخانههای زره شوران و بخیربولاغی راه خاکی دوشاخه میشود، راهی که به سمت چپ (شمال) منشعب میشود و به آبادی آق اطاق و راهی که به سمت شرق منشعب میشود به معدن زرنیخ زرهشوران میرسد. راه قدیمی معدن زرنیخ از زرشوران تا معدن که از کوهستان عبور کند و در حال حاضر متروکه میباشد و بجز راه خاکی جدیدی که به سمت درهمال و درهسی جهت اکتشافات معدنی احداث شده است راه دیگری در منطقه مورد مطالعه وجود ندارد. [1]در شکل 1-1 موقعیت جغرافیایی و راههای دسترسی به معدن زرشوران آمده است. شکل 1-1- موقعیت جغرافیایی و راههای دسترسی به معدن زرشوران [20] چهارگوش محدوده معدن طلای زرشوران، در مستطيلي به مختصات جدول 1-1 محصور ميشود که نسبت به شمال جغرافيايی حدود 45 درجه چرخش دارد ( در سیستم مختصات WGS84 و زون UTM 38). [2] جدول 1-1- مختصات چهارگوش معدن طلای زرشوران [2]DCBA6920046914226900866906584065486406491140662594066835 1-3- شرایط آب و هوایی منطقه و پوشش گیاهی منطقهمحدوده معدنی زرشوران واقع در ارتفاعات تاقدیس ایمانخان است که ارتفاع متوسط آن از سطح دریاهای آزاد در حدود 2300 متر میباشد. این امر باعث بارش نزولات جوی به صورت باران و به خصوص برف در محدوده گردیده و عملاً هوای منطقه در ردهبندی هوای سرد و کوهستانی قرار میگیرد. لذا با توجه به وضعیت آب و هوایی، عملیات معدنی در محدوده در چهار ماه از سال به دلیل سردی هوا و یخبندان مقدور نمیباشد. سردترین ماه سال بهمنماه میباشد که حداقل میزان دما به 32- درجه سانتیگراد میرسد و همچنین گرمترین ماه تیرماه است که حداکثر دما در این ماه به 44 درجه بالای صفر میرسد. با توجه به دادههای آماری سازمان هواشناسی کشور، پرباران ترین فصل بارندگی بهار و کم بارانترین فصل تابستان میباشد. به طور کلی ریزش برف از اواخر آبان ماه شروع میشود و تا اوایل فروردین ادامه میيابد. میانگین بارش در این منطقه حدود 434 میلیمتر و ایام یخبندان 120 روز در سال است.[2]ارتفاعات و درههای مجاور معدن زرشوران، دارای پوشش گیاهی میباشد و در داخل درهها اغلب به علت وجود آبهای جاری و چشمه سارها، چمنزارهای کوچک متعددی بوجود آمده است که بیشترین آنها در دره بخیربولاغی و دره بالدرقانلو قابل مشاهدهاند (شکل 1-2). گیاهان منطقه متنوع بوده و بیشتر از نوع گیاهان خاردار هستند که در فصل پاییز باعث کندی حرکت و انجام عملیات صحرایی میگردند و احتملاً وجه تسمیه تیکان تپه (تپه خاردار) که نام قدیمی تکاب بوده است به علت وجود همین گیاهان خاردار میباشد. [1]شکل 1-2- نمایی از پوشش گیاهی منطقه زرشوران 1-4- مورفولوژی منطقه مورد مطالعهارتفاع متوسط كانسار از سطح دريا 2350 متر ، حداقل ارتفاع در محل تلاقي دو آبراهة معدن زرشوران و بخيربولاغي، 2200 متر و حداكثر ارتفاع در قلة كوه چالداغ، برابر 2796 متر ميباشد. بلندترين ارتفاع منطقه تكابكوه بلقيس با ارتفاع 3332 متر ميباشد كه حدود 18 كيلومتري شرق- جنوب شرق كانسار واقع شده است. [2]رودخانههای عمده این ناحیه که همگی پس از طی مسافتی به رودخانه زرینه رود ریخته و سپس وارد دریاچه ارومیه میشود عبارتند از رودخانه بخیربولاغی که جهتی از شمال به جنوب داشته و در نزدیکی معدن آنتی موان و زرنیخ بالدیرقانلو با رودخانهای به همین نام که از کوههای آدگوزل و نوروزعلی سر چشمه گرفته و جهتی از غرب به شرق دارد یکی شده و پس از طی مسافتی در جنوب کوه چالداغ به رودخانه زرشوران که از ارتفاعات کوه ایمان خان و چالداغ سر چشمه میگیرد می پیوندد. آب عمده رودخانه زرهشوران از چشمه بخیر بولاغی و چشمههای بالدیرقانلو و آبی که از تونل معدن زره شوران خارج میشود تأمین میگردد. از دیگر رودخانههای منطقه میتوان به رودخانههای کربلایی عباس و مال درهسی که فصلی هستند، اشاره کرد. [1] 1-5- ویژگیهای انسانی و اقتصادی منطقهبه لحاظ مردم شناسی، ساکنان روستاهای نزديک به محدوده از دو قوم ترک و کرد میباشند که با هم اختلاط نژادی نيز پيدا کردهاند. نزديکترين روستا به محدوده همان روستای زرشوران بوده که سکنهی آن تماماً از قوم ترک ميباشند ولی در نزدیکی آن روستای آلوچلو قرار دارد که ساکنان آن کرد هستند. تمامی روستاها و محله های کرد نشین اهل تسنن و ترکهای ساکن این منطقه اهل تشیع میباشند.[7]