فهرست مطالبتقدیم به:.......... 3سپاسگذاری:......... 4چکیده...... 11فصل اول....... 121-1- مقدمه....... 131-2- بيان مسأله اساسي تحقيق......... 131-3- اهميت و ضرورت انجام تحقيق.......... 161-4- سوالات تحقيق.... 171-5- اهداف تحقيق....... 181-6- روش شناسي تحقيق....... 181-7- تعريف واژه ها و اصطلاحات فني و نخصصي........ 19فصل دوم.......... 212-1-مقدمه......... 222-2- تكنولوژي........ 232-2-1-تعريف................................................................................................................................................. 232-3-انتقال تكنولوژي........................................................................................ 272-3-1-ماهيت انتقال تكنولوژي......................................................................... 292-3-2-چالش هاي موجود....................................................................................... 302-3-3-لزوم انتقال و انتخاب تكنولوژي نوين........................................... 312-4-فرايند انتقال تكنولوژي....................................................................... 322-4-1-انتخاب و كسب تكنولوژي..................................................................... 322-4-1-1-ارزيابي و تعيين تكنولوژي هاي مورد نياز كشور/بنگاه......... 322-4-1-2-بررسي و انتخاب تكنولوژي هاي مناسب براي انتقال ............... 332-4-1-3-بررسي و شناخت صاحبان تكنولوژي بنگاه/فرد و شناخت روش هاي انتقال آن 332-4-1-4-اولويت بندي روش هاي ممكن انتقال تكنولوژي........................... 332-4-1-5-ارتباط با دارندگان تكنولوژي،متقاعد كردن آنها به همكاري و دريافت پيشنهاد.......................................................................................................................... 342-4-1-6-مذاكره براي كسب بهترين شرايط ممكن......................................... 342-4-1-7-تهيه پيش نويس و انعقاد قرارداد............................................... 352-4-1-8-اجراي قرارداد................................................................................. 352-4-1-9-خاتمه و مستند سازي نتايج........................................................... 352-4-2-انطباق،كاربرد و جذب تكنولوژي....................................................... 352-4-2-1-كاربرد تكنولوژي................................................................................. 362-4-2-2-جذب تكنولوژي....................................................................................... 372-4-3-توسعه و انتشار تكنولوژي..................................................................... 382-5-روش هاي انتقال تكنولوژي........................................................................ 382-5-1- قرارداد تحويل كامل............................................................................. 392-5-2-كسب پروانه........................................................................................... 392-5-3-حق استفاده از اسم تجاري................................................................. 402-5-4-تبادل و استخدام نيروي انساني....................................................... 402-5-5-آموزش و تعليم..................................................................................... 402-5-6-برون سپاري............................................................................................... 412-5-7-قرار داد باي بك..................................................................................... 412-5-8- اتحاد استراتژيك................................................................................... 412-5-9- قراردادهاي بيع متقابل....................................................................... 422-5-10-همكاري فني............................................................................................. 422-5-11- قرارداد توسعه و تحقيق..................................................................... 422-5-12- تحقيق و توسعه مشترك......................................................................... 422-5-13- سرمايه گذاري در پروژه................................................................................................. 422-5-14- قرارداد خدمات فني............................................................................. 432-6-عوامل موثر بر اتنخاب و انتقال تكنولوژي.......................................... 452-6-1- مدل دسته بندي چان............................................................................... 452-6-1-1- عوامل سازماني.................................................................................................................... 452-6-1-2- عوامل بازار-محيط تجاري................................................................ 462-6-1-3- هزينه.................................................................................................. 462-6-2- مدل پاستور............................................................................................ 462-6-2-1- عوامل سازماني راهبردي.................................................................. 462-6-2-2- عوامل سازماني تاكتيكي.................................................................. 472-6-2-3- عوامل تكنولوژي راهبردي............................................................................................ 472-6-2-4- عوامل تكنولوژي تاكتيكي............................................................................................ 472-6-3- مدل ماركوس و تانيس............................................................................. 472-6-3-1- فاز قرارداد....................................................................................... 482-6-3-2- فاز اجرا............................................................................................. 482-6-3-3- فاز دوره آزمايشي............................................................................................................ 