چکیدهدر سازمان بزرگ مقیاس به دلیل گستردگی حیطه مسئله، با واحد ها و ارتباطات زیادی مواجهه هستیم. به کارگیری نظام مبادلات پیمانکاری فرعی(spx[1]) به ارتقای این واحدها کمک میکند و با کاهش هزینه های سرمایه گذاری و جلوگیری از گسترش بی رویه واحدها و بعضاً با تعطیل کردن پاره ای از بخشهای خط تولید و سپردن کار تولید قطعه ها و حتی بخش طراحی و مونتاژ کالا به واحدهای دیگر، حجم تولید را تا چند برابر افزایش میدهند و می توانند بیشترین نوآوری و تنوع را به تولیدات خود بدهند. این سازمان ها امروزه به سمت معماری سرویس گرا روی آورده اند، که رویکردی برای سرعت بخشیدن در انجام فرآیندهای سیستم اطلاعاتی و بهبود یکپارچگی می باشد. در این تحقیق،یک چارچوب استراتژیک برای نظام مبادلات پیمانکاری فرعی درسازمان بزرگ مقیاس سرویس گرا که ارتباط واحدها از طریق سرویس می باشد ارائه شده است تا برنامه ریزی و مدیریت واحدها تسهیل یابد و بدین ترتیب کار سازمان سریع تر و دقیق تر انجام شود. کلمات کلیدی: سازمان های بزرگ مقیاس سرویس گرا، نظام مبادلات پیمانکاری فرعی(SPX)، چارچوب استراتژیک فهرست رئوس مطالبفصل اول: مقدمه و کلیات تحقیق11-1 مقدمه21-2 طرح مسئله21-3 مفروضات31-4 اهداف تحقیق31-5 محدوده پایان نامه41-6 مراحل انجام تحقیق 41-7 ساختار پایان نامه 6فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق72-1 مقدمه82-2 نظام مبادلات پیمانکاری فرعی82-2-1 تعریف نظام مبادلات پیمانکاری فرعی82-2-2 شرایط تاسیس یکSPX 112-2-3 خدمات SPX ها112-2-4 مزایای پیمانکاری فرعی صنعتی112-2-5 خدمات مورد انتظار از يک مرکز اطلاعاتیSPX122-2-6 سازمان بزرگ مقیاس132-3 تعریف معماری سرویس گرا132-4 تعریف سرویس 152-5 سرویس های وب 162-6 مفاهيم مهم سرويس گرايي172-6-1چگونه سرويسها منطق را محصور ميكنند182-6-2 چگونه سرويس ها از وجود يكديگر مطلع مي شوند192-6-3 چگونه سرويس ها با هم ارتباط برقرار مي كنند192-6-4 چگونه سرويسها طراحي مي شوند192-6-5 توصيفات سرويسها 202-7 ویژگی های معماری سرویس گرا 202-8 تعریف گذرگاه سرویس 222-8-1 مسیریابی و مقیاس پذیری232-8-2 تبدیل پروتکل انتقال242-8-3 تبدیل پیام252-8-4 ویژگی ها و مزایای گذرگاه سرویس262-8-5 اجزای گذرگاه سرویس272-9 انگیزه ی حرکت سیستم های تولیدی به سمت معماری سرویس گرا292 -10 تعریف برون سپاری 312-10-1 عوامل تاثير گذار بر برون سپاری 322-10-2 دلایل عمده برون سپاری342-10-3 معایب برون‌سپاری352-10-4 تعریف برون سپاري استراتژيك 362-10- 5 کارهای انجام شده در ارتباط با برون سپاری 362-11 سیستم اطلاعاتی402-12 کارهای انجام شده د ر ارتباط با به کارگیری سیستم اطلاعاتی در یکپارچگی واحد های مختلف تولید412-13 نتیجه گیری45فصل سوم: روش تحقیق463-1 مقدمه473-2 نگاه کلی و هدف از ارائه مدل پیشنهادی473-3 رویکرد کنترلی برای تعامل سرویس های استخراج شده در سیستم اطلاعاتی پیشنهادی493 -4 متدولوژی SOMA در طراحی سیستم اطلاعاتی