کلمات کلیدی : بورس اوراق بهادار ، پویایی سیستم ، نمودار علی حلقویفهرست مطالبفصل اول : مقدمه و کلیات تحقیق1-1 مقدمه ............11-2 بیان مساله ...........21-3 ضرورت تحقیق..........31-4 اهداف مدنظر تحقیق..........41-5 نوآوری تحقیق.......41-6 روش تحقیق..........51-7 محدودیت های تحقیق.......5فصل دوم : مرور ادبیات و پیشینه تحقیق2-1 مقدمه ..........72-2 بازار بورس اوراق بهادار تهران.............82-2-1 تاریخچه.......82-2-2 تعاریف..........................................................................................................122-2-2-1 بورس اوراق بهادار............................................................................122-2-2-2 سهم چیست ؟....................................................................................122-2-2-3 سرمایه گذاری...................................................................................122-2-2-4 انواع بازار .........................................................................................122-2-2-5 سال مالی...........................................................................................132-2-2-6 صورت سود و زیان............................................................................132-2-2-7 ترازنامه..............................................................................................14 2-2-2-8 سود هر سهم (EPS).........................................................................142-2-2-9 سود تقسیمی هر سهم (DPS)............................................................142-2-2-10 پیش بینی سود.................................................................................152-2-2-11 تعدیل سود......................................................................................152-2-2-12 قیمت پایانی سهم.............................................................................152-2-2-13 نسبت قیمت به درآمد........................................................................152-2-3 شاخص کل...................................................................................................162-3 پویایی سیستم .....................................................................................................192-3-1 مقدمه..............................................................................................................192-3-2 کلیات پویایی سیستم.......................................................................................202-3-3 اصول کلی در مورد دیدگاه سیستمی ..............................................................202-3-4 ابزارهای تفکر سیستمی ...................................................................................222-3-4-1 نمودار های علی حلقوی.......................................................................222-3-4-2 نمودار های حالت جریان.....................................................................232-3-5 فرآیند مدل سازی............................................................................................242-3-6 شبیه سازی.......................................................................................................272-4 پیشینه تحقیق........................................................................................................282-4-1 تحقیقات در زمینه بورس اوراق بهادار تهران........................................................28 2-4-2 تحقیقات در زمینه پویایی سیستم در ایران ..........................................................292-4-3 تحقیقات با روش پویایی سیستم در جهان............................................................31فصل سوم : مدل سازی پویایی بازار سهام3-1 مقدمه .................................................................................................................343-2 تعریف مساله.......................................................................................................343-2-1 ارزش معاملات.................................................................................................363-2-2 شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران...............................................................373-2-3 تورم.................................................................................................................393-2-4 تولید ناخالص داخلی........................................................................................443-3 فرضیه های دینامیکی...........................................................................................463-3-1 قیمت و تقاضای سهم.........................................................................................463-3-2 اختلاف قیمت سهم با ارزش واقعی....................................................................483-3-3 شاخص کل و سرمایه گذاری در بورس.............................................................493-3-3-1 بررسی تاثیر قیمت سهم های بزرگ بر شاخص کل...................................503-3-4 