فهرست مطالب1- مقدمه و كليات. 21-1- مقدمه. 21-2- تشریح و بیان موضوع. 41-3- ضرورت انجان تحقیق. 51-4- فرضیات تحقیق71-5- اهداف اساسی از انجام تحقیق. 71-6-محدودیت های انجام تحقیق. 71-7- محتوای تحقیق82- ادبیات و پیشینه تحقیق2-1- مقدمه. 102-2- ارزیابی عملکرد. 102-2-1- مقدمه. 102-2-2- پیشینه ارزیابی عملکرد و بررسی دیدگاههای مختلف 112-2-3- معیارها و تکنیکهای ارزیابی و اندازهگیری عملکرد132-2-3-1- معیارهای ارزیابی عملکرد132-2-3-2- تکنیک های شناخته شده در ارزیابی عملکرد142-2-3-3- تکنیکهای اندازه گیری عملکرد202-3- معرفی DEA ، ANNs و Neuro/DEA 242-3-1- معرفی اجمالی DEA262-3-1-1- مدل نسبت CCR272-3-1-2- روش اندرسون-پیترسون282-3-2- معرفی ANN282-3-2-1- آموزش شبکه292-3-2-1-1- الگوریتم های یادگیری شبکه302-3-2-2- تناسب انتخاب ساختار با موضوع مساله312-3-2-3- ساختار شبکه های عصبی332-3-2-3-1- شمای کلی382-3-2-4- چگونگی پردازش اطلاعات در واحد های پردازشگر392-3-2-5- شبکههای پرسپترون432-3-3- مدل ترکیبی شبکههای عصبی و تحلیل پوششی داده ها (Neuro/DEA) 432-3-3-1- خواستگاه استفاده از مدل ترکیبیNeuro-DEA432-4- پیشینه تحقیق453- روش تحقیق3-1- مقدمه. 513-2- جامعه آماری. 513-3- شیوه گردآوری اطلاعات. 513-4- مراحل انجام تحقیق. 513-5-مدلهای تحلیل پوششی دادهها53 3-5-1- مدلهای ورودیمحور. 533-5-1-1-مدل مضربی CCR ورودی محور. 533-5-1-2-مدل پوششی CCR ورودیمحور. 543-5-2-مدلهای خروجیمحور553-5-2-1-مدل مضربی CCR خروجی محور563-5-2-2- مدل پوششی CCR خروجی محور563-6- ارزیابی و تحلیل کارایی شرکت شهرکهای صنعتی با رویکرد تحلیل پوششی دادهها(DEA) (مدل مضربی CCR خروجیمحور) 563-7- روش اندرسون-پیترسون برای رتبه بندی واحدهای کارا583-8- دلایل استفاده از مدل CCR در مقایسه با مدل BCC593-9- دلایل استفاده از مدل خروجی محور در مقایسه با مدل ورودی محور603-10- ساختار شبکه 603-11- الگوریتم تحلیل کارایی634- محاسباتویافتههایتحقیق4-1- معرفی حوزه تحقیق. 664-1-1- سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران. 664-1-2- معرفی استان مازندران. 684-2- نتایج تحقیق. 705- نتيجه‌گيريو پیشنهادات5-1- نتيجه گيري. 795-2- تحقيقات آتي. 79 فهرست اشکالشكل (2‑1) روش وصل نقاط حدی. 23شكل (2‑2) یک واحد تصمیم گیرنده به همراه ورودی و خروجیها 27شكل (2‑3) مشخصات یک واحد تصمیم گیرنده. 27شكل ( 2‑4)نرون تک ورودی. 34شكل (2‑5) نرون با بردار ورودی. 35شكل (2‑6) شبکه تک لایه با S نرون. 36شكل (2‑7) فرم فشرده شده یا ماتریسی شبکه تک لایه باS نرون 36شكل (2‑8) شبکه پیش خور دو لایه. 37شكل (2‑9) فرم ساده شده شبکه پیش خور دو لایه میانی. 38شكل (2‑10) پرسترون تک لایه. 42شكل (3‑1) ورودی و خروجیهای شهرک صنعتی jام. 56شكل (3‑2) فلوچارت الگوریتم تحلیل کارایی. 64شکل(4-1) مقایسه کارایی محاسبه شده توسطDEA وNeuro-DEA. 74شکل(4-1) مقایسه رتبه بندی انجام شده توسطDEA وNeuro-DEA. 74 فهرست جداولجدول (2‑1) تفاوت های دو نگرش نوین و سنتی ارزیابی عملکرد 12جدول (2‑2) ماتریس ارزیابی عملکرد. 16جدول (2-3) توابع محرک با علائم قراردادی. 34جدول (2-4) نتایج تحقیقات موجود در مقاله ، تحلیل کارایی فنی پالایشگاههای نفت کشور. 45جدول (3‑1) شهرکهای صنعتی مورد بررسی و مطالعه پژوهش. 51جدول (3‑2) مشخصههای متغیرهای تصمیم. 