👈فول فایل فور یو ff4u.ir 👉

الزامات تدوین کتب درسی مربوط به اندیشه سیاسی امام خمینی(ره): بررسی آسیب شناسانه متون موجود با استفاده از رویکرد اسکینرword

ارتباط با ما

دانلود


الزامات تدوین کتب درسی مربوط به اندیشه سیاسی امام خمینی(ره): بررسی آسیب شناسانه متون موجود با استفاده از رویکرد اسکینرword
چكيده:در سالهاي اخير انديشه سياسي امام خميني(ره) به يكي از مهمترين حوزه هاي پژوهشي تبديل شده است و چند كتاب به عنوان متن درسي انتشار يافته است. در اين پايان نامه با نگرش آسيب شناختي و روش شناختي تلاش شده است تا نخست به بررسي روش شناختي اين كتب بپردازيم و سپس با استفاده از متدولوژي اسكينر به برخي از مهمترين الزامات روش شناختي بپردازيم كه در تاريخ انديشه سياسي نويسي از اهميت زيادي برخوردارند. با استفاده از اسكينر به بررسي برخي از مهمترين اين كتابهاي درسي پرداختيم و داده ها نشان مي داد كه اين كتابها عمدتا از روش خاصي پيروي نمي كنند و بيش از اين كه منجر به انديشه ورزي شوند، به مطالعه اي اجمالي انديشه سياسي امام خميني منجر شده اند. از ميان روشهاي متن گرا و زمينه گرا نويسندگان اين كتابها عمدتا بحث خود را با زمينه گرايي شروع كرده اند ليكن در عمل به سمت متن گرايي سوق يافته اند. بعد از بررسي كتابهاي برگزيده در فصل اخر تلاش كرده ايم تا با استفاده از رويكرد روش شناختي به برخي از مهمترين الزامات تاريخ انديشه سياسي نويسي بپردازيم. از مهمترين اين الزامات مي توان به درك همزمان متن و شرايط زمينه اي اشاره كرد كه اسكينر از آن با عنوان گفتمان حاكم بر دوره انديشه ورزي مولف نام برده است. در فصل اخر با عطف توجه به اين مورد تلاش شده است تا به برخي از مهمترين اين الزامات پرداخته شود. درك همزمان متن و زمينه در انديشه سياسي امام خميني و درك شرايط گفتماني حاكم به نظر مي رسد كه مي تواند راهي براي پاسخگويي به مهمترين منازعاتي باشد كه در حول انديشه سياسي امام خميني(ره) شكل گرفته باشد. كتابهاي درسي انديشه سياسي نويسي امام از اين حيث داراي نقصان ها و كمبوديهاي اساسي مي باشند.
کلمات کلیدی:
اسکینر، هرمنوتیک، امام خمینی، اندیشه سیاسی، زمینه گرایی، متن گرایی.
چکیده
پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی
 
Abstract
Imam Khomeini and Islamic Revolution Research Center
 
Abstract:
 
Over the past few years, Imam Khomeini’s political thought has turned into one of the main research fields and several books have been published on his political thought. Attempts have been made in the present research to study the research mythology of the said books and also the most important methodological requirements, which are important for writing political thought, through Skinner’s method.
The findings of the study indicate that these books do not follow a specific method and instead of leading to theorizing, they are brief reviews of Imam Khomeini’s political thought. Out of contextualism and textualism, the authors of these books have focused on contextualism, but have practically moved towards textualism. The most important requirements of history of political thought is simultaneous realization of text and context which Skinner calls the dominating discourse of the period of theorization of the thinker. In the fourth chapter some important requirements have been discussed. Simultaneous realization of text and context in Imam Khomeini’s political thought as well as realization of the conditions of dominant discourse can solve the controversies that have emerged about Imam Khomeini’s political thought. The textbooks written on Imam Khomeini’s political thought suffer from serious shortcomings in this regard.
Key Words: Skinner, Imam Khomeini, contextual, textual, Hermenutics, Political Thought.
الموجز
معهد الامام الخمینی(ره) و الثّوره الاسلامیّه للدراسات و التحقیق
المرحمه: الماجیستر
الفرع التحصیلی: الفکر السیاسی فی الاسلام
عنوان البحث: متطلبات تدوین الکتب الدراسیه المتعلّقه بالفکر السیاسی للامام الخمینی(ره): دراسه مرضیه للنصوص الموجوده مع منهج «اسکینر»
إسم الطالب: مسعود عافی
الأستاذ المشرف: الدکتور منصور انصاری
الأستاذ المساعد: الدکتور نوراله قیصری
بدایه الرساله: شهر جمادی الثانی عام 1432هــ .ق
نهایه الرساله: شهر ربیع الاول عام 1433هــ . ق
الخلاصه:
لقد صار الفکر السیاسی للامام الخمینی(ره) من اهمّ النُطُق الدراسیه فی السنوات الاخیره و نشرت عدّه کتب کنصوص دراسیه. فی هذه الرساله قد جهدنا بالموقف المرضیّ و المنهجی حتّی ندرس هذه الکتب دراسه منهجیه أولّاً ثمّ مع منهجیه اسکینر، نهتمّ بعدّه من اهمّ المتطلبات المنهجیه التی هی ذات اهمیه کثیره فی کتابه تاریخ الفکر السیاسی. قد قمنا بدراسه عدّه من اهمّ هذه الکتب الدراسیه مع منهج اسکینر. تدلّ المعطیات علی أنّ هذه الکتب لاتتبع منهجاً خاصّاً اساساً و هی تؤدّی الی مطالعه موجزه لفکر الامام السیاسی اکثر من أن تؤدی الی تفکر بدأ مصنفوا هذه الکتب ابحاثهم بالمنهج المیدانی لکنّهم سیقوا الی المنهح النصیّ فعلاً. بعد دراسه الکتب المختاره قد جهدنا فی الفصل الآخر لندرس عدّه من اهمّ المتطلبات لکتابه تاریخ الفکر السیاسی مع المنهجیه. من اهمّ هذه المتطلبات یمکن أن یشار الی الفهم التوأم للنص و الظروف المیدانیه التّی یُسَمّاها اسکینر المقال الحاکم علی عصر التفکر للمؤلف. قد جهد فی الفصل الآخر امعاناً فی هذا المورد لتدرس عدّه من اهم هذه المتطلبات. یبدو أن الفهم التوأم للنص و الخلفیه فی الفکر السیاسی للامام الخمینی و فهم الظروف المقالیه الحاکمه یمکن أن تکون طریقاً للاجابه باهم الصراعات التی حدثت حول الفکر السیاسی للامام الخمینی. انّ للکتب الحاکمه الدراسیه التی صنفت فی الفکر السیاسی للامام الخمینی نقائص أساسیه.
اللغات الرئیسیه:
الفکر السیاسی للامام الخمینی، المنهجیه، المنهج النصّی.
فهرست اجمالی
فصل اول: روش شناسی اندیشه سیاسی؛ رهیافت زمینه – متن گرای اسکینر..................................................6
1- هرمنوتیک و هرمنوتیک روش شناختی....................................................................................................8
2- نقد های متدولوژیک اسکینر.................................................................................................................13
فصل دوم: بررسی رویکرد روش شناختی چند متن درسی اندیشه سیاسی امام خمینی(ره).......................42
1- اصول روش شناختی حاکم بر متون مورد بررسی.................................................................................43
2- کاربرد روش در متن..............................................................................................................................47
فصل سوم: بررسی لغزش های روش شناختی در متون مورد بررسی............................................................57
1- اسطوره دکترین......................................................................................................................................58
2- اسطوره انسجام......................................................................................................................................61
3- اسطوره محدودیت فکری یا کوته نظری...............................................................................................70
فصل چهارم: طرحی برای کاربست نظریه اسکینر جهت تفسیر اندیشه سیاسی امام خمینی(ره).................73
1- امام خمینی کیست؟...............................................................................................................................75
2- کیستی درونی امام خمینی......................................................................................................................81
3- رابطه متن و زمینه..................................................................................................................................86
4- تحول یا ثبات در اندیشه امام خمینی(ره)............................................................................................103
نتیجه گیری......................................................................................................................................................112
کتابنامه.............................................................................................................................................................116
 
