چکیدهبا توجه به رشد سریع پیچیدگی و اندازه نرمافزارهای شبیهسازی، طراحی ساختارهای کارآمد برای ارزیابی و اعتبارسنجی مسئلهی مهمی است. امروزه به منظور اعتبارسنجی و درستیسنجی از شبکه پتری استفاده میشود. استفاده از شبکههای پتری برای مدلسازی سیستمهایی از رویدادهای گسسته است که این رویدادها ممکن است به صورت همروند یا با تقدم و تأخر اتفاق بیافتند. اما همیشه دادههای دقیق دارای مدلسازی دقیق ریاضی نیستند و گاهی اوقات این دادهها، دادههای فازی هستند که با توجه به کاربرد و قابلیتهای شبکه پتری انتظار میرود نتایج خوبی در زمینه اعتبار و درستیسنجی اینگونه سیستمها به دست آید. در طی این پایاننامه به منظور ایجاد پایگاه دانش پرسشنامهای مربوط به بخش فروش یک مجتمع تجاری طراحی گردید. هدف از این پرسشنامه مطالعه و بررسی میزان رضایتمندی مشتریها از این واحد تجاری است. سپس به منظور اعتبار و درستیسنجی ابتدا پایگاه دانش به شبکه پتری فازی نگاشت داده و سپس گرافهایی برای بررسی خطاهای ساختاری پایگاه قانون تولید میشود. سپس بر اساس مرجع اعتبارسنجی، شبکههای پتری فازی برای بررسی خطاهای معنایی جستجو میشود. واژگان کلیدی:اعتبارسنجی، درستیسنجی، منطق فازی و شبکه پتری فهرست مطالبعنوان صفحهفصل اول: مقدمه1-1 مقدمه........................................... 21-2 اعتبار و درستیسنجی.............................. 21-3 توصیف مدلهای رفتاری انسان....................... 31-4 شبکه پتری....................................... 41-5 اجزای شبکه پتری................................. 51 1-5-1 نمایش ساختار.................................. 61-5-2 تعریف رسمی شبکه پتری.......................... 71-6 شبکه پتری فازی.................................. 71-7 نگاشت پایگاه دانش به FPN........................ 101-8 خطاهای مدلهای رفتاری انسان...................... 111-8-1 خطاهای ساختاری................................ 112 1-8-2 خطاهای معنایی................................. 131-9 ساختار پایاننامه................................ 15فصل دوم: بررسی مقالات پیشین2-1 مقدمه........................................... 172-2 بررسی مقالات پیشین............................... 172-3 خلاصه فصل........................................ 19فصل سوم: روش پیشنهادی3-1 مقدمه........................................... 213-2 پرسشنامهارزیابیواحدتجاری...................... 213 3-2-1 معیارهای رضایت کلی (هیجانی)................... 214 3-2-2 معیارهای وفاداری (رفتاری، اثربخشی)............ 223-2-3 دسته معیارهای ارزیابی کنندهی میزان رضایت از ویژگیهای خاص (شناختی، اثربخشی).................................. 235 3-2-4 معیارهای ارزیابی میزان تمایل برای خرید مجدد (معیارهای رفتاری)............................................ 233-3 ایجاد شبکه پتری فازی............................ 243-4 درستیسنجی....................................... 263-5 اعتبارسنجی: ارزیابی ایستا....................... 273-6 اعتبارسنجی: ارزیابی پویا........................ 323-7 جدول مقایسه با راهکارهای پیشین.................. 363-8 خلاصه فصل........................................ 37فصل چهارم: نتیجهگیری و کارهای آینده4-1 نتیجهگیری....................................... 394-2 پیشنهادها....................................... 39واژهنامه........................................... 41مراجع.............................................. 42 فهرست اشكالعنوان صفحهشکل1‑1 : مکانها، انتقالها و کمانها در یک شبکه پتری.. 6شکل1-2: نمایش FPN قوانین فازی...................... 9شکل1-3: فرآیند آتش.................................. 10شکل 3-1: نمایش شبکه پتری فازی....................... 26شکل3-2: گراف دسترسی................................. 