چکیده:فناوری اطلاعات و به خصوص معماری سرویس گرا (SOA )برای بهبود و سرعت بخشی به نیازهای کسب و کار فرصت هایی را ایجاد نموده اند.ازآنجاکهسازمانهابدونحاکمیتقوينمیتوانندارزشچندانیراازمعماريسرویسگراکسبکنندوباتوجهبهاهمیتیکهحاکمیتبرمعماريسرویسگرادرموفقیتآن دارد تحقیقحاضروضعیت حاکمیتبرمعماريسرویسگرارابادرنظرگرفتنوضعیتسازماناز لحاظبلوغمعماريسرویسگرامطرحکرده استوتصویربهتريازوضعیتسازمانازلحاظسرویسگراییونوعحاکمیتموردنیازسازمانبهمانشانمیدهد.ازطریقایننقشهراهنمايفراهمشده،سازمانمیتواندوضعیتفعلیخودرابهتربشناسدوراحت تربتواندوضعیتآتیخودراتعیینکند. بدینمنظور درگامنخستفهرستیاولیهازچالشهايپیادهسازيSOA و قابلیتهايموردنیازبرايبرطرف سازيآنهاتدوینودرادامهویژگی هاوخصوصیاتچارچوبهای حاکمیتمعماريسرویس گرابررسی می شوند. بعد از بررسی و انتخاب جامع ترین چارچوب,ارزیابی بر روی آن صورت می گیرد.در این تحقیق از روش فازی برای بررسی بلوغ حاکمیت سرویس گرایی در سازمان استفاده شده است سپس برای بررسی صحت روش پیشنهادی , از مقایسه ان با روش اماری استفاده شده و مزایای روش فازی از طریق اجرای هر دو روش در یک مطالعه ی موردی مشاهده گردید.کلیدواژه : معماری سازمانی , معماری سازمانی سرویس گرا , حاکمیت معماری سازمانی سرویس گرا , منطق فازی فهرست مطالب:عنوان شماره ی صفحاتفصل اول : مقدمه و کلیات تحقیق...................... 11-1-مقدمه.......................................... 21-2-هدف از تحقیق................................... 31-3-محدوده تحقیق................................... 41-4-ساختارپایان نامه .............................. 51-5-نتایج وخروجی مورد نظر ......................... 5فصل دوم............................................ 62-1- معماری چیست؟.................................. 72-2-معماری سازمانی................................. 72-3-تاریخچه معماری سازمانی......................... 82-4-فرایند معماری سازمانی.......................... 102-4-1- برنامه ریزی راهبردی فناوری اطلاعات........... 102-4-2-برنامه ریزی معماری سازمانی.................. 102-4-3- اجرای معماری سازمانی....................... 102-5-معماری سرویس گرا............................... 102-5-1-تعريفشركت IBM............................. 112-5-2-تعريف Microsoft............................. 122-5-3-تعریفW3C......................................... 122-5-4-تعریفOpen Group.................................. 122-6-مفاهیم اصلی معماری سرویس گرا................... 122-6-1-تعریف سرویس.................................. 122-6-2-پروتکل ها و استانداردها...................... 14 الف2-7-معماری سازمانی سرویس گرا....................... 182-8-اهداف و چالشهای معماری سرویس گرا............... 182-9-فواید و ضرورت SOA از نگاه ذینفعان.............. 192-10-چرخه ی حیات SOA............................... 212-11-حاکمیت چیست؟.................................. 212-11-1-محدوده ی حاکمیت ............................ 222-11-2-مدیریت و حاکمیت ............................ 222-11-3-حاکمیت فناوری اطلاعات........................ 222-12-حاکمیت معماری سرویس گرا....................... 232-12-1-چالش های معماری سرویس گرا................... 262-12-2-شروع حاکمیت SOA............................. 272-12-3-چرخه ی حیات سرویس........................... 322-13-چارچوب های حاکمیت معماری سرویس گرا............ 332-13-1-چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا از دیدگاه WebMethod 342-13-2- چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا از دیدگاهIBM352-13-3- چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا از دیدگاهOracle 362-13-4- چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا از دیدگاه AG reSoftwa392-13-5- چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا از دیدگاهBieberstein412-13-6- چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا از دیدگاهSAE – CBDI 412-13-7- چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا از دیدگاهITIL422-14-چارچوب های بلوغ حاکمیت معماری سرویس گرا....... 432-15-منطق فازی..................................... 452-15-1-مدل فازی متغیرها............................ 452-15-2-عملیات برروی مجموعه های فازی................ 472-15-3-رابطه بین مجموعه های فازی................... 49 ب2-15-4-اتصال دهنده ها.............................. 502-15-5-استنتاج..................................... 