 
فهرست تفصیلی
مقدمه....................................................................................................................................................................1
فصل اول: روش شناسی اندیشه سیاسی؛رهیافت زمینه–متن گرای اسکینر...........................................................6
1- هرمنوتیک وهرمنوتیک روششناختی........................................................................................................8
هرمنوتیک روشی مولف محور........................................................................................................12
2- نقدهای متدولوژیک اسکینر...................................................................................................................13 الف: نقد متدولوژی قرائت متنی............................................................................................................14
اسطوره دکترین.........................................................................................................................16
اسطوره انسجام.........................................................................................................................19
اسطوره کوته نظری (محدودیت فکری)..................................................................................22 ب: نقد متدولوژی قرائت زمینه ای..................................................................................................24
3- متدولوژی اسکینر..................................................................................................................................28
خلاصه فصل............................................................................................................................38
فصل دوم: بررسی رویکرد روششناختی چند متن درسی اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)..................................42
1- اصول روش شناختی حاکم برمتون مورد بررسی...................................................................................43
الف: اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)، دکتر محمد حسین جمشیدی...............................................44
ب: اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)، دکتر یحیی فوزی....................................................................45
ج: اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)، عبدالوهاب فراتی.....................................................................46
د: اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)، احمد جهان بزرگی...................................................................47
2- کاربرد روش در متن..............................................................................................................................47
الف: اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)، دکتر محمد حسین جمشیدی...............................................48
ب: اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)، دکتریحیی فوزی....................................................................50
ج: اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)، عبدالوهاب فراتی....................................................................53
د: اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)، احمد جهان بزرگی..................................................................54
فصل سوم: بررسی لغزشهای روش شناختی در متون مورد بررسی....................................................................57
1- اسطوره دکترین......................................................................................................................................58
الف: اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)، دکتر محمد حسین جمشیدی...............................................59
ب: اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)، دکتریحیی فوزی....................................................................60
ج: اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)، عبدالوهاب فراتی.....................................................................60 د: اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)، احمد جهان بزرگی.....................................................................61
2- اسطوره انسجام......................................................................................................................................61
الف: اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)، دکتر محمد حسین جمشیدی...............................................62 ب: اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)، دکتریحیی فوزی......................................................................64 ج: اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)، عبدالوهاب فراتی.........................................................................65
د: اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)، احمد جهان بزرگی...................................................................66
پیامدهای ناگوار تحمیل اسطوره انسجام برای قرائت متون اندیشه ای.....................................67
بررسي متون..............................................................................................................................68
3- اسطوره محدودیت فکری یا کوته نظری...............................................................................................70
فرار از خوانش متون اصلی در زمینه.........................................................................................70
خلاصه فصل............................................................................................................................71
فصل چهارم: طرحی برای کار بست نظریه اسکینر جهت تفسیر اندیشه سیاسی امام خمینی(ره).......................73
1- امام خمینی کیست؟...............................................................................................................................75
الف: امام خمینی رسمی..................................................................................................................76
ب: دوره اول ( از 1300_1281ش)................................................................................................78
تحصیلات روح ا... .................................................................................................................79
اولین خطابه روح ا... ..............................................................................................................79
ج: دوره دوم زندگی روح ا... ( از 1320-1300ش).......................................................................79
د: دوره سوم زندگی روح ا... ( از 1340-1320ش)........................................................................80
هـ: دوره چهارم زندگی امام (از 1368-1340ش)...........................................................................80
2- کیستی درونی امام خمینی......................................................................................................................81
الف: چگونه میتوان میان رشته های به ظاهرمتناقض جمع بست؟...................................................82
ب: چنین امکانی چطور برای امام فراهم شده است؟......................................................................84
3- رابطه متن و زمینه..................................................................................................................................86
جمهوری اسلامی......................................................................................................................88
جمهوریت................................................................................................................................89
اسلامی بودن حکومت..............................................................................................................91
4- تحول یا ثبات دراندیشه امام خمینی(ره).............................................................................................103
نتیجه گیری.......................................................................................................................................................112
کتابنامه..............................................................................................................................................................116
منابع فارسی............................................................................................................................116
منابع انگلیسی.........................................................................................................................119
 
