فهرست مطالبفصل 1:171-1-مقدمه. 181-2-طرح مسئله. 181-3- اهمیت وضرورت تحقیق.. 211-4- هدف پژوهش... 221-5- پیشینه تحقیق.. 231-5-1- تاریخ غیرمفهومی.. 261-5-2- رویکردگذارمحور: تهران در ابهام آبادی یا کلانشهر. 281-5-2-1- نوستالژیک: میل به شهری که دیگر نمی تواند باشد. 301-5-2-2- یوتوپیک: شهر در سایه ی شهر فرنگ... 321-5-3- خلط مفهومی پدیده شهر. 341-5-4-کژنمایی شهر در دوگانه ی عرصه ای زیسته یا فضایی نمادین.. 361-5-5-تقلیل شهر به سیما و کالبد. 381-6- موخره41فصل2. 422-1-مقدمه. 432-2- تعریف مفاهیم. 432-2-1-شهر. 442-2-1-1- شهر به مثابه ی متن.. 462-2-1-2- شهر به مثابه ی فضایی نمادین؛ شهر، رویداد، نمادها472-2-2-گفتمان. 482-2-2-1- گفتمان مسلط : گفتمان مبتی بر دانش- قدرت... 502-2-2-2-گفتمان و ایدئولوژی.. 512-2-2-3-گفتمان مدرنیزاسیون آمرانه. 522-2-2-4-شهر و گفتمان مدرنیزاسیون. 542-2-2-5-روایت گفتمانی به مثابه روایتی تاریخی.. 552-2-3-حافظه. 572-2-3-1-انواع به خاطر آوردن. 582-2-3-2-اهمیت حافظه. 592-2-3-3-تاریخ تکوین حافظه. 602-2-3-4-رویکردهای مربوط به حافظه. 622-2-3-5-حافظه و زمان. 702-2-3-6-حافظه و تاریخ.. 712-2-3-7-گسست: تداوم تاریخی از خلال تداوم در حافظه. 732-2-5-مفهوم تجربه. 752-2-6-مکان. 772-2-6-1-حافظه، تداعی، مکان. 792-2-7-مفهوم درون ماندگاری.. 802-2-8- مقتضیات کلان شهر. 822-2-8-1-فاصله گیری زمانی-مکانی.. 832-2-8-2-مفهوم از جاکندگی گیدنز. 852-2-8-3- بی نشانی در کلانشهر. 872-3- موخره92فصل 3. 953-1-مقدمه. 963-2- مولفه های شهر در مقام متن.. 1013-3- موخره106فصل 4:1074-1- مقدمه. 1084-2-تاریخ تکوین تهران. 1094-2-1-تهران: دهی کوچک... 1104-2-2- دارالخلافه ی ناصری.. 1164-2-3-چهل سال سکوت تحولات شهری.. 1224-3- تهران: پایتخت، مدرن می شود.1274-3-1- تهران ناصری.. 1324-3-1- مناسبات و ساخت شهری دارالخلافه ناصری:134فهرست نقشه هانقشه شماره4- 1- روندتوسعه و تکوین تهران از ابتدا تاکنون. 109نقشه شماره 4-2- ساخت شهر تهران در دوره صفویه و زندیه. 112نقشه شماره 4- 3- نقشه دارالخلافه تهران، تهیه شده توسط برزین (جهانگردروسی) به سال 1269 ه.ق 114نقشه شماره 4-4: ساخت شهرتهران از آغاز دوره قاجار تا زمان ناصرالدین شاه115نقشه شماره 4- 5- نقشه دارالخلافه ناصری،تهیه شده توسط کرشیش (استاد اتریشی دارالفنون، 1274 ه.ق) 118نقشه شماره4- 6- نقشه دارالخلافه ناصری بعد از توسعه دروازه‌ها، تهیه شده توسط نجم الملک، به سال 1309 ه.