512-16-روشهای انجام شده برای ارزیابی بلوغ معماری سازمانی سرویس گرا................................................... 522-16-1-جوانبخت و همکاران........................... 522-16-2-محمودی و همکاران............................ 542-16-3-مدل رزمی و همکاران.......................... 552-16-4-مدل AMO CURT................................ 562-16-5-مدل ECKERT JULIAN.......................... 572-16-6-مدل زبانی................................... 572-16-7-مدل نامداریان و همکاران..................... 582-16-8-مدل امتیازدهی............................... 58فصل سوم............................................ 603-1-تجزیه و تحلیل داده های پژوهش _ ابزار گرداوری اطلاعات 613-2-جامعه اماری و نمونه گیری....................... 613-3-روش پیشنهادی................................... 623-3-1-تعیین چارچوب................................. 623-3-1-1-مدل ارائه شده توسط AG Software............. 623-3-1-2مدل ارائه شده توسط مارکس.................... 633-3-1-3مدل SCHEPER................................. 643-3-1-4-مدل بلوغ کنترل اهداف اطلاعات و فناوری....... 653-3-1-5-مدل نامداریان و همکاران.................... 663-3-1-6-مدل بلوغ یکپارچگی سرویس.................... 673-3-1-7-مدل بلوغ SOA سازمان........................ 683-3-1-8-مدل بلوغ قابلیت سرویس فناوری اطلاعات........ 693-3-1-9-مدل بلوغ معماری سرویس گرا SOAMM............ 703-3-2-مشخص کردن فاکتورهای لازم برای ارزیابی......... 74ج3-3-4-تجزیه وتحلیل داده ها......................... 793-3-4-1-پایگاه قواعد فازی.......................... 793-3-4-2-موتور استنتاج فازی......................... 803-3-4-3-فازی ساز................................... 803-3-4-4-غیرفازی ساز................................ 803-3-5-جمع اوری اطلاعات از خبرگان.................... 803-3-6-ارزیابی خروجی با نمودار راداری............... 823-3-7- روایی و پایایی پرسشنامه..................... 82فصل چهارم.......................................... 844-1- مطالعه موردی.................................. 854-2-تجزیه و تحلیل داده ها با موتور استنتاج فازی.... 934-3-ارزیابی روش پیشنهادی........................... 974-4-جمع بندی مطالعه موردی.......................... 98فصل پنجم........................................................................................................................................... 1005-1-نتیجه گیری..................................................................................................................................1015-2-مزایای مدل پیشنهادی.................................................................................................................1015-3-اقدامات آتی................................................................................................................................102منابع و مآخذ........................................................................................................................................103چکیده انگلیسی.................................................................................................................................. 108 فهرست جداولجدول 2-1: خروجی روش امتیازدهی...................... 59جدول3-1: ارتباط مدل های بلوغ معماری سرویس گرا با یکدیگر 73جدول 3-2: مقیاس های فازی........................... 81جدول 4-1: شاخص ها وزیرشاخص های دامنه ی بلوغ SOA,بلوغ حاکمیت سرویس گرایی وحوزه ی پذیرش SOA...................... 85فهرست تصاویر و نمودارشکل 2-1 : جایگاه کشورهابراساس میزان گرایش به معماری سازمانی 8شکل2-2 : تعریف حاکمیت SOA از دیدگاه ORACLE......... 25شکل 2-3: ارتباطات حاکمیت معماری سرویس گرا.......... 25شکل 2-4: مولفه های اصلی چارچوب حاکمیت SOA وتاثیرآن برچرخه ی حیات سرویس.............................................. 28شکل 2-5: چرخه ی پیاده سازی حاکمیت SOA براساس چارچوب پیشنهادیIBM................................................... 36شکل 2-6: نقاط کلیدی برای سیاست گذاری در حاکمیت SOA ازدیدگاه ORACLE................................................... 