مقدمه
انديشه سياسي امام خميني(ره)‌به مثابه مهمترين منبع فكري نظام جمهوري اسلامي ايران و همچنين گفتمان اسلام سياسي به طور كلي موضوع تحقيقات دانشگاهي و غير دانشگاهي متعددي بوده است و نويسندگان ايراني نيز سعي كرده اند تا با توجه به شرايط متحول سياسي برخي از زواياي ناديده آن را روشن كنند. علاوه بر اينها، انديشه سياسي امام از حيث منازعات گفتماني نيز به شدت مورد توجه قرار گرفته است و در ميانه منازعه بر سر اين يا آن تفسير، گفتمانهاي سياسي، تفسيرهاي بعضآً دلبخواهانه اي را عرضه كرده اند. در اين تحقيق با عطف به دو مساله فوق تلاش ما اين است كه نشان دهيم كه از حيث روش شناختي انديشه امام خميني را بايد به چه ترتيبي مطالعه كرد. براي عيني كردن تحقيق، ما نخست به بررسي برخي از متون درسي انديشه سياسي امام مي پردازيم و به بررسي اين نكته خواهيم پرداخت كه در اين متون با چه روشي انديشه سياسي ايشان مورد تفسير قرار گرفته است. مطالعه اوليه ما نشان مي دهد كه اين متون اساسا چندان دلبستگي به روش پژوهشي نداشته اند و عمدتا نگرشي متن گرا- به شكل نهفته- داشته اند و در نتيجه نتوانسته اند تفسير دقيق و موسعي ارائه دهند. بعد از اين آسيب شناسي با عطف توجه به روش هاي مطالعاتي كه اكنون در ادبيات تاويلي و تفسيري رواج يافته تلاش مي كنيم تا با استفاده از روش متن گرا- زمينه گراي اسكينر مدل خاصي را براي مطالعه انديشه سياسي امام ارائه كنيم كه نه تنها نقصان هاي فوق الذكر را نخواهد داشت بلكه روشي را در اختيار ما مي نهد كه اتفاقا باعث مي شود تا برخي از زوايايناديده تر انديشه امام روشن گردند كه در هيچ دستگاه روش شناختي ديگري نمي توان آن وجوه را مشاهده كرد. بنابراين در اين تحقيق تلاش ما همزمان چند جنبه روش شناختي و محتوايي را در بر مي گيرد. اما چنانكه اشاره كرديم براي انضمامي كردن اين بحث مورد مطالعاتي خود را چند كتاب و متن درسي در خصوص انديشه سياسي امام قرار داده ايم و بعد از اين مرحله آسيب شناسي، مدل روش شناختي خود را ارائه خواهيم كرد.
ضرورت و اهميت موضوع
همچنانكه در طرح مساله اشاره كرديم، موضوع اين تحقيق از دو منظر عملي و نظري حائز اهميت است. از حيث نظري با توجه به منازعاتي كه بين گفتمانهاي سياسي راست و چپ در خصوص محتواي انديشه سياسي امام در گرفته است اين تحقيق به ما كمك مي كند تا نشان دهيم كه چنانكه تعهد روش شناختي به تفسير انديشه سياسي امام وجود داشته باشد، انديشه امام قطعا از مرزهاي تنگ نظرانه بالاتر خواهد رفت. از حيث نظري نيز روش خاصي را براي مطالعه انديشه امام در اختيار ما قرار مي دهد كه مي تواند از حيث نظري مهم باشد و پرتو جديدي بر انديشه هاي امام بيندازد.
سوال اصلی :تدوین متون درسی اندیشه سیاسی امام خمینی باید مبتنی بر چه الزامات و ضوابطی باشد و متون درسی موجود از حیث آسیب شناسی دارای چه کمبود و نقصان هایی هستند؟
سؤالات فرعی: آثار مکتوب مربوط به اندیشه سیاسی امام بخصوص در حوزه متون درسی با چه روشهایی نوشته میشوند؟
روشهای متن گرا و زمینه گرا که عمدتا در مطالعات آثار امام استفاده می شود دارای چه ضعفهایی است؟
بررسی خطوط منازعه موجود در نتیجه تفاوت قرائتها ازاندیشه سیاسی امام و اینکه چرا این خطوط منازعه شکل گرفته است ؟
پيش‏فرضها:
وجود برداشتها و تفاسیر مختلف از اندیشه سیاسی امام و درگیریهایی که در این برداشتها وجود دارد و تاثیرات عملی این وضع در امور اجرایی کشور .
آثار نوشتاري درباره انديشه امام خميني از حيث آسيب شناسي مبتني بر هيچ رويكرد روش شناختي خاصي نيستند و به نظر ما با استفاده از رويكرد تفسيري- هرمنوتيكي اسكينر مي توان بر بسياري از اين مشكلات مانند اسطوره انسجام يا اسطوره دكترين فائق آمد.
پيشينه پژوهش موضوع و جنبه‏هاي جديد اين پژوهش
در چند سال اخير چندين كتاب به عنوان متون درسي در خصوص انديشه سياسي امام خميني نگاشته شده است كه هدف آنها عمدتا ارائه نظام مندي از انديشه سياسي امام خميني بوده است. از مهمترين اين كتابها مي توان به سه ا ثر زير اشاره كرد:
كتاب انديشه سياسي امام خميني(ره) دكتر محمد حسين جمشيدي، كتاب انديشه سياسي امام خميني(ره) دكتر يحيي فوزي و كتاب سير تطور تفكر سياسي امام خميني (ره) دكتر نجف لك زايي. اين كتابها هر چند در ترويج انديشه سياسي امام خميني بسيار موثر بوده اند و از اين حيث نمي توان اهميت آنها را ناديده گرفت ولي از آن جهت كه در دسترس دانشجويان نقاد قرار مي گيرند مي توانستند جدلي تر باشند و با انتخاب روش هاي مطالعاتي خاص به سوالات كمتر پاسخ داده شده اين گروهها جواب دهند. استدلال ما اين است كه اين كتابها علي رغم نقاط قوت به دليل عدم اتخاذ روش مطالعاتي صرفا مروري بر انديشه هاي امام از زوايه ديد خودشان هستند و با انتخاب روش مي توان ابعاد تازه اي از انديشه هاي امام را مكشوف كرد.
مباني نظري
دانش هرمنوتیک روشی، مؤلف محور با تکیه بر قرائت اسکینر به عنوان مناسب ترین نوع برگزیده شده چون اسکینر روش مورد نظر خود را در پژوهشهای اندیشه شناسانه بکار گرفته و هم اینکه نکات و تکنیک های مطرح شده در متدولوژی اسکینر تکنیک هایی انضمامی و کاربردی بوده که در فهم درست تر اندیشه سیاسی هر متفکر مفید است . متدولوژی اسکینر از میان نقد دو متدولوژی قرائت متنی و قرائت زمینه ای پدید آمده است . اسکینر مفروضات هر دو متدولوژی را اشتباه دانسته و توجه محض به زمینه اجتماعی و یا مطالعه صرف متن را برای فهم مطالعه معنای آن نا کافی میداند. اسکینر با الهام از شیوه کنش گفتاری آوستین مبنای متدولوژی خود را کنش گفتاری مقصود رسان قرار میدهد.
فرضيه‏ هاي تحقيق پژوهش
متون درسي انديشه سياسي مورد مطالعه ما، از حيث آسيب شناختي فاقد روشهاي مطالعاتي منسجمي هستند و به زعم ما با استفاده از روش متن گرا- زمينه گراي اسكينر تا حدودي زيادي مي توان بر نقصانهاي مفهومي اين متون فائق آمد.
تعريف و شاخص سازي مفاهيم
متن گرا: متن گرا به آن دسته از نحله هاي روش شناختي گفته مي شود كه قائل به زندگي مستقلي براي متن مورد مطالعه هستند و صرف نظر از شرايطي كه متن در آن توليد شده است به مطالعه آن متن پرداخته مي شود. متن گرا بنابراين اساسا به دنبال نظم منطقي و استدلالي هستند كه در خود متن يافت مي شود. براي مثال مفهوم ولايت فقيه في نفسه داراي چه معاني مي باشد و آيا منطق استدلالي امام در اين خصوص تا چه حد معتبر مي باشد يا نه و از اين قسم.
زمينه گرا: زمينه گرايان آن نحله هاي تفسيري هستند كه توليد انديشه ها را محصول انواع شرايط بيروني- اقتصادي، سياسي، فرهنگي و حتي اجتماعي- مي دانند و بر اين باورند كه تنها از طريق توجه به اين زمينه است كه مي توان انديشه سياسي را فهميد. براي مثال مفهوم ولايت فقيه امام را فقط در بستر شرايط زيسته امام يا تحول و تطور فقه شيعي مي توان دريافت. انديشه امام به اين معنا نتيجه تغيير در شرايط بيروني است.
متن گرا- زمينه گرا: اين نحله كه اكنون توجه بيشتري را به خود جلب كرده است با نقد دو نحله فوق بر اين باور است كه توجه همزمان به متن و زمينه مي تواند بهترين روش براي تفسير مفهومي مانند ولايت فقيه در اختيار ما قرار دهد. به اين معنا نظريه ولايت فقيه در متن انديشه امام مهم و اساسي است ولي توليد آن تحت تاثير شرايط بيروني و پيراموني زندگي امام بوده است.
1- نوع پژوهش و روش گردآوري داده ها
روش تحقيق ما همچنانكه گفتيم، تاويلي و تفسيري است كه همزمان مي توان به مثابه بنياد نظري از آن سود جست و هم به مثابه روش. اين وي‍ژگي به ما كمك مي كند تا پيوند مناسبي بين نظريه و روش ايجاد كنيم. بنابراين روش ما همزمان تاويلي است كه با استفاده از روش متن گرا و زمينه گرا متون درسي انتخاب شده را مورد بررسي و نقد قرار مي دهيم و سپس با استفاده از همان روش بنياد نظري نحوه مطالعه انديشه سياسي امام خميني را مطرح خواهيم كرد.
قلمرو پژوهش
انديشه سياسي امام خميني قلمرو موضوعي تحقيق مي باشد و نيز از حيث موضوعي محدود به چند متن درسي است كه از اواسط دهه هفتاد به اين سو در خصوص انديشه سياسي امام نگاشته شده است
 
