چکیدهسیستم های برنامه ریزی منابع سازمان[1]بسته های نرم افزاری جامعی هستند که به صورت راه حل های ارائه شده ای به یکپارچگی همه فرآیندها و حوزه های وظیفه ای موجود در کسب و کار کمک می کنند. مزیت اصلی و اولیه این سیستم ها ایجاد یک بستر نرم افزاری یکپارچه مشترک برای فرآیندهای یکپارچه موجود در کسب و کار مربوطه می باشد.پیاده سازی بهینه و موفقیت آمیز سیستم های برنامه ریزی منابع سازمانی نیازمند توجه ویژه به تکنولوژی و همچنین عوامل انسانی می باشد و این فرآیند به حدی با مسئله مدیریت دانش گره خورده که موفقیت کلی این نوع از پروژه ها به فعالیت گروهی از کارکنان متبحر و دانش محور وابستگی شدیدی خواهد داشت. مدیریت دانش فرآیند سیستماتیک جستجو، انتخاب، سازماندهی، پالایش و نمایش اطلاعات است، به طریقی که درک کارکنان در زمینه خاصی بهبود و اصلاح شود و سازمان بصیرت و درک بهتری از تجربیات خود کسب کند. پیاده سازی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان فرآیند دشوار و پیچیده ای است که در آن مدیریت تغییرات، ارتباطات و درگیری[2]ذینفعان به اندازه مسائل فنی مهم به شمار می آید. با توجه به این موضوع می توان مدیریت دانش را به عنوان پیش شرط اصلی پیاده سازی موفق سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان در نظر گرفت. انواع مختلفی از دانش و مهارت ها در هر نقطه از چرخه حیات سیستم های سازمانی مورد نیاز بوده و این دانش در اختیار افراد مختلفی از سازمان قرار گرفته است. مدیران و متخصصین حوزه فناوری اطلاعات در یافته اند که با استفاده از علم مدیریت دانش می توانند به پیاده سازی های موفق تری از سیستم های سازمانی دست یابند. باید توجه داشت که در هر مرحله از چرخه حیات سیستم های سازمانی می توان با اتکاء بر عناصر چرخه مدیریت دانش و شناسایی و از میان برداشتن موانع مدیریت مؤثر دانش شانس دستیابی به موفقیت را افزایش داد.در این تحقیق به ارائه یک چارچوب مدیریت دانش در جهت دستیابی به پیاده سازی موفقیت آمیز سیستم های سازمانی می پردازیم.فهرست مطالب1- فصل اول(کلیات تحقیق)111-1- تعریف مسئله21-2- اهداف تحقیق31-3- حوزه تحقیق51-4- ساختار تحقیق52- فصل دوم(ادبیات و پیشینه تحقیق)72-1- مقدمه82-2- مدیریت دانش82-2-1- تعریف دانش92-2-2- زنجیره دانش112-2-3- انواع دانش122-2-4- انواع دانش سازمانی142-2-5- تعریف مدیریت دانش172-2-6- مهارتهای مورد نیاز برای مدیریت دانش192-2-7- چرخه حیات مدیریت دانش212-3- تعریف برنامه ریزی منابع سازمان232-3-1- اجزای تشکیل دهنده سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان252-3-2- چرخه حیات سیستم های برنامه ریزی سازمانی282-4- پیشینه تحقیق مدیریت دانش در پروژه های پیاده سازی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان322-4-1- شناسایی انواع دانش مورد نیاز برای مدیریت سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان332-4-2- شناسایی ساختار های مدیریت دانش در پروژه های سیستم های سازمانی372-4-3- اختصاصی سازی ساختارهای مدیریت دانش432-4-4- چارچوب ساختاردهی دانش مرتبط با سیستم های سازمانی452-4-5- بررسی مدلی جهت ارزیابی موفقیت سیستم های سازمانی472-4-6- بررسی اثر مدیریت دانش بر موفقیت سیستم های سازمانی492-4-7-مدل یکپارچه بررسی موفقیت سیستم سازمانی از 3 جنبه نوآوری، انتقال دانش و ویژگی های سازمانی542-4-8- اشتراک دانش در پیاده سازی سیستم های