56جدول (3‑3) پارامترهای مدل بر حسب مشخصههای تعریف شده. 57جدول (3‑4) متغیرهای تصمیم. 57جدول (3‑5) ساختار شبکه مورد استفاده در الگوریتمNeuro-DEA.. 60جدول (3-6) درصد تغییرات ورودیها و خروجیهای هر شهرک صنعتی 61جدول (4‑1) کارایی محاسبه شده توسط DEA در سال 90 و 91 و کارایی پیشبینی شده توسط Neuro-DEA در سال9071جدول (4‑2) رتبه بندی واحدها توسط DEA در سال 90 و 91 و رتبه بندی پیشبینی شده توسط Neuro-DEA در سال 91. 72جدول (4‑3) میانگین کارایی واحدها در ده اجرای شبکه عصبی 74جدول (4‑4) معیارهای ورودی و خروجی مربوط به هر شهرک صنعتی در سال 91. 75جدول (4‑5) معیارهای ورودی و خروجی مربوط به هر شهرک صنعتی در سال 91. 76 فصل اول : مقدمه وکلیات تحقیق 1- مقدمه و کلیات1-1- مقدمهدر سالهای اخیر در اغلب کشورهای جهان برای ارزیابی عملکرد نهادها و دیگر فعالیتهای رایج در زمینههای مختلف، کاربردهای مختلفی از تحلیل پوششی دادهها (DEA) دیده شده است. علت مقبولیت گستردهتر روش DEA نسبت به سایر روشها، امکان بررسی روابط پیچیده و اغلب نامعلوم بین چندین ورودی و چندین خروجی است که در این فعالیتها وجود دارد. [1] در سال 1957 فارل[1] با استفاده از روشی مانند اندازهگیری کارایی در مباحث مهندسی اقدام به اندازهگیری کارایی برای یک واحد تولیدی نمود. موردی که فارل برای اندازه گیری کارایی مد نظر قرار داده بود شامل یک ورودی و یک خروجی بود. مطالعه فارل شامل اندازهگیری "کاراییهای فنی" و "تخصصی" و "مشتق تابع تولید کارا" بود. فارل مدل خود را برای تخمین کارایی بخش کشاورزی آمریکا نسبت به سایر کشورها مورد استفاده قرار داد. بااین وجود، او در ارائه روشی که دربرگیرنده ورودی و خروجی های متعدد باشد، موفق نبود.چارنز، کوپر و رودز دیدگاه فارل را توسعه داده و مدلی را ارائه کردند که توانایی اندازه گیری کارایی با چندین ورودی و چندین خروجی را داشت. این مدل تحت عنوان "تحلیل پوششی دادهها" نام گرفت و ابتدا در رسالهی دکتری ادوارد رودز[2] و به راهنمایی کوپر[3] تحت عنوان "ارزیابی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مدارس ملی آمریکا" در سال 1976 در دانشگاه کارنگی مورد استفاده قرار گرفت و در سال 1978 در مقاله ای تحت عنوان "اندازهگیری کارایی واحدهای تصمیم گیرنده" ارائه شد.از آنجا که این مدل توسط چارنز[4] ، کوپر و رودز [et al,1987 Charnes] ارائه گردید، به مدل CCR که از حروف اول نام افراد فوق تشکیل شده است معروف گردید. هدف در این مدل اندازه گیری و مقایسه کارایی نسبی واحدهای سازمانی مانند مدارس، بیمارستان ها، شعب بانک، شهرداریها و ... که دارای چندین ورودی و خروجی شبیه به هم باشند است. [2]مارشال[5] اولین کسی بود که اهمیت محلی کردن صنایع را به توسعه ناحیه ای صنعت مدرن مرتبط ساخت. او نتیجه گیری کرد که بنگاهها یا کارخانهها قادرند تا تعدادی از مولفههای تولید مانند زمین، نیروی انسانی، سرمایه، انرژی، و حمل و نقل را از طریق تراکم به اشتراک گذارند. یافتههای ماشال به مفهوم اقتصاد خارجی منجر شد.[27]و[37] کارخانههای تولیدی مجاور هزینههای تولید و هزینههای معاملات را از طریق مشارکت در زیر بنا ، نیروی کار ماهر ، منابع تولیدی در ناحیه کاهش می دهند. بنابراین اقتصاد خارجی و کاهش هزینه معاملات، فاکتور اصلی در تشکیل خوشه های صنعتی می باشد.