482-6-3-4- فاز پشتيباني..................................................................................... 482-6-4- انتقال تكنولوژي در صنعت خودروسازي............................................... 492-7- روش هاي ارزيابي و بررسي فرآيند انتقال تكنولوژي...................................... 492-7-1- روش ديماتل فازي................................................................................... 522-7-2-مزاياي روش ديماتل فازي....................................................................... 522-7-2-1- درنظر گرفتن ارتباط متقابل.................................................................................... 532-7-2-2- ساختاردهي به عوامل پيچيده در قالب گروه هاي علت و معلولي.... 532-7-3- مراحل روش ديماتل فازي............................................................................................................. 532-7-3-1- گام اول........................................................................................................................................ 542-7-3-2- گام دوم........................................................................................................................................ 542-7-3-3- گام سوم........................................................................................................................................ 542-7-3-4- گام چهارم................................................................................................................................... 552-7-3-5- ماتريس روابط فازي.............................................................................................................. 562-8- مروري به مطالعات پيشين.......................................................................................................... 562-8-1- تكنولوژي و انتقال تكنولوژي........................................................................................... 572-8-1-1- مديريت تكنولوژي و انتقال تكنولوژي................................................................... 572-8-1-2- عوامل موثر بر موفقيت انتقال تكنولوژي...................................................... 572-8-2- انتقال تكنولوژي در صنعت خودروسازي............................................................................. 582-8-3- استفاده از روش هاي تصميم گيري چند معياره در مساله انتقال تكنولوژي 592-8-3-1- روشهاي تصميم گيري چندمعياره و مدل هاي رياضي........................................ 592-8-3-2- روش ديماتل فازي ............................................................................................................ 60فصل سوم.......................................................................................................................................................... 623-1- مقدمه................................................................................................................................................... 633-2- روش پژوهش ...................................................................................................................................... 633-3- فرآيند پژوهش................................................................................................................................ 643-4- روش و ابزار گردآوري اطلاعات........................................................................................... 653-5- اعتبار و روايي ابزار نحقيق................................................................................................ 663-6- مقياس اندازه گيري................................................................................................................... 693-7- جامعه، نمونه آماري و روش نمونه گيري................................................................... 693-8- روش ها و ابزار تجزيه و تحليل اطلاعات................................................................... 703-8-1- روش ديماتل................................................................................................................................. 71فصل چهارم............................................................................................................ 744-1- مقدمه................................................................................................................................................... 754-2- توصيف جامعه آماري................................................................................................................................................. 754-2-1- توصيف جامعه آماري بر حسب جنسيت................................................................................ 754-2-2- توصيف جامعه آماري بر حسب تحصيلات............................................................................. 764-2-3- توصيف جامعه آماري بر حسب سابقه كار..................................................................... 774-3- شناسايي عوامل موثر بر انتخاب تكنولوژي هاي نوين در شركت هاي قطعه سازي خودرو 794-4- تعيين شبكه علي و معلولي مساله با استفاده از روش ديماتل..................... 83فصل پنجم............................................................................................................................................................ 975-1- مقدمه........................................................................................................................................................ 985-2- نتیجه گیری.......................................................................................................................................... 985-2-1- نتیجه 1.............................................................................................................................................. 