سازمانی602-4-9- انتقال دانش در پیاده سازی سیستم های سازمانی652-4-10- موانع دانش71- 11-4-2موانع انتقال دانش در پیاده سازی سیستم های سازمانی722-4-12- غلبه بر موانع دانش742-4-13- بررسی مفصل موانع انتقال دانش در پیاده سازی سیستم های سازمانی812-4-14 یکپارچگی دانش در پیاده سازی سیستم های سازمانی832-4-15- جمع بندی مطالعات انجام شده882-5- خلاصه و نتیجه گیری893- فصل سومروش تحقیق(ارائه و بررسی چارچوب پیشنهادی)913-1- معرفی چارچوب پیشنهادی923-2- تشریح چارچوب پیشنهادی973-2-1- مرحله آغاز973-2-2- مرحله انتخاب نرم افزار993-2-3- مرحله انطباق1003-2-4- مرحله پذیرش1023-2-5- مرحله عادی سازی1043-2-6- مرحله به روز رسانی1054- فصل چهارم محاسبات و یافته های تحقیق(ارزیابی چارچوب پیشنهادی)1074-1- مقدمه1084-2- معرفی روش دلفی1104-3- کاربرد روش دلفی در تحقیقات سیستم های فناوری اطلاعات1114-4- روش اجرای همه پرسی دلفی1134-4-1- دور اول1134-4-2- دورهای بعدی1144-4-3- تعداد شرکت کننده ها1144-4-4- صلاحیت خبرگان1144-4-5- تحلیل یافته ها1154-5- ارزیابی چارچوب پیشنهادی با استفاده از روش دلفی1164-5-1- فاز اول ارزیابی چارچوب پیشنهادی با استفاده از روش دلفی1164-5-2- نتایج کمی به دست آمده در دور دوم فاز 1 ارزیابی1194-5-3- نتایج کمی به دست آمده در دور سوم فاز 1 ارزیابی1214-5-4- جمع بندی ارزیابی با استفاده از روش دلفی در فاز 1 ارزیابی1234-5-5- فاز دوم ارزیابی چارچوب پیشنهادی با استفاده از روش دلفی1254-5-6- نتایج ارزیابی چارچوب پیشنهادی با استفاده از روش دلفی در فاز 21324-5-7 مقایسه نتایج آماری دور دوم و دور سوم از فاز 2 ارزیابی1344-6- نتیجه گیری کلی ارزیابی چارچوب پیشنهادی1355- نتیجه گیری و کارهای آتی1365-1- نتیجه گیری1375-2- کارهای آتی1386- پیوست 11407- منابع148 فهرست جداولجدول 2-1 تبدیل دانش ضمنی / صریح به دانش ضمنی / صریح------------------------------------14جدول 2-2 دسته بندی انواع مهارت های مورد نیاز برای فعالیت در تیم های مدیریت دانش------------------20جدول 2-3 فازهای چرخه حیات مدیریت دانش در مدل های مختلف--------------------------------22جدول 2-4 جمع بندی مسائل اشتراک دانش در پباده سازی سیستم های سازمانی-------------------------65جدول 2-5 روش های انتقال دانش در پیاده سازی سیستم های سازمانی-------------------------------69جدول 4-1 تفاوت بین دو رویکرد کمی و کیفی-----------------------------------------------109جدول 4-2 تاریخ توزیع پرسشنامه ها در بین شرکت ها در فاز 1 ارزیابی------------------------------117جدول 4-3 سابقه کار خبرگان منتخب در فاز دوم ارزیابی چارچوب---------------------------------126جدول 4-4 تاریخ توزیع پرسشنامه ها در بین خبرگان در فاز 2 ارزیابی-------------------------------126جدول 4-5 میانگین و واریانس اظهار نظر خبرگان در دور دوم از فاز 2 ارزیابی--------------------------131جدول 4-6 میانگین و واریانس اظهار نظر خبرگان در دور سوم از فاز 2 ارزیابی------------------------134جدول 4-7 مقایسه نتایج آماری دور دوم و دور سوم از فاز 2 ارزیابی--------------------------------135 فهرست تصاویر شکل 2-1 زنجیره دانش----------------------------------------------------------------11شکل 2-2 فرآیند خلق دانش سازمانی بر اساس مدل نوناکا ----------------------------------------16شکل 2-3 چرخه