27شکل3-3: وضعیت هر گره در حین اجرا.................... 31شکل3-4: وضعیت گرههای Q3(h) و Q4(h)................... 32 فهرست جداولعنوان صفحه جدول3-1: پرسشنامه................................... 24جدول3-2: فاکتورهای مورد بررسی....................... 25جدول3-3: نتایج اعتبارسنجی ایستا..................... 28جدول3-4: نتایج شبیهسازی............................. 29جدول3-5: جدول قطعیت محاسبه شده...................... 35جدول3-6: میزان قطعیت................................ 36جدول3-7: مقایسه روش پیشنهادی با راهکارهای پیشین..... 36 1-1 مقدمهبا توجه به اینکه تکنولوژی سیستمهای مبتنی بر دانش، در حال گسترش است، نیاز بیشتری برای اعتبارسنجی سیستمهای مبتنی بر دانش نسبت به گذشته احساس میشود. در سطح ارزیابی ایستا تنها خطاهایی از قبیل تکرار، تنتاقض و چرخه قابل تشخیص هستند. و هیچگونه خطای معنایی از قبیل ناهماهنگی در سطح مشخصات نیازمندیهای سیستم ارائه شده توسط پایگاه دانش مورد بررسی قرار نمیگیرد. در این بخش ما به فرایند مدلسازی سیستمهای مدل انسانی با استفاده از شبکههای پتری و ارزیابی ایستای شبکهی پتری میپردازیم. سپس در مرحله ارزیابی پویا به بررسی ارتباط بین نودهای شبکه میپردازیم و از بررسی ساختار قوانین فازی برای تشخیص ناکاملی معنایی در سطح ورودیهای سیستم و دانش محیطی و ارائه روشی برای رفع این ناکاملی میپردازیم.برای اطمینان از صحت مدل بدستآمده از طریق شبیهسازی عموما از روش اعتبار و درستیسنجی (v&v) [1]استفاده میشود. اعتبارسنجی و درستیسنجی به فرآیندی گفته میشود که پس از تولید یا در طی آن اعمال میگردد تا از صحت و کارایی سیستم مورد نظر اطمینان حاصل گردد.اعتبارسنجی، به این مفهوم است که نتایجی که پس از اجرای سیستم گرفته میشود با نتایجی که هدف ساخت سیستم بوده مطابقت کند (کار درست را انجام میدهد). اما درستیسنجی، به مفهوم انطباق کامل سیستم با توصیفی است که از سیستم ارائه شده (کار را درست انجام میدهد).هدف از اعتبار و درستیسنجی دو مورد میباشد: 1) کاهش خطاها 2)تعیین صحت سیستم.[1]به منظور توصیف مدل رفتاری انسان و همچنین نگاشت آن به شبکه پتری روشی در [1] ارائه شده است: تعریف 1: یک مدل رفتاری انسان 5تایی است که Naنام مدل کنترل و فرمان،IPS مجموعه خصوصیت ورودی، InPS مجموعه خصوصیت داخلی، OPS مجموعه خصوصیت خروجی وRS نیز مجموعه قوانین است. تعریف 2: یک خصوصیت یک 2تایی است که Naنام خصوصیت وVaمجموعهای از حالات خصوصیت است. برای یک مدل کنترل و فرمان، خصوصیت میتواند به 3 نوع تقسیم شود: که IP خصوصیت ورودی،Inp خصوصیت داخلی و OP خصوصیت خارجی است. تعریف 3: یک قانون یک 4تایی است که Naنام قانون، AntS مجموعه مقدمهای قانون،ConS مجموعه تالیهای قانون و CF فاکتور قطعیت قانون است. تعریف 4: یک مقدم از یک قانون به شکلA(F) تعریف شده که A یک خصوصیت ورودی وF یک ارزش زبانی فازی است. تعریف 5: یک تالی از یک قانون به شکل C(G) تعریف شده که Cیک خصوصیت خروجی و G یک ارزش زبانی فازی است. تعریف 6: یک درجه اطمینان تالی یا مقدم به شکل α(p) تعریف شده که p نشاندهنده یک تالی یا یک مقدم است.حال با این توصیف به راحتی میتوان مدل رفتاری انسان را به شبکه پتری نگاشت داد. با این توصیف میتوان مدل کنترل و فرمان را به این صورت تعریف کرد:امروزه استفاده از متدهاي مدلسازي در كاربردهاي صنعتي خصوصاً با گسترش علوم رايانهاي و افزايش سرعت پردازندهها، كاربرد وسيعي پيدا كرده است. يكي از روشهاي مدلسازي استفاده از شبكههاي پتري است كه در اين قسمت به بيان عملكرد آن پرداخته میشود[2].