فهرست مطالبعنوان شماره صفحه چکیده1فصل اول:کلیات تحقیق1-1- مقدمه31-2- تعريف مسأله، اهداف، و سوالات تحقیق41-2-1 تعریف مسأله41-2-2 اهدافاساسیازانجامتحقیق51-3- سوالات تحقیق61-4- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق61-5- جنبه جديد بودن و نوآوري61-6- فرضیه‌هايتحقیق71-7- نتایجموردانتظارپسازانجامتحقیق71-9- تعریفواژ‌هاواصطلاحاتتخصصی81-10- روش اجرای تحقيق81-10-1 روش تحقیق81-10-2 روش‌های گردآوری اطلاعات81-10-3 قلمرو تحقیق81-10-4 قلمروزمانیتحقیق81-10-5 قلمرو مکانیتحقیق91-10-6 جامعه‌ی آماری(N)91-10-7 نمونه‌ی آماری(N)91-10-8 روش یا روش‌های نمونه‌گیری91-10-9 روش‌هايموردنظر برايتجزیهوتحلیلاطلاعاتوآزمونفرضیات91-10-9-1 متغیر وابسته91-10-9-2 متغیرهای مستقل91-10-9-3 متغیرهای کنترل101-10-9-4 مدل آزمون فرضیات101-11- ساختار تحقیق10فصل دوم:مروری بر ادبیات و پیشینه تحقیق2-1- مقدمه122-2- ساختار مالکیت132-2-1 مالکیت و مدیریت واحدهای اقتصادی132-2-2 گروه بندی های مختلف سهامداران142-2-2-1 انواع سهامداران با توجه به میزان کنترل بر هیأت مدیره142-2-2-2 انواع سهامداران با توجه به نوع وابستگی به شرکت سرمایه پذیر142-2-2-3 انواع سهامداران با توجه به درصد مالکیت152-2-3 ساختارهای مالکیت152-2-3-1 سرمایه گذاران نهادی162-2-3-2 سرمایه گذاران دولتی182-2-3-2-1 تعریف شرکت های دولتی202-2-3-2-2 طبقه بندی شرکت های دولتی در ایران202-2-3-2-3 تعداد شرکت های دولتی212-2-3-3 سرمایه گذاران شرکتی212-2-3-4 سرمایه گذاران مدیریتی222-2-3-5 سرمایه گذاران خارجی232-2-4 تمرکز مالکیت242-2-5 عوامل موثر بر تمرکز و پراکندگی مالکیت242-3- نگهداری موجودی های نقدی252-3-1 انگيزه هاي نگهداري موجودي هاي نقدي توسط شرکت ها252-3-2 ميزان بهينه موجودي هاي نقدي شرکت ها262-3-3 آيا در شرکت ها سطح نقدينگي هدف وجود دارد؟282-4- رابطه ی بین ساختار مالکیت و نگهداری موجودی های نقدی292-4-1 رابطه بین درصد مالکیت سرمایه گذاران نهادی و نگهداری موجودی های نقدی292-4-2 رابطه بین درصد مالکیت دولتی و نگهداری موجودی های نقدی292-4-3 رابطه تمرکز مالکیت و نگهداری موجودی های نقدی302-5- مروري بر تحقيقات پيشين302-5-1 مروری بر تحقیقات مرتبط داخلی302-5-2 مروری بر تحقیقات مرتبط خارجی33فصل سوم:روش اجرای تحقيق3-1- مقدمه403-2- فرآيند آزمون تحقيق403-3- روش تحقیق413-4- روش گردآوری اطلاعات و داده های پژوهش413-5- ابزار گردآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات413-6- قلمرو تحقیق413-7- جمع آوري داده ها423-7-1 بورس اوراق بهادار تهران423-8- فرضیه های تحقیق423-9- جامعه و نمونه آماری423-10- نحوه محاسبه متغیرهای تحقیق433-10-1 متغیر مستقل (ساختار مالکیت)433-10-2 متغیر وابسته (نگهداری موجودی های نقدی)453-10-3 متغیرهای کنترل453-11- روش آزمون فرضیه ها453-12- آزمون هاي آماري لازم در مدل463-12-1 آزمون هاي معناداربودن درالگوي رگرسيون463-12-1-1 آزمون معناداربودن معادله خط رگرسيون463-12-1-2 آزمون معناداربودن ضرايب رگرسيون463-12-2 آزمون کولموگروف- اسمیرنوف (K-S)473-12-3 آزمون همبستگی473-13- خلاصه فصل48 فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها4-1- مقدمه504-2- نتایج آمار توصیفی504-3- نتایج آزمون فرضیه ها534-3-1 نتایج آزمون فرضیه ی اول534-3-2 نتایج آزمون فرضیه ی دوم544-3-3 نتایج آزمون فرضیه ی سوم554-4- خلاصه