فصل اول
روش شناسی اندیشه سیاسی:
رهیافت زمینه–متنگرای اسکینر
 
کوئنتین اسکینر استاد علوم سیاسی دانشگاه کمبریج و از پژوهشگران برجسته معاصر است که حاصل پژوهش های وی در حوزه های مختلف علوم انسانی، به ویژه در متدلوژی تاریخ و علوم سیاسی، مورد توجه دانشمندان و صاحبنظران این رشته ها قرار گرفته است؛ گستره و عمق پژوهش های اسکینر در زمینه متدلوژی را می توان با مراجعه به کتابشناسی مندرج در کتاب معنا و زمینه، کوئنتین اسکینر و منتقدانش به وضوح ملاحظه نمود(Tully 1988:). جیمز تولی در اين کتاب مهمترین مقالات اسکینر در باب متدلوژی و برخی از نقد های اساسی وارد شده به آنها و در نهایت پاسخ های اسكينر به این نقد ها را که منجر به اصلاح دیدگاه های اولیه او و ترسیم دیدگاه کنونی اش گردید، جمع آوري كرده است.
هدف اصلی متدلوژی اسکینر پرداختن به اين مسأله اساسی است که در تلاش برای فهم یک اثر چه رویه های مناسبی باید اتخاذ نمود؟ این مسأله بنا به تصریح خود اسکینر ضرورتاً زمانی مطرح می شود که مورخ يا پژوهشگر با اثری مواجه می شود که می خواهد آنرا بفهمد، خواه این اثر ادبی باشد و خواه فلسفی، اخلاقی، دینی، سیاسی. به عبارتی، مسأله اسکینر مسأله اصلی و آغازین هر پژوهشگر علوم انسانی است. لذا پرداختن به این مسأله و بررسی توضیحات اسکینر پیرامون آن، که به تکوین متدولوژی وی انجامیده است، می تواند روش تحقیق مناسبی برای انجام پژوهش های مربوط به علوم انسانی فراهم آورد.
اسکینر در حوزه اندیشه سیاسی آثار متعددی را به رشته تحریر در آورده است که در اینجا به برخی از مهمترین آنها اشاره می شود. کتاب دو جلدی بنیاد های اندیشه سیاسی مدرن، یکی از مهمترین آثار اسکینر است که در آن اندیشه سیاسی دوران رنسانس و اصلاح دینی مورد بررسی قرار گرفته است(Skinner 1978). وی در این اثر اندیشه های سیاسی دوران مذکور را در زمینه تاریخی همان دوران مورد بحث قرار داده است. نمونه دیگر از آثار اسکینر کتاب معروف وی با عنوان ماکیاولی است که در آن اندیشه سیاسی نیکولو ماکیاولی در چارچوب مجادلات فکری روزگار وی مورد بررسی قرار گرفته است(اسكينر 1372). اثر دیگر وی کتاب آزادی قبل از لیبرالیسم(Skinner 1998) است که طی آن به بررسی مفهوم آزادی و سیر تحول آن از دوران جنگ های داخلی انگلستان در قرن هفدهم تا عصر مدرن و دوران لیبرالیسم می پردازد. از منظر متدولوژیک، نکته اصلی و مشترک آثار اسکینر، بررسی اندیشه سیاسی (اعم از بررسی اندیشه سیاسییک متفکر همانند ماکیاولی و یا بررسییک مفهوم سیاسییا فلسفی همانند آزادی) در چارچوب و زمینه تاریخی شکل گیری آن بوده است.
مروری اجمالی بر آثار اسکینر، خصوصاً مقالات وی در کتاب جیمز تولی، آشكار مي كند که وی در چارچوب دانش هرمنوتیک به طور عام و چارچوب هرمنوتیک روشی به طور خاص نظریه پردازی کرده است و در همین چارچوب نیز متدولو‍ژي خاص خود را به منظور شناختایده ها و اندیشه های سیاسی پی ریزی نموده است. از این رو، آشنایی با مبحث هرمنوتیک در حکم پیش شرطی برای شناخت متدولو‍ژي اسکینر است. با وجود این، آنچه که آشنایی (ولو اجمالی) با این مباحث را در اینجا ضروری مي سازد، دو نکته است: يك شناخت متدولو‍ژي اسکینر و دوم بکارگیری آن كه مستلزم آشنایی با دانش هرمنوتیک بخصوص با هرمنوتیک روشی است؛ بگونه ای که بدون این آشنایی، شناخت آن متدلوژی نیز شناختی ناقص و نارسا خواهد بود.
1. هرمنوتيك و هرمنوتيك روش شناختي
مفهوم هرمنوتیک از لحاظ لغوی همانند بسیاری از مفاهیم فلسفی و سیاسی ریشه در دوران یونان باستان دارد و از فعل یونانی «هرمینويین» به معنای «تأویل کردن» و اسم «هرمینیا» به معنای «تأویل» گرفته شده است(پالمر 1377: 20). ظاهراً ریشه این کلمات، «هرمس» یکی از خدایان اساطیرییونانی است که هم آفریننده زبان (وخط) بود هم به یاری آفریده خود،پیام خدایان را از آسمان به زمین منتقل می نمود. همچنین هرمس پیام آور خدایان براییکدیگر نیز بود. هرمینويین متضمن سه وجه اصلی معنایی،یعنی گفتن (بیان کردن)، توضیح دادن و ترجمه کردن است. عمل انتقال و به فهم رساندن پیام در همه این وجوه نهفته است. همین عمل مبنای کار هرمس خدای پیام آور تیزپا بوده و هر سه معنای مذکور را می توان نوعی تفسیریا تأویل خواند؛ زیرا رسالت تفسیر و تأویل چیزی جز تبدیل امری بیگانه، بعید و مبهم از حیث معنا به امری آشنا، قریب و قابل فهم نیست و تحقق این رسالت مستلزم وجود زبان برای فهم معنا و انتقال آن به دیگری است. این رسالتی دائمی و همیشگی است زیرا همواره حداقل دو جهان متن و جهان خواننده وجود دارد و در نتیجه نیاز به واسطه ای همانند هرمس برای انتقال معنا از جهانی به جهان دیگر نیز نیازی همیشگی است.
بر این اساس، معنا و زبان (اعم از زبان شفاهییا مکتوب) جایگاهی محوری و تعیین کننده در مباحث هرمنوتیکی داشته و اساساً "علم هرمنوتیک در نخستین مراحل تاریخی اش همواره متضمن ترجمه از زبانی به زیان دیگر بود، چه به صورت علم هرمنوتیک لغوی عصر کهن و چه به صورت علم هرمنوتیک مربوط به کتاب مقدس"( همان: 40). محوریت و تعیین کنندگی جایگاه زبان و معنا در دانش هرمنوتیک منحصر به «نخستین مراحل تاریخی» این دانش نبوده بلکه در مراحل بعدی توسعه این دانش و در همه ابعاد و گرایش های آن نیز تداوم یافته و در برخی موارد (به طور مشخص در هرمنوتیک فلسغی) به مراتب بر اهمیت آن افزوده شده است.