شبيهسازي يعني ساختمان شبيه يك سيستم به هر روش يا صورت ممكن كه ميتواند از بعضي جهات با سيستم مرجع متفاوت باشد. هدف شبيهسازی، مطالعه و بررسي سيستم مرجع ميباشد. اساس و رکن مدلسازی انتخاب مدل مناسب است. انتخاب مدل مناسب، پارامتر تعيين کنندهای است، لذا در ابتدا بايد مدل را خوب شناخت. هر نوع ارائه يا بيان يک سيستم را مدل مي گويند. مدل رفتار سيستم را بيان ميکند و از خواص مدلسازی، سادهسازی و ايجاد يکنواختي و يگانگي است. يکي از روشهای مدلسازی استفاده از شبکه پتری میباشد. شبکه پتری در سال 1962 توسط ادعای آقای کارل آدام پتری[3]ابداع شد. وي بيشتر كار خود را روي سيستم اطلاعات قرار داد.کاربرد شبکه پتری در مدلسازی و تحلیل سیستمها میباشد. سیستمها ابتدا به صورت شبکه پتری مدل میشوند سپس مدل تحلیل میگردد. درک صحیح سیستم از نتایج حاصل، ما را به یک سیستم مفید هدایت میکند.1. مکان[4]: براي نگهداري موقت tokenها . 2. انتقال[5]: مركز فعاليت که بر روي tokenاثر مي گذارد و شايد token جديد ايجاد كند . 3. کمان[6]: مسير حركت tokenها در گراف شبكه پتري . 4. token: نشانه يا مهره .در شبکههای پتری مکانها و انتقالها به عنوان دو مجموعه مجزا از گرهها در نظر گرفته میشوند و کمانها در حکم یال اتصال دهنده آنها میباشند که یک سر آنها به مکانها و سر دیگرشان به انتقالها متصل است.نمایش گرافیکی شبکههای پتری برای تشریح مفاهیم نظری شبکه پتری بسیار مفید است. گراف شبکه پتری روشی برای ارائه ساختار شبکههای پتری است که در آن دو نوع گره وجود دارد. گرههایی به صورت دایره (O) و خط (׀) وجود دارد که دایرهها نشانگر مکانها و خطوط نشانگر انتقالها هستند. این مکانها و انتقالها توسط کمانهایی به همدیگر متصل میشوند. وقتی یک کمان از یک انتقال به یک مکان متصل شود نشاندهنده آن است که آن مکان به عنوان خروجی انتقال مذکور خواهد بود و اگر کمانی از یک مکان به یک انتقال رسم شود نشاندهنده آن است که آن مکان ورودی انتقال مذکور خواهد بود. شکل 1-1 یک مثال ساده از شبکه پتری است.
اعتبار و درستیسنجی سیستم مبتنی بر منطق فازی WORD
چکیدهبا توجه به رشد سریع پیچیدگی و اندازه نرمافزارهای شبیهسازی، طراحی ساختارهای کارآمد برای ارزیابی و اعتبارسنجی مسئلهی مهمی است. امروزه به منظور اعتبارسنجی و درستیسنجی از شبکه پتری استفاده میشود. استفاده از شبکههای پتری برای مدلسازی سیستمهایی از رویدادهای گسسته است که این رویدادها ممکن است به صورت همروند یا با تقدم و تأخر اتفاق بیافتند. اما همیشه دادههای دقیق دارای مدلسازی دقیق ریاضی نیستند و گاهی اوقات این دادهها، دادههای فازی هستند که با توجه به کاربرد و قابلیتهای شبکه پتری انتظار میرود نتایج خوبی در زمینه اعتبار و درستیسنجی اینگونه سیستمها به دست آید. در طی این پایاننامه به منظور ایجاد پایگاه دانش پرسشنامهای مربوط به بخش فروش یک مجتمع تجاری طراحی گردید. هدف از این پرسشنامه مطالعه و بررسی میزان رضایتمندی مشتریها از این واحد تجاری است. سپس به منظور اعتبار و درستیسنجی ابتدا پایگاه دانش به شبکه پتری فازی نگاشت داده و سپس گرافهایی برای بررسی خطاهای ساختاری پایگاه قانون تولید میشود. سپس بر اساس مرجع اعتبارسنجی، شبکههای پتری فازی برای بررسی خطاهای معنایی جستجو میشود. واژگان کلیدی:اعتبارسنجی، درستیسنجی، منطق فازی و شبکه پتری فهرست مطالبعنوان صفحهفصل اول: مقدمه1-1 مقدمه........................................... 21-2 اعتبار و درستیسنجی.............................. 21-3 توصیف مدلهای رفتاری انسان....................... 31-4 شبکه پتری....................................... 41-5 اجزای شبکه پتری................................. 51 1-5-1 نمایش ساختار.................................. 61-5-2 تعریف رسمی شبکه پتری.......................... 71-6 شبکه پتری فازی.................................. 71-7 نگاشت پایگاه دانش به FPN........................ 101-8 خطاهای مدلهای رفتاری انسان...................... 