در نیمه دوم قرن سوم هجری در شهر نیشابور فرقه‌ای از فرق صوفیه که ملامیه یا ملامتیه نامیده می‌شدند، ظهور کرد. قرن سوم در تاریخ تصوف اسلامی، عصر ورع و تقوا و پارسایی حقیقی به شمار است و از امتیازات و مشخصات آن روزگار رواج زهد و تقوا و پارسایی واقعی است. در این اثر موارد و تشابه و وجوه اختلاف بین تعالیم و معانی اساسی «تصوف»، «فتوت» و «ملامتیه» بیان شده است. نویسنده در این كتاب ارتباط و پیوستگی فتوت و تصوف را تا ظهور ملامیته یعنی اوایل قرن سوم هجری بررسی می‌كند.