حیات سیستم سازمانی-----------------------------------------------------28شکل 2-4 دانش مورد نیاز ارتباطات، هماهنگی و همکاری----------------------------------------37شکل 2-5 مدل ساختارهای مدیریت دانش---------------------------------------------------38شکل 2-6 دسته بندی شرکت کنندگان نظرسنجی تعیین ساختارهای دانش------------------------------41شکل 2-7 ارتباط ساختارهای مدیریت دانش با فرآیند مدیریت دانش و موفقیت سیستم های سازمانی-----------42شکل 2-8 اختصاصی سازی ساختارهای مدیریت دانش-------------------------------------------44شکل 2-9 ارتباط بین ساختارهای دانش و سیستم های سازمانی به همراه نقش فرآیند اختصاصی سازی به عنوان پیش شرط موفقیت سیستم های سازمانی--------------------------------------------------------44شکل 2-10 چهارچوب ساختاردهی دانش مرتبط با سیستم های سازمانی ------------------------------46شکل 2-11 مدل ارزیابی موفقیت سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان-------------------------------48شکل 2-12 مدل ارتباط دانش با موفقیت سیستم های سازمانی--------------------------------------50شکل 2-13 سوالات مورد استفاده در نظرسنجی در جهت تعیین ارتباط مدیریت دانش با سیستم های سازمانی -----51شکل 2-14 ابعاد دانش مورد نیاز سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان-------------------------------51شکل 2-15 مدل اصلاح شده ابعاد دانش مورد نیاز سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان-------------------53شکل 2-16 مدل یکپارچه بررسی موفقیت سیستم سازمانی از 3 جنبه نوآوری، انتقال دانش و ویژگی های سازمانی--54شکل 3-1 نمای اول از چارچوب پیشنهادی مدیریت دانش----------------------------------------95شکل 3-2 نمای دوم از چارچوب پیشنهادی مدیریت دانش----------------------------------------96شکل 3-3 سطر مربوط به مرحله آغاز از چارچوب پیشنهادی---------------------------------------98شکل 3-4 سطر مربوط به مرحله انتخاب از چارچوب پیشنهادی------------------------------------100شکل 3-5 سطر مربوط به مرحله انطباق از چارچوب پیشنهادی------------------------------------102شکل 3-6 سطر مربوط به مرحله پذیرش از چارچوب پیشنهادی------------------------------------104شکل 3-7 سطر مربوط به مرحله عادی سازی از چارچوب پیشنهادی--------------------------------105شکل 3-8 سطر مربوط به مرحله به روز رسانی از چارچوب پیشنهادی-------------------------------106شکل 4-1 نتیجه اظهارنظر خبرگان در دور دوم اجرای روش دلفی در فاز 1 ارزیابی-----------------------120شکل 4-2 نتیجه اظهارنظر خبرگان در دور سوم اجرای روش دلفی در فاز 1 ارزیابی----------------------122شکل4-3 جمع بندی ارزیابی با استفاده از روش دلفی در فاز 1 ارزیابی-------------------------------124شکل 4-4 بررسی پایایی پرسشنامه شماره 4 در مرحله دوم از ارزیابی فاز 2----------------------------130شکل 4-5 بررسی پایایی پرسشنامه شماره 4 در مرحله سوم از ارزیابی فاز 2----------------------------131شکل 4-6 نتایج اظهار نظر خبرگان در دور دوم ارزیابی فاز 2--------------------------------------132شکل 4-7 امتیازات کلی به دست آمده در دور دوم ارزیابی فاز 2-----------------------------------132شکل 4-8 نتایج اظهار نظر خبرگان در دور سوم ارزیابی فاز 2-------------------------------------133شکل 4-9 امتیازات کلی به دست آمده در دور سوم ارزیابی فاز 2 ----------------------------------134 1- فصل اول 1-1- تعریف مسئلهمدیریت و پیاده سازی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان، وظیفه ای دانش محور است که نیازمند تجربه طیف وسیعی از افراد متعلق به حوزه کسب و کار، حوزه فناوری اطلاعات، مدیران پروژه در سازمان و مشاورین خارجی کسب و کار و پیاده سازی می باشد. با توجه به این موضوع، سازمان ها در تلاشند که با استفاده از مدیریت دانش بر مشکل استفاده از منابع دانش در سازمان غلبه کنند. فعالیت های مدیریت دانش شامل وظایف شناسایی، خلق، انتقال، ذخیره، استفاده (مجدد) و حذف دانش می باشد. الزامیست که سازمان ها به منظور پیاده سازی موفقیت آمیز سیستم های سازمانی به استفاده بهتر از دانش مربوط به این نوع از سیستم ها پرداخته و این دانش را در دسترس افراد درگیر در مدیریت سیستم های سازمانی قرار دهند. مدیریت دانش همواره یکی از مهمترین عوامل موفقیت پروژه های پیاده سازی سیستم های سازمانی محسوب می شود. مشکلات موجود بر سر راه انتقال موثر و کارای دانش در بین عوامل انسانی مختلف در پیاده سازی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان (مشتری، فروشنده و پیاده سازان)، انگیزه زیادی را در جهت بررسی نقش مدیریت دانش در پیاده سازی این گونه از سیستم ها فراهم ساخته است. پیاده سازی موفق سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان علاوه بر مسائل فنی و تکنیکی نیازمند حجم زیادی از کار گروهی، مشاوره، تبادل نظر، روحیه همکاری، به کارگیری استعداد ها و توانمندی های سازمانی و انتقال دانش بین افراد و گروه های کاری مختلف می باشد. بدون شک دستیابی به موفقیت در انجام چنین پروژه های پیچیده ای نیازمند تفکر استراتژیک در جهت مدیریت و یکپارچگی انواع دانش و توانمندی های سازمانی و برون سازمانی بوده و رسیدن به چنین مهمی جز در سایه داشتن چارچوب ها و قوانینی به منظور مدیریت دانش فردی و سازمانی میسر نخواهد بود.در واقع مسئله ای که با آن مواجه هستیم، عبارت است از چگونگی استفاده از علم مدیریت دانش در جهت مدیریت بهتر و پیاده سازی موفقیت آمیز سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان. دستیابی به هدف مذکور نیازمند تعیین انواع دانش مورد نیاز پیاده سازی سیستم های سازمانی، شناسایی نقش افراد مختلف درگیر در پروژه پیاده سازی و همچنین یکپارچه سازی طیف وسیع دانش این افراد می باشد.با بررسی ادبیات موضوع و کارهای پیشین انجام گرفته در می یابیم که اکثر تحقیقات انجام گرفته در زمینه سیستم های سازمانی پیرامون عوامل کلیدی موفقیت و یا عوامل کلیدی شکست این نوع از سیستم ها بوده و کمتر به سایر جنبه ها توجه شده است. تحقیقات اندکی به مسئله مدیریت دانش پیاده سازی سیستم های سازمانی پرداخته اند و مباحث مطرح شده پیرامون این حوزه این به هیچ وجه انسجام نداشته و هر یک از این تحقیقات به صورت پراکنده به بررسی قسمتی از مسئله مورد بحث پرداخته اند. در واقع نبود یک چارچوب جامع که کلیه ابعاد انجام پروژه های پیاده سازی سیستم های سازمانی را در بر گیرد به وضوح احساس می شود.سوالات ذیل در این تحقیق مطرح هستند:v مراحل پیاده سازی سیستم های سازمانی کدام ها هستند و فرآیند موثر و کارآمد پیاده سازی این نوع از سیستم ها دربرگیرنده چه فعالیت ها و عملیاتی است؟v در هر مرحله از چرخه حیات سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان چه فعالیت هایی باید در جهت تحقق و اجرای فرآیند مدیریت دانش انجام گیرد؟v کدام مرحله(مراحل) از چرخه مدیریت دانش در هر یک از مراحل چرخه پیاده سازی سیستم های سازمانی مهمتر هستند؟v نقش کدام یک از کنشگران فرآیند پیاده سازی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان در هر مرحله مهمتر است؟v چه نوع دانشی در هر مرحله از فرآیند پیاده سازی سیستم سازمانی مورد نیاز بوده، این دانش در اختیار کیست و راه های اشتراک، یکپارچگی، و انتقال و استفاده از این دانش کدام ها هستند؟v مهارت های مورد نیاز در هر مرحله از پیاده سازی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان کدام ها هستند و این مهارت ها در اختیار کدام یک از کنشگران فرآیند پیاده سازی قرار دارد؟v موانع مدیریت دانش در هر مرحله از پیاده سازی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان کدام ها هستند و راه های مقابله با آنها کدامند؟اهداف تحقیق را می توان در قالب موارد زیر خلاصه کرد:مدیریت دانش، در مراحل مختلف چرخه حیات سیستم های سازمانی به سازمان های پذیرنده ی این نوع از سیستم ها کمک می کند. در کل چرخه حیات سیستم های سازمانی شامل انتخاب، پیاده سازی، استفاده و تغییر می باشد. در مرحله انتخاب، سیستم های مدیریت دانش به سازماندهی اطلاعات مرتبط با انواع سیستم های سازمانی موجود در بازار می پردازند تا سازمان بتواند با مقایسه سیستم های مختلف، سیستمی را انتخاب کند که به بهترین شکل نیازمندی های آن را پوشش دهد. در مرحله پیاده سازی، قوانین کسب و کار تعبیه شده در سیستم سازمانی به سازمان پذیرنده منتقل می شود و شامل انطباق قوانین کسب و کار سیستم سازمانی با قوانین موجود در سازمان پذیرنده است. در واقع پیاده سازی سیستم های سازمانی شامل توجه به مشخصات پیکره بندی، انتقال داده از سیستم قبلی به سیستم جدید، ساخت واسط های گرافیکی کاربر، گزارش های پیاده سازی و راه اندازی آزمایشی می باشد. مرحله استفاده شامل طیف وسیعی از مسائل، از وارد کردن داده های مورد نیاز به سیستم سازمانی تا ایجاد گزارش های خروجی مطلوب می باشد.در این تحقیق سعی شده است که بر روی مدیریت دانش در تمامی مراحل چرخه حیات سیستم های سازمانی و راه کارهای به کارگیری مدیریت دانش در این مراحل تمرکز شود.در فصل اول این تحقیق به تعریف مسئله، اهداف و حوزه تحقیق پرداخته ایم. در ابتدای فصل دوم، به تعریف دانش و مدیریت دانش، انواع دانش، ویژگی های دانش، اهمیت و مزایای مدیریت دانش، عوامل مؤثر بر مدیریت دانش، چرخه های مدیریت دانش و... خواهیم پرداخت. سپس به عنوان ادامه روند بررسی مفاهیم بنیادین به بررسی تعریف، ویژگی ها، اجزای تشکیل دهنده، کارکردها، منابع، اهمیت، مشکلات، عوامل ریسک و چالش های پیاده سازی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان خواهیم پرداخت. در ادامه این فصل به بررسی نقش و اهمیت مدیریت دانش در پیاده سازی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان می پردازیم و در جهت درک بهتر هدف تحقیق به مرور مفصل کارهای انجام گرفته پیشین در زمینه مذکور خواهیم پرداخت.در فصل سوم به ارائه چهارچوب پیشنهادی و در فصل چهارم طی دو مرحله به ارزیابی این چارچوب و نتایج به دست آمده خواهیم پرداخت. فصل پنجم به نتیجه گیری و بررسی کارهای آتی اختصاص یافته است.