وقتی خوشه های صنعتی تخصصی سازی تولید و نزدیکی جغرافیایی بخش های مربوط را به دست می دهد، آنها تکنولوژی خارجی را تولید می کنند که به تولید کنندگان در منطقه کمک میکند . در حالی که عملیات سیستم تولید محلی تخصصی سازی تولید کننده را تقویت می کند و رابطه ی بین تولید کنندگان محلی و موسسه های محلی نزدیکتر می گردد.[20] یکی از منابع رقابتی بودن ناحیه ای عملیات سیستم تولید محلی می باشد.[19] چنین ویژگی های حیاتی اقتصاد محلی، گاهی نمی تواند در ناحیه های دیگر ایجاد یا تکرار شود . به عبارت دیگر فعالیت اقتصادی تولید کننده ها به وسیله محدودیت های ناحیه ای تحت تاثیر قرار می گیرد[21],و چنین رشد بزرگی در یک موقعیت مکانی به شدت محلی شده، می تواند مرتبط با محیط خاصی که مولفه های تولید را نگه می دارد به نام جاذبه ی فضایی باشد .[22]بنابراین فضای فعالیت صنایع قطعاً شامل موهبت های طبیعی می باشد مانند نیروی انسانی و منافع فرصت که منجر به تولید کنندگان مستقر در همان ناحیه صنعتی می شود. به دلیل علم سرازیر شده ، پویایی نیروی انسانی، فواید اعتماد دو جانبه و ارزش های مشترک در گروه، این شرکت ها عملکرد اقتصادی بهتری را نسبت به تولید کنندگان خارج از ناحیه صنعتی تجربه می کنند.[23] به علاوه مرتبط کردن مهارت ها، اشتراک اطلاعات ، قوانین گروه ، سیستم و نیروی انسانی در یک ناحیه صنعتی برای توسعه صنعت در محل و افزایش رقابتی بودن محل ، بسیار مهم است.بر اساس مفاهیم مارشال در ناحیهی صنعتی و تئوری که تولیدکنندگان واقعاً از تراکم در مناطق صنعتی یکسان سود می برند ، سیاست های صنعتی دولتی اغلب صنایع خاص را تشویق به جمع شدن در یک ناحیه ی خاص می کند ، در واقع سیاستهای دولت می تواند به طور فعالی صنایع خاص را تشویق کند، توسعه ناحیه ای روستایی و شهری را تنظیم کند ، و شبکه همکاری تشکیل دهد، و مهمتر از همه توسعه صنعتی در ناحیه داده شده را هدایت کند.[24] توسعهی شهرکهای علمی و صنعتی مثالی از چنین سیاستهایی است. همانطور که در بحث ناحیه ی صنعتی اشاره شد، شبکهی ایجاد شده از طریق شهرک صنعتی، موهبتهای ناحیه را به طور مثبتی تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین همکاری در تقویت اقتصاد ناحیه بسیار مورد توجه است.[17]نگاهی کوتاه به ساختار نظام اقتصادی کشور های مختلف، ما را با اهمیت و جایگاه شرکت ها و بنگاه های کوچک و متوسط و شهرکها و نواحی در برگیرندهی آنها بیشتر آشنا خواهد کرد.هر سازمان به منظور آگاهی از میزان مطلوبیت و مرغوبیت فعالیت های خود به خصوص درمحیطهای پیچیده و پویا نیاز مبرم به نظام ارزیابی دارد. از سوی دیگر فقدان وجود نظام ارزیابی و کنترل در یک سیستم به معنای عدم برقراری ارتباط با محیط درون و برون سازمان تلقی می گردد که پیامد های آن کهولت و در نهایت مرگ سازمان است. ممکن است بروز پدیده مرگ سازمانی به علت عدم وقوع یکباره آن از سوی مدیران عالی سازمان ها احساس نشود. اما مطالعات نشان می دهد فقدان نظام کسب بازخورد امکان انجام اصلاحات لازم برای رشد، توسعه و بهبود فعالیتهای سازمان را غیر ممکن می نماید، سرانجام این پدیده مرگ سازمانی است.[3]لذا با شناخت آماری شهرکها و رتبه بندی آنها و مقایسه نتایج حاصله با اهداف و چشم اندازهای شرکت شهرکهای، امکان بررسی عملکردی میسر میگردد که آن هم به نوبهی خود در جهت تدوین راهکارهای موثر برای حرکت در مسیر توسعه بخش صنعت به کار میآید. 