37شکل 2-7: چارچوب حاکمیت ITIL........................ 42شکل 2-8: مقایسه ی چارچوب های مطرح شده.............. 43شکل 2-9: نمونه ای از یک تابع تعلق مثلثی............ 47شکل 2-10: نمای کلی چارچوب ارزیابی بلوغ محمودی...... 55شکل 2-11: نتایج خروجی روش AMO CURT................. 56شکل 2-12: خروجی اجرای روش TOP-VIEW.................. 57شکل 3-1 : مدل ارایه شده توسط AG SOFTWARE.......... 62شکل 3-2: چارچوب پیشنهادی........................... 74شکل 4-1: تابع عضویت ورودی مربوط به پایگاه اول تا بیستم92شکل 4-2: تابع عضویت ورودی مربوط به پایگاه هفدهم.. 92شکل 4-3: تابع عضویت خروجی مربوط به پایگاه بیست و یکم93شکل 4-4: خروجی سیستم فازی در بعد بلوغ سرویس گرایی.. 94هشکل 4-5: رادار چارت بعد بلوغ سرویس گرایی........... 95شکل 4-6: رادار چارت بعد پذیرش سرویس گرایی.......... 95شکل 4-7: رادارچارت بعد حاکمیت سرویس گرایی.......... 96شکل 4-8: مقادیر خروجی کلی در همه ی ابعاد........... 97شکل 4-9: نمونه ای ازباینومیال تست.................. 98نمودار4-1: نتایج باینومیال تست بعد حوزه ی پذیرش.... 98نمودار4-2: نتایج باینومیال تست بعد بلوغ SOA........ 99نمودار4-3: نتایج باینومیال تست بعد حاکمیت SOA...... 99 فصل اول مقدمه و کلیات تحقیق مقدمهاز زمان ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه های مختلف و سازمانها و شرکت ها حدودا بیست سال می گذرد وهرروزه بکارگیری و سرمايهگذاريبخشهايدولتيوخصوصيدراينبخشبيشترميشود. ميانسازمانهاودستگاههاي دولتيحجمعظيميازسرمايهگذاريرادراينبخشانجامدادهاندوهماكنوننيزدرحال تخصيصمنابعوسرمايهگذاريميباشند. بسياريازشركت هاوسازمان هاطرحجامعفناورياطلاعاتوارتباطاتخودراتهيهنمودهيادرحالتهيهميباشند.یکی از نکات مهم انطباقطرح هايفوقباروشمعماريسازمانياست لذا نیازبه ایجادزمينهلازمجهتتصحيح وياتكميلطرح هايفوقبه وجود می آید.در سازمانهای امروزی که اغلب دارای ابعاد و ساختارهای پیچیده و از نظر فیزیکی توزیع شده هستند تنها ذکر اینکه چه کارهایی باید توسط چه کسانی (شرح وظایف) انجام شود کافی نیست، بلکه فرآیندها، دادهها، اهداف و نقش افرادی که در سازمان انجام وظیفه میکنند باید با اهداف و راهبردهای سازمان که در قالب برنامهریزی راهبردی ارائه میشوند، همخوانی داشته باشد. چنین امری مستلزم آن است که سازمان دارای یک نقشه از تمام ابعاد خود باشد تا بتواند با استفاده از این نقشه، روابط بین ابعاد سازمان را درک نموده و در صورت نیاز با تغییرات هماهنگ نماید. این نقشه از سازمان، که حاوی اطلاعات افراد، فرآیندها، مکانها و دیگر ابعاد و خصوصیات سازمان است، معماری سازمانی نامیده میشود.مفهوم سرويس گرايي ازمدتي پيش وجود داشته ودرزمينه هاي متفاوت وبراي مقاصد مختلفيمورداستفاده قرارگرفته است اماآنچه درطول حيات اين مفهوم ثابت مانده است،آن است كه اينمفهوم،روشي مبتني برمفهوم تجزيهرا ارائهمي دهد.بنابراين سرويسگرايي يك روش فني محضنيست.سرويس گرايي درتركيب با"معماري"، معماريسرويس گرارامعرفي ميكندكه مدلي را ارائهميدهدكه درآن منطق ,كل سيستم به بخش هايمنطقي,مجزاوكوچكتر شكسته مي شوند.اينواحدهاي كوچكترجمعا بخشبزرگتري ازمنطق را ارائه ميكنند ومي توانندتوزيعشده باشند.معماریسازمانی سرویس گرا (SOA)مشوق واحدهايمنفردمنطق است تا بتواند به مجموعه ای ازاصول طراحي دست يابد.امروزه دیگر توسعه سرویس گرایی به جایی رسیده است که هر جا صحبت ازمعماری سازمانی است معماری سازمانی سرویس گرا رادر ذهن ها تداعی میکند[21].معماريسرویس گرا سبکی ازمعماري میباشد که ازاتصال سست سرویسها جهت انعطاف پذیري وتعامل پذیريکسب وکار به صورت مستقل ازفناوری پشتیبانی میکندوازترکیب مجموعه اي ازسرویس هايکسب وکارتشکیلشده است که اینسرویسها،انعطاف پذیري وپیکربندي پویا را براي فرایندها محققمیکند[1].حاکمیت برمعماري سرویس گرا به طورویژه برروي اداره وحاکمیت برسرویسها متمرکز می شود ویک چارچوباساسی براي دستیابی به تعاملپذیريکارکردي وغیرکارکردي سرویسهادربینمرزهايکسبوکاررافراهم میکند [23]. حاکمیت یک عاملکلیدي درموفقیتپروژههايمعماريسرویس گرايسازمانمیباشد.بدون حاکمیت ،سازمان نمی تواندبه طورکاملارزش معماریسرویس گرارادركکند [24].حاکمیت برمعماريسرویسگرا،فرآیندی استکه تحقق منافعهمه ذینفعانفناورياطلاعات وکسب وکاررا بوسیلهبرنامه ریزي،تامینبودجه واجرايابتکارعملمعماريسرویسگراتضمینمیکند ونوعی سرمایهگذاری استراتژیک است که موسسه وکارکردهایآنرادرپروژهها به بهترینشکلممکنپشتیبانیمیکند[25] . اگرحاکمیتبر معماري سرویسگراموفقیتآمیزباشد، سازمان میتواندسرویسهايباکیفیت ومطمئنیراایجادکندواین امرسببکاراییواثربخشی سازمانمیگردد [22]. همه سازمانهابرايارزیابیوضعیتجاريحاکمیتبرSOA خود نیازمند یکچارچوبارزیابی میباشند,به گونهايکه بتوانددرتعییننیازمندیهايحاکمیتبرSOAوارائهیکمدلمناسبحاکمیتبر SOA مفیدباشد.