985-2-2- نتیجه 2.............................................................................................................................................. 995-2-3- نتیجه 3........................................................................................................................................... 1015-3- محدوديت هاي تحقيق..................................................................................................................... 1025-4- پيشنهاد كاربردي........................................................................................................................... 1035-5- پيشنهادهايي براي تحقيقات آتي............................................................................................. 105فهرست منابع و ماخذ.................................................................................................................................... 106 فهرست نمودارها و شكل هاشكل 3-1-مراحل اصلي فرايند تحقيق..................................................................................................... 64شكل 3-2- فرآيند تحقيق............................................................................................................................... 65نمودار 4-1- تركيب جامعه آماري بر حسب جنسيت....................................................................... 76نمودار 4-2- تركيب جامعه آماري بر حسب ميزان تحصيلات..................................................... 77نمودار 4-3- تركيب جامعه آماري بر حسب سابقه كار............................................................. 78نمودار 4-4- شماي گرافيكي از شاخص ها.......................................................................................... 94 فهرست جداولجدول شماره 2-1 –تعاريف ارائه شده براي تكنولوژي در تحقيقات پيشين............. 25جدول شماره 2- 2- مقايسه مفهوم و هزينه انتقال تكنولوژي در سطوح توانايي تكنولوژي29جدول 2-3- روش هاي ارزيابي تكنولوژي هاي پيشرفته توليد............................................. 50جدول 2-4- تناظر عبارات كلامي و مقادير كلامي.......................................................................... 54جدول 4-1-تركيب جامعه آماري بر حسب جنسيت............................................................................... 75جدول 4-2- تركيب جامعه آماري بر حسب ميزان تحصيلات.......................................................... 77جدول 4-3- تركيب جامعه آماري بر حسب سابقه كار............................................................... 78جدول 4-4- خلاصه نتايج پرسشنامه تعيين شاخص ها..................................................................... 79جدول 4-5- عوامل موثر بر انتخاب تكنولوژي هاي نوين....................................................... 82جدول 4-6- عبارات كلامي بكار رفته در تحقيق............................................................................. 83جدول 4-7- ميزان تاثير گذاري عوامل موثر بر انتخاب تكنولوژي............................... 85جدول 4-8- ماتريس نرمال شده.................................................................................................................. 86جدول 4-10- ماتريس روابط كلي................................................................................................................ 89جدول 4-11- جداول محاسبات..................................................................................................................... 91جدول 4-12- عواملي كه علت هستند........................................................................................................ 92جدول 4-13- عواملي كه معلول هستند.................................................................................................. 93جدول 4-14- جدول روابط علي و معلولي حاكم بر عوامل مساله تحقيق........................ 95جدول 4-15- رتبه بندي عوامل موثر بر انتخاب تكنولوژي هاي نوين.......................... 96جدول 5-1- روابط علي و معلولي حاكم بر مساله..................................................................... 100جدول 5-2- رتبه بندي هر يك از عوامل موثر بر انتقال تكنولوژي نوين............. 101 چکیدهبا توجه به سرعت جهانی شدن و نیاز شرکت ها و کشورها به رقابت تنگاتنگ در عرصه بازار جهانی، تکنولوژی های جدید و برتر به عنوان یک مزیت رقابتی برای حضور در بازار جهانی مطرح شده اند. مدیران بایستی از فاکتورهای مهم و اساسی مورد نیاز برای انتقال تکنولوژی آگاهی کافی داشته باشند. میزان اهمیت و درجه تاثیرپذیری هر یک از عوامل موثر بر انتقال تکنولوژی به عواملی چون ماهیت تکنولوژی مورد نیاز و توانایی ظرفیت کشور گیرنده تکنولوژی برای یادگیری و جذب دانش فنی و تکنولوژیک بستگی دارد. شناسایی و رتبهبندی عوامل موثر بر انتقال تکنولوژی، بستگی به تمایل دهنده تکنولوژی به عرضه آن به شکل مخصوص و نیز تمایل و توانایی گیرنده تکنولوژی در اکتساب و جذب آن دارد. در مورد تکنولوژیهای نوین، مواردی نظیر هزینه بالای تامین تکنولوژی جدید، هزینهی بالای نصب و راه اندازی و تعمیرات و نگهداری و آموزش این تکنولوژیها تنها گوشه ای از موارد بی شماری است که در انتقال تکنولوژی های نوین می بایست مورد توجه قرار گیرند. در این تحقیق، ابتدا معیارهای موثر در انتقال تکنولوژی های نوین در صنعت قطعات پلیمری خودرو شناسایی می شود. برای رتبه بندی این معیارها از یکی از مدلهای تصمیم گیری چند معیاره، Dematel، استفاده خواهد شد. روش ديماتل، تكتيك گرافيك تحليلي است كه طي آن روابط بين متغيرهاي وابسته يا شاخص هاي تاثير گذار بر يك متغير مستقل تعيين وتحليل مي شوند. اولین عامل تاثیرگذار شناسایی شده در این تحقیق، سطوح پیچیدگی تکنولوژی می باشد. دومین عامل شناسایی شده عامل کیفیت می باشد. سهولت در پیادهسازی عامل حائز اهمیت دیگری است که باید بدان توجه اساسی داشت. با توجه به شرایط رکود و تحریمها و وضعیت اقتصادی نابسامانی که تقریبا بسیاری از شرکت ها و مشاغل کشور را در برگرفته، شاید نگاه واقع بینانهتر این است که در شرایط حساس کنونی امکان ایجاد یا تولید ظرفیتهای جدید تولیدی اعم از فضای لازم و تجهیزات لازم وجود ندارد.