ق 120نقشه شماره4-7- ساختار شهر تهران در دوره سلطنت پهلوی اول فهرست جداولجدول شماره 4-1- تاسیس کارخانجات پهلوی اول. 166جدول شماره 4-2–بانک های تاسیس شده در دوره پهلوی اول. 168جدول شماره 4-3- مکانهای جدید (احداث مراکز دولتی، خدماتی و فرهنگی)168جدول شماره4-4- توسعه شهر در نتیجه احداث خیابانها181جدول شماره 4-5- میدانهای قدیم و جدید در دوره پهلوی اول. 186جدول شماره4-6- فراوانی اماکن در سطح نواحی ده گانه. 200جدول شماره 4-7–نسبت مکانهای تازه تاسیس دوره پهلوی اول با مکان های پیشین.. 240جدول شماره4-8- تصویب قوانین جدید در دوره پهلوی اول طرح موضوع این پژوهش به دنبال نقد رویکردهای غالب موجود در خصوص شهر تهران، ضرورت یافت. در این فصل با تاکید بر موانع تولید دانش نظری و فقدان مبانی بینشی در حوزه مطالعات شهر در شرایط کنونی، نگاهی اجمالی بر رویکردهای رایج متون نگاشته شده اعم از مهندسی شهری، تاریخ شهر و شهرسازی خواهیم داشت. «فقدان تئوری سازی در حوزه ی شهر در ایران، تنها به منابع تاریخی و آثار گذشته محدود نمی شود، فقر پژوهش های معاصر مشهود است و اساسا منابع موجود در این زمینه از شمار انگشتان دست تجاوز نمی کند»(پیران،65:1384).بنابراین، به واسطه ی بررسی ادبیات موجود، نشان خواهیم داد که با فقدان متونی تبیین گر درباره ی شهر مواجه ایم و این امر مانع از شناخت درون بود پدیده ی شهر خواهد شد. به همین جهت با طرح مسئله ی پژوهش پیش رو در پی توضیح بینشی جدید مبتنی بر صورت بندی مدلی مفهومی خواهیم بود تا از این رهگذر، در فصل های بعدی لحظه ی مواجهه ی شهر با مدرنتیه و در پی آن چگونگی شرایط و مقتضیات تحقق تاریخی مفهوم غربی «کلان شهر» تهران را در بستر اجتماعیش بررسی کنیم و شهر- در اینجا تهران- را در مقام یک متن فراتر از کالبد، به مثابه ی نظام تداعی گر معانی و واجد حافظه ای هویت بخش مورد توجه قرار دهیم.نگاه غالب درخصوص هویت تهران امروز، همواره نافی حضور گذشته ای در اکنون آن بوده است. تا آنجا که منازعه بر سر هویت و تاریخ تهران در ادبیات پژوهشی موجود، قویاٌ تهران را به مثابه ی نوعی هستی نامتعین و سیال نمایانده است که گذشته ی خود را به یاد نمی آورد. در نمونه ای از این متون، ناصر زادرفیعی در مقاله ی «فرایند اجتماعی- فضایی هویت شهر»، به طور کلی شهر را تجلی گاه اندیشه انتزاعی و اجتماعی، مظهر زندگی و منبع نمادین خاطرات و تصورات و تعلقات ما می داند و معتقد است وجه فرهنگی و انسانی شهر-تهران- آسیب دیده، دلبستگی و خاطره ای برنمی تابد و ما را نیز نمی نمایاند. (زاد رفیعی، 10:1384) در مقابل این رویکرد، آنچه نگارنده را بر آن داشته است تا تفسیری تازه بر تهران عصر رضاخانی بگمارد، امکان دسترسی به گذشته ی تهران است نه در رابطه ای بلاواسطه با تاریخ توصیفی و مکتوب آن به منزله ی واقعیت تاریخی موجود از آن و نه در آنچه شهرسازان از کالبد فیزیکی و ریخت شهر نگاشته اند. بلکه در تفسیری مبتنی بر چگونگی حفظ موجودیت تهران، درون حافظه ی این شهر است.