به طور کلی، دانش هرمنوتیک را اصطلاحاً می توان دانشی تعریف کرد که مخاطب آن انسان بوده و در پی برقراری ارتباط با حیات انسانی و روابط فیمابین انسانهاست و واژگان کلیدی آن «زبان»، «معنا»، «مفاهمه»، «تفسیر»، «فهم» می باشند. این تعریف کلی علم هرمنوتیک است و تعریف دقیق تر آن مستلزم تفکیک انواع هرمنوتیک از همدیگر است که در اینجا ضمن انجام کار سعی خواهد شد تا جایگاه هرمنوتیک روشی در مجموعه علم هرمنوتیک روشن تر شود.
تاکنون چندین تقسیم بندی از دانش هرمنوتیک صورت گرفته که بر مبنای هرکدام از آنها اقسام هرمنوتیک از هم تفکیک شده اند. در این مختصر، به سه نوع تقسیم بندی از این دانش و اقسام هرمنوتیک نشأت گرفته از هر نوع به صورت کوتاه اشاره می شود و از این میان تنها هرمنوتیک روشی که سنخیت و تلازم با موضوع بحث ما يعني متدولوژی اسکینر دارد، مورد بحث قرار می گیرد. اگرچه هر سه نوع تقسیم بندی مطرح شده در اینجا صبغه تاریخی داشته و سیر تحول دانش هرمنوتیک را در گذر زمان مبنای کار خود قرار داده اند، ولی با وجود این بجز تقسیم بندی اول دو مورد دیگر جنبه محتوایی نیز داشته و ناظر به ماهیت کارکرد این دانش نیز می باشند. همچنانکه خواهیم دید، هرمنوتیک روشی (یعنی هرمنوتیک مورد توجه اسکینر) متعلق به تقسیم بندی آخر بوده که ماهیت و کارکرد روشی آن در اینجا مورد تأکید ماست.
از لحاظ تاریخی، مهمترین تقسیم بندی، تقسیم هرمنوتیک به سه نوع کلاسیک ، مدرن و معاصر است. هرمنوتیک کلاسیک مشتمل بر دوره زمانی طولانی و در واقع در برگیرنده بخش اعظم تاریخ بشری بوده که در دوران کلاسیکیونان و روم شکل گرفته و تا قرن نوزدهم میلادی و به طور مشخص تر تا زمان فریدریش شلایرماخر (1767-1834) استمرار داشته است. این نوع هرمنوتیک را می توان هرمنوتیک سنتی نیز خواند که در مقابل آن هرمنوتیک مدرن قرار مي گيرد. شلاير ماخر در حد فاصل ميان هرمنوتيك كلاسيك يا سنتي و هرمنوتيك مدرن جای گرفته و او را به دلیل تلاش برای ایجاد علم هرمنوتیک عام «پدر علم هرمنوتیک» لقب داده اند( فروند 1372: 108). منظور از هرمنوتیک معاصر نیز هرمنوتیک قرن بیستم است که با دیلتای که در مرز قرن بیستم قرار دارد شروع شده و توسط هايدگر و گادامر بسط یافته است.
دومین تقسیم بندی متعلق به ریچارد پالمر است که ضمن تعریف علم هرمنوتیک به مثابه علم تأویلیا اصول تفسیر، شش گونه هرمنوتیک را از هم تفکیک نموده است و به ترتیب تاریخ پیدایش به شکل زیر طبقه بندي كرده است: نظریه تفسیر کتاب مقدس، روش شناسی عام لغوی، علم هرگونه فهم زبانی، مبنای روش شناختی علوم انسانی، هستی شناسی و پدیدار شناسی فهم, نظام های تأویل اسطوره زدایی و راززدایی(پالمر 1377: 41-54).
اگر چه مبنای این تقسیم بندی نیز تاریخی بوده است ولی چیزی بیش از جنبه تاریخی در آن نهفته مي باشد؛ هریک از این گونه ها، رویکرد مهمی را به مسائل تأویل و تفسیر مطرح نموده و بر جنبه خاصی از آن تأکید ورزیده است. این جنبه خاص در عناوین هر کدام از آنها نیز مشهود بوده و بیانگر ماهیت و کارکردشان است.لازم به ذکر است که پاره ای از این گونه ها خود قابل تقسیم به گونه های متعدد دیگری هستند که در اینجا به لحاظ رعایت اختصار و از باب مثال تنها به ذکر عناوینیک گونه بسنده می شود: نظریه تفسیر کتاب مقدس خود به هفت گونه ما قبل مسیحی، ابتدایی، آبایی، قرون وسطایی، دین پیرایی، مدرن و معاصر تقسیم شده است(همان: 44).
مطابق آخرین تقسیم بندی که اساساً بر پایه ماهیت و كاركرد علم هرمنوتیک انجام شده است، سه نوع هرمنوتیک از هم تمیز داده شده اند: هرمنوتیک روشی، هرمنوتیک فلسفی و هرمنوتیک انتقادی(منوچهري 1381: 10 و بلايشر 1380). مراد از هرمنوتیک روشی، همچنانکه از عنوان آن نیز پیداست، هرمنوتیک به عنوان روشی برای رسیدن به موضوع علوم انسانی و فهم آن است. در این نوع هرمنوتیک بحث از معنا و معناداری مطرح می‎شود و هرمنوتیک به مثابه روشی برای فهم معنا بکار می رود. شلایر ماخر، وبر، دیلتای، بتی و هیرش از جمله نظریه پردازان برجسته ای هستند که (برغم تفاوت های فکری شان با یکدیگر) در باب این نوع هرمنوتیک نظریه پردازی کرده اند. اسکینر نیز در زمره همین دسته جای می گیرد و لذا تمرکز اصلی ما هم بر همین نوع (هرمنوتیک روشي و نظریه پردازان آن) خواهد بود که به تفصیل بدان خواهیم پرداخت.
در مقابل، هرمنوتیک فلسفی بدنبال چیستی خود فهم و تأویل «دازاین» است. در این نوع هرمنوتیک بجای طرح این پرسش که «چگونه می شناسیم؟» پرسش اصلی این است که «چگونه فهم ممکن می شود» و یا اینکه «وجه وجودی آن موجودی که فقط بواسطه فهم وجود دارد، چیست؟»(كوزنز هوي 1378: 26). در اساس، هرمنوتیک فلسفی فرض بنیادین هرمنوتیک روشی را مبنی بر اینکه هرمنوتیک نوعی روش برای رسیدن به فهم است، زیر سوال برده است و به دنبال توضیح پدیدار شناختی وجود داشتن خود انسان و نمایان ساختن شرایط هستی شناختی خود فهم است. هایدگر و گادامر چهره های تابناک هرمنوتیک فلسفی هستند که گذار هرمنوتیک از معرفت شناسی و روش شناسی به هستی شناسی و پدیدار شناسی فهم را به انجام رساندند. این نوع هرمنوتیک وجه ممیزه انسان از سایر بودنیها (موجودات) را امکان فهم معنای «بودن» تلقی می کند و به همین سبب انسان را موجودیهرمنوتیکی می خواند و از آنجا که بودن انسان در جهان و امکان فهم معنای بودن دارای خصلت لاینفک زبانی است، لذا در قلب هرمنوتیک فلسفی جای دارد. تعبیر معروف هایدگر مبنی بر اینکه «زبان خانه بودن است» دال بر همین موضوع است.