کلمات کلیدی: تکنولوژیهای نوین، انتخاب تکنولوژی، قطعات پلیمری، الگوریتم فازی، روش دیماتل فازی فصل اول 1-1- مقدمهدر محیط پویای تجاری امروز، انتقال تکنولوژی می تواند نقشی مهم و حیاتی در استراتژی های تجاری یک شرکت ایفا کند. شرکتها برای روبرو شدن با پیچیدگی های فزاینده تولید، مشتریان بیشتر، کیفیت مطلوب مورد نیاز برای خدمات خاص و بهتر و افرایش فشار رقابتی به انتخاب و انتقال تکنولوژی وابسته هستند]18[. سیاست گزاران و برنامه ریزان باید به تکنولوژی به عنوان متغیری مهم در توسعه ملی نگاه کنند که برای بهبود برآورده سازی نیازهای ملی به آن نیاز است.در واقع تنها راه عملي جبران عقب ماندگي يك كشور يا يك بنگاه اقتصادي استفاده از تجارب موفق ديگران در عرصه هاي جديد است. به عبارت ديگر آنقدر منابع انساني، سرمايه و زمان وجود ندارد تا بتوان راهي را كه ديگران در مدت يك يا دو قرن و با سعي و خطاهاي بسيار و صرف منابع زيادي طي كرده اند همانگونه پيمود. انتقال تكنولوژي راه كوتاهتر دستيابي به ثمره تحقيقات ديگر كشورها در حل مشكلات صنايع كشور است]5[ تجربه موفقيت آميز کشورهای توسعه یافته نشان داده است كه فراگيري و استفاده گسترده از تكنولوژي هاي مناسب و مدرن در اين كشورها، آنها را قادر ساخته تا بر بهره وري خود بيفزايند و در نتيجه منجر به توسعه سريع صنعتي اين كشورها شده است.انتخاب هر یک از تکنولوژی های نوین به فاکتورهای بسیاری از جمله وضعیت تکنولوژی در صنعت مربوطه، نیازمندی ها، توانایی ها، امکانات و نقاط ضعف تکنولوژی، وضعیت تکنولوژی در کشورهای دیگر، استراتژی های ملی و مانند این بستگی دارد. انتخاب یک روش مناسب، اصلی مهم در انتخاب تکنولوژی و نیاز اصلی برای دستیابی به هدف نهایی فرآیند است ]19[1-2- بيان مسأله اساسي تحقيق با توجه به سرعت جهانی شدن و نیاز شرکت ها و کشورها به رقابت تنگاتنگ در عرصه بازار جهانی، تکنولوژی های جدید و برتر به عنوان یک مزیت رقابتی برای حضور در بازار جهانی مطرح شده اند ]1[ همچنین بدیهی است که ایجاد تکنولوژی نیازمند سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه و آموزش نیروی انسانی است. نرخ سرمایه گذاری کشورهای در حال توسعه از جمله کشور ما ـ ایران ـ بر روی تحقیق و توسعه و آموزش بسیار پایین تر از کشورهای توسعه یافته است، بطوریکه این کشورها در دهه 1990، 5/2 تا 8/2 درصد از تولید ناخالص ملی خود را صرف این امر کرده اند در حالی که در همین زمان این رقم در کشور ما در حدود کمتر از 3/0 درصد از بودجه سالیانه بوده است.علاوه بر اینها فرایند انتقال تکنولوژی دارای بعضی از مقیاس های احتیاطی و پیشگیرانه است که مدیران باید قبل از در نظر گرفتن مدل انتقال تکنولوژی به آنها بپردازند.مدیران بایستی از فاکتورهای مهم و اساسی مورد نیاز برای انتقال تکنولوژی آگاهی کافی داشته باشند. در واقع انتقال تکنولوژی تنها در صورتی می تواند با موفقیت همراه باشد که مدیران و متخصصین کشورهای در حال توسعه به خوبی از فاکتورهای اساسی و مهم مورد نیاز برای انتقال موفقیت آمیز تکنولوژی آگاهی و اطلاع داشته باشند. امروزه تكنولوژي (با هر تعريفي) به يكى از ستونهاى اصلي زندگى (ملي يا سازماني) تبديل گرديده و از مهم ترين عوامل رشد و توسعه اقتصادي جوامع و عاملي براي حركت به سوي آينده اي مطمئن فرض میشود. همانطور که گفته شد با توجه به ضرورت ارتباطات در جوامع و لزوم بکارگیری و مدیریت تکنولوژی های مناسب، امروزه یکی از تکنولوژی های در حال رشد در جوامع تکنولوژی ساخت قطعات خودرو است ]20[. انتقال تکنولوژی فرآیند پیچیده و دشواری است که بدون مطالعه و بررسی لازم نه تنها مفید نیست بلکه ممکن است علاوه بر هدر رفتن سرمایه و زمان، به تضعیف تکنولوژی ملی هم بیانجامد.فرآیند انتقال تکنولوژی رامی توان به سه بخش عمده تقسیم کرد: 1) انتخاب و اکتساب تکنولوژی 2) انطباق، کاربرد و جذب تکنولوژی 3) توسعه و انتشار تکنولوژی ]21[.در هر یک از مراحل فوق، عواملی دخیل می باشند که در انتقال تکنولوژی نیز موثر هستند. بنابراین میتوان گفت شناسایی عوامل موثر بر انتقال تکنولوژی، نقش تعیین کننده ای در انتقال تکنولوژی مربوطه ایفا میکند.عوامل موثر در انتقال تکنولوژی را می توان در قالب گروه های زیر دسته بندی کرد ]17[: 1-عوامل تکنولوژیکی،2-عوامل فنی،3-عوامل مالی،4-عوامل تجاری،5 -عوامل سازمانی،6-عوامل زیست محیطیمیزان اهمیت و درجه تاثیرپذیری هر یک از عوامل موثر بر انتقال تکنولوژی به عواملی چون ماهیت تکنولوژی مورد نیاز و توانایی ظرفیت کشور گیرنده تکنولوژی برای یادگیری و جذب دانش فنی و تکنولوژیک بستگی دارد. شناسایی و رتبهبندی عوامل موثر بر انتقال تکنولوژی، بستگی به تمایل دهنده تکنولوژی به عرضه آن به شکل مخصوص و نیز تمایل و توانایی گیرنده تکنولوژی در اکتساب و جذب آن دارد. بنابراین عوامل گوناگون انتقال تکنولوژی را می توان به وسیله بعضی از عوامل مهم مانند اهداف انتقال دهنده و گیرنده تکنولوژی، سطح تواناییهای مدیریتی و ظرفیتهای تکنولوژیک، شرایط سیاسی و اقتصادی کشور گیرنده، اندازه بازار در دسترس و سرعت تحولات تکنولوژی مشخص کرد]22[در مورد تکنولوژی های نوین، مواردی نظیر هزینه بالای تامین تکنولوژی جدید، هزینهی بالای نصب و راه اندازی و تعمیرات و نگهداری و آموزش این تکنولوژیها تنها گوشه ای از موارد بی شماری است که در انتقال تکنولوژی های نوین می بایست مورد توجه قرار گیرند.یکی دیگر شاخههای علم و صنعت که در آن انتقال تکنولوژی ضروری بنظر می رسد، میتوان صنعت خودروسازی را نام برد. مهندسین پلیمر به خودروسازان و طراحان خودرو کمک کرده اند تا اتومبیل های با قابلیتهای بیشتر نسبت مدل های قدیمی تولید کنند. در صنعت خودرو سازی، پلیمرها در بخش های مختلف از ساخت صندلی، شیشه ها، تایر، سپر، کفپوش تا ساخت شیلنگهای مناسب جهت انتقال بنزین و چرخش آب و ساخت تجهیزات مختلفی از جمله ساخت انواع تسمه پروانه، انواع درزگیرها و کانال های تهویه هوا استفاده شده اند و کاربرد وسیعی را به خود اختصاص داده اند. علاوه بر آن در خودروهای بسیار پیشرفته قابلیت های دیگری همچون ساخت سنسورهای هوشمند توسط مهندسان پلیمر امکان جلوگیری از تلفات جانی را فراهم آورده است که این تکنولوژی به شدت مورد توجه خودروسازان بزرگ قرار گرفته است. تولید خودروهایی با بدنه هایی از جنس مواد پلیمری تقویت شده با خواص مکانیکی فوق العاده و همچنین ساخت انواع کیسه های هوا از دیگر فعالیت های مهندسین پلیمر است]23[
