کلیدواژه: کارآفرینی، بهره وری، منابع انسانی، مهارت های کارآفرینانه، شرکت نفت. فهرست مطالبچکیده. جفصل اول. 11-1- مقدمه. 21-2- بیان مساله. 31-3- ضرورت تحقیق. 51-4- اهداف تحقیق. 71-4-1- اهداف کلی. 71-4-2- اهداف جزئی. 71-5- فرضیه های تحقیق. 71-5-1- فرضیه اصلی. 71-5-2- فرضیه های فرعی. 81-6- قلمرو تحقیق. 81-7- تعریف متغیرهای تحقیق. 91-7-1- تعریف مفهومی متغیرهای تحقیق. 91-7-2- تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق. 10فصل دوم. 122-1 مقدمه. 132-2 مبانی نظری. 142-2-1 کارآفرینی. 142-2-1-1 ويژگيهايسازمانهايكارآفرين. 192-2-1-2 كارآفرينيسازمانی. 192-2-1-3 تعاریف کارآفرینی سازمانی. 192-2-1-4 الگوهايكارآفرينيسازماني. 212-2-1-5 ابعادكارآفرينيسازماني. 212-2-1-6 عواملمؤثربركارآفرينيسازماني. 222-2-1-7 ویژگیهايکارآفرینان. 222-2-1-8 مهارت های کارآفرینی. 292-2-2 بهره وری. 342-2-2-1 بهرهوريچيست؟. 342-2-2-2 تعريفبهرهوري. 342-2-2-3 جریان تکامل مفهوم بهره وری در اقتصاد. 362-2-2-4 دیدگاههای مختلف در مورد بهره وری. 372-2-2-5 انواع شاخصهای اصلی بهره وری. 402-2 -2-6 مزایا و محدودیتهای کاربردی. 402-2 -2-7 مدلها و رویکردهای بهبود بهره وری. 432-2 -2-8 مدل جامع مدیریت عوامل موثر بر بهره وری نیروی انسانی. 462-2 -2-9 اهميتبهرهوري. 502-2 -2-10 عواملپنجگانهمؤثربربهرهوري. 502-2 -2-11 شاخصهای ارزیابی بهره وری نیروی کار. 522-2-2-12 نقش منابع انسانی و نیروی کار. 542-2 -2-13 بهره وری و راهبرد منابع انسانی. 552-2 -2-14 توسعه منابع انسانی. 552-2 -2-15 عواملمؤثربربهره ورينيرويكار. 572-2 -2-16 عوامل موثر بر بهره وری نیروی کار به منظور ارائه مدلهای مربوطه 592-2 -2-17 تأثيرحقوقودستمزدبربهره وري. 632-2 -2-18 مشاركتوبهره وري. 642-2 -2-18-1 مديريتمشاركتي. 642-3 پیشینه تجربی. 652-3-1پیشینه داخلی. 652-3-2پیشینه خارجی. 702-4- چهارچوب مفهومی پژوهش. 752-5-خلاصه فصل. 78فصل سوم. 793-1- مقدمه. 803-2- روش تحقيق. 803-3- جامعه آماري. 813-4- شيوه نمونهگيري و حجم نمونه. 813-5- روشهاي گردآوري اطلاعات. 823-6- پرسشنامه. 833-7- اجزاي پرسشنامه. 843-8- روايي پرسشنامه. 853-9- پايايي. 853-10- روشهاي آماري مورد استفاده. 873-11- خلاصه فصل. 89 فصل چهارم. 904-1- مقدمه. 914-2- تجزیه و تحلیل داده ها. 914-2-1- تحلیلهای توصیفی. 924-2-2- تجزیه و تحلیل استنباطی. 974-2-2-1- بررسی فرض نرمال بودن داده ها. 984-2-2-2- آزمون فرضیهها. 994-2-2-2-1- آزمون فرضیه اصلی. 994-2-2-2-2- آزمون فرضیه اول فرعی. 1004-2-2-2-3- آزمون فرضیه دوم فرعی. 1014-2-2-2-4- آزمون فرضیه سوم فرعی. 1024-2-2-2-5- آزمون فرضیه چهارم فرعی. 1034-2-2-2-6- آزمون فرضیه پنجم فرعی. 1044-2-2-2-7- آزمون فرضیه ششم فرعی. 1054-2-2-2-8- آزمون فرضیه هفتم فرعی. 1064-2-2-2-9- آزمون فرضیه هشتم فرعی. 1074-2-2-2-10- یافته های جانبی. 1084-3-خلاصه فصل. 116فصل پنجم. 1175-1- مقدمه. 1185-2- نتایج حاصل از فرضیه ها. 1185-2-1- نتیجه حاصل از فرضیه اصلی. 1185-2-2- نتیجه حاصل از فرضیه فرعی اول. 1195-2-3- نتیجه حاصل از فرضیه فرعی دوم. 1195-2-4- نتیجه حاصل از فرضیه فرعی سوم. 1195-2-5- نتیجه حاصل از فرضیه فرعی چهارم. 1205-2-6- نتیجه حاصل از فرضیه فرعی پنجم. 1205-2-7- نتیجه حاصل از فرضیه فرعی ششم. 1215-2-8- نتیجه حاصل از فرضیه فرعی هفتم. 1215-2-9- نتیجه حاصل از فرضیه فرعی هشتم. 1215-3- نتیجه گیری. 1235-4- کاربرد و پیشنهادات. 1255-4-1- پیشنهادات به مدیران شرکت. 1255-4-2- پیشنهادات به محققین آتی. 1265-5- محدودیت های تحقیق. 126پیوست. 128منابع و مآخذ. 138 فهرست جداولجدول2-1: مهارتهای کارآفرینی و میزان اهمیت هر کدام از آنها ...........................................................................................29جدول2-2: مهارت های فنی .....................................................................................................................................................31جدول 2-3: مهارت های مدیریتی ........................................................................................................................................... 32جدول2-4: مهارت های کارآفرینی .......................................................................................................................................... 