در این تحقیق ضمن اشنایی با مفاهیم اولیه ی سرویس گرایی ,معماری سرویس گراو حاکمیت معماری سرویس گرا به بررسی چارچوب های ارزیابی حاکمیت معماری سرویس گرا پرداخته و انها را با هم مقایسه میکند. ودرنهایت به ارایه یک روش برای ارزیابی حاکمیت معماری سرویس گرا می پردازد.1-2- هدف از تحقیقكارهايانجامشده درزمينهتحليلوارزيابيمعماريسازماني،چندانزيادنميباشد.تعداديازآنهادرمحيط هايكاريوتجاريگسترشيافته اند (OMB,2005) و(Schekkerman, 2006). وبرخيدرمحيط هايدانشگاهيارائهگرديده اند (Närman, 2007 ) و (Gammelgard, 2007).بامروريبرمراحلانجاميكپروژهمعماريسازماني،جايگاهمبحثارزيابيدرمعماريسازمانيبهترمشخصميشود.يكپروژهمعماريسازمانيمعمولاًبااحساسنيازيكسازمانشروعشدهوسپسمشاوری وظيفه یانتخاب وتهيهطرحمعماريسازمانيرابرعهدهميگيرد . اينمشاوريكمجموعهمستنداتراتحويلسازماندادهكهدرآنمجموعه ايازمدل هاارائهشدهاست. اينمجموعهتوصيفكنندهمعماريسازمانيپيشنهادي برايآنسازمانميباشد . پسازتصويبطرحپيشنهادي ،مراحلبهاجرادرآمدناينطرحشروعشدهوبرايناساستغييراتيدرسازمانمذكوربوجودميآيد.بدينشكلروشهايارزيابيمطرحشدهدرمبحثمعماريسازمانيراميتواندرپنجزمينهاصليدستهبندينمود. درهريكاززمينههايفوقتحقيقاتمختلفيانجامشدهاست.1- ارزيابيسطحبلوغيكسازمانازنظركاربردمفاهيممعماريسازماني )آمادگي پذيرش(2- ارزيابيتيممشاوروطراحمعماريسازماني )انتخابتيمطراح(3- ارزيابيفرآيندطراحيوتوليدمعماريسازماني4- ارزيابييكطرحمعماريسازماني5- ارزيابيازميزاناجراييكطرحمعماريسازمانيهدف اصلی این تحقیق ارزیابی در دسته ی اول مطرح شده است. لذا برای این منظور ابتدا اشنایی با مفاهیم اولیه ی سرویس گرایی, معماری سرویس گرا و حاکمیت معماری سرویس گرا و بررسی چارچوب های ارزیابی حاکمیت معماری سرویس گرا و درنهایت ارایه یک روش برای ارزیابی حاکمیت معماری سرویس گرا هدف این تحقیق است.لذا میتوان این تحقیق را به صورت زیر بخش بندی نمود:1- تعریف اصول سرویس گرایی و معماری سرویس گرا2- تعریف حاکمیت معماری سرویس گرا3- ضرورت حاکمیت معماری سرویس گرا4- بررسی بلوغ سرویس گرایی و تاثیرآان در ارزیابی حاکمیت SOA5- بررسی چارچوب های حاکمیت معماری سرویس گرا ومقایسه انها با یکدیگر6- ارایه یک روش برای ارزیابیحاکمیت معماری سرویس گرا1-3- محدوده ی تحقیقآنچه که در این تحقیق به ان پرداخته می شود ارایه مدل قابل اجرا برا یارزیابی سطح بلوغ حاکمیت سرویس گرایی است تا با استفاده از ان سازمان در جهت ارزیابی وضعیت موجود و تلاش برای بهبود آن براید و بتواند نقاط ضعف خود را شناسایی ونسبت به رفع ان اقدام نماید.لذادر این تحقیق کاری در جهت ارایه یک چارچوب جدید صورت نگرفته است اما تلاشهایی در جهت بهبود چارچوب اصلی مورد بررسی و تغییر و دقیق تر نمودن ان صورت گرفته است که منجر به ارایه فرم جدیدی از چارچوب گشته است.همچنین درجهت بهبود نواقص پیشنهاداتی ارائه شده است ولی تمرکز بیشتر ان بر عهده ی معماران سازمان میباشد. 1-4-ساختار پایان نامهساختارپایان نامه به صورت زیر می باشد:فصل دوم :این فصل به ادبیات موضوع تحقیق پرداخته است.در بخش اول ان به بررسی تعاریف معماری سازمانی و حاکمیت معماری سازمانی و چارچوب های ان و در بخش دوم به معرفی منطق فازی می پردازد.در انتها به کارهای انجام شده در زمینه ی ارزیابی معماری سازمانی میپردازیم.فصل سوم:این فصل به ارایه روش پیشنهادی برای ارزیابی حاکمیت معماری سرویس گرا می پردازد .فصل چهارم:روش پیشنهادی را در یک مطالعه ی موردی به کار گرفته و نتایج ارزیابی را بیان میکند.در انتها مقایسه ای بین روش بیان شده و روش دیگر برای بررسی برتری عملکرد انجام می شود.فصل پنجم:نتایج تحقیق و همچنین پیشنهاداتی برای تحقیقات اتی ارائه میشود.1-5-نتايجموردنظروخروجياجراياينپاياننامهدرگسترشمباحثعلميمعماريسازماني سرویس گرابسيارموثربودهودرعينحاليكهمفاهيماساسيآنراترويجميدهد ،سعيدرايجادروشيجهتارزيابيوسنجش حاکمیتمعماريسازماني،كهيكيازسئوالاتاساسيمطرحشدهدرزمينههايتحقيقاتيآناست،مينمايد.بهطوركلينتايجحاصلازاينطرحراميتوانبهشرحزيربياننمود:1- كمكبهگسترشكاربردمفاهيممعماريسازمانيسرویس گراومعرفيآنها2- تعريفمفهوميكمعماريسازماني سرویس گرای مناسبوخوب وارائهيكمدل ارزیابی سطح بلوغ آن3- بکارگیری روش ارایه شده در یک سازمان برای بررسی نتایج