شناسايي ورتبه بندي عوامل موثر بر انتخاب تكنولوژي هاي نوين در صنعت قطعات پليمري خودرو بااستفاده ازالگوريتم ديماتل فازي (FUZZY DEMATEL)
فهرست مطالبتقدیم به:.......... 3سپاسگذاری:......... 4چکیده...... 11فصل اول....... 121-1- مقدمه....... 131-2- بيان مسأله اساسي تحقيق......... 131-3- اهميت و ضرورت انجام تحقيق.......... 161-4- سوالات تحقيق.... 171-5- اهداف تحقيق....... 181-6- روش شناسي تحقيق....... 181-7- تعريف واژه ها و اصطلاحات فني و نخصصي........ 19فصل دوم.......... 212-1-مقدمه......... 222-2- تكنولوژي........ 232-2-1-تعريف................................................................................................................................................. 232-3-انتقال تكنولوژي........................................................................................ 272-3-1-ماهيت انتقال تكنولوژي......................................................................... 292-3-2-چالش هاي موجود....................................................................................... 302-3-3-لزوم انتقال و انتخاب تكنولوژي نوين........................................... 312-4-فرايند انتقال تكنولوژي....................................................................... 322-4-1-انتخاب و كسب تكنولوژي..................................................................... 322-4-1-1-ارزيابي و تعيين تكنولوژي هاي مورد نياز كشور/بنگاه......... 322-4-1-2-بررسي و انتخاب تكنولوژي هاي مناسب براي انتقال ............... 332-4-1-3-بررسي و شناخت صاحبان تكنولوژي بنگاه/فرد و شناخت روش هاي انتقال آن 332-4-1-4-اولويت بندي روش هاي ممكن انتقال تكنولوژي........................... 332-4-1-5-ارتباط با دارندگان تكنولوژي،متقاعد كردن آنها به همكاري و دريافت پيشنهاد.......................................................................................................................... 342-4-1-6-مذاكره براي كسب بهترين شرايط ممكن......................................... 342-4-1-7-تهيه پيش نويس و انعقاد قرارداد............................................... 352-4-1-8-اجراي قرارداد................................................................................. 352-4-1-9-خاتمه و مستند سازي نتايج........................................................... 352-4-2-انطباق،كاربرد و جذب تكنولوژي....................................................... 352-4-2-1-كاربرد تكنولوژي................................................................................. 362-4-2-2-جذب تكنولوژي....................................................................................... 372-4-3-توسعه و انتشار تكنولوژي..................................................................... 382-5-روش هاي انتقال تكنولوژي........................................................................ 382-5-1- قرارداد تحويل كامل............................................................................. 392-5-2-كسب پروانه........................................................................................... 392-5-3-حق استفاده از اسم تجاري................................................................. 402-5-4-تبادل و استخدام نيروي انساني....................................................... 402-5-5-آموزش و تعليم..................................................................................... 402-5-6-برون سپاري............................................................................................... 412-5-7-قرار داد باي بك..................................................................................... 412-5-8- اتحاد استراتژيك................................................................................... 412-5-9- قراردادهاي بيع متقابل....................................................................... 422-5-10-همكاري فني............................................................................................. 422-5-11- قرارداد توسعه و تحقيق..................................................................... 422-5-12- تحقيق و توسعه مشترك......................................................................... 422-5-13- سرمايه گذاري در پروژه................................................................................................. 422-5-14- قرارداد خدمات فني............................................................................. 432-6-عوامل موثر بر اتنخاب و انتقال تكنولوژي.......................................... 452-6-1- مدل دسته بندي چان............................................................................... 452-6-1-1- عوامل سازماني.................................................................................................................... 452-6-1-2- عوامل بازار-محيط تجاري................................................................ 462-6-1-3- هزينه.................................................................................................. 462-6-2- مدل پاستور............................................................................................ 462-6-2-1- عوامل سازماني راهبردي.................................................................. 462-6-2-2- عوامل سازماني تاكتيكي.................................................................. 472-6-2-3- عوامل تكنولوژي راهبردي............................................................................................ 472-6-2-4- عوامل تكنولوژي تاكتيكي............................................................................................ 472-6-3- مدل ماركوس و تانيس............................................................................. 472-6-3-1- فاز قرارداد....................................................................................... 