سرویس گرا533-4-1 فاز شناسایی سرویس ها در متدولوژی SOMA533-4-1-1 تکنیک سرویس – هدف 543–4- 1-2 تکنیک تجزیه دامنه553–4- 1-3 تجزیه و تحلیل دارایی های موجود 553-5 راهکارپیشنهادی: طراحی سیستم اطلاعاتی سرویس گرا563-5-1 شناسایی سرویس های سیستم اطلاعاتی با استفاده ازمتدولوژیSOMA563-5-2روند جریان اطلاعات در سیستم اطلاعاتی سرویس گرا603-6 مدلسازی سیستم اطلاعاتی سرویس گرا با استفاده از زبانUML743 -7 الگوی راه حل پیشنهادی متدولوژیSOMAبرای استفاده در سیستم های اطلاعاتی813-8 برنامه ریزی استراتژیک سیستم اطلاعاتی853-9 نتیجه گیری88فصل چهارم: محاسبات و یافته های تحقیق894-1مقدمه904-2 مطالعه موردی – شرکت ایران خودرو904-3 طراحی سیستم اطلاعاتی سرویس گرا برای شرکت ایران خودرو934 - 3- 1 مدل فرایند ورود کاربران ایران خودرو به سیستم اطلاعاتی خودرو944 -3- 2مدل فرایند نظارت واحد تدارکات ایران خودرو بر موجودی انبار (مواد اولیه).964 -3- 3 مدل فرایند درخواست قطعه از انبار ایران خودرو974 -3- 4 مدل فرایند اجرای محصول درخواستی مشتری ایران خودرو994 -3- 5 مدل فرایند پرداخت مشتری 1014 -3- 6 مدل فرایند تحویل محصولات به مشتریان ایران خودرو 1024 -3-7 مدل فرایند خدمات پس از فروش مشتریان ایران خودرو 1024 - 4 مشخصه سرویس ها در سیستم اطلاعاتی سرویس گرا 1044 - 5 تدوین راهبردها در راستای سیستم اطلاعاتی، با استفاده از ماتریسSWOT1054-6 تحلیل استراتژیک سیستم اطلاعاتی سرویس گرا برای شرکت ایران خودرو1074-7 فرآیند تحلیل سلسه مراتبی AHP1134-8 نتیجه گیری116فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات1175-1 خلاصه تحقیق1185-2 بررسی مزایای رهیافت پیشنهادی1185-3 محدودیت ها و زوایای پوشش داده نشده1195-4 اقدامات آتی120ضمائم و پیوست ها121ضمیمه 1- کدهایWSDLمربوط به مشخصه سرویس احراز هویت 122ضمیمه 2- کدهایWSDLمربوط به مشخصه سرویس پرداخت آنلاین126ضمیمه 3- کدهایWSDLمربوط به مشخصه سرویس صدور فاکتور129ضمیمه 4- کدهایWSDLمربوط به مشخصه سرویس رفع مشکل فراموش کردن رمز عبور134ضمیمه 5- کدهایWSDLمربوط به مشخصه سرویس بررسی وضعیت پرداخت صورتحساب.. 138منابع و مآخذ142Abstract 146 فهرست جداولجدول 2-1 محركهاي چندگانه برون سپاري 33جدول 3-1 اهداف– زیر اهداف57جدول 3-2 تجزیه دامنه سیستم اطلاعاتی59جدول4-1عملیات مربوط با هرسرویس کاری سیستم اطلاعاتی سرویس گرابرای شرکت ایران خودرو 104جدول 4-2 ماتریسSWOTمطالعهموردی 109جدول 4-3 مقایسه زوجی بین سرویس های دانه ریز مربوط به سرویس دانه درشت نظارت واحد تدارکات بر موجودی انبار 114جدول4-4 وزن دهی سرویس های مربوط به سرویس دانه درشت نظارت واحد تدارکات بر موجودی انبار 115جدول4-5 لیست اولویت بندی سرویس های دانه درشت 115 فهرست تصاویر و نمودارشکل 1-1 مراحل انجام تحقیق 5شکل 2-1 مدل انجام پیمانکاری فرعی صنعتی بین صنایع کوچک و بزرگ 10شکل 2-2 محصورسازي اندازه هاي مختلفي از منطق توسط سرويس 18شکل 2-3 