سومین نوع هرمنوتیک، هرمنوتیک انتقادی است که هابرماس نماینده اصلی آن بحساب می آید. هرمنوتیک انتقادی نه صرفاً به معرفت شناسی و روش شناسی می پردازد و نه به هستی شناسی و پدیدار شناسی، بلکه بیشتر به آزادی و رهایی انسانهای تحت سلطه می اندیشد و بر گفتگوی میانافراد و ایجاد ارتباط و تفاهم در جامعه تأکید می ورزد. فرض هرمنوتیک انتقادی این است که توان ارتباطی انسانها باعث تداوم زندگی اجتماعی توأم با تفاهم می شود ولی این توان معمولاً توسط عواملی (نظیر قدرت و ثروت) مخدوش و سرکوب می شود و همین امر مانع از برقراری ارتباط و تفاهم در جامعه می گردد. مخدوش شدن ارتباط و فقدان کنش تفاهمی در جامعه به نوبه خود منجر به سلب آزادی انسانها می شود. اینجاست که از هرمنوتیک انتقادی به مثابه روشی در راستای رهایی افراد و ایجاد تفاهم میان آنها استفاده می شود. یعنی اینکه افراد می توانند از طریق معانی مشترک با یکدیگر وارد گفتگو شده و با فهم منظور یکدیگر به تفاهم برسند و تفاهم هم معطوف به رهایی بوده و در صورتی میسر می شود که عوامل سرکوبگر و مخدوش کننده ارتباط انسانها از میان برداشته شود(منوچهري 1381: 40-44).
از مقایسه میان این سه نوع هرمنوتیک می توان به شباهت و نزدیکی بیشتر میان هرمنوتیک روشی و هرمنوتیک انتقادی پی برد. بدین معنی که هر دوی اینها به مثابه یک روش در نظر گرفته شده اند که یکی جهت رسیدن به شناخت و فهم، و دیگری جهت نیل به آزادی و رهایی مورد استفاده قرار می گیرد. «یعنی هرمنوتیک (انتقادی) روشی را در اختیار معارف انسانی قرار می دهد که جهت گیری آن سمت و سوی کنترل، بهره کشی و استیلاگری نداشته باشد»(همان).
همانگونه که پیش از این گفته شد، از میان انواع و اقسام هرمنوتیک تنها هرمنوتیک روشی و به طور مشخص هرمنوتیک روشی مولف محور مورد توجه ماست و بنیاد متدلوژی اسکینر نیز بر همین نوع هرمنوتیک استوار گشته است. بنابراین شایسته است تا در اینجا با دقت بیشتر به آن بپردازیم و مبانی نظری و ویژگی های آن را با تمرکز بر افکار برجسته ترین نظریه پردازان آن مورد بحث قرار دهیم.
هرمنوتیک روشی مولف محور
اساسا دانش هرمنوتیک به معنای اعم کلمه به عنوان روش آغاز شده است که در ابتدا به صورت علم هرمنوتیک لغوییا «فقه اللغه»(Philology) برای فهم متون کلاسیکیونانی و لاتینی و نیز برای فهم و تفسیر متون مقدس عهد جدید و عهد قدیم بکار می رفت. ضرورت پیدایش این علم از آنجا برخاست که برخی متون کهن به دلیل قدمت تاریخی دارای کلمات ناخوانا، افتادگی و عبارات مبهم یا پیچیده ای بودند که سبب القای شبهه می شد. لذا با بکارگیری فقه اللغه و با مراجعه به متون دیگر جاهای خالی را پر کرده و معانی کلمات و عبارت مبهم را روشن می ساختند و در واقع متن را بازسازی و قابل فهم می نمودند. بدنبال ظهور پروتستانتیسم و جریان اصلاح دینی، ضرورت علم هرمنوتیک لغوی به عنوان روشي برای آشکار کردن پیام متن و رسیدن به «متن اصیل» دو چندان شد. از آن زمان به بعد نیاز شدید به قواعد معیار های مشخص برای تفسیر متن و کشف پیام مکنون در آنها احساس شد و همین امر در پی ریزی و گسترش علم هرمنوتیک تأثیر بسزایی داشت. به عبارت دیگر،هرمنوتیک به عنوان یک روش، از تأویل متون مقدس می آغازد و با فقه اللغه نزدیکی زیادی دارد. مجادلات جنبش اصلاح طلبی بر سر این حکم کلیسای کاتولیک که تنها این کلیسا صلاحیت تأویل کتاب مقدس را دارد، با پافشاری پروتستان ها بر خود بسندگی متن مقدس و عزم جزم آنها بر نشان دادن روشنی و وضوح بنیادین کتاب مقدس، به نتیجه رسید. پیکره کلی نظریه و عمل حاصل از این مباحثات، هرمنوتیک را پی ریزی کرد( كرباي 1379: 9).
در این مرحله که رسالت هرمنوتیک بازسازی متن و رسیدن به معنای اصیل نهفته در آن بود، مولف اهمیت چندانی نداشته و جنبه فنی و روانشناختی آن کمرنگ بود. اما بعدها که مسأله مالک اثر مطرح شد، سخن از قصد و هدف مولف در خلق اثر به میان آمد و این به نوبه خود مسأله چگونگی نیل به این قصد و هدف را بوجود آورد و بدنبال این مسأله بود که چگونگی فراتر رفتن از اثر و همدلی با صاحب اثر و قرار گرفتن در افق فکری او و وارد شدن به زمانه و اندیشه و خلقیات او مطرح شد. در پی طرح این مباحث بود که تمایز میان روش های تجربی که بدنبال تبیین پدیده های طبیعی بودند و روش های غیرتجربی که به دنبال فهم پدیده هایانسانی و اجتماعی بودند،پديدار گشته و روز به روز برجسته تر شد. از خلال همین مباحث بود که بنای آنچه که امروزه هرمنوتیک روشی مولف محور خوانده می شود پی ریزی شد.
امروزه هرمنوتیک به طور اعم و هرمنوتیک روشی به طور اخص (همانند پدیدار شناسی و زبانشناسی) در زمره روش های غیر تجربی و غیر پوزیتیویستی قرار دارد که جوهره اصلی آن را «معنا»، «مفاهمه» و «فهم» تشکیل می دهد و حال آنکه جوهره روش های تجربی «علت»، «مشاهده» و «تبیین» است. تمایز میان «معنا» و «علت» و یا تمایز میان «فهم» و «تبیین» از جمله مباحث بنیادین فلسفه علم محسوب می شوند که هرچند سر منشأ آن را می توان در افکار ابن خلدون ( با طرح مقوله عصبیت و علم اجتماع) و ویکو ( با تمایز میان شناخت مقولات تاریخ و فرهنگ از یک سو و طبیعیات از سوی دیگر و وبر (با طرح روش تفهمی در علوم انسانی و رفتن به پس اعمال و کنش های اجتماعی) جستجونمود، ولی تصریح به این تمایز و نهادینه کردن آن در عرصه علم هرمنوتیک و قراردادن علم هرمنوتیک به عنوان مبنای علوم انسانی بیش از همه مرهون افکار ویلهلم دیلتای (1911-1833) است و به همین سبب است که او را «پدر علوم انسانی جدید» خطاب کرده اند.
2. نقد های متدولوژیک اسکینر