نوسان های شاخص کل و ریسک بازار..............................................................543-3-5 سرمایه گذاری در بورس و تولید ناخالص داخلی................................................553-3-5-1 بررسی رابطه تولید ناخالص داخلی و درآمد ملی........................................573-3-6 سپرده گذاری در بانک......................................................................................583-3-7 سرمایه گذاری در بازارهای موازی.................................................................593-4 نمودار علی حلقوی کل مدل..................................................................................61 فصل چهارم : شبیه سازی ، اجرای مدل و سناریوپردازی 4-1 مقدمه.................................................................................................................634-2 مدل قیمت سهام..................................................................................................634-2-1 اعتبار مدل.........................................................................................................664-2-2 تحلیل حساسیت و سناریو پردازی......................................................................664-2-2-1 مدت زمان سهامداری................................................................................674-2-2-2 تعدیل سود هر سهم...................................................................................684-2-2-3 تعدیل سود و تغییر زمان سهامداری...........................................................704-2-2-4 ورود سهامداران بزرگ به سهم.................................................................714-3 مدل کلی بورس اوراق بهادار...............................................................................734-3-1 اعتبار مدل بازار سهام.........................................................................................764-3-2 تحلیل حساسیت مدل بازار سهام.........................................................................764-3-2-1 تاثیر مدت زمان سهامداری بر شاخص کل.....................................................774-3-2-2 تاثیر افزایش سرمایه گذاری در بورس.............................................................77فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات5-1 نتیجه گیری............................................................................................................805-2 پیشنهادات..............................................................................................................81فهرست منابع .......................................................................................................................82 فهرست تصاویر و نمودارهاشکل 2-1 نمایش ساختار حالت و جریان...........................................................................23شکل 3-1 نمودار خطی ارزش ریالی معاملات..................................................................36شکل 3-2 نمودار میله ای حجم معاملات سالیانه................................................................37شکل 3-3 نمودار خطی شاخص کل بورس......................................................................38شکل 3-4 نمودار خطی تورم ..........................................................................................41شکل 3-5 تولید ناخالص داخلی.......................................................................................44شکل 3-6 حلقه علی حلقوی قیمت سهام و تقاضا برای آن................................................47شکل 3-7 حلقه اختلاف قیمت سهم با ارزش واقعی..........................................................48شکل 3-8 حلقه شاخص کل و سرمایه گذاری در بورس....................................................52شکل 3-9 حلقه نوسانات بازار و ریسک سرمایه گذاری....................................................54شکل 3-10 حلقه سرمایه گذاری در بورس و تولید ناخالص داخلی....................................56شکل 3-11 حلقه سپرده گذاری در بانک..........................................................................58شکل 3-12 حلقه ثبات اقتصادی و جذابیت بازار های موازی..............................................59شکل 3-13 نمودار علی حلقوی بازار بورس اوراق بهادار...................................................61شکل 4-1 نمودار جریان مدل قیمت سهام.........................................................................64شکل 4-2 خروجی قیمت مدل قیمت سهام.......................................................................65شکل 4-3 حساسیت مدل قیمت نسبت به تغییر زمان سهامداری..........................................67شکل 4-4 حساسیت مدل قیمت نسبت به تعدیل سود هر سهم...........................................68 شکل 4-5 حساسیت مدل قیمت نسبت به تعدیل سود بعد از یک زمان خاص.....................69شکل 4-6 حساسیت مدل قیمت نسبت به تعدیل سود و زمان سهامداری.............................70شکل 4-7 حساسیت مدل قیمت نسبت به تقاضا در زمان مشخص.......................................72شکل 4-8 نمودار جریان