482-6-3-2- فاز اجرا............................................................................................. 482-6-3-3- فاز دوره آزمايشي............................................................................................................ 482-6-3-4- فاز پشتيباني..................................................................................... 482-6-4- انتقال تكنولوژي در صنعت خودروسازي............................................... 492-7- روش هاي ارزيابي و بررسي فرآيند انتقال تكنولوژي...................................... 492-7-1- روش ديماتل فازي................................................................................... 522-7-2-مزاياي روش ديماتل فازي....................................................................... 522-7-2-1- درنظر گرفتن ارتباط متقابل.................................................................................... 532-7-2-2- ساختاردهي به عوامل پيچيده در قالب گروه هاي علت و معلولي.... 532-7-3- مراحل روش ديماتل فازي............................................................................................................. 532-7-3-1- گام اول........................................................................................................................................ 542-7-3-2- گام دوم........................................................................................................................................ 542-7-3-3- گام سوم........................................................................................................................................ 542-7-3-4- گام چهارم................................................................................................................................... 552-7-3-5- ماتريس روابط فازي.............................................................................................................. 562-8- مروري به مطالعات پيشين.......................................................................................................... 562-8-1- تكنولوژي و انتقال تكنولوژي........................................................................................... 572-8-1-1- مديريت تكنولوژي و انتقال تكنولوژي................................................................... 572-8-1-2- عوامل موثر بر موفقيت انتقال تكنولوژي...................................................... 572-8-2- انتقال تكنولوژي در صنعت خودروسازي............................................................................. 582-8-3- استفاده از روش هاي تصميم گيري چند معياره در مساله انتقال تكنولوژي 592-8-3-1- روشهاي تصميم گيري چندمعياره و مدل هاي رياضي........................................ 592-8-3-2- روش ديماتل فازي ............................................................................................................ 60فصل سوم.......................................................................................................................................................... 623-1- مقدمه................................................................................................................................................... 633-2- روش پژوهش ...................................................................................................................................... 633-3- فرآيند پژوهش................................................................................................................................ 643-4- روش و ابزار گردآوري اطلاعات........................................................................................... 653-5- اعتبار و روايي ابزار نحقيق................................................................................................ 663-6- مقياس اندازه گيري................................................................................................................... 693-7- جامعه، نمونه آماري و روش نمونه گيري................................................................... 693-8- روش ها و ابزار تجزيه و تحليل اطلاعات................................................................... 703-8-1- روش ديماتل................................................................................................................................. 71فصل چهارم............................................................................................................ 744-1- مقدمه................................................................................................................................................... 754-2- توصيف جامعه آماري................................................................................................................................................. 754-2-1- توصيف جامعه آماري بر حسب جنسيت................................................................................ 754-2-2- توصيف جامعه آماري بر حسب تحصيلات............................................................................. 764-2-3- توصيف جامعه آماري بر حسب سابقه كار..................................................................... 774-3- شناسايي عوامل موثر بر انتخاب تكنولوژي هاي نوين در شركت هاي قطعه سازي خودرو 794-4- تعيين شبكه علي و معلولي مساله با استفاده از روش ديماتل..................... 83فصل پنجم............................................................................................................................................................ 975-1- مقدمه........................................................................................................................................................ 985-2- نتیجه گیری.......................................................................................................................................... 985-2-1- نتیجه 1.............................................................................................................................................. 