ارایه یک روش تلفیقی برای ارزیابی حاکمیت بلوغ معماری سرویس گرا word
چکیده:فناوری اطلاعات و به خصوص معماری سرویس گرا (SOA )برای بهبود و سرعت بخشی به نیازهای کسب و کار فرصت هایی را ایجاد نموده اند.ازآنجاکهسازمانهابدونحاکمیتقوينمیتوانندارزشچندانیراازمعماريسرویسگراکسبکنندوباتوجهبهاهمیتیکهحاکمیتبرمعماريسرویسگرادرموفقیتآن دارد تحقیقحاضروضعیت حاکمیتبرمعماريسرویسگرارابادرنظرگرفتنوضعیتسازماناز لحاظبلوغمعماريسرویسگرامطرحکرده استوتصویربهتريازوضعیتسازمانازلحاظسرویسگراییونوعحاکمیتموردنیازسازمانبهمانشانمیدهد.ازطریقایننقشهراهنمايفراهمشده،سازمانمیتواندوضعیتفعلیخودرابهتربشناسدوراحت تربتواندوضعیتآتیخودراتعیینکند. بدینمنظور درگامنخستفهرستیاولیهازچالشهايپیادهسازيSOA و قابلیتهايموردنیازبرايبرطرف سازيآنهاتدوینودرادامهویژگی هاوخصوصیاتچارچوبهای حاکمیتمعماريسرویس گرابررسی می شوند. بعد از بررسی و انتخاب جامع ترین چارچوب,ارزیابی بر روی آن صورت می گیرد.در این تحقیق از روش فازی برای بررسی بلوغ حاکمیت سرویس گرایی در سازمان استفاده شده است سپس برای بررسی صحت روش پیشنهادی , از مقایسه ان با روش اماری استفاده شده و مزایای روش فازی از طریق اجرای هر دو روش در یک مطالعه ی موردی مشاهده گردید.کلیدواژه : معماری سازمانی , معماری سازمانی سرویس گرا , حاکمیت معماری سازمانی سرویس گرا , منطق فازی فهرست مطالب:عنوان شماره ی صفحاتفصل اول : مقدمه و کلیات تحقیق...................... 11-1-مقدمه.......................................... 21-2-هدف از تحقیق................................... 31-3-محدوده تحقیق................................... 41-4-ساختارپایان نامه .............................. 51-5-نتایج وخروجی مورد نظر ......................... 5فصل دوم............................................ 62-1- معماری چیست؟.................................. 72-2-معماری سازمانی................................. 72-3-تاریخچه معماری سازمانی......................... 82-4-فرایند معماری سازمانی.......................... 102-4-1- برنامه ریزی راهبردی فناوری اطلاعات........... 102-4-2-برنامه ریزی معماری سازمانی.................. 102-4-3- اجرای معماری سازمانی....................... 102-5-معماری سرویس گرا............................... 102-5-1-تعريفشركت IBM............................. 112-5-2-تعريف Microsoft............................. 122-5-3-تعریفW3C......................................... 122-5-4-تعریفOpen Group.................................. 122-6-مفاهیم اصلی معماری سرویس گرا................... 122-6-1-تعریف سرویس.................................. 122-6-2-پروتکل ها و استانداردها...................... 14 الف2-7-معماری سازمانی سرویس گرا....................... 182-8-اهداف و چالشهای معماری سرویس گرا............... 182-9-فواید و ضرورت SOA از نگاه ذینفعان.............. 192-10-چرخه ی حیات SOA............................... 212-11-حاکمیت چیست؟.................................. 212-11-1-محدوده ی حاکمیت ............................ 222-11-2-مدیریت و حاکمیت ............................ 222-11-3-حاکمیت فناوری اطلاعات........................ 222-12-حاکمیت معماری سرویس گرا....................... 232-12-1-چالش های معماری سرویس گرا................... 262-12-2-شروع حاکمیت SOA............................. 272-12-3-چرخه ی حیات سرویس........................... 322-13-چارچوب های حاکمیت معماری سرویس گرا............ 332-13-1-چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا از دیدگاه WebMethod 342-13-2- چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا از دیدگاهIBM352-13-3- چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا از دیدگاهOracle 362-13-4- چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا از دیدگاه AG reSoftwa392-13-5- چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا از دیدگاهBieberstein412-13-6- چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا از دیدگاهSAE – CBDI 412-13-7- چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا از دیدگاهITIL422-14-چارچوب های بلوغ حاکمیت معماری سرویس گرا....... 432-15-منطق فازی..................................... 452-15-1-مدل فازی متغیرها............................ 