ارتباط بین برنامه های کاربردی مختلف درESB23شکل 2-4 ارتباط غیر مستقیم بین برنامه های کاربردی با استفاده از قابلیت مسیریابی پیامESB24شکل 2-5 برقراری ارتباط بین برنامه های کاربردی با پروتکل های انتقال مختلف با استفاده از پیاده سازی گذرگاه سرویس سازمانESB25شکل 2-6 با استفاده ازESBبرنامه های کاربردی می توانند حتی زمانی که فرمت پیام ها و پروتکل های ارتباطی متفاوت دارند، با یکدیگر تعامل داشته باشند26شکل 2-7 اجزای منطقی تشکیل دهندهESB28شکل 3-1 روند انجام کار 49شکل 3-2 ارکسترازیسیون سرویس های سیستم اطلاعاتی سرویس گرا 51شکل 3-3 فلوچارت روند جریان اطلاعات ورود کاربر به سیستم اطلاعاتی و ثبت اطلاعات کاربر 62شکل 3-4 فلوچارت روند جریان اطلاعات نظارت واحد تدارکات بر موجودی انبار 63شکل 3-5 فلوچارت روند جریان اطلاعات درخواست قطعه از انبار 65شکل 3-6 فلوچارت روند جریان اطلاعات اجرای محصول درخواستی 67شکل 3-7 فلوچارت روند جریان اطلاعات پرداخت مشتری 69شکل 3-8 فلوچارت روند جریان اطلاعات تحویل محصول به مشتری 71شکل 3-9 فلوچارت روند جریان اطلاعات پشتیبانی مشتری 73شکل 3-10 نمودارusecaseاحراز هویت و مدیریت ورود کاربران به سیستم اطلاعاتی 75شکل 3-11 نمودارuse caseنظارت واحد تدارکات بر موجودی انبار 76شکل 3-12 نمودارuse caseدرخواست قطعات مورد نیاز واحد تولید از انبار (مواد اولیه)77شکل 3-13 نمودارuse caseاجرای محصول درخواستی مشتری 78شکل 3-14 نمودارuse caseمدیریت هزینه ی سفارشات اجرا شده79شکل 3-15 نمودارuse caseتحویل محصول به مشتری80شکل 3-16 نمودارuse caseپشتیبانی مشتری81شکل 3-17 سرویس های سیستم اطلاعاتی سرویس گرایspx83شکل 3-18 الگوی راه حلESBبرای استفاده از سرویس های سیستم اطلاعاتی در سازمان 85شکل4-1حوزهيفعالیتهايبرونسپاريشرکتایرانخودرو92شکل 4-2 فلوچارت ورود و ثبت اطلاعات کاربران ایران خودرو در سیستم اطلاعاتی 95شکل 4-3 فلوچارت نظارت واحد تدارکات ایران خودرو بر موجودی انبار(مواد اولیه)96شکل 4-4 فلوچارت درخواست قطعه از انبار 98شکل 4-5 فلوچارت اجرای محصول درخواستی مشتری ایران خودرو 100شکل 4-6 فلوچارت پرداخت مشتریان ایران خودرو 101شکل 4-7 فلوچارت تحویل سفارش به مشتریان ایران خودرو 102شکل 4-8 فلوچارت پشتیبانی مشتریان ایران خودرو 103شکل 4-9 نمودار سلسله مراتب سرویس ها 114 فصل اول مقدمه و کلیات تحقیق 1–1 مقدمهسازمان بزرگ مقیاس از واحدها، محصولات و سرویس های متنوع زیادی تشکیل شده است. این واحدها زیر ساخت مختلف دارند که دارای سرویس های مختلفی هستند. به منظور ارتقای کیفیت کالاها و افزایش میزان تنوع کالا و نو آوری سازمان های بزرگ مقیاس می توانند از پیمانکاری فرعی صنعتی، به عنوان یکی از روشهای تامین سفارشهای تولیدی از بیرون، استفاده کنند. هدایت و کنترل سازمان بزرگ مقیاس و پیچیده نیاز به پیروی از یک چارچوب و برنامه منسجم دارد. امروزه سیستم های سرویس گرا با توجه به امکان استفاده در محیط های مختلف و