111-8-1 خطاهای ساختاری................................ 112 1-8-2 خطاهای معنایی................................. 131-9 ساختار پایاننامه................................ 15فصل دوم: بررسی مقالات پیشین2-1 مقدمه........................................... 172-2 بررسی مقالات پیشین............................... 172-3 خلاصه فصل........................................ 19فصل سوم: روش پیشنهادی3-1 مقدمه........................................... 213-2 پرسشنامهارزیابیواحدتجاری...................... 213 3-2-1 معیارهای رضایت کلی (هیجانی)................... 214 3-2-2 معیارهای وفاداری (رفتاری، اثربخشی)............ 223-2-3 دسته معیارهای ارزیابی کنندهی میزان رضایت از ویژگیهای خاص (شناختی، اثربخشی).................................. 235 3-2-4 معیارهای ارزیابی میزان تمایل برای خرید مجدد (معیارهای رفتاری)............................................ 233-3 ایجاد شبکه پتری فازی............................ 243-4 درستیسنجی....................................... 263-5 اعتبارسنجی: ارزیابی ایستا....................... 273-6 اعتبارسنجی: ارزیابی پویا........................ 323-7 جدول مقایسه با راهکارهای پیشین.................. 363-8 خلاصه فصل........................................ 37فصل چهارم: نتیجهگیری و کارهای آینده4-1 نتیجهگیری....................................... 394-2 پیشنهادها....................................... 39واژهنامه........................................... 41مراجع.............................................. 42 فهرست اشكالعنوان صفحهشکل1‑1 : مکانها، انتقالها و کمانها در یک شبکه پتری.. 6شکل1-2: نمایش FPN قوانین فازی...................... 9شکل1-3: فرآیند آتش.................................. 10شکل 3-1: نمایش شبکه پتری فازی....................... 26شکل3-2: گراف دسترسی................................. 27شکل3-3: وضعیت هر گره در حین اجرا.................... 31شکل3-4: وضعیت گرههای Q3(h) و Q4(h)................... 32 فهرست جداولعنوان صفحه جدول3-1: پرسشنامه................................... 24جدول3-2: فاکتورهای مورد بررسی....................... 25جدول3-3: نتایج اعتبارسنجی ایستا..................... 28جدول3-4: نتایج شبیهسازی............................. 29جدول3-5: جدول قطعیت محاسبه شده...................... 35جدول3-6: میزان قطعیت................................ 36جدول3-7: مقایسه روش پیشنهادی با راهکارهای پیشین..... 36 1-1 مقدمهبا توجه به اینکه تکنولوژی سیستمهای مبتنی بر دانش، در حال گسترش است، نیاز بیشتری برای اعتبارسنجی سیستمهای مبتنی بر دانش نسبت به گذشته احساس میشود. در سطح ارزیابی ایستا تنها خطاهایی از قبیل تکرار، تنتاقض و چرخه قابل تشخیص هستند. و هیچگونه خطای معنایی از قبیل ناهماهنگی در سطح مشخصات نیازمندیهای سیستم ارائه شده توسط پایگاه دانش مورد بررسی قرار نمیگیرد. در این بخش ما به فرایند مدلسازی سیستمهای مدل انسانی با استفاده از شبکههای پتری و ارزیابی ایستای شبکهی پتری میپردازیم. سپس در مرحله ارزیابی پویا به بررسی ارتباط بین نودهای شبکه میپردازیم و از بررسی ساختار قوانین فازی برای تشخیص ناکاملی معنایی در سطح ورودیهای سیستم و دانش محیطی و ارائه روشی برای رفع این ناکاملی میپردازیم.برای اطمینان از صحت مدل بدستآمده از طریق شبیهسازی عموما از روش اعتبار و درستیسنجی (v&v) [1]استفاده میشود. اعتبارسنجی و درستیسنجی به فرآیندی گفته میشود که پس از تولید یا در طی آن اعمال میگردد تا از صحت و کارایی سیستم مورد نظر اطمینان حاصل گردد.