452-15-2-عملیات برروی مجموعه های فازی................ 472-15-3-رابطه بین مجموعه های فازی................... 49 ب2-15-4-اتصال دهنده ها.............................. 502-15-5-استنتاج..................................... 512-16-روشهای انجام شده برای ارزیابی بلوغ معماری سازمانی سرویس گرا................................................... 522-16-1-جوانبخت و همکاران........................... 522-16-2-محمودی و همکاران............................ 542-16-3-مدل رزمی و همکاران.......................... 552-16-4-مدل AMO CURT................................ 562-16-5-مدل ECKERT JULIAN.......................... 572-16-6-مدل زبانی................................... 572-16-7-مدل نامداریان و همکاران..................... 582-16-8-مدل امتیازدهی............................... 58فصل سوم............................................ 603-1-تجزیه و تحلیل داده های پژوهش _ ابزار گرداوری اطلاعات 613-2-جامعه اماری و نمونه گیری....................... 613-3-روش پیشنهادی................................... 623-3-1-تعیین چارچوب................................. 623-3-1-1-مدل ارائه شده توسط AG Software............. 623-3-1-2مدل ارائه شده توسط مارکس.................... 633-3-1-3مدل SCHEPER................................. 643-3-1-4-مدل بلوغ کنترل اهداف اطلاعات و فناوری....... 653-3-1-5-مدل نامداریان و همکاران.................... 663-3-1-6-مدل بلوغ یکپارچگی سرویس.................... 673-3-1-7-مدل بلوغ SOA سازمان........................ 683-3-1-8-مدل بلوغ قابلیت سرویس فناوری اطلاعات........ 693-3-1-9-مدل بلوغ معماری سرویس گرا SOAMM............ 703-3-2-مشخص کردن فاکتورهای لازم برای ارزیابی......... 74ج3-3-4-تجزیه وتحلیل داده ها......................... 793-3-4-1-پایگاه قواعد فازی.......................... 793-3-4-2-موتور استنتاج فازی......................... 803-3-4-3-فازی ساز................................... 803-3-4-4-غیرفازی ساز................................ 803-3-5-جمع اوری اطلاعات از خبرگان.................... 803-3-6-ارزیابی خروجی با نمودار راداری............... 823-3-7- روایی و پایایی پرسشنامه..................... 82فصل چهارم.......................................... 844-1- مطالعه موردی.................................. 854-2-تجزیه و تحلیل داده ها با موتور استنتاج فازی.... 934-3-ارزیابی روش پیشنهادی........................... 974-4-جمع بندی مطالعه موردی.......................... 98فصل پنجم........................................................................................................................................... 1005-1-نتیجه گیری..................................................................................................................................1015-2-مزایای مدل پیشنهادی.................................................................................................................1015-3-اقدامات آتی................................................................................................................................102منابع و مآخذ........................................................................................................................................103چکیده انگلیسی.................................................................................................................................. 108 فهرست جداولجدول 2-1: خروجی روش امتیازدهی...................... 59جدول3-1: ارتباط مدل های بلوغ معماری سرویس گرا با یکدیگر 73جدول 3-2: مقیاس های فازی........................... 81جدول 4-1: شاخص ها وزیرشاخص های دامنه ی بلوغ SOA,بلوغ حاکمیت سرویس گرایی وحوزه ی پذیرش SOA...................... 85فهرست تصاویر و نمودارشکل 2-1 : جایگاه کشورهابراساس میزان گرایش به معماری سازمانی 8شکل2-2 : تعریف حاکمیت SOA از دیدگاه ORACLE......... 25شکل 2-3: ارتباطات حاکمیت معماری سرویس گرا.......... 25شکل 2-4: مولفه های اصلی چارچوب حاکمیت SOA وتاثیرآن برچرخه ی حیات سرویس.............................................. 28شکل 2-5: چرخه ی پیاده سازی حاکمیت SOA براساس چارچوب پیشنهادیIBM................................................... 36شکل 2-6: نقاط کلیدی برای سیاست گذاری در حاکمیت SOA ازدیدگاه ORACLE................................................... 