عدم وابستگی به فناوری خاص، وجود سیستم های بزرگ مقیاس پویا با نیازهای متغیر، بسیار مورد توجه قرار گرفته اند. معماری سرویس گرا به دلیل سرعت در پیاده سازی برنامه کاربردی سازمان را به سمت توزیع شدگی و مدیریت صحیح منابع پیش می برد. معماری سرویس گرا امکان ایجاد یکپارچگی بین برنامه واحدها بدون وابستگی به سکو و فناوری پیاده سازی را فراهم می کند. ایجاد زیرساخت های مورد نیاز برای این رویکرد به دلیل نیاز به زمان و هزینه زیاد، برای سازمان هایی مناسب است که ناهمگن بوده و دارای توزیع شدگی زیاد هستند. معماريسازمانيمجموعهايازفراورده ها است كه عناصر زيرساختي سازمان و روابط اين عناصر با هم را معرفي مي كند و سازمان را از ابعاد مختلف مورد بررسي قرار ميدهد. 1–2 طرح مسئلهسازمان بزرگ مقیاس به دلیل داشتن واحدهای گوناگون، تعداد و تنوع زیاد محصول و سرویس ها و ارتباط پیچیده و محیط پویا و رقابتی نیاز به برنامه ریزی استراتژیک دارد زیرا برنامه ریزی استراتژیک یکی از عوامل اصلی يكپارچگيكسبوكار و فناورياطلاعاتوحصولمزيت رقابتی می باشد تابراساسبرنامهتهيهشدهبسوياهدافموردنظربهپيشرودوهموارهناظربرحرکتخودباشدتاانحرافاتاحتماليراشناساييوتعديل کند. مدل عملی برنامه ریزی استراتژیک برای سازمانهایی است که ارتباط واحدها از طریق سرویس گرایی می باشد. سازمانها به منظور حفظ خود در بازارهای رقابتی همواره در حال رشد و تغییر کسب و کار خود هستند. بنابراین بایستی سیستم های اطلاعاتی خود را به گونه ای انتقال و ارتقا دهند تا بتوانند پاسخگوی نیازهای بازار و تغییرات زیاد فناوری باشند. این مدل دو دیدگاه فنی و استراتژیک را در خود هماهنگ و یکپارچه می سازد.استفاده از چارچوب و معماری سازمانی راهکار مفیدی برای برنامه ریزی، مدیریت و یکپارچگیواحدها می باشد. برنامه ریزی استراتژیک موجب می شود تا کار واحدها و سازمان سریع تر انجام شود و پیش برود. این برنامه باید آینده نگر و محیط گرا باشد بطوري که ضمن شناسايي عوامل وتحولات محيطي، در يک افق زماني بلند مدت تأثيرآنها بر سازمان ونحوه تعامل سازمان باآنها را مشخص کند. چارچوب استراتژیک موجب تسهیل فرایند برنامه ریزی استراتژیک و شناسایی رقبا، مشتریان،تأمينكنندگان،محصولات و موجب شناسایی سطوح کیفی و رقابتی رقبا و بهبود عملکرد می شود.در این تحقیق، یک چارچوب استراتژیک برای نظام مبادلات پیمانکاری فرعی (spx) در سازمان بزرگ مقیاس سرویس گرا که ارتباط واحدها از طریق سرویس می باشد ارائه شده است تا برنامه ریزی و مدیریت واحدها تسهیل یابد و بدین ترتیب کار سازمان سریع تر و دقیق تر انجام شود. 1-3 مفروضاتü سیستم اطلاعاتی، یک سیستم برای جمع آوری، سازماندهی و ذخیره کردن اطلاعات در یک سازمان است.ü سیستم اطلاعاتی از طریق تعریف فرایندها و رویه ها، انجام عملیات سازمان را به عهده می گیرند.ü معماری سرویس گرا هم راستای فرایندهای کسب و کار است.