فصل55فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادات5-1- مقدمه575-2- نتیجه گیری575-3- پیشنهادهای تحقیق585-3-1 پیشنهادهای کاربردی تحقیق585-3-2 پیشنهادهایی برای تحقیق های آتی585-4- محدودیت های تحقیق595-5- خلاصه فصل59منابع و ماخذ60فهرست منابع فارسی60فهرست منابع انگلیسی62پیوست ها65چکیده انگلیسی 69 فهرست جداولعنوان شماره صفحهجدول 1-1: سازمان ها و نوع استفاده آن ها7جدول 4-1: آمار توصیفی متغیرهای تحقیق51جدول 4-2: آزمون بررسی نرمال بودن متغیر وابسته(سطح نگهداشت وجه نقد) پژوهش52جدول 4-3: نتایج آزمون فرضیه ی اول53جدول 4-4: نتایج آزمون فرضیه ی دوم54جدول 4-5: نتایج آزمون فرضیه ی سوم55 فهرست شکل ها عنوان شماره صفحهشکل 2-1- میزان بهينه نگهداري موجودي هاي نقدي27 چکیدهموسسات اقتصادی درصد قابل توجهی از دارایی های خود را به صورت موجودی های نقدی نگهداری می نمایند و این امر از دیرباز نظر پژوهشگران را به خود جلب کرده است. بنابراین شناسایی عوامل موثر بر نگهداری موجودی های نقدی از اهمیت ویژه ای برخوردار است (آقایی و همکاران 1390، 70-53). هدف این پژوهش بررسی رابطه ساختار مالکیت با نگهداری موجودیهای نقدی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. در این تحقیق ساختار مالکیت به سه طبقه مالکیت نهادی، تمرکز مالکیت و مالکیت دولتی تقسیم شده است.همچنین در این تحقیق متغیر های ساختار مالکیت به عنوان متغیر های مستقل و نگهداری موجودی های نقدی به عنوان متغیر وابسته استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق را شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی دوره ی زمانی 1389-1382 تشکیل می دهد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که بین درصد مالکیت سهامداران نهادی و نگهداری موجودی های نقدی رابطه منفی و معنا داری وجود دارد و همچنین بین تمرکز مالکیت و نگهداری موجودی های نقدی رابطه منفی و معنا داری وجود دارد. اما بین درصد مالکیت دولتی و نگهداری موجودی های نقدی رابطه مثبت و غیرمعناداری وجود دارد. واژگان کلیدی: سهامداران نهادی، تمرکز مالکیت، مالکیت دولتی، نگهداری موجودی های نقدی فصل اول: 1-1- مقدمهموجوديهاي نقدي همواره درصد قابل توجهي از دارايي‌هاي شرکت‌ها را به خود اختصاص داده‌اند، اين رقم در شرکت‌هاي آمريکايي برابر با 6/8 درصد از مجموع دارايي‌ها (کيم و همکاران 1998، 359-335) و در شرکت‌هاي انگليسي برابر با 9/9 درصد از دارايي‌ها بوده است (ازکان 2004، 28). کينس (1936) سه انگيزه نياز به انجام معاملات[1]، انجام اقدامات احتياطي[2] و مقابله با شرايط داراي ريسک[3]را سبب نگهداري وجه نقد مي‌دانست. نگهداري موجودي‌هاي نقدي براي شرکت‌ها مزايايي درپي خواهد داشت از جمله اينکه: براي انجام پرداخت‌ها نيازي به نقد ساختن دارايي‌ها نمي‌باشد، شرکت‌ها براي افزايش سرمايه متحمل هزينه‌هاي معاملاتي کمتري مي‌شوند، درصورتيکه ساير منابع تامين مالي بسيار هزينه‌بر باشند شرکت مي‌تواند دارايي‌هاي نقدي را براي تامين مالي فعاليت‌هاي خود بکار بگيرد و از آنها براي سرمايه‌گذاري استفاده نمايد و ...