32جدول2-5: مهارت های بلوغ شخصیتی ....................................................................................................................................33جدول 3-1- انتخاب حجم نمونه .............................................................................................................................................82جدول 3-2- طيف ليکرت ........................................................................................................................................................84جدول 3-3- اجزای پرسشنامه به تفکیک هر بعد .....................................................................................................................84جدول 3-5- پایایی پرسشنامه به تفکیک هر بعد ......................................................................................................................86جدول 4-1- فراوانی نمونه تحقیق بر حسب جنسیت ..............................................................................................................92جدول 4-2- فراوانی نمونه تحقیق بر حسب نوع قرارداد .........................................................................................................93جدول 4-3- فراوانی نمونه تحقیق بر حسب تحصیلات ..........................................................................................................94جدول 4-4- فراوانی نمونه تحقیق بر حسب سابقه ..................................................................................................................95جدول 4-5- فراوانی نمونه تحقیق بر حسب سن .....................................................................................................................96جدول 4-6- آزمون بررسی نرمال بودن دادهها .........................................................................................................................98جدول4-7- آزمون بررسی رابطه بهره وری و مهارت های کارآفرینانه ..................................................................................100جدول4-8- آزمون بررسی رابطه بهره وری و ریسک پذیری ............................................................................ ..................101جدول4-9- آزمون بررسی رابطه بهره وری و کانون کنترل ....................................................................................................102جدول4-10- آزمون بررسی رابطه بهره وری و نیاز به موفقیت .............................................................................................103جدول4-11- آزمون بررسی رابطه بهره وری و سلاست فکری .............................................................................................104جدول4-12- آزمون بررسی رابطه بهره وری و عملگرایی .....................................................................................................105جدول4-13- آزمون بررسی رابطه بهره وری و تحمل ابهام ...................................................................................................106جدول4-14- آزمون بررسی رابطه بهره وری و رویاپردازی ...................................................................................................107جدول4-15- آزمون بررسی رابطه بهره وری و چالش طلبی .................................................................................................108جدول 4-16- آزمون مقایسه میانگین یک جامعه برای مهارت های کارآفرینی و ابعاد آن ....................................................109جدول 4-17- آزمون مقایسه میانگین دو جامعه برای مهارت های کارآفرینی و بهره وری ..................................................113جدول 4-18- آزمون مقایسه میانگین دو جامعه برای ابعاد مهارت های کارآفرینانه ............................................................114 فهرست اشکال و نمودارشکل 1-1- مدل مفهومی تحقیق ...............................................................................................................................................4شکل 2-1: فرایند کارآفرینی از نظر فرهنگی و صفرزاده ...........................................................................................................22شکل2-2: بهرهوری از دیدگاه سیستمی ....................................................................................................................................37شکل 2-3 : مدل گودوین در مورد بهبود بهرهوری ...................................................................................................................44شکل 2-4: مدل هرشاور و راش ...............................................................................................................................................45شکل 2-5 : مدل جامع مدیریت یهرهوری نیروی انسانی ..........................................................................................................47شکل2-6: عوامل موثر بر بهرهوری ...........................................................................................................................................61شکل 2-7- مدل مفهومی تحقیق ..............................................................................................................................................77نمودار 4-1- فراوانی نمونه تحقیق بر حسب جنسیت ..............................................................................................................93نمودار 4-2- فراوانی نمونه تحقیق بر حسب نوع قرارداد .........................................................................................................94نمودار 4-3- فراوانی نمونه تحقیق بر حسب تحصیلات ..........................................................................................................95نمودار 4-4- فراوانی نمونه تحقیق بر حسب سابقه ..................................................................................................................96نمودار 4-5- فراوانی نمونه تحقیق بر حسب سن .....................................................................................................................97 فصل اولمقدمه و کلیات تحقیق 1-1- مقدمه با افزایش سرمایه رقبای جدید و ایجاد حس بی اعتمادی نسبت به شیوه های مدیریت سنتی در سازمان ها و نیز خروج کارکنان به علت قواعد خشک و رسمی شرکت ها، ضرورت کارآفرینی در سازمان ها جدی است. یکی از راههای توجه سازمان ها به کارآفرینی، استفاده از کارکنان خلاق و کارآفرین است. اهمیت این مقوله که در شرکت ها به آنجا رسیده است که برخی از صاحب نظران آن را یکی از عوامل تولید مانند سرمایه و کار می شناسند. به عبارت دیگر وضعیت اقتصادی کشور و ترکیب جمعیتی امروزه بیش از پیش ما را نیازمند یافتن زمینه های پیشرو در صحنه اقتصادی می کند و در این راستا ضرروت داشتن مدل، الگوها و راهکارهای مناسب به منظور آموزش، تربیت و استفاده بهینه از نیروی های فعال و کارآفرین بیشتر احساس می شود]36[. نکته اساسی در این مقوله، توجه به پروش این قابلیت ها در سازمان ها می باشد؛ چرا که این امر بر روی بسیاری از متغیرهای سازمانی از قبیل بهره وری تاثیر پررنگی دارد]57[از طرفی هر تحقیق، برای رسیدن به نتایج قابل اعتماد، ملزم به رعایت اصول و چارچوب های از پیش تعریف شده ای می باشد. در این پژوهش نیز محقق سعی کرده تا با رعایت این اصول، یافته های تحقیق خود را در 5 فصل تدوین و ارائه دهد. براین اساس، در فصل اول ، به اهداف و کلیاتی از موضوع مورد بررسی ، اشاره و در فصل بعد ، مبانی نظری موجود و پیشینه مرتبط به آن شرح داده شده است. در ادامه در فصل سوم ، روش تحقیق و شیوه تهیه پرسشنامه بیان و در فصل بعد ، به آزمون فرضیات تحقیق پرداخته شده است. در خاتمه نیز به نتایج تحقیق اشاره و بر اساس آن ، پیشنهاداتی به مدیران شرکت نفت خزرو محققان آتی ارائه گردیده است.در فصل اول، به تدوین بیان مساله، ضرورت تحقیق پرداخته می شود. سپس با توجه به مدل تحقیق، اهداف و فرضیات تحقیق، تبیین می گردد. در پایان نیز قلمروی تحقیق مشخص و متغیرهای تحقیق به صورت عملیاتی و مفهومی تعریف می گردد. 1-2- بیان مساله با توجه به نوآوری ها و دگرگونی های بی حد و حصر که جهان با آن مواجه است، سازمانهای موفق، تدابیر خاصی را برای استفاده از کلیه ظرفیت کارکنان خود اتخاذ کرده اند]22[. به طوری که نیروی انسانی توانا و کارآمد دارایی مهم و حیاتی برای سازمان به حساب می آید]104[ و به عنوان محور تحول و عنصر اساسی هر سازمانی به حساب می آید]14[. از این روی توانمند کردن و برانگیختن آن ها یکی از برنامه های راهبردی و حیاتی مدیریت هر مجموعه