37شکل 2-7: چارچوب حاکمیت ITIL........................ 42شکل 2-8: مقایسه ی چارچوب های مطرح شده.............. 43شکل 2-9: نمونه ای از یک تابع تعلق مثلثی............ 47شکل 2-10: نمای کلی چارچوب ارزیابی بلوغ محمودی...... 55شکل 2-11: نتایج خروجی روش AMO CURT................. 56شکل 2-12: خروجی اجرای روش TOP-VIEW.................. 57شکل 3-1 : مدل ارایه شده توسط AG SOFTWARE.......... 62شکل 3-2: چارچوب پیشنهادی........................... 74شکل 4-1: تابع عضویت ورودی مربوط به پایگاه اول تا بیستم92شکل 4-2: تابع عضویت ورودی مربوط به پایگاه هفدهم.. 92شکل 4-3: تابع عضویت خروجی مربوط به پایگاه بیست و یکم93شکل 4-4: خروجی سیستم فازی در بعد بلوغ سرویس گرایی.. 94هشکل 4-5: رادار چارت بعد بلوغ سرویس گرایی........... 95شکل 4-6: رادار چارت بعد پذیرش سرویس گرایی.......... 95شکل 4-7: رادارچارت بعد حاکمیت سرویس گرایی.......... 96شکل 4-8: مقادیر خروجی کلی در همه ی ابعاد........... 97شکل 4-9: نمونه ای ازباینومیال تست.................. 98نمودار4-1: نتایج باینومیال تست بعد حوزه ی پذیرش.... 98نمودار4-2: نتایج باینومیال تست بعد بلوغ SOA........ 99نمودار4-3: نتایج باینومیال تست بعد حاکمیت SOA...... 99 فصل اول مقدمه و کلیات تحقیق مقدمهاز زمان ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه های مختلف و سازمانها و شرکت ها حدودا بیست سال می گذرد وهرروزه بکارگیری و سرمايهگذاريبخشهايدولتيوخصوصيدراينبخشبيشترميشود. ميانسازمانهاودستگاههاي دولتيحجمعظيميازسرمايهگذاريرادراينبخشانجامدادهاندوهماكنوننيزدرحال تخصيصمنابعوسرمايهگذاريميباشند. بسياريازشركت هاوسازمان هاطرحجامعفناورياطلاعاتوارتباطاتخودراتهيهنمودهيادرحالتهيهميباشند.یکی از نکات مهم انطباقطرح هايفوقباروشمعماريسازمانياست لذا نیازبه ایجادزمينهلازمجهتتصحيح وياتكميلطرح هايفوقبه وجود می آید.در سازمانهای امروزی که اغلب دارای ابعاد و ساختارهای پیچیده و از نظر فیزیکی توزیع شده هستند تنها ذکر اینکه چه کارهایی باید توسط چه کسانی (شرح وظایف) انجام شود کافی نیست، بلکه فرآیندها، دادهها، اهداف و نقش افرادی که در سازمان انجام وظیفه میکنند باید با اهداف و راهبردهای سازمان که در قالب برنامهریزی راهبردی ارائه میشوند، همخوانی داشته باشد. چنین امری مستلزم آن است که سازمان دارای یک نقشه از تمام ابعاد خود باشد تا بتواند با استفاده از این نقشه، روابط بین ابعاد سازمان را درک نموده و در صورت نیاز با تغییرات هماهنگ نماید. این نقشه از سازمان، که حاوی اطلاعات افراد، فرآیندها، مکانها و دیگر ابعاد و خصوصیات سازمان است، معماری سازمانی نامیده میشود.مفهوم سرويس گرايي ازمدتي پيش وجود داشته ودرزمينه هاي متفاوت وبراي مقاصد مختلفيمورداستفاده قرارگرفته است اماآنچه درطول حيات اين مفهوم ثابت مانده است،آن است كه اينمفهوم،روشي مبتني برمفهوم تجزيهرا ارائهمي دهد.بنابراين سرويسگرايي يك روش فني محضنيست.سرويس گرايي درتركيب با"معماري"، معماريسرويس گرارامعرفي ميكندكه مدلي را ارائهميدهدكه درآن منطق ,كل سيستم به بخش هايمنطقي,مجزاوكوچكتر شكسته مي شوند.اينواحدهاي كوچكترجمعا بخشبزرگتري ازمنطق را ارائه ميكنند ومي توانندتوزيعشده باشند.معماریسازمانی سرویس گرا (SOA)مشوق واحدهايمنفردمنطق است تا بتواند به مجموعه ای ازاصول طراحي دست يابد.امروزه دیگر توسعه سرویس گرایی به جایی رسیده است که هر جا صحبت ازمعماری سازمانی است معماری سازمانی سرویس گرا رادر ذهن ها تداعی میکند[21].معماريسرویس گرا سبکی ازمعماري میباشد که ازاتصال سست سرویسها جهت انعطاف پذیري وتعامل پذیريکسب وکار به صورت مستقل ازفناوری پشتیبانی میکندوازترکیب مجموعه اي ازسرویس هايکسب وکارتشکیلشده است که اینسرویسها،انعطاف پذیري وپیکربندي پویا را براي فرایندها محققمیکند[1].حاکمیت برمعماري سرویس گرا به طورویژه برروي اداره وحاکمیت برسرویسها متمرکز می شود ویک چارچوباساسی براي دستیابی به تعاملپذیريکارکردي وغیرکارکردي سرویسهادربینمرزهايکسبوکاررافراهم میکند [23]. حاکمیت یک عاملکلیدي درموفقیتپروژههايمعماريسرویس گرايسازمانمیباشد.بدون حاکمیت ،سازمان نمی تواندبه طورکاملارزش معماریسرویس گرارادركکند [24].