همانگونه که پیشتر اشاره کردیم، سنگ بنای متدلوژی اسکینر پاسخگویی به این سوال اصلی است که در تلاش برای فهم یک متن چه رویه های مناسبی باید اتخاذ نمود؟ بنا به تصریح خود اسکینر، نسبت به این سوال دو پاسخ متعارف (ارتدکسی) یا دو متدلوژی رایج ولی متضاد ارائه شده است که هر دو از مقبولیت نسبتاً گسترده ای برخوردارند: یکی « متدلوژی قرائت زمینه ای» است که «چارچوب» یا «زمینه» را تعیین کننده معنای هر متن می داند و لذا فهم معنای متن را منوط به فهم زمینه های فکری، دینی، سیاسی و اقتصادی می کند و مطابق آن در هر تلاشی برای فهم معنا می بایستی آن «زمینه کلی»یا «چارچوب نهایی» را بازسازی نمود. دیگری «متدلوژی قرائت متنی» است که بر «خود مختاری ذاتی متن» به عنوان تنها کلید ضروری برای فهم معنای آن تأکید دارد و هر تلاشی برای بازسازی زمینه اجتماعی را به عنوان تلاشی بیهوده کنار می گذارد(مقاله معنا و فهم در كتاب تولي: Tully 1988: 29).
به نظر اسکینر، هر دو متدلوژی فوق از ناکفایتی اساسی رنج می برند و هیچ کدام از آنها نمي تواند روش کافییا مناسبي برای دستیابی به فهم درست اثر باشد. به همین سبب، وی هر دو متدلوژی را به صورتی نقادانه مورد بررسی و ارزیابی قرار می دهد و از این رهگذر متدلوژی اي را سامان می دهد که این متدلوژی به زعم او از انتقادات وارد شده به آن دو متدلوژي مبراست. بنابراين مي توان اين دو متدلوژي را از یک منظر به مثابه ابعاد سلبی و از منظری دیگر به مثابه ابعاد ایجابی متدلوژی اسکینر در نظر گرفت که شناخت آنها برای شناخت این متدلوژي لازم و ضروری می نماید. بدین ترتیب، ابتدا هرکدام از این دو متدلوژي را به طور جداگانه از منظر اسکینر بررسی می کنیم و آنگاه به متدلوژي خاص او می پردازیم که قرار است بر مبنای آن پژوهش حاضر را به انجام رسانیم.
الف. نقد متدلوژی قرائت متنی
متدلوژی قرائت متنی همچنانکه از عنوان آن نیز پیداست، بر خود متن به عنوان یک ابژه خودکفای تحقیق و فهم تاکید دارد و مبتنی بر این مفروض بنیادین است که متون کلاسیک دارای «عناصر فرازمانی» به شکل «ایده های عام» و یا دارای «حکمت فرا تاریخی» با «کاربرد عام» هستند. لذا، هدف کلی این متدلوژی، تدارک یک ارزیابی مجدد از متون کلاسیک (کاملاً جدای از زمینه اجتماعی و تطور یا توسعه تاریخ آنها بر حسب کشف ایده ای عام یا پرسشها و پاسخهای فرازمانی مطرح شده در آنهاست. از این منظر، مطرح کردن شناخت زمینه اجتماعی به عنوان یک شرط ضروری برای فهم متون کلاسیک معادل انکار این ادعاست که آنها متضمن عناصر فرازمانی و علایق همیشگی هستند. لذا پژوهشگری که این متدلوژی را اتخاذ می کند، بدون توجه به زمینه اجتماعی و شرایط تاریخی می بایستی صرفاً بر روی آنچه که نویسنده کلاسیک درباره حکمت فرا تاریخی و پرسشها و پاسخ های فرازمانی گفته است، متمرکز گردد.
متدلوژی قرائت متنی دارای دو وجه اصلی ست که این دو وجه مکمل یکدیگرند. یکی وجه مثبت یا ایجابی است که در تلاش برای تفسیر متن و اثبات معنای آن فقط باید بر خود متن متمرکز شد و فرض بر این است که هر متنی که بقدر کافی مورد تأمل واقع شود، معنا و پیام خود را ارائه می دهد، دیگری وجه منفییا سلبی است که بر مبنای آن نباید به موضوعات بیوگرافی و نیات و انگیزه های مولف و یا به زمینه اجتماعی متن پرداخت و یا هرگز نباید از متن فاصله گرفت و جدای از آن حرکت کرد(مقاله اسكينر با عنوان انگيزه ها، نيات و تفسير متن در همان كتاب مجموعه مقالات اسكينر گردآوري تولي: ص 69). هر دو وجه مزبور مبتنی بر استدلال هایی است که از آن میان سه استدلال مهم تر است: یکی اینکه همه اطلاعات مربوط به موضوعات مذکور در درون خود متن نهفته است و متنی که به صورت موفقیت آمیزی نوشته شده باشد، با قرائت آن می توان معنای اصلی اش را نمایان ساخت و به همین دلیل نیازی به مطالعه آن موضوعات نیست. به عبارت دیگر، بر مبنای این استدلال چنین موضوعاتی خارج از متن قرار دارند و هیچ بخشی از ساختار متن را شکل نمی دهند و به همین دلیل برای تفسیر متن نامربوط بوده و شناسایی آنها ربطی به معنا و فهم متن ندارد. استدلال دوم اینکه در جریان تفسیریک متن مداخله هرگونه اطلاعاتی غیر از اطلاعات خود متن نوعی خطا محسوب می شود که ممکن است خلوص و اصالت خود متن را خدشه دار سازد. بالاخره استدلال سوم این که دستیابی به انگیزه ها و نیات مولف کاری غیر ممکن است و هر تلاشی در این رابطه بیهوده بوده و باید از آن دست برداشت(Tully 1988: 71).
هر سه استدلال مزبور مبتنی بر این فرض مشترک می باشند که اطلاعات خود متن برای فهم آن کافی بوده و خود متن باید توضیح دهنده خود باشد. اینیکی از فرض های بنیادین متدلوژی قرائت متنی است همچنانکه خواهیم دید، اسکینر آن را اساس یک فرض اشتباه می داند و به همین جهت استدلال های فوق و نیز کل متدلوژی قرائت متنی را نادرست و یا به تعبیر دقیق تر ناکافی تلقی می کند. دیگر فرض بنیادین این متدلوژی آن است که تاریخ هر کدام از نحله های فکری مختلف با بکارگیرییک مجموعه نسبتا ثابتي از مفاهیم مشخص ظاهر می شود؛ مجموعه مفاهیمی که به تعبیر وینگشتاین دارای «شباهت خانوادگی» می باشند. این بدان معنی است که هرکدام از نویشندگان کلاسیک در پی ملاحظه و شرح یک مجموعه «سوالات پایدار» مربوط به «علایق همیشگي» بوده اند که در صورت فقدان این مجموعه ما هیچ ابزاری برای ترسیم کردن و سخن گفتن از اندیشه سیاسی و اخلاقی به عنوان فعالیت هایی قابل شناسایی در اختیار نمی داشتیم. به بیان ديگر، بدون دا