، از طرف ديگر نگهداري دارايي‌ها بصورت موجودي‌هاي نقدي نيز داراي هزينه فرصت مي‌باشد (اپلر و همکاران، 1999، 46-3). بنابراين مديران به دنبال سطحي از موجودي‌هاي نقدي هستند که با توجه به مزايا و معايب نگهداري موجودي‌هاي نقدي حالت بهينه داشته باشد. به عبارت ديگر، شرکت‌ها در جستجوي آن سطح از نقدينگي هستند که به دليل کمبود نقدينگي، ضررهاي عمده به شرکت وارد نيايد و از طرفي با نگهداري وجه نقد اضافي، فرصت‌ها از دست نرود و اين مورد همان سطح نقدينگي هدف در شرکت‌ها مي‌باشد که البته با توجه به ويژگي‌هاي گوناگون شرکت‌ها و دوره‌هاي زماني مختلف، متفاوت مي‌باشد. ويژگي‌هاي گوناگوني مي‌توانند چگونگي تعيين سطح نقدينگي را توصيف نمايند. آگاهي از عوامل موثر بر سطح نقدينگي، مديران را قادر خواه ساخت تا بتوانند اصلاحات لازم در نگهداري موجودي‌هاي نقدي را انجام داده و به سطح نقدينگي هدف خود دست يابند.تا کنون در تحقیقات انجام شده درباره نگهداری موجودی های نقدی و عوامل موثر بر آن، اثر ساختار مالکیت بر این رابطه مورد بررسی قرار نگرفته است. هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین ساختار مالکیت و نگهداری موجودی های نقدی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد.بنابراین تعداد 118 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، در طی دوره ی زمانی 1382 الی 1389، به منظور بررسی این موضوع مورد آزمون قرار گرفته اند. در این تحقیق برای اندازه گیری میزان نگهداری موجودی های نقدی از نسبت وجوه نقد شرکت به جمع کل دارایی های شرکت استفاده شده است. همچنین برای سنجش ساختار مالکیت از چند شاخص استفاده شده است، که این شاخص ها عبارتند از:درصد مالکیت سرمایه گذاران نهادی، تمرکز مالکیت، درصد مالکیت دولتی. 1-2- تعريف مسأله، اهداف، و سوالات تحقیقموجودی های نقدی بخش قابل توجهی از دارایی های شرکت ها را به خود اختصاص می دهند و به عنوان یک دارایی مهم در ترازنامه شرکت مورد توجه بسیاری از شرکت ها، سرمایه گذاران و تحلیل گران هستند و مخصوصا در دوران رکود حائز اهمیت می باشند. چرا که شرکت ها با وجه نقد کافی در دسترس می توانند از نیاز به بازارهای اعتباری فرار کنند (سابرامانیام[4] و همکاران 2011، 773-759).وجه نقد از منابع مهم و حیاتی در هر واحد سودآور می باشد و ایجاد توازن بین وجه نقد در دسترس و نیازهای نقدی، مهمترین عامل سلامت اقتصادی هر واحد سودآور است. وجه نقد از طریق عملیات عادی و سایر منابع تامین مالی به واحد سودآور وارد می شود و برای اجرای عملیات، پرداخت سود بازپرداخت بدهی ها و گسترش سودآوری به مصرف می رسد (سابرامانیام و همکاران 2011، 773-759).بطور معمول مديران به دنبال سطحياز موجودي‌هاي نقدي هستند که با توجه به مزايا و معايب نگهداري موجودي‌هاي نقدي حالت بهينه داشته باشد. به عبارت ديگر، شرکت‌ها در جستجوي آن سطح بهينه از نقدينگي هستند که به دليل کمبود نقدينگي، ضررهاي عمده به شرکت وارد نيايد و از طرفي با نگهداري وجه نقد اضافي، فرصت‌ها از دست نرود و اين مورد همان سطح نقدينگي هدف در شرکت‌ها مي‌باشد که البته با توجه به ويژگي‌هاي گوناگون شرکت‌ها و دوره‌هاي زماني مختلف، متفاوت مي‌باشد. تحقيقات تجربي نشان داده‌اند که سطح نقدينگي شرکت‌ها هدفمند است. مديران براي ميزان نقدينگي انتهاي يک دوره زماني برنامه‌ريزي مي‌نمايند و در جهت رسيدن به آن تلاش مي‌نمايند. اين سطح نقدينگي هدف از چه عواملي تاثير پذير است؟ ويژگي‌هاي گوناگوني مي‌توانند چگونگي تعيين سطح نقدينگي را توصيف نمايند. آشنايي با اين ويژگي‌ها و درک روابط ميان آنها پيش‌نياز اصلاح نقدينگي هدف خواهد بود (آقایی و همکاران 1388، 70-53).