ü برنامه ریزی استراتژیک گونه ایی از برنامه ریزی است که در آن هدف تدوین استراتژی هاست. 1 - 4 اهداف تحقیقپیمانکاری فرعی صنعتی، یکی از راه های مدرن و مؤثر سازمانی برای تولید محصولات صنعتی از راه همکاری واحدهای تولیدی مکمل است.در سازمان بزرگ مقیاس که از واحدهای مختلف تشکیل شده است می توان از نظام مبادلات پیمانکاری فرعی استفاده نمود.در سیستم های مقیاس وسیع به دلیل گستردگی حیطه مسئله، با موجودیتها و ارتباطات بسیار زیادی مواجهه هستیم، در صورتی که در توسعه این سیستم ها از روش سنتی استفاده کنیم به علت مواجه با حجم زیاد موجودیت ها و ارتباطات دچار سردرگمی خواهیم شد.به همین دلیل برای کاهش پیچیدگی در این سیستم ها از موجودیتی به نام سرویس به منظور بالا بردن سطح تجرید و در نتیجه کاهش پیچیدگی استفاده می شود. برای نظام مبادلات پیمانکاری فرعی در سازمان بزرگ مقیاس سرویس گرا یک چارچوب استراتژیک ارائه شده است که درنهایتمنجر به افزایش میزان بهره وری سازمانی، بهبودخدمات سازمان، تسهیل روابط سازمانی، افزایش میزان تعامل پذیری دربین سیستم های اطلاعاتی،افزایش میزان یکپارچگی اطلاعات، افزایش سطح امنیت اطلاعات وغیره خواهد بود.با توجه به ویژگی های معماری سرویس گرا و نقش آن در آن در یکپارچه سازی برنامه کاربردی سازمان ها و پیشرفت چشمگیر سرویس گرایی در دنیا و حرکت اکثر کشورها و سازمان ها به سمت موضوع سرویس گرایی می توان نتیجه گرفت که معماری سرویس گرا گزینه ی مناسبی برای حل بسیاری از چالش های یکپارچه سازی در سازمان است. اما به دلیل وجود برخی مشکلات و نواقص که در بخش قبل به پاره ای از آن ها اشاره شد، همچنان تحقیق در این زمینه با هدف چالش های موجود ادامه دارد. 1 –5 محدوده پایان نامههمانطور که در قسمت پیش اشاره شد، سازمان بزرگ مقیاس به گروهی از واحدها اطلاق می شود که برای تولید کالا با هم در ارتباط بوده و همدیگر را تکمیل می کنند و بر مبنای یک توافق یا پیمانکاری با هم فعالیت می کنند. در سازمان بزرگ مقیاس با به کارگیری نظام مبادلات پیمانکاری فرعی کارها را به واحدهای کوچک ومتوسط (SMEs) برون سپاری می کنند. در این تحقیق هدف، ارائه یک چارچوب استراتژیک است. 1 –6 مراحل انجام تحقیقدر این تحقیق برای پاسخگویی به مسائل مطرح شده از مطالعات کتابخانه ای جهت شناسایی مفاهیم مورد نیاز تحقیق استفاده شده است. ابتدا، مطالعاتی درباره سرویس گرایی مطرح شد و در ادامه به بررسی سازمان بزرگ مقیاس و نظام مبادلات پیمانکاری فرعی (SPX)،برنامه ریزی استراتژیک پرداخته شد. مختصری مطالعه در مورد SOMA صورت گرفت، و سپس سرویس های سیستم اطلاعاتی توسط این روش شناسایی شدند. برای اطمینان از مناسب بودن سرویس های شناسایی شده به ارزیابی سرویسپرداخته شد. رویکرد پیشنهاد شده با استفاده از یک مطالعه موردی مورد ارزیابی قرار گرفت. در نهایت به جمع بندی و نتیجه گیری تحقیق پرداخته شد.در شکل 1-1 این مراحل نشان داده شده اند.