985-2-2- نتیجه 2.............................................................................................................................................. 995-2-3- نتیجه 3........................................................................................................................................... 1015-3- محدوديت هاي تحقيق..................................................................................................................... 1025-4- پيشنهاد كاربردي........................................................................................................................... 1035-5- پيشنهادهايي براي تحقيقات آتي............................................................................................. 105فهرست منابع و ماخذ.................................................................................................................................... 106 فهرست نمودارها و شكل هاشكل 3-1-مراحل اصلي فرايند تحقيق..................................................................................................... 64شكل 3-2- فرآيند تحقيق............................................................................................................................... 65نمودار 4-1- تركيب جامعه آماري بر حسب جنسيت....................................................................... 76نمودار 4-2- تركيب جامعه آماري بر حسب ميزان تحصيلات..................................................... 77نمودار 4-3- تركيب جامعه آماري بر حسب سابقه كار............................................................. 78نمودار 4-4- شماي گرافيكي از شاخص ها.......................................................................................... 94 فهرست جداولجدول شماره 2-1 –تعاريف ارائه شده براي تكنولوژي در تحقيقات پيشين............. 25جدول شماره 2- 2- مقايسه مفهوم و هزينه انتقال تكنولوژي در سطوح توانايي تكنولوژي29جدول 2-3- روش هاي ارزيابي تكنولوژي هاي پيشرفته توليد............................................. 50جدول 2-4- تناظر عبارات كلامي و مقادير كلامي.......................................................................... 54جدول 4-1-تركيب جامعه آماري بر حسب جنسيت............................................................................... 75جدول 4-2- تركيب جامعه آماري بر حسب ميزان تحصيلات.......................................................... 77جدول 4-3- تركيب جامعه آماري بر حسب سابقه كار............................................................... 78جدول 4-4- خلاصه نتايج پرسشنامه تعيين شاخص ها..................................................................... 79جدول 4-5- عوامل موثر بر انتخاب تكنولوژي هاي نوين....................................................... 82جدول 4-6- عبارات كلامي بكار رفته در تحقيق............................................................................. 83جدول 4-7- ميزان تاثير گذاري عوامل موثر بر انتخاب تكنولوژي............................... 85جدول 4-8- ماتريس نرمال شده.................................................................................................................. 86جدول 4-10- ماتريس روابط كلي................................................................................................................ 89جدول 4-11- جداول محاسبات..................................................................................................................... 91جدول 4-12- عواملي كه علت هستند........................................................................................................ 92جدول 4-13- عواملي كه معلول هستند.................................................................................................. 93جدول 4-14- جدول روابط علي و معلولي حاكم بر عوامل مساله تحقيق........................ 95جدول 4-15- رتبه بندي عوامل موثر بر انتخاب تكنولوژي هاي نوين.......................... 96جدول 5-1- روابط علي و معلولي حاكم بر مساله..................................................................... 100جدول 5-2- رتبه بندي هر يك از عوامل موثر بر انتقال تكنولوژي نوين............. 101 چکیدهبا توجه به سرعت جهانی شدن و نیاز شرکت ها و کشورها به رقابت تنگاتنگ در عرصه بازار جهانی، تکنولوژی های جدید و برتر به عنوان یک مزیت رقابتی برای حضور در بازار جهانی مطرح شده اند. مدیران بایستی از فاکتورهای مهم و اساسی مورد نیاز برای انتقال تکنولوژی آگاهی کافی داشته باشند. میزان اهمیت و درجه تاثیرپذیری هر یک از عوامل موثر بر انتقال تکنولوژی به عواملی چون ماهیت تکنولوژی مورد نیاز و توانایی ظرفیت کشور گیرنده تکنولوژی برای یادگیری و جذب دانش فنی و تکنولوژیک بستگی دارد. شناسایی و رتبهبندی عوامل موثر بر انتقال تکنولوژی، بستگی به تمایل دهنده تکنولوژی به عرضه آن به شکل مخصوص و نیز تمایل و توانایی گیرنده تکنولوژی در اکتساب و جذب آن دارد. در مورد تکنولوژیهای نوین، مواردی نظیر هزینه بالای تامین تکنولوژی جدید، هزینهی بالای نصب و راه اندازی و تعمیرات و نگهداری و آموزش این تکنولوژیها تنها گوشه ای از موارد بی شماری است که در انتقال تکنولوژی های نوین می بایست مورد توجه قرار گیرند. در این تحقیق، ابتدا معیارهای موثر در انتقال تکنولوژی های نوین در صنعت قطعات پلیمری خودرو شناسایی می شود. برای رتبه بندی این معیارها از یکی از مدلهای تصمیم گیری چند معیاره، Dematel، استفاده خواهد شد. روش ديماتل، تكتيك گرافيك تحليلي است كه طي آن روابط بين متغيرهاي وابسته يا شاخص هاي تاثير گذار بر يك متغير مستقل تعيين وتحليل مي شوند. اولین عامل تاثیرگذار شناسایی شده در این تحقیق، سطوح پیچیدگی تکنولوژی می باشد. دومین عامل شناسایی شده عامل کیفیت می باشد. سهولت در پیادهسازی عامل حائز اهمیت دیگری است که باید بدان توجه اساسی داشت. با توجه به شرایط رکود و تحریمها و وضعیت اقتصادی نابسامانی که تقریبا بسیاری از شرکت ها و مشاغل کشور را در برگرفته، شاید نگاه واقع بینانهتر این است که در شرایط حساس کنونی امکان ایجاد یا تولید ظرفیتهای جدید تولیدی اعم از فضای لازم و تجهیزات لازم وجود ندارد.