مدل ..........................................................................................74شکل 4-9 خروجی شاخص کل بازار سهام.......................................................................75شکل 4-10 حساسیت مدل بازار سهام به مدت زمان سهامداری..........................................77شکل 4-11 رفتار شاخص کل با تغییر میزان سرمایه گذاری در بورس.................................78 فهرست جداولجدول 2-1 قطبیت روابط علی.............................................................................................23جدول 2-2 تحقیقات در زمینه بورس اوراق بهادار تهران......................................................28جدول 2-3 تحقیقات با روش پویایی سیستم در ایران............................................................29جدول 2-4 تحقیقات در زمینه بازار بورس با روش پویایی سیستم.........................................30جدول 2-5 تحقیقات اقتصادی خارجی با روش پویایی سیستم..............................................33جدول 3-1 تخمین رگرسیونی شاخص از سهم های بزرگ با روش حداقل مربعات..............51جدول 3-2 تخمین حداقل مربعات تولید ناخالص و درآمد ملی............................................57 فصل اول : مقدمه و کلیات تحقیق 1-1. مقدمهبازار بورس اوراق بهادار پیچیدگی پویای بسیار زیادی دارد . تحقیقات صورت گرفته برای بررسی بازار معمولا از کارایی لازم برخوردار نیستند ، دلیل آن همین پیچیدگی پویاست.در این پایان نامه با استفاده از روش پویایی سیستم[1] بازار بورس اوراق بهادار تهران را بررسی می کنیم . در این فصل ابتدا تعریفی از مساله ارائه می دهیم و سپس ضرورت انجام این تحقیق و اهداف آن را بیان می کنیم . نو آوری ها و محدودیت های تحقیق در ادامه فصل مورد بحث قرار می گیرند . 1-2. بیان مسالهاهمیت بازار سرمایه از جند زاویه قابل بررسی است . وارد شدن سرمایه بالقوه سرمایه گذاری اثرات مثبت بسیاری برای اقتصاد دارد ، از طرفی سرمایه را از بازار هایی مضر برای اقتصاد کشور مانند بازار خرید و فروش آزاد ارز خارج می شود و از طرف دیگر این سرمایه وارد بازاری می شود که موجب شکوفایی اقتصاد کشور می گردد . بازار خرید و فروش اوراق بهادار همواره با ریسک هایی همراه است که جذابیت سرمایه گذاری در این بازار را تهدید می کند .بررسی بورس اوراق بهادار دغدغه بسیاری از تحلیل گران اقتصادی است . اینکه چه عواملی باعث ایجاد جذابیت و چه عواملی موجب کاهش جذابیت آن در بین سرمایه گذاران بالقوه می شود . رشد اقتصادی و رشد بازار سرمایه ارتباطی تنگاتنگ با یکدیگر دارند .از آنجا که قیمت یک سهم دارای رفتار پویاست ، بررسی بازار سهام با روش های آماری ، شبکه های عصبی و هوش مصنوعی معمولا نتیجه مطلوبی برای بررسی کلیت رفتار یک بازار با پیچیدگی های دینامیکی بسیار زیاد ندارد . پویایی سیستم ابزار های جالبی برای بررسی یک ساختار اقتصادی در اختیار می گذارد .مساله اصلی بررسی شاخص کل بازار بورس اوراق بهادار تهران به عنوان معیار مهم برای ارزیابی بازار است . در این تحقیق قصد داریم با استفاده از روش پویایی سیستم مدلی کلی برای بازار سهام ارائه دهیم و عوامل موثر بر شاخص کل را مورد بحث و بررسی قرار دهیم . میزان رشد یا کاهش شاخص کل و نوسات آن عامل مهمی برای جذب سرمایه است .بنابراین در این پایان نامه ابتدا نقش عوامل کلیدی موثر بر شاخص کل مورد بررسی قرار گرفته و سپس با استفاده از نمودارهای علی حلقوی ، نمودار های جریان رسم شده و مدل را با استفاده از نرم افزار Vensim شبیه سازی می کنیم و سپس عوامل موثر بر آن را بررسی می کنیم . 1-3. ضرورت تحقیقدر زمینه بررسی بازار سهام توسط سیستم دینامیک تحقیقات بسیار کمی در ایران صورت گرفته است . ضرورت بررسی این بازار با استفاده از روش پویایی سیستم در نتیجه ی تحقیقات صورت گرفته با روش های دیگر بارز و مشخص است . بازار بورس اوراق بهادار به عنوان سیستمی که عوامل بسیاری بر روی آن تاثیر می گذارند دارای پیچیدگی پویایی است که نیازمند یک دید سیستمی نسبت به قضیه و کلی نگری به جای جزئی نگری به این سیستم و ساختار اقتصادی مهم دارد .در تحقیقات پویایی سیستم صورت گرفته در بازار سهام معمولا به صورت کوچک تر عوامل موثر بر یک شرکت خاص یا یک صنعت خاص مورد بررسی قرار گرفته و بازار بورس در کشور های دیگر بررسی شده است . از آنجایی که شرایط اقتصادی و ساختار بازار در کشور ما متفاوت است ، نیاز به تحقیقی بر پایه پویایی سیستم که کل بازار و شاخص کل به عنوان بازارنما را در نظر داشته باشد حس شده است .نگاه پویا به بازار سهام از این جهت می تواند کاراتر و دقیق تر از دیگر روشها به تحلیل سیستم و پیش بینی بپردازد که می تواند هر عامل را در ارتباط با دیگر اجزاء به گونه ای جامع در نظر بگیرد. 1-4. اهداف مد نظر تحقیق در این پایان نامه بعد از مدل سازی دینامیک سعی می کنیم حساسیت شاخص کل بر متغیر های اصلی مدل را بسنجیم. با این کار و بر اساس میزان و شکل تاثیرپذیری شاخص کل از متغیر ها می توانیم سناریو پردازی کنیم .سیاست گذاران و برنامه ریزان کلان باید اولویت برنامه ریزی برای پیشرفت را بدانند که مهمترین ابزار در این راه دید سیستمی و استفاده از علم پویایی سیستم است .دید سیستمی حاصل از این پایان نامه می تواند به تاثیرگذاران اصلی اقتصاد کلان در ایران یعنی دولت و بانک مرکزی و همینطور سازمان بورس اوراق بهادار تهران کمک کند تا شاخص را به گونه ای مدیریت کنند که جذابیت بازار سرمایه در بین سرمایه گذاران بالقوه روز به روز افزایش یابد .