بنابراین با توجه به موارد ذکر شده در پاراگراف های قبل بررسی عوامل موثر بر نگهداری موجودی های نقدی از اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به نتایج تحقیق سارامانیام و همکاران (2011) ساختار مالکیت می توانند، اثر بالقوه ای بر نگهداری موجودی های نقدی داشته باشند، بنابراین بررسی رابطه ی ساختار مالکیت و نگهداری موجودی های نقدی در شرکت های پذیرفته شده در ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار است.منظور از ساختار مالکیت، مشخص کردن بافت و ترکیب سهامداران یک شرکت و بعضا مالک عمده نهایی سهام آن شرکت است. بسیار از نظریه پردازان بر این عقیده اند که هر یک از انواع مالکیت نیز می تواند بر نگهداری موجودی های نقدی شرکت ها تاثیر گذار باشد. بنابراین تاثیر ساختار مالکیت بر نگهداری موجودی های نقدی از جمله مسائلی است که طرف توجه و علاقه سهامداران، مدیران و محققان است (سابرامانیام و همکاران 2011، 773-759).در این تحقیق با پیروی از نصراللهی و عارف منش (1389) و محمدی و همکاران (1388) از متغیر های مالکیت سرمایه گذاران نهادی، تمرکز مالکیت و مالکیت دولتی به عنوان متغیر های نمایانگر ساختار مالکیت استفاده خواهد شد.منظور از سرمایه گذاران نهادی، شرکت های بیمه، صندوق های سرمایه گذاری، موسسات مالی، بانک ها و شرکت های سهامی است که در سایر شرکت های سهامی عام سرمایه گذاری می کنند. از این رو سرمایه گذاران نهادی بزرگترین گروه سهامداران شرکت های سهامی عام شده اند (نمازی و همکاران 1388،130-11).با توجه به موارد ذکر شده در پاراگراف های قبل مسئله اساسی این تحقیق این است که آیا ساختار مالکیت (سرمایه گذاران نهادی،تمرکز مالکیت و مالکیت دولتی) رابطه معناداری با نگهداری موجودی های نقدی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، دارند؟هدف اصلي اين تحقيق، بررسی رابطهی ساختار مالکیت (سرمایه گذاران نهادی، تمرکز مالکیت و مالکیت دولتی) با نگهداری موجودی های نقدی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. 1-3- سوالات تحقیقبا توجه به مسئله‌تحقیق پرسش‌های زیر مطرح می‌شود:1) آیا بین درصد مالکیت سرمایه گذاران نهادی شرکت ها و میزان وجوه نقد نگهداری شده توسط آنها رابطه معناداری وجود دارد؟2) آیا بین تمرکز مالکیت شرکت ها و میزان وجوه نگهداری شده توسط آنها رابطه معنی داری وجود دارد؟3) آیا بین درصد مالکیت دولتی شرکت ها و میزان وجوه نقد نگهداری شده توسط آنها رابطه معناداری وجود دارد؟ 1-4- اهمیت و ضرورت انجام تحقیقموجوديهاي نقدي همواره درصد قابل توجهي از دارايي‌هاي شرکت‌ها را به خود اختصاص داده‌اند، اين رقم در شرکت‌هاي آمريکايي برابر با 1/8 درصد از مجموع دارايي‌ها (کیم[5] و همکاران 1998، 359-335) و در شرکت‌هاي انگليسي برابر با 9/9 درصد از دارايي‌ها بوده است (ازکان[6] 2004، 28). و مورد توجه بسیاری از شرکت ها، سرمایه گذاران و تحلیل گران است. بنابراین بررسی عوامل موثر بر نگهداری موجودی های نقدی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.از آنجا که در سایر تحقیقات صورت گرفته در ایران در رابطه با عوامل موثر بر نگهداری موجودی های نقدی رابطه ساختار مالکیت(سرمایه گذاران نهادی، تمرکز مالکیت و مالکیت دولتی)با نگهداری موجودی های نقدی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار نگرفته است، بررسی این رابطه از این جهت دارای اهمیت است و ضرورت دارد که سه عامل دیگر موثر بر نگهداری موجودی های نقدی را معرفی می نماید. 1]. Transaction[2]. Precautionary[3]. Speculative[4]. Subramaniam[5]. Kim[6]. Ozkan