1-2- تشریح و بیان موضوعاز آنجایی که تحلیل پوششی دادهها کارایی متفاوتی در طول زمان ارائه میدهد و به هیچ پیشفرض اولیه ای درباره مرز کارایی نیاز ندارد لذا در میان تمام روشهای ارزیابی عملکرد، DEA در سازماندهی و تحلیل دادهها بهترین روش است. اما DEA قادر به تفکیک کارایی همهی شرکتها از یکدیگر نیست دلیل این موضوع کم بودن تعداد واحدهای تصمیم گیرنده نسبت به تعداد ورودی و خروجیها است. هرچه این نسبت بیشتر باشد، مدل قدرت تفکیکپذیری بالاتری خواهد داشت. در صورتی که این رابطهی تجربی بین تعداد واحدهای تصمیم گیرنده ([6]DMUs ) و ورودیها و خروجیها برقرار باشد، قدرت تفکیک پذیری مدل مناسب است:m : تعدادورودیهای هر DMUs : تعداد خروجیهای هر DMUn : تعداد DMU هالذا از آنجایی که روش تحلیل پوششی داده ها در صورت کم بودن تعداد واحد های تصمیم گیرنده (DMU ) با توجه به تعداد ورودی و خروجی ها قادر به تفکیک واحد های تصمیم گیری نمی باشد و در واقع مدل های پایه ای DEA قادر به رتبه بندی کامل واحد ها نیستند، سعی میشود تا از تلفیق تحلیل پوششی داده ها و شبکه های عصبی مصنوعی به منظور اندازه گیری عملکرد واحدهای تصمیم گیرنده استفاده شود به نحوی که مشکل مذکور برطرف گردد.در این پژوهش سعی شده است معیارهای ارزیابی عملکرد شهرکهای صنعتی استان مازندران تعیین گردد و با استفاده از مدل ترکیبی Neuro-DEAبا اندازه گیری کارایی شهرکهای صنعتی این استان و تعیین شهرکهای کارا و ناکارا و همچنین رتبه بندی شهرکها به بهینه سازی شرکت شهرکهای صنعتی استان مازندران از طریق ارزیابی عملکرد کمک گردد.1-3- ضرورت انجام تحقیقبا توجه به اهمیت کارایی در پیشبرد اهداف یک سازمان ، بررسی همه جانبه آن به ویژه تحلیل ابعاد ریاضی آن به عنوان معیاری برای سنجش عملکرد ، ضرورتی اجتناب ناپذیر می باشد . لذا محاسبه ی کارایی، ارزیابی و رتبه بندی تمام شعب و ادارات زیر مجموعه یک خدمت یا صنعت امری ضروری است ، و لازم است حداقل سالی یکبار عملکرد آنها را بر اساس اصول علمی مورد ارزیابی قرار داد.آشنایی با مزایای صنایع کوچک، ما را با اهمیت و جایگاه شهرکها و نواحی صنعتی آشنا خواهد کرد.شرکت های کوچک از انعطاف پذیری بیشتری برخوردار بوده و کار آفرینی، خلاقیت و نوآوری بیشتری در آنها صورت میپذیرد. این شرکت ها راحتتر میتوانند خود را با تغییرات پرشتاب محیطی تطابق داده و نسبت به مولفه های محیطی همچون عوامل اقتصادی، اجتماعی، تکنولوژیکی، سیاسی و قانونی سریعتر واکنش نشان دهند.علاوه براین صنایع کوچک عامل جذب و اشتغال بخش عظیمی از جمعیت کشورها و آموزش و تربیت نیروی کار ماهر هستند. تامین نیروی انسانی متخصص برای شرکت های بزرگ ، غالبا ً توسط صنایع کوچک صورت می گیرد . این مسئله به صورت یکی از مشکلات کنونی این گونه بنگاه ها درآمده است، زیرا غالب افراد متخصص پس از کسب تجربه در شرکت های کوچک ، جذب صنایع بزرگتر و جذابتر می شوند.از آنجا که صنایع کوچک در مقایسه با صنایع بزرگ، باسرمایه کمتری می توانند ایجاد اشتغال کنند، تعداد مشاغلی که این دسته از شرکت ها ایجاد می کنند بیشتر از شرکت های بزرگ است.جذب و پذیرش کارکنان با شرایط خاص در این بنگاهها با سهولت بیشتتری صورت می گیرد. این شرکت ها توانسته اند امکان اشتغال برای افراد جوان، سالمندان، زنان، کارکنان پاره وقت و حتی افراد معلول نیز فراهم کنند.در این گونه بنگاه ها به راحتی می توان بدون نیاز به برنامه ریزی و تغییرات گسترده در ساختار، گروه های میان وظیفه ای یا گروه های کاری با ترکیبی از متخصصان مختلف را گردهم آورد.