اعتبارسنجی، به این مفهوم است که نتایجی که پس از اجرای سیستم گرفته میشود با نتایجی که هدف ساخت سیستم بوده مطابقت کند (کار درست را انجام میدهد). اما درستیسنجی، به مفهوم انطباق کامل سیستم با توصیفی است که از سیستم ارائه شده (کار را درست انجام میدهد).هدف از اعتبار و درستیسنجی دو مورد میباشد: 1) کاهش خطاها 2)تعیین صحت سیستم.[1]به منظور توصیف مدل رفتاری انسان و همچنین نگاشت آن به شبکه پتری روشی در [1] ارائه شده است: تعریف 1: یک مدل رفتاری انسان 5تایی است که Naنام مدل کنترل و فرمان،IPS مجموعه خصوصیت ورودی، InPS مجموعه خصوصیت داخلی، OPS مجموعه خصوصیت خروجی وRS نیز مجموعه قوانین است. تعریف 2: یک خصوصیت یک 2تایی است که Naنام خصوصیت وVaمجموعهای از حالات خصوصیت است. برای یک مدل کنترل و فرمان، خصوصیت میتواند به 3 نوع تقسیم شود: که IP خصوصیت ورودی،Inp خصوصیت داخلی و OP خصوصیت خارجی است. تعریف 3: یک قانون یک 4تایی است که Naنام قانون، AntS مجموعه مقدمهای قانون،ConS مجموعه تالیهای قانون و CF فاکتور قطعیت قانون است. تعریف 4: یک مقدم از یک قانون به شکلA(F) تعریف شده که A یک خصوصیت ورودی وF یک ارزش زبانی فازی است. تعریف 5: یک تالی از یک قانون به شکل C(G) تعریف شده که Cیک خصوصیت خروجی و G یک ارزش زبانی فازی است. تعریف 6: یک درجه اطمینان تالی یا مقدم به شکل α(p) تعریف شده که p نشاندهنده یک تالی یا یک مقدم است.حال با این توصیف به راحتی میتوان مدل رفتاری انسان را به شبکه پتری نگاشت داد. با این توصیف میتوان مدل کنترل و فرمان را به این صورت تعریف کرد:امروزه استفاده از متدهاي مدلسازي در كاربردهاي صنعتي خصوصاً با گسترش علوم رايانهاي و افزايش سرعت پردازندهها، كاربرد وسيعي پيدا كرده است. يكي از روشهاي مدلسازي استفاده از شبكههاي پتري است كه در اين قسمت به بيان عملكرد آن پرداخته میشود[2].شبيهسازي يعني ساختمان شبيه يك سيستم به هر روش يا صورت ممكن كه ميتواند از بعضي جهات با سيستم مرجع متفاوت باشد. هدف شبيهسازی، مطالعه و بررسي سيستم مرجع ميباشد. اساس و رکن مدلسازی انتخاب مدل مناسب است. انتخاب مدل مناسب، پارامتر تعيين کنندهای است، لذا در ابتدا بايد مدل را خوب شناخت. هر نوع ارائه يا بيان يک سيستم را مدل مي گويند. مدل رفتار سيستم را بيان ميکند و از خواص مدلسازی، سادهسازی و ايجاد يکنواختي و يگانگي است. يکي از روشهای مدلسازی استفاده از شبکه پتری میباشد. شبکه پتری در سال 1962 توسط ادعای آقای کارل آدام پتری[3]ابداع شد. وي بيشتر كار خود را روي سيستم اطلاعات قرار داد.کاربرد شبکه پتری در مدلسازی و تحلیل سیستمها میباشد. سیستمها ابتدا به صورت شبکه پتری مدل میشوند سپس مدل تحلیل میگردد. درک صحیح سیستم از نتایج حاصل، ما را به یک سیستم مفید هدایت میکند.1. مکان[4]: براي نگهداري موقت tokenها . 2. انتقال[5]: مركز فعاليت که بر روي tokenاثر مي گذارد و شايد token جديد ايجاد كند . 3. کمان[6]: مسير حركت tokenها در گراف شبكه پتري . 4. token: نشانه يا مهره .در شبکههای پتری مکانها و انتقالها به عنوان دو مجموعه مجزا از گرهها در نظر گرفته میشوند و کمانها در حکم یال اتصال دهنده آنها میباشند که یک سر آنها به مکانها و سر دیگرشان به انتقالها متصل است.نمایش گرافیکی شبکههای پتری برای تشریح مفاهیم نظری شبکه پتری بسیار مفید است. گراف شبکه پتری روشی برای ارائه ساختار شبکههای پتری است که در آن دو نوع گره وجود دارد. گرههایی به صورت دایره (O) و خط (׀) وجود دارد که دایرهها نشانگر مکانها و خطوط نشانگر انتقالها هستند. این مکانها و انتقالها توسط کمانهایی به همدیگر متصل میشوند. وقتی یک کمان از یک انتقال به یک مکان متصل شود نشاندهنده آن است که آن مکان به عنوان خروجی انتقال مذکور خواهد بود و اگر کمانی از یک مکان به یک انتقال رسم شود نشاندهنده آن است که آن مکان ورودی انتقال مذکور خواهد بود. شکل 1-1 یک مثال ساده از شبکه پتری است.