تلقی میشود. یکی از معیارهای سنجش در بهره گیری کامل نیروی انسانی، بهره وری منابع انسانی می باشد]109[. حدود دو قرن پیش برای اولین بار این واژه در فرهنگ اقتصادی مطرح شد و از آن به بعد و در بسیاری از نقاط جهان، بویژه در کشورهای صنعتی به عنوان یک طرز فکر و فرهنگ تلقی به آن توجه شد. هدف از بهبود بهره وري به حداكثر رساندن استفاده از منابع، نيروي انساني، تسهيلات و... به نحو علمي، كاهش هزينههاي توليد، گسترش بازارها، افزايش اشتغال و كوشش براي افزايش دستمزدهاي واقعي، به طوري كه به سود كارگر، مديريت و عموم مصرف كنندگان باشد]111[. به طور کلی بهره وری مفهومی است برای نشان دادن نسبت برون داد بر درون داد که در سه سطح فرد، واحد و سازمان بکار گرفته می شود]74[. در این تحقیق که در میان کارکنان شرکت نفت خزرانجام می شود، محقق قصد دارد تا در سطح فرد(کارکنان) به بررسی این مفهوم بپردازد. محقق این کار را توسط مدل آچیو(ACHIEVE) که توسط هرسی و گلداسمیت ارائه شده است، انجام داده است. این مدل شامل 7 بعد توانایی، وضوح، کمک، انگیزه، ارزیابی، اعتبار و محیط می باشد]73[. از طرفی محققان مدل های مختلفی را برای سنجش عوامل موثر بر بهره وری نیروی انسانی ارائه داده اند که به طور کلی می توان آن ها را به دو دسته عوامل داخلی و خارجی تقسیم کرد. از بین عوامل داخلی نیز دو دسته عوامل نرم افزاری و سخت افزاری وجود دارد که بر بهره وری تاثیر می گذارند. یکی از این عوامل نرم افزاری، توجه به مقوله کارآفرینی کارکنان سازمان می باشد که در تحقیقات مختلفی همبستگی آن با بهره وری کارکنان به اثبات رسیده است]111 و 74[. در واقع امروزه سازمان ها دریافته اند در صورتی می توانند از علوم جدید به طور مناسبی بهره ببرند که کارکنان آن ها قادر باشند تا به طور خلاقانه ای از این دانش در خدمت اهداف سازمان استفاده کنند. مفهوم کارآفرینی نیز برای اولین باردر مطالعات حوزه اقتصادی مطرح شد. به طوری کلی کارآفرینان را به افراد یا گروه هایی اطلاق کردند که به طور مستقل یا به عنوان بخشی از سیستم سازمانی، یک کسب و کار جدید را ایجاد می کنند و یا درون سازمان های موجود به ایجاد نوآوری و تجدید استراتژیک ترغیب می شوند]76[. محقق در این پژوهش از مدل بومی کردنائیچ(1388) برای سنجش مهارت های کارآفرینی کارکنان استفاده خواهد کرد که شامل 8 بعد ریسک پذیری، کانون کنترل، نیاز به موفقیت، سلاست فکری، عملگرایی، تحمل ابهام، رویا پردازی و چالش طلبی می باشد. لذا با توجه به آنچه گفته شد محقق در این تحقیق به دنبال آن است تا اولا معلوم کند که کارآفرینی و بهره وری کارکنان شرکت نفت خزربه چه میزانی می باشد؟ ثانیا نشان دهد که آیا بین کارآفرینی و 8 بعد این متغیر و بهره وری رابطه معناداری وجود دارد؟ کمکوضوحانگیزهارزیابیاعتبارمحیطبهره وریچالش طلبیمهارت های کارآفرینانهتواناییرویا پردازیتحمل ابهامعملگراییسلاست فکرینیاز به موفقیتکانون کنترلریسک پذیری شکل 1-1- مدل مفهومی تحقیق]78[. 1-3- ضرورت تحقیق سازمانها مجموعهای از عوامل انسانی، تکنولوژی، فنی، ساختاری، فرهنگی و دیگر عناصر محیطی هستند که در راستای تحقق مجموعه هدفهای از پیش تعین شده و مشترک در تعاملند. بدون شک با توجه به اینکه این هدفها و منافع افراد لزوماً برهم انطباق نداشته، شیوه مواجه مدیران در ایجاد تعادل، کاهش تعارض و استفاده بهینه از تواناییهای بالقوه افراد و عناصر حائز اهمیت است]64[. در این راستا کارکنان هر سازمان مهمترین جزء سازمان محسوب میشوند که بیتوجهی به خواست و تامین نیازهای مورد نظر آنها غیرقابل اجتناب است. مجموعه دستاوردهای علمی نشان میدهد که از سادهترین لوازم گرفته تا پیشرفته ترین فناوریهای پیچیده محصول خلاقیت و نوآوری اندیشمندانی بوده که طی سالهای متمادی بر اساس دانش و ارتقاء فکری انسان خلق شده است. بنابراین پایه اصلی ثروت هر کشور را منابع انسانی تشکیل میدهد که از آن بهعنوان عامل اصلی یاد میشود و منابع طبیعی و مادی به عنوان عوامل تبعی نامیده میشوند. با این شرایط، نقش منابع انسانی نه تنها در سطح سازمانی بلکه به صورت کلی از سطح یک واحد کوچک اقتصادی تا سطح ملی ارتقا و گسترش پیدا کرده است. از طرفی عدم توجه به این مفهوم برای هر سازمانی بجز ضررهای آشکار از قبیل از دست دادن منابع، سود، فرصت، افزایش هزینه های عملیاتی، کارمندیابی و ... ضررهای پنهانی را نیز ایجاد خواهد کرد که مهم ترین آن از دست دادن اعتبار و وجه سازمانی در نزد رقبا و مشتریان است. لذا اهمیت توجه به این مقوله در هر سازمانی از اهمیت والایی برخوردار می باشد]4[.