کلمات کلیدی: تکنولوژیهای نوین، انتخاب تکنولوژی، قطعات پلیمری، الگوریتم فازی، روش دیماتل فازی فصل اول 1-1- مقدمهدر محیط پویای تجاری امروز، انتقال تکنولوژی می تواند نقشی مهم و حیاتی در استراتژی های تجاری یک شرکت ایفا کند. شرکتها برای روبرو شدن با پیچیدگی های فزاینده تولید، مشتریان بیشتر، کیفیت مطلوب مورد نیاز برای خدمات خاص و بهتر و افرایش فشار رقابتی به انتخاب و انتقال تکنولوژی وابسته هستند]18[. سیاست گزاران و برنامه ریزان باید به تکنولوژی به عنوان متغیری مهم در توسعه ملی نگاه کنند که برای بهبود برآورده سازی نیازهای ملی به آن نیاز است.در واقع تنها راه عملي جبران عقب ماندگي يك كشور يا يك بنگاه اقتصادي استفاده از تجارب موفق ديگران در عرصه هاي جديد است. به عبارت ديگر آنقدر منابع انساني، سرمايه و زمان وجود ندارد تا بتوان راهي را كه ديگران در مدت يك يا دو قرن و با سعي و خطاهاي بسيار و صرف منابع زيادي طي كرده اند همانگونه پيمود. انتقال تكنولوژي راه كوتاهتر دستيابي به ثمره تحقيقات ديگر كشورها در حل مشكلات صنايع كشور است]5[ تجربه موفقيت آميز کشورهای توسعه یافته نشان داده است كه فراگيري و استفاده گسترده از تكنولوژي هاي مناسب و مدرن در اين كشورها، آنها را قادر ساخته تا بر بهره وري خود بيفزايند و در نتيجه منجر به توسعه سريع صنعتي اين كشورها شده است.انتخاب هر یک از تکنولوژی های نوین به فاکتورهای بسیاری از جمله وضعیت تکنولوژی در صنعت مربوطه، نیازمندی ها، توانایی ها، امکانات و نقاط ضعف تکنولوژی، وضعیت تکنولوژی در کشورهای دیگر، استراتژی های ملی و مانند این بستگی دارد. انتخاب یک روش مناسب، اصلی مهم در انتخاب تکنولوژی و نیاز اصلی برای دستیابی به هدف نهایی فرآیند است ]19[1-2- بيان مسأله اساسي تحقيق با توجه به سرعت جهانی شدن و نیاز شرکت ها و کشورها به رقابت تنگاتنگ در عرصه بازار جهانی، تکنولوژی های جدید و برتر به عنوان یک مزیت رقابتی برای حضور در بازار جهانی مطرح شده اند ]1[ همچنین بدیهی است که ایجاد تکنولوژی نیازمند سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه و آموزش نیروی انسانی است. نرخ سرمایه گذاری کشورهای در حال توسعه از جمله کشور ما ـ ایران ـ بر روی تحقیق و توسعه و آموزش بسیار پایین تر از کشورهای توسعه یافته است، بطوریکه این کشورها در دهه 1990، 5/2 تا 8/2 درصد از تولید ناخالص ملی خود را صرف این امر کرده اند در حالی که در همین زمان این رقم در کشور ما در حدود کمتر از 3/0 درصد از بودجه سالیانه بوده است.علاوه بر اینها فرایند انتقال تکنولوژی دارای بعضی از مقیاس های احتیاطی و پیشگیرانه است که مدیران باید قبل از در نظر گرفتن مدل انتقال تکنولوژی به آنها بپردازند.مدیران بایستی از فاکتورهای مهم و اساسی مورد نیاز برای انتقال تکنولوژی آگاهی کافی داشته باشند. در واقع انتقال تکنولوژی تنها در صورتی می تواند با موفقیت همراه باشد که مدیران و متخصصین کشورهای در حال توسعه به خوبی از فاکتورهای اساسی و مهم مورد نیاز برای انتقال موفقیت آمیز تکنولوژی آگاهی و اطلاع داشته باشند. امروزه تكنولوژي (با هر تعريفي) به يكى از ستونهاى اصلي زندگى (ملي يا سازماني) تبديل گرديده و از مهم ترين عوامل رشد و توسعه اقتصادي جوامع و عاملي براي حركت به سوي آينده اي مطمئن فرض میشود. همانطور که گفته شد با توجه به ضرورت ارتباطات در جوامع و لزوم بکارگیری و مدیریت تکنولوژی های مناسب، امروزه یکی از تکنولوژی های در حال رشد در جوامع تکنولوژی ساخت قطعات خودرو است ]20[. انتقال تکنولوژی فرآیند پیچیده و دشواری است که بدون مطالعه و بررسی لازم نه تنها مفید نیست بلکه ممکن است علاوه بر هدر رفتن سرمایه و زمان، به تضعیف تکنولوژی ملی هم بیانجامد.فرآیند انتقال تکنولوژی رامی توان به سه بخش عمده تقسیم کرد: 1) انتخاب و اکتساب تکنولوژی 2) انطباق، کاربرد و جذب تکنولوژی 3) توسعه و انتشار تکنولوژی ]21[.در هر یک از مراحل فوق، عواملی دخیل می باشند که در انتقال تکنولوژی نیز موثر هستند. بنابراین میتوان گفت شناسایی عوامل موثر بر انتقال تکنولوژی، نقش تعیین کننده ای در انتقال تکنولوژی مربوطه ایفا میکند.عوامل موثر در انتقال تکنولوژی را می توان در قالب گروه های زیر دسته بندی کرد ]17[: 1-عوامل تکنولوژیکی،2-عوامل فنی،3-عوامل مالی،4-عوامل تجاری،5 -عوامل سازمانی،6-عوامل زیست محیطیمیزان اهمیت و درجه تاثیرپذیری هر یک از عوامل موثر بر انتقال تکنولوژی به عواملی چون ماهیت تکنولوژی مورد نیاز و توانایی ظرفیت کشور گیرنده تکنولوژی برای یادگیری و جذب دانش فنی و تکنولوژیک بستگی دارد. شناسایی و رتبهبندی عوامل موثر بر انتقال تکنولوژی، بستگی به تمایل دهنده تکنولوژی به عرضه آن به شکل مخصوص و نیز تمایل و توانایی گیرنده تکنولوژی در اکتساب و جذب آن دارد. بنابراین عوامل گوناگون انتقال تکنولوژی را می توان به وسیله بعضی از عوامل مهم مانند اهداف انتقال دهنده و گیرنده تکنولوژی، سطح تواناییهای مدیریتی و ظرفیتهای تکنولوژیک، شرایط سیاسی و اقتصادی کشور گیرنده، اندازه بازار در دسترس و سرعت تحولات تکنولوژی مشخص کرد]22[در مورد تکنولوژی های نوین، مواردی نظیر هزینه بالای تامین تکنولوژی جدید، هزینهی بالای نصب و راه اندازی و تعمیرات و نگهداری و آموزش این تکنولوژیها تنها گوشه ای از موارد بی شماری است که در انتقال تکنولوژی های نوین می بایست مورد توجه قرار گیرند.یکی دیگر شاخههای علم و صنعت که در آن انتقال تکنولوژی ضروری بنظر می رسد، میتوان صنعت خودروسازی را نام برد. مهندسین پلیمر به خودروسازان و طراحان خودرو کمک کرده اند تا اتومبیل های با قابلیتهای بیشتر نسبت مدل های قدیمی تولید کنند. در صنعت خودرو سازی، پلیمرها در بخش های مختلف از ساخت صندلی، شیشه ها، تایر، سپر، کفپوش تا ساخت شیلنگهای مناسب جهت انتقال بنزین و چرخش آب و ساخت تجهیزات مختلفی از جمله ساخت انواع تسمه پروانه، انواع درزگیرها و کانال های تهویه هوا استفاده شده اند و کاربرد وسیعی را به خود اختصاص داده اند. علاوه بر آن در خودروهای بسیار پیشرفته قابلیت های دیگری همچون ساخت سنسورهای هوشمند توسط مهندسان پلیمر امکان جلوگیری از تلفات جانی را فراهم آورده است که این تکنولوژی به شدت مورد توجه خودروسازان بزرگ قرار گرفته است. تولید خودروهایی با بدنه هایی از جنس مواد پلیمری تقویت شده با خواص مکانیکی فوق العاده و همچنین ساخت انواع کیسه های هوا از دیگر فعالیت های مهندسین پلیمر است]23[