حاکمیت برمعماريسرویسگرا،فرآیندی استکه تحقق منافعهمه ذینفعانفناورياطلاعات وکسب وکاررا بوسیلهبرنامه ریزي،تامینبودجه واجرايابتکارعملمعماريسرویسگراتضمینمیکند ونوعی سرمایهگذاری استراتژیک است که موسسه وکارکردهایآنرادرپروژهها به بهترینشکلممکنپشتیبانیمیکند[25] . اگرحاکمیتبر معماري سرویسگراموفقیتآمیزباشد، سازمان میتواندسرویسهايباکیفیت ومطمئنیراایجادکندواین امرسببکاراییواثربخشی سازمانمیگردد [22]. همه سازمانهابرايارزیابیوضعیتجاريحاکمیتبرSOA خود نیازمند یکچارچوبارزیابی میباشند,به گونهايکه بتوانددرتعییننیازمندیهايحاکمیتبرSOAوارائهیکمدلمناسبحاکمیتبر SOA مفیدباشد.در این تحقیق ضمن اشنایی با مفاهیم اولیه ی سرویس گرایی ,معماری سرویس گراو حاکمیت معماری سرویس گرا به بررسی چارچوب های ارزیابی حاکمیت معماری سرویس گرا پرداخته و انها را با هم مقایسه میکند. ودرنهایت به ارایه یک روش برای ارزیابی حاکمیت معماری سرویس گرا می پردازد.1-2- هدف از تحقیقكارهايانجامشده درزمينهتحليلوارزيابيمعماريسازماني،چندانزيادنميباشد.تعداديازآنهادرمحيط هايكاريوتجاريگسترشيافته اند (OMB,2005) و(Schekkerman, 2006). وبرخيدرمحيط هايدانشگاهيارائهگرديده اند (Närman, 2007 ) و (Gammelgard, 2007).بامروريبرمراحلانجاميكپروژهمعماريسازماني،جايگاهمبحثارزيابيدرمعماريسازمانيبهترمشخصميشود.يكپروژهمعماريسازمانيمعمولاًبااحساسنيازيكسازمانشروعشدهوسپسمشاوری وظيفه یانتخاب وتهيهطرحمعماريسازمانيرابرعهدهميگيرد . اينمشاوريكمجموعهمستنداتراتحويلسازماندادهكهدرآنمجموعه ايازمدل هاارائهشدهاست. اينمجموعهتوصيفكنندهمعماريسازمانيپيشنهادي برايآنسازمانميباشد . پسازتصويبطرحپيشنهادي ،مراحلبهاجرادرآمدناينطرحشروعشدهوبرايناساستغييراتيدرسازمانمذكوربوجودميآيد.بدينشكلروشهايارزيابيمطرحشدهدرمبحثمعماريسازمانيراميتواندرپنجزمينهاصليدستهبندينمود. درهريكاززمينههايفوقتحقيقاتمختلفيانجامشدهاست.1- ارزيابيسطحبلوغيكسازمانازنظركاربردمفاهيممعماريسازماني )آمادگي پذيرش(2- ارزيابيتيممشاوروطراحمعماريسازماني )انتخابتيمطراح(3- ارزيابيفرآيندطراحيوتوليدمعماريسازماني4- ارزيابييكطرحمعماريسازماني5- ارزيابيازميزاناجراييكطرحمعماريسازمانيهدف اصلی این تحقیق ارزیابی در دسته ی اول مطرح شده است. لذا برای این منظور ابتدا اشنایی با مفاهیم اولیه ی سرویس گرایی, معماری سرویس گرا و حاکمیت معماری سرویس گرا و بررسی چارچوب های ارزیابی حاکمیت معماری سرویس گرا و درنهایت ارایه یک روش برای ارزیابی حاکمیت معماری سرویس گرا هدف این تحقیق است.لذا میتوان این تحقیق را به صورت زیر بخش بندی نمود:1- تعریف اصول سرویس گرایی و معماری سرویس گرا2- تعریف حاکمیت معماری سرویس گرا3- ضرورت حاکمیت معماری سرویس گرا4- بررسی بلوغ سرویس گرایی و تاثیرآان در ارزیابی حاکمیت SOA5- بررسی چارچوب های حاکمیت معماری سرویس گرا ومقایسه انها با یکدیگر6- ارایه یک روش برای ارزیابیحاکمیت معماری سرویس گرا1-3- محدوده ی تحقیقآنچه که در این تحقیق به ان پرداخته می شود ارایه مدل قابل اجرا برا یارزیابی سطح بلوغ حاکمیت سرویس گرایی است تا با استفاده از ان سازمان در جهت ارزیابی وضعیت موجود و تلاش برای بهبود آن براید و بتواند نقاط ضعف خود را شناسایی ونسبت به رفع ان اقدام نماید.لذادر این تحقیق کاری در جهت ارایه یک چارچوب جدید صورت نگرفته است اما تلاشهایی در جهت بهبود چارچوب اصلی مورد بررسی و تغییر و دقیق تر نمودن ان صورت گرفته است که منجر به ارایه فرم جدیدی از چارچوب گشته است.همچنین درجهت بهبود نواقص پیشنهاداتی ارائه شده است ولی تمرکز بیشتر ان بر عهده ی معماران سازمان میباشد. 1-4-ساختار پایان نامهساختارپایان نامه به صورت زیر می باشد:فصل دوم :این فصل به ادبیات موضوع تحقیق پرداخته است.در بخش اول ان به بررسی تعاریف معماری سازمانی و حاکمیت معماری سازمانی و چارچوب های ان و در بخش دوم به معرفی منطق فازی می پردازد.در انتها به کارهای انجام شده در زمینه ی ارزیابی معماری سازمانی میپردازیم.فصل سوم:این فصل به ارایه روش پیشنهادی برای ارزیابی حاکمیت معماری سرویس گرا می پردازد .فصل چهارم:روش پیشنهادی را در یک مطالعه ی موردی به کار گرفته و نتایج ارزیابی را بیان میکند.در انتها مقایسه ای بین روش بیان شده و روش دیگر برای بررسی برتری عملکرد انجام می شود.فصل پنجم:نتایج تحقیق و همچنین پیشنهاداتی برای تحقیقات اتی ارائه میشود.1-5-نتايجموردنظروخروجياجراياينپاياننامهدرگسترشمباحثعلميمعماريسازماني سرویس گرابسيارموثربودهودرعينحاليكهمفاهيماساسيآنراترويجميدهد ،سعيدرايجادروشيجهتارزيابيوسنجش حاکمیتمعماريسازماني،كهيكيازسئوالاتاساسيمطرحشدهدرزمينههايتحقيقاتيآناست،مينمايد.بهطوركلينتايجحاصلازاينطرحراميتوانبهشرحزيربياننمود:1- كمكبهگسترشكاربردمفاهيممعماريسازمانيسرویس گراومعرفيآنها2- تعريفمفهوميكمعماريسازماني سرویس گرای مناسبوخوب وارائهيكمدل ارزیابی سطح بلوغ آن3- بکارگیری روش ارایه شده در یک سازمان برای بررسی نتایج