شکل 1 – 1 . مراحل انجام تحقیق 1 – 7 ساختار پایان نامهاین پایان نامه در فصل های بعد به شرح زیر است:در فصل دوم به بررسی مفاهیم بنیادی و ادبیات موضوع پرداخته شده است و همچنین کارهای انجام شده در زمینه معماری سرویس گرا، سازمان بزرگ مقیاس و نظام مبادلات پیمانکاری فرعی (spx)سیستم اطلاعاتی تولید و کارهای انجام شده در این زمینه می پردازیم.در فصل سوم با بررسی و استخراج فرآیندها و سرویس ها، به طراحی سیستم اطلاعاتی سرویس گرا و ایجاد ارتباط داده های آن ها می پردازیم، و توضیحاتی را راجع به برنامه ریزی استراتژیک، به عنوان ابزار تدوین راهبردها بیان می کنیم. در فصل چهارم یک مطالعه موردی در راستای کار انجام شده مورد بحث قرار گرفته و مدل تطبیق داده شده را با استفاده از برنامه ریزی استراتژیک مورد ارزیابی قرار می دهیم. در نهایت در فصل پنجم جمع بندی و نتیجه گیری کارهای انجام شده و کارهای آینده بیان شده است. فصل دومادبیات و پیشینه تحقیق 2- 1مقدمهدر فصل پیش مسئله مورد اشاره در ا ین تحقیق معرفی شد و محدوده آن تعیین گردید. هدف از این فصل آشنایی با مفاهیم کلیدی به کاربرده شده در این تحقیق است. سرویس گرایی سبک و روشی برای طراحی، پیاده سازی، استقرار و مدیریت سیستم های اطلاعاتی است. این سیستم ها از مولفه هایی تشکیل شده اند که منطق سازمان و واحدهای کاری آن را پیاده سازی می کنند که اینمولفه ها سرویس نام دارد. نقش سرویس در معماری سرویس گرا، خودکار سازی واحدهای کاری و دانه بندی آنها در واحدهای مجزاست، بطوریکه بتوان سازمان و منطق کسب و کار آن، همچنین روندهای کاری موجود را با تغییرات قوانین و فناوری ها، بروزرسانی و هماهنگ نمود. سرویس گرایی، علاوه بر مزایایی از قبیل حذف سیلوهای اطلاعاتی و سرعت در پیاده سازی برنامه های کاربردی، سازمان را به سمت توزیع شدگی ومدیریت صحیح منابع پیش می برد ]10 [. لازم به ذکر است که ایجاد زیرساخت های مورد نیاز برای این رویکرد به دلیل نیاز به زمان و هزینه زیاد، برای سازمان هایی مناسب است که ناهمگن بوده و دارای توزیع شدگی زیاد هستند.دراینفصل معماری سرویس گرا، سازمانبزرگمقیاس و نظام مبادلات پیمانکاری فرعی(spx)را مطرح می کنیم.همچنین در این فصل مروری بر پیشینه ی کارهای انجام شده در هر یک از این زمینه ها خواهیم داشت.2-2 نظام مبادلات پیمانکاری فرعیدر این بخش به ارائه مفاهیم نظام مبادلات پیمانکاری فرعی می پردازیم.2-2–1 تعریف نظام مبادلات پیمانکاری فرعیدر پيمانكاري فرعي صنعتي يك پيمانكار اصلي، عرضه كننده هاي مختلف و پيمانكار هاي فرعي وجود دارد كه شامل يك قرارداد بين طرفين پيمانكار اصلي و پيمانكار فرعي است پيمانكار اصلي يك يا چند اقدام مهم توليدي بخش ها را به زير مجموعه ها و يا تهيه كنندگان خدمات ضروري صنعتي براي توليد محصول نهايي واگذار مي نمايد . پيمانكار فرعي نيز كارها را بر اساس مشخصات تهيه شده توسط پيمانكار اصلي اجرا مي نمايد. بنابراين يك تقسيم كار در سيستم توليدي در بخش صنعت و پيمانكاري هاي فرعي در يك يا چند فرايند تكنولوژيكي افزايش چشمگيري مي يابد] 1[.