👇 تصادفی👇

مدل سازی مسئله تخصیص سهم به تامین کننده با هزینه سفارش وابسته wordدانلود پاورپوینت انواع بتن و نحوه ی تو لید بتن برای عناصر و جزئیات(نوع فایل :ppt)اسرار هستیجزوه آموزش نقشه برداری به صورت کاربردیپژوهش فقهي در باب مالكيت فكري و معنويدانلود رايگان كتاب فتح خونفناوری NFCتحقیق عملکرد دستگاه های حفاری ✅فایل های دیگر✅

#️⃣ برچسب های فایل الزامات تدوین کتب درسی مربوط به اندیشه سیاسی امام خمینی(ره): بررسی آسیب شناسانه متون موجود با استفاده از رویکرد اسکینرword

الزامات تدوین کتب درسی مربوط به اندیشه سیاسی امام خمینی(ره): بررسی آسیب شناسانه متون موجود با استفاده از رویکرد اسکینرword

دانلود الزامات تدوین کتب درسی مربوط به اندیشه سیاسی امام خمینی(ره): بررسی آسیب شناسانه متون موجود با استفاده از رویکرد اسکینرword

خرید اینترنتی الزامات تدوین کتب درسی مربوط به اندیشه سیاسی امام خمینی(ره): بررسی آسیب شناسانه متون موجود با استفاده از رویکرد اسکینرword

👇🏞 تصاویر 🏞