چکیدههر نقش اجتماعي با توجه به عرف،سنتها ،عقا يد،رفتارها و نيازهاي اجتماعي شكل مي گيرد. نقش پليس نيز به همين اساس شكل گرفته و البته ويژگي نظامندي و سازماندهي بدان افزوده است.پليس به حكم وظيفه خود امر جلوگيري از ارتكاب جرايم،دستگيري مجرمان،جلوگيري از امحاي آثار جرم،وحمايت هاي مقدماتي از بزه ديدگان را بر عهده دارد.اقدامات اين ارگان بيشتر جنبه فيزيكي و محسوس دارد و سالهاست كه مردم با وظايف و نحوه فعاليت آن خو گرفته اند.پليس سازمان امنيتي- انتظامي است كه در تمام كشورها، از جمله، وظيفه پيشگيري از جرايم را بر عهده داردوبيشتراولين نماينده عدالت كيفري است كه با شهروندان در ارتباط مي باشد.به همين دليل نوع برخورد پليس با مردم درشكل گيري طرز تلقي صحيح يا اشتباه از نظام امنيت شهري واجد اهميت سياسي است. اعضاي پليس افراد آموزش ديده و ورزيده اي هستندكه پيشگيري از جرايم مي نمايند.در مقام وظايف،پليس،اقدامات زير را انجام مي دهد كه به طور مستقيم يا غير مستقيم در پيشگيري از جرايم مؤثر است.حمايت از بزه ديدگان بالقوه جرايم، ايجاد احساس امنيت عمومي از طريق حضور در سطح شهر و اماكني كه احتمال وقوع جرم در آن وجود دارد،دريافت گزارش هايي راجع به ارتكاب يا احتمال ارتكاب جرايم، حضور در صحنه هاي جرم يامحتمل به بزهكاري، ارائه خدمات مشاوره و راهنمايي به شهروندان در زمينه هاي امنيتي و پيشگيري از جرايم،ارائه برنامه ها و طرح هاي امن سازي محله ها و محيط هاي خاص شهري در مقابل مجرمان حرفه ايي،ارائه پيشنهادات علمي و سازنده براي اصلاح ساختارهاي جرم خيز و تصويب قوانين متناسب به مقامات ذي صلاح،تهيه آمار جرايم اعم از شروع به جرم ،جرايم تام،عقيم و محال به تقكيك جرايم عليه اشخاص اموال و امنيت.البته در كشورهاي مختلف اختيارات پليس داراي محدوديت هاي معين و گسترده تر از نهاد مشابه آن در ساير كشورها مي باشد.همين امر منجر به آن شده تا تفاسير متعددي از مفهوم پليس ارائه شده و گاه بتوان آن را به مفهوم مجموعه سازماني مقابله و مبارزه با جرايم محسوب داشت كه در اين صورت شامل سازمان قضايي و دادگستري نيز خواهد بود.کلید واژه ها : پلیس،پیشگیری، انواع پیشگیری،نقش پلیس درپیشگیری وضعی واجتماعی. مقدمهالف) بیانمسئلهدراینپژوهشباتوجهبهموضوعکهعبارتستازبررسینقشپلیسدرپیشگیریازوقوعجرم (کیفری،غیرکیفری)،ابتدابهمفاهیمپلیسوپیشگیریوسپسبهنقشپلیسدرپیشگریوضعیواجتماعیمیپردازیم:کلمه «پلیس»1بهلحاظلغویازریشهیونانی «پولیتیا »2بهمعنای «شهروادارهامورشهر»مشتقشدهودرقرنچهاردهممیلادیبه «پلیسی»وسپسدرقرنپانزدهمبه «پلیس»تغییرنامیافتکهمفهومآن«قاعدهوقانونادارهشهرومقرراتلازمبرایاستقرارنظمدرشهرها»است. درقرونهجدهمونوزدهممیلادی،مفهوموکاربردواژهپلیسشکلمحدودتریداشت؛اماایناصطلاحامروزهبیشتربرایتوصیفنیرویاجتماعیشهری،کهحفظنظمعمومیواجرایقانونرابرایپیشگیریازجرایم،مجازاتبزهکارانوکشفجرایمبرعهدهداردمورداستفادهقرارمیگیرد.3ازمیانوظایفیکهبرایپلیسعنوانشد،وظیفهایکهبیشتربهموضوعآموزشحقوقبشرارتباطپیدامیکند،وظیفهپیشگیریازوقوعجرماست.درواقعموضوعنقشپلیسدرآموزشحقوقبشربهطورعمدهدرچارچوبوظیفهپیشگیریازوقوعجرمقابلتصوراست؛وظیفهایکهامروزهموردتوجهمتخصصانعلومجرمشناسیمیباشد.پیشگیری4از نظرلغویبهمعنای «جلوگیریودفع»وپیشگیریکردنبهمعنای «مانعشدن»بکاررفتهاست.پیشگیریدرجرمشناسییعنیجلوگیریازبزهکاریباشیوههایگوناگونکهبیرونازنظامکیفریبهکارمیروندیعنیاساسآندرتدابیرکنشی (غیرکیفری) است.[1]امروزه نیروی پلیسدرکشورهای پیشرفته،دوره اقتدارگرایی خود را پشت سر نهاده و وارد دوره جامعه‌گرایی شده، در این دوره پلیس در جهت برقراری یک رابطه نزدیک با افراد جامعه حرکت می‌نماید، از اینرو نیروی پلیس تعامل نزدیکی با افراد جامعه دارد؛ به آموزش و آگاهسازی آنان می‌پردازد و ایشان را در حل و فصل منازعات و اختلافات محلی یاری می‌دهد. طبق این رویکرد، پلیس بایستی همواره در دسترس مردم، همجوار با مردم و در تماس مستقیم و مستمر با شهروندان و مسائل آنان باشد. پلیس می‌تواند با آگاهی از واقعیت‌های جامعه شناختی اقدام به برنامه‌ریزی جهت پیشگیری از جرم نماید. راهبرد اساسی پلیس، مشورت و رایزنی منظم و نظام‌مند با جامعه و تشکل‌های مردمی و اتخاذ تدابیر مناسب محلی برای پیشگیری از جرم در محله‌های جرم‌زا است.بنابراین نقش پلیس در پیشگیری از جرم تنها به تحقق اهداف پیشگیری وضعی نظیر نظارت بر اماکن جرم‌زا، تقویت آماج جرم و حفظ نظم منحصر نمی‌گردد بلکه امروزه با پیدایش دوره جامعه‌گرایی و مفهوم پلیس محلی، بر نقش این نهاد رسمی در تحقق اهداف پیشگیری اجتماعی اعم از آموزش، آگاهسازی و میانجیگری در اختلافات محلی تأکید گردیده است.پیشگیری اجتماعی شامل اقداماتی است كه درصدد تاثیر گذاری بر عوامل موثر بر ارتكاب جرم می‌باشد و عمدتاً بر تغییر محیط‌های اجتماعی و انگیزه‌های مجرمانه متمركز می‌شود. در پیشگیری اجتماعی تاكید و تمركز بر عوامل اجتماعی موثر در تكوین جرم است. این پیشگیری می‌كوشد تا با دستكاری و تغییر محیط و عوامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و.. ریشه‌های جرم را بخشكاند. مدل پیشگیری اجتماعی تاكید زیادی بر «دلایل ریشه‌ای» جرم دارد. [1] Police. 2Politia. 3وايت، راب و هينس، فيونا،درآمدي بر جرم و جرم شناسي، ترجمه مير روح